How to choose your news - Damon Brown

Làm cách nào để chọn lọc tin tức - Damon Brown

Translator: Hồng Linh Nguyễn Reviewer: Nhu PHAM

How do you know what's happening in your world?

Làm cách nào để biết điều gì diễn ra trên thế giới ?

The amount of information just a click away

Lượng thông tin chỉ cần click chuột để xem

may be limitless,

có thể là vô hạn,

but the time and energy we have

nhưng thời gian và công sức

to absorb and evaluate it is not.

cần để tiếp nhận và đánh giá thì không như vậy.

All the information in the world won't be very useful

Tất cả thông tin trên thế giới sẽ là vô ích

unless you know how to read the news.

nếu bạn không biết cách đọc tin tức.

To your grandparents, parents,

Với ông bà, bố mẹ,

or even older siblings,

hay anh chị bạn,

this idea would have sounded strange.

điều này nghe có vẻ xa lạ.

Only a few decades ago, news was broad-based.

Vài chục năm trước, tin tức có sức ảnh hưởng rất lớn.

Your choices were limited

Lựa chọn bị giới hạn

to a couple of general interest magazines

bởi một vài tạp chí đại chúng,

and newspaper of record,

các tờ báo lớn

and three or four TV networks

và vài ba đài truyền hình

where trusted newscasters delivered the day's news

nơi những phát thanh viên uy tín đọc tin tức trong ngày

at the same reliable time every evening.

vào cùng một khung giờ mỗi buổi tối.

But the problems with this system soon became apparent

Vấn đề với hệ thống này dần trở nên rõ ràng

as mass media spread.

với sự nở rộ của truyền thông đại chúng.

While it was known that authoritarian countries

Các nước có nền chính trị độc tài

controlled and censored information,

thường quản lí và kiểm duyệt thông tin,

a series of scandals showed that

song một loạt bê bối đã cho thấy

democratic governments were also misleading the public,

chính phủ các nước dân chủ cũng lừa gạt công chúng

often with media cooperation.

với sự hợp tác của truyền thông.

Revelations of covert wars, secret assassinations,

Sự tiết lộ về các cuộc chiến tranh mật, các vụ ám sát

and political corruption

và sự mục nát của thể chế chính trị

undermined public faith in official narratives

hủy hoại niềm tin công chúng vào nguồn tin chính quyền

presented by mainstream sources.

truyền đi qua các nguồn thông tin đại chúng.

This breakdown of trust in media gatekeepers

Sự sụp đổ niềm tin đối với người bảo vệ truyền thông

lead to alternative newspapers, radio shows, and cable news

dẫn đến sự cạnh tranh từ các báo, radio,

truyền hình cáp với các hãng tin lớn ghi lại các sự kiện

competing with the major outlets and covering events

from various perspectives.

từ nhiều quan điểm khác nhau.

More recently, the Internet has multiplied the amount

Những năm gần đây, mạng internet nhân lên

số lượng thông tin và quan điểm,

of information and viewpoints,

with social media, blogs, and online video

cùng với mạng xã hội, blog và video trực tuyến

turning every citizen into a potential reporter.

khiến ai cũng có thể thành phóng viên.

Nếu ai cũng là phóng viên, thì không ai thực sự là phóng viên cả,

But if everyone is a reporter, nobody is,

and different sources may disagree,

những nguồn tin có thể bất đồng,

not only opinions, but on the facts themselves.

không chỉ về quan điểm, mà còn về chính sự kiện thực tế.

So how do you get the truth, or something close?

Vậy làm cách nào có được sự thật , hay ít nhất là gần với sự thật?

One of the best ways is to get the original news

Một trong những cách tốt nhất là lấy tin tức gốc

unfiltered by middlemen.

chưa được chỉnh sửa bởi các biên tập viên.

Instead of articles interpreting a scientific study

Thay vì đọc bài phân tích nghiên cứu khoa học

hay phát biểu của một chính trị gia,

or a politician's speech,

you can often find the actual material and judge for yourself.

bạn có thể tìm tài liệu gốc và tự đánh giá chúng.

For current events, follow reporters on social media.

Với tin tức thời sự, hãy theo dõi các phóng viên trên mạng xã hội.

During major events, such as the Arab Spring

Trong các sự kiện lớn, như Mùa xuân Ả Rập

or the Ukrainian protests,

hay biểu tình phản đối ở Ukraina,

newscasters and bloggers have posted updates and recordings

các phát thanh viên và blogger đăng cập nhập và các đoạn ghi âm

from the midst of the chaos.

từ giữa cuộc hỗn loạn.

Though many of these later appear in articles or broadcasts,

Mặc dù, sau đó, chúng sẽ xuất hiện trên báo đài,

keep in mind that these polished versions

hãy nhớ rằng đó là bản đã qua biên tập

often combine the voice of the person who was there

thường kết hợp giọng nói của người ở hiện trường

with the input of editors who weren't.

với dữ liệu của biên tập viên vốn không ở đó.

At the same time, the more chaotic the story,

Đồng thời, sự kiện càng hỗn loạn,

the less you should try to follow it in real time.

bạn càng không nên theo dõi trực tiếp.

In events like terrorist attacks and natural disasters,

Trong những sự kiện như khủng bố hay thiên tai,

today's media attempts continuous coverage

truyền thông ngày nay cố đưa tin liên tục

even when no reliable new information is available,

kể cả khi không có thông tin xác thực,

sometimes leading to incorrect information

đôi khi dẫn đến sai lệch

or false accusations of innocent people.

hay cáo buộc sai người vô tội.

It's easy to be anxious in such events,

Bạn rất dễ trở nên lo lắng,

but try checking for the latest information

nhưng hãy cố gắng cập nhật thông tin

at several points in the day,

vào nhiều thời điểm trong ngày,

rather than every few minutes,

thay vì cứ vài phút,

allowing time for complete details to emerge

để thông tin hoàn thiện có thời gian để xuất hiện

and false reports to be refuted.

và những báo cáo sai bị bác bỏ.

While good journalism aims for objectivity,

Dù báo chí hướng đến tính khách quan,

media bias is often unavoidable.

sự chủ quan trong truyền thông là không tránh khỏi.

When you can't get the direct story,

Khi không có nguồn tin trực tiếp,

read coverage in multiple outlets

hãy đọc từ nhiều nguồn

which employ different reporters and interview different experts.

những phóng viên khác nhau phỏng vấn những chuyên gia khác nhau.

Tuning in to various sources and noting the differences

Tìm kiếm từ nhiều nguồn và chú ý sự khác biệt

lets you put the pieces together

giúp bạn lắp ghép

for a more complete picture.

cho một cái nhìn tổng thể.

It's also crucial to separate fact from opinion.

Tách rời thực tế và quan điểm cũng là điều quan trọng.

Words like think, likely, or probably

Những từ như nghĩ, có thể, hay có khả năng

mean that the outlet is being careful

nghĩa là hãng tin đang thận trọng

or, worse, taking a guess.

hoặc, tệ hơn, là đưa ra dự đoán.

And watch out for reports that rely on anonymous sources.

Cẩn thận với bản tin dựa vào nguồn tin nặc danh.

These could be people who have little connection to the story,

Chúng có thể từ những người có ít kết nối với câu chuyện,

or have an interest in influencing coverage,

hoặc chỉ muốn gây ảnh hưởng đến bản tin,

their anonymity making them unaccountable

sự nặc danh giúp họ thoát khỏi trách nhiệm

for the information they provide.

trước thông tin mà họ cung cấp.

Finally, and most importantly,

Điều cuối cùng cũng là quan trọng nhất,

try to verify news before spreading it.

cố gắng xác minh tin tức trước khi lan truyền.

While social media has enabled the truth

Mặc dù mạng xã hội mang chúng ta

to reach us faster,

đến với sự thật nhanh hơn,

it's also allowed rumors to spread

nó cũng khiến những lời đồn đại

before they can be verified

lan truyền trước khi được xác minh

and falsehoods to survive

và thông tin sai lệch tồn tại rất lâu kể cả sau khi bị bác bỏ.

long after they've been refuted.

So, before you share that unbelievable

Vậy nên, trước khi chia sẻ một

or outrageous news item,

tin tức kinh ngạc hay khó tin,

do a web search to find any additional

hãy tìm kiếm thêm trên mạng về thông tin

information or context you might have missed

hay bối cảnh mà bạn có thể đã bỏ qua

and what others are saying about it.

và xem xem những người khác đang nói gì về nó.

Today, we are more free than ever

Ngày nay, chúng ta tự do hơn

from the old media gatekeepers

thoát khỏi những người

who used to control the flow of information.

từng kiểm soát dòng chảy thông tin.

But with freedom comes responsibility:

Nhưng sự tự do mang đến trách nhiệm:

the responsibility to curate our own experience

trách nhiệm định hướng thông tin của chính mình

and ensure that this flow does not become a flood,

và đảm bảo dòng chảy ấy không trở thành một trận lũ,

leaving us less informed than before we took the plunge.

khiến ta khó tiếp cận với thông tin chính xác.