How to choose your news - Damon Brown

Çeviri: Ebru C Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

How do you know what's happening in your world?

Dünyada neler olup bittiğini nasıl öğreniyorsunuz?

The amount of information just a click away

Birkaç tık uzağınızdaki bilgi

may be limitless,

sınırsız olabilir

but the time and energy we have

fakat sahip olduğumuz vakit ve enerji

to absorb and evaluate it is not.

tamamını özümsemek ve değerlendirmek için yeterli değil.

All the information in the world won't be very useful

Haberleri nasıl okuyacağınızı bilmezseniz

unless you know how to read the news.

dünyadaki tüm bilgi faydalı olmayacaktır.

To your grandparents, parents,

Dedenize, ninenize, ebeveynlerinize, hatta abi ve ablanıza

or even older siblings,

this idea would have sounded strange.

bu fikir tuhaf gelebilirdi.

Only a few decades ago, news was broad-based.

Yalnızca birkaç on yıl öncesinde, haberler genel bilgilere dayalıydı.

Your choices were limited

Haber edinme seçeneklerimiz

to a couple of general interest magazines

genel konularda yayın yapan birkaç dergi,

and newspaper of record,

olan biteni aktaran gazeteler

and three or four TV networks

ve güvenilir habercilerin her akşam

where trusted newscasters delivered the day's news

aynı saatte verdikleri haberleri yayınlayan

at the same reliable time every evening.

3-4 televizyon kanalıyla sınırlıydı.

But the problems with this system soon became apparent

Kitlesel medya araçlarının yaygınlaşmasıyla

as mass media spread.

bu sistemin sorunları da belirginleşti.

While it was known that authoritarian countries

Otoriter ülkelerin bilgiyi kontrol ettiği ve sansürlediği bilinirken

controlled and censored information,

a series of scandals showed that

bir dizi skandal, demokratik hükümetlerin de

democratic governments were also misleading the public,

çoğu zaman medya işbirliğiyle

often with media cooperation.

halkı yanılttığını gösterdi.

Örtülü savaşların, gizli suikastların ve siyasi yolsuzlukların ifşası

Revelations of covert wars, secret assassinations,

and political corruption

undermined public faith in official narratives

halkın ana akım kanalları tarafından sunulan

presented by mainstream sources.

resmi açıklamalara olan inancını zayıflattı.

This breakdown of trust in media gatekeepers

Medya muhafızlarına olan bu güven sarsılması,

lead to alternative newspapers, radio shows, and cable news

büyük medya kuruluşlarıyla yarışan ve olayları çeşitli açılardan ele alan

competing with the major outlets and covering events

alternatif gazeteleri, radyo ve haber programlarını beraberinde getirdi.

from various perspectives.

More recently, the Internet has multiplied the amount

Yakın zamanda, internet her vatandaşı potansiyel bir muhabire dönüştürüp

of information and viewpoints,

with social media, blogs, and online video

sosyal medya, blog ve çevrimiçi video paylaşımı ile

turning every citizen into a potential reporter.

bilgi ve bakış açılarını çeşitlendirdi.

But if everyone is a reporter, nobody is,

Ancak herkes muhabirse hiç kimse muhabir değildir

and different sources may disagree,

ve farklı kaynaklar yalnızca yorumda değil,

not only opinions, but on the facts themselves.

gerçeğin kendisinde bile hemfikir olmayabilir.

So how do you get the truth, or something close?

O halde gerçeği ya da ona yakın bir şeyi nasıl elde edersiniz?

One of the best ways is to get the original news

En iyi çözüm, aracılar tarafından filtrelenmemiş asıl habere ulaşmaktır.

unfiltered by middlemen.

Instead of articles interpreting a scientific study

Bilimsel bir çalışmayı veya bir politikacının konuşmasını

or a politician's speech,

yorumlayan makaleler yerine,

you can often find the actual material and judge for yourself.

haberin kaynağına gidip kendi yorumunuzu yapabilirsiniz.

For current events, follow reporters on social media.

Güncel olaylara ilişkin olarak sosyal medya üzerinden muhabirleri takip edin.

During major events, such as the Arab Spring

Arap Baharı veya Ukrayna protestoları gibi büyük olaylar sırasında

or the Ukrainian protests,

newscasters and bloggers have posted updates and recordings

haber spikerleri ve blog yazarları kaosun ortasında paylaşım yaptılar.

from the midst of the chaos.

Though many of these later appear in articles or broadcasts,

Bunların çoğu daha sonra makaleler veya yayınlarda görünse de

keep in mind that these polished versions

unutmayın ki bu cilalanmış versiyonlar

often combine the voice of the person who was there

çoğu zaman olay yerindeki kişinin sesi ile

with the input of editors who weren't.

orada olmayan editörün yorumunun birleşimidir.

At the same time, the more chaotic the story,

Ayrıca hikaye ne kadar karmaşık olursa

the less you should try to follow it in real time.

eş zamanlı takibi o kadar az yapmaya çalışmalısınız.

In events like terrorist attacks and natural disasters,

Terör saldırıları ve doğal afetler gibi olaylarda

today's media attempts continuous coverage

günümüz medyası, güvenilir bilgi olmasa da

even when no reliable new information is available,

devamlı yayın yapmaya çalışmakta;

sometimes leading to incorrect information

bu da bazen hatalı habere

or false accusations of innocent people.

veya masum insanların suçlanmasına yol açmaktadır.

It's easy to be anxious in such events,

Bu tür olaylarda endişelenmek kolaydır

but try checking for the latest information

ancak en son gelişmeleri dakikalar içinde değil,

at several points in the day,

gün içinde birkaç kere kontrol edip

rather than every few minutes,

tüm detayların ortaya çıkması

allowing time for complete details to emerge

ve hatalı bildirilerin çürütülmesi için

and false reports to be refuted.

zaman vermeye çalışın.

While good journalism aims for objectivity,

İyi gazetecilik tarafsızlığı hedeflerken,

media bias is often unavoidable.

medya önyargısı genellikle kaçınılmazdır.

When you can't get the direct story,

Doğrudan erişemediğiniz haberi

read coverage in multiple outlets

farklı muhabirler istihdam eden

which employ different reporters and interview different experts.

ve farklı uzmanlarla röportaj yapan birçok kaynaktan okuyun.

Tuning in to various sources and noting the differences

Çeşitli kaynakları dinlemek ve farklılıkları anlamak

lets you put the pieces together

resmin tamamını görebilmeniz için parçaları birleştirmenizi sağlar.

for a more complete picture.

It's also crucial to separate fact from opinion.

Ayrıca gerçeği yorumdan ayırmak da çok önemlidir.

Words like think, likely, or probably

'Sanırım, muhtemelen, olasılıkla' gibi kelimeler haber kaynağının

mean that the outlet is being careful

dikkatli olduğu ya da daha kötüsü tahminde bulunduğunu gösterir.

or, worse, taking a guess.

And watch out for reports that rely on anonymous sources.

Ayrıca isimsiz kaynaklara dayanan raporlara dikkat edin.

These could be people who have little connection to the story,

Bu kişilerin hikayeyle ilişkisi olmayabilir

or have an interest in influencing coverage,

veya haberin ele alınış şeklinden çıkar sağlayabilirler.

their anonymity making them unaccountable

Anonimlikleri, verdikleri bilgi için sorumlu tutulmamalarını sağlar.

for the information they provide.

Finally, and most importantly,

Son olarak, en önemlisi,

try to verify news before spreading it.

haberi yaymadan önce doğrulamaya çalışın.

While social media has enabled the truth

Sosyal medya gerçeğin bize daha hızlı ulaşmasını sağlarken

to reach us faster,

it's also allowed rumors to spread

söyletintilerin de teyit edilmeden yayılmasına

before they can be verified

and falsehoods to survive

ve hataların çürütüldükten çok sonra dahi hayatta kalmalarına imkan verdi.

long after they've been refuted.

So, before you share that unbelievable

Bu nedenle inanılmaz veya korkunç bir haberi paylaşmadan önce

or outrageous news item,

do a web search to find any additional

kaçırmış olabileceğiniz herhangi bir ek bilgi veya bağlamı

information or context you might have missed

ve konuya ilişkin başkalarının ne söylediğini görmek için

and what others are saying about it.

internette araştırma yapın.

Today, we are more free than ever

Bugün, bilgi akışını kontrol eden eski medya muhafızlarından

from the old media gatekeepers

who used to control the flow of information.

hiç olmadığı kadar özgürüz.

But with freedom comes responsibility:

Ancak özgürlük sorumluluğu da beraberinde getirir:

the responsibility to curate our own experience

Kendi tecrübelerimizi şekillendirme sorumluluğu

and ensure that this flow does not become a flood,

ve akıntının sele dönüşmesini önleme sorumluluğu,

leaving us less informed than before we took the plunge.

bu da bizi dalış öncesi daha az bilgi sahibi kılar.