How do you know whom to trust? - Ram Neta

Kime güveneceğinizi nasıl anlarsınız? - Ram Neta

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Bengisu İlksoy Gözden geçirme: Zeynep Ersoy

You believe that the Sun is much larger than the Earth,

Güneşin, Dünya'dan çok daha büyük olduğuna inanırsınız,

that the Earth is a roughly spherical planet

Dünya her 24 saatte bir kendi ekseni etrafında dönen,

that rotates on its axis every 24 hours

yuvarlağa yakın bir gezegendir,

and it revolves around the Sun once every 365 days.

ve 365 günde güneş etrafındaki turunu tamamlar.

You believe that you were born on a particular date,

Belirli bir günde doğduğunuzu düşünürsünüz,

that you were born to two human parents

her biri sizden

and that each of your human parents

daha önce doğmuş

was born on an earlier date.

iki ebeveyniniz vardır.

You believe that other human beings

Diğer insanların tıpkı sizin gibi

have thoughts and feelings like you do

düşünceleri ve duyguları olduğuna,

and that you are not surrounded by humanoid robots.

ve etrafınızın insansı robotlarla çevrili olmadığına inanırsınız.

You believe all of these things and many more,

Bütün bunlara ve daha fazlasına inanırsınız,

not on the basis of direct observation,

doğrudan gözleme dayalı olarak değil,

which can't, by itself, tell you very much

ki bu tek başına size Güneş'in ve Dünya'nın

about the relative size and motion

göreceli boyutu ve hareketi hakkında

of the Sun and the Earth,

bilgi sağlayamaz,

or about your own family history,

ya da aile geçmişiniz hakkında,

or about what goes on in the minds of other humans.

ya da diğer insanların akıllarında ne olduğu konusunda.

Instead, these beliefs are mostly based on

Aslında, bu inanışlar çoğunlukla

what you've been told.

size söylenenlere dayanmaktadır.

Without spoken and written testimonies,

Sözlü ve yazılı ifadeler olmaksızın,

human beings could not pass on knowledge

insanoğlu bilgiyi bir nesilden alıp

from one person to another,

diğerine devretmek şöyle dursun,

let alone from one generation to another.

bir kişiden bir diğerine dahi devredemez.

We would know much, much less

Eskiden etrafımızı saran dünya hakkında

about the world around us.

çok daha az şey bilirdik.

So learning about a topic

Bundan dolayı, bir konuyu öğrenirken,

by asking an expert on that topic,

konunun uzmanına sormak,

or appealing to authority,

ya da o konudaki otoriteye başvurmak,

helps us gain knowledge,

bilgi edinmemize yardımcı olur,

but, it doesn't always.

ancak her zaman değil.

Even the most highly respected authorities

En saygın otoriteler bile

can turn out to be wrong.

kimi zaman hataya düşebilirler.

Occasionally this happens

Bu bazen oluyor,

because a highly respected authority is dishonest

çünkü o bir hayli saygın otoriteler dürüst değiller,

and claims to know something

ve aslında bilmedikleri şeyleri,

that she or he really doesn't know.

bildiklerini iddia ediyorlar.

Sometimes it happens just because they make a mistake.

Bu bazen sadece hata yaptıkları için oluyor.

They think they know when they don't know.

Bilmedikleri halde, bildiklerini sanıyorlar.

For example, a number of respected economists

Örneğin, birtakım itibarlı ekonomist,

did not expect the financial collapse of 2008.

2008'deki mali çöküşü beklemiyordu.

They turned out to be wrong.

Yanıldıkları ortaya çıktı.

Maybe they were wrong

Belki birkaç önemli kanıtı

because they were overlooking some important evidence.

gözden kaçırdıkları için hatalılardı.

Maybe they were wrong because they were misinterpreting

Belki bazı kanıtları

some of the evidence they had noticed.

yanlış yorumladıkları için hatalılardı.

Or maybe they were wrong

Belki de sadece tüm bulgularından çıkanlarla,

simply because they were reasoning carelessly

dikkatsizce bu sonuca vardıkları için

from the total body of their evidence.

hatalılardı.

But whatever the reason,

Nedeni ne olursa olsun,

they turned out to be wrong

hatalı oldukları ortaya çıktı,

and many people who trusted their authority

ve onların yetkisine güvenenler,

ended up losing lots of money,

bu yanlış güvenden dolayı

losing lots of other people's money,

pek çok para kaybetti,

on account of that misplaced trust.

ve başka insanların da para kaybetmesine yol açtı.

So while appealing to authority

Dolayısıyla, bu otoritelere başvurmak,

can sometimes provide us with valuable knowledge,

bize bazen oldukça değerli bilgi sağlayabilir,

it also can sometimes be the cause

ayrıca muazzam hatalara da

of monumental errors.

yol açabilir.

It's important to all of us to be able to distinguish

Mantığımıza yatkın ve bize güven veren otoriteleri

those occasions on which we can safely and reasonably trust authority

diğerlerinden ayırt edebilmek

from those occasions on which we can't.

hepimiz için çok önemlidir.

But how do we do that?

Peki bunu nasıl yapacağız?

In order to do that,

Bunu yapmak için, bir otoritenin

nothing is more useful than

belirli bir işte önceden gösterdiğii performansı incelemek,

an authority's track record on a particular topic.

en faydalı davranış olacaktır.

If someone turns out to perform well

Kişi, belirli bir durumda çoğunlukla

in a given situation much of the time,

iyi bir performans sergilemişse,

then it's likely that he or she will continue

daha sonra da benzer şekilde performansını

to perform well in that same situation,

sürdüreceği muhtemeldir,

at least in the near term.

en azından kısa vadede.

And this generalization holds true

Bu genelleme de yine başka otoritelerin

of the testimony of authorities as much as of anything else.

ifadeleri kadar doğrudur.

If someone can consistently pick winners

Eğer biri durmadan politikada ve beyzbolda

in both politics and baseball,

kazananları seçebiliyorsa,

then we should probably trust him or her

geçmiş performansının mükemmel olmadığı

to keep on picking winners in both politics or baseball,

başka konularda olmasa da

though maybe not in other things

ona politikada ve beyzbolda

where his or her track record may be less stellar.

kazananları seçme konusunda güvenebiliriz.

If other forecasters have a poorer track record

Eğer bahsettiğimiz bu iki konuda diğer tahmincilerin

on those same two topics,

geçmişte daha zayıf performansları varsa,

then we shouldn't trust them as much.

onlara bu kadar da güvenmemeliyiz.

So whenever you're considering whether

Dolayısıyla bir otoritenin tanıklığına güvenip güvenmeme konusunda

to trust the testimony of some authority,

karar vermeye çalışırken,

the first question to ask yourself is,

kendinize sormanız gereken ilk soru,

"What's their track record on this topic?"

"Bu konudaki performans geçmişi nedir?" olmalıdır.

And notice that you can apply

Ve aynı testi kendiniz için de

the very same lesson to yourself.

uygulayabilirsiniz.

Your instincts tell you that you've just met Mr. Right,

Hisleriniz size Bay Doğru ile karşılaştığınızı söyleyecektir,

but what sort of track record do your instincts have

ama bunun gibi bir konuda içgüdülerinizin

on topics like this one?

nasıl bir performans geçmişi var?

Have your instincts proven themselves

İçgüdüleriniz, sizin güveninize layık olduklarını

to be worthy of your trust?

kanıtladılar mı?

Just as we judge other people's testimony

Diğer kişilerin performans geçmişlerine bakarak

by their track record,

onları yargıladığımız gibi,

so, too, we can judge our own instincts

aynı zamanda kendi içgüdülerimizi de

by their track record.

performans geçmişlerine bakarak yargılayabiliriz.

And this brings us one step closer

Ve bu durum bizi, kendimize objektif bir bakış açısıyla bakmamızda

to an objective view of ourselves

ve etrafımızda dönen dünya ile kurduğumuz ilişkide

and our relation to the world around us.

bir adım öne çıkarır.