The left brain vs. right brain myth - Elizabeth Waters

Sol beyine karşı sağ beyin efsanesi - Elizabeth Waters

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

Behold the human brain,

İnsan beynini gözlemleyin,

it's lumpy landscape visibly split into a left and right side.

yumrulu görüntüsünün sol ve sağ kısımlara ayrıldığını göreceksiniz.

This structure has inspired one of the most pervasive ideas about the brain,

Bu yapı, beyinle ilgili en yaygın fikirlerden birisine ilham vermiştir:

that the left side controls logic

Sol kısmın mantığı, sağ kısmın ise

and the right, creativity.

yaratıcılığı kontrol ettiği fikri.

And yet, this is a myth unsupported by scientific evidence.

Hâl böyleyken, bu efsaneyi bilimsel bir kanıt desteklemiyor.

Peki bu yanıltıcı fikir nasıl ortaya çıktı

So how did this misleading idea come about,

and what does it get wrong?

ve içerdiği yanlışlık ne?

It's true that the brain has a right and a left side.

Beynin bir sağ, bir de sol kısmının olduğu doğrudur.

This is most apparent with the outer layer, or the cortex.

Bu en çok dış katmandan veya beyin kabuğundan görünür.

Internal regions, like the striatum,

Striyatum, hipotalamus,

hypothalamus,

talamus ve

thalamus,

beyin sapı gibi iç bölgeler,

and brain stem

appear to be made from continuous tissue,

kesintisiz dokudan oluşmuş gibi görünmektedir,

but in fact, they're also organized with left and right sides.

fakat aslında, sağ ve sol kısımlarla düzenlenmişlerdir.

The left and the right sides of the brain do control different body functions,

Beynin sol ve sağ kısımları farklı vücut işlevlerini yönetir;

such as movement and sight.

hareket ve görüş gibi.

The brain's right side controls the motion of the left arm and leg and vice versa.

Beynin sağ kısmı, sol kol ve bacak hareketini kontrol eder, sol da tersini.

The visual system is even more complex.

Görsel sistem ise daha karmaşıktır.

Each eye has a left and right visual field.

Her göz, sol ve sağ görsel alanlara sahiptir.

Both left visual fields are sent to the right side of the brain,

Her iki sol görsel alan da beynin sağ kısmına gönderilir

and both right fields are sent to the left side.

ve sağ görsel alanlar da beynin sol kısmına gönderilir.

So the brain uses both sides to make a complete image of the world.

Yani beyin, bütün bir dünya görüntüsü oluşturmak için, iki kısmı da kullanır.

Scientists don't know for sure why we have that crossing over.

Bilim adamlarının, bu çaprazlamaya sahip olmamızın nedenini bilmedikleri kesin.

One theory is it began soon after animals developed more complex nervous systems

Bir teori, daha hızlı reflekslerle yaşama avantajı sağladığı için, hayvanlar daha

because it gave the survival advantage of quicker reflexes.

karmaşık sinir sistemleri geliştirdikten sonra başladığını söylüyor.

If an animal sees a predator coming from its left side,

Eğer bir hayvan sol tarafından gelen bir yırtıcı görürse,

it's best off escaping to the right.

sağa kaçması en iyi kaçış olacaktır.

So we can say that vision and movement control are two systems

Öyleyse, görsel ve hareketsel kontrolün, bu sol-sağ yapısına bağlı olan

that rely on this left-right structure,

iki sistem olduğunu söyleyebiliriz,

but problems arise when we over-extend that idea to logic and creativity.

fakat mantık ve yaratıcılık fikrine uzandığımızda, ortaya problemler çıkıyor.

This misconception began in the mid-1800s

Bu yanılgı 1800'lerin ortalarında, Broca ve Wernicke adlı

when two neurologists, Broca and Wernicke,

iki nörolog yaralanmalara bağlı

examined patients who had problems communicating due to injuries.

iletişim problemleri yaşayan hastaları gözlemlediklerinde başladı.

The researchers found damage to the patients' left temporal lobes,

Araştırmacılar hastaların sol şakak loplarının hasar gördüğünü buldular,

so they suggested that language is controlled by the left side of the brain.

bu nedenle beynin sol kısmının dili kontrol ettiğini öne sürdüler.

That captured the popular imagination.

Bu fikir, popüler hayal gücünü yakaladı.

Author Robert Louis Stevenson

Daha sonra yazar

then introduced the idea of a logical left hemisphere

Albert Louis Stevenson, Dr. Jekyll ve Bay Hyde karakterleri ile yansıttığı,

competing with an emotional right hemisphere

duygusal bir sağ yarı küre ile rekabet eden

represented by his characters Dr. Jekyll and Mr. Hyde.

mantıksal bir sol yarı küre fikrini ortaya çıkardı.

But this idea didn't hold up when doctors and scientists

Fakat doktorlar ve bilim adamları, bir yarı küresi eksik olan

examined patients who were missing a hemisphere

veya iki yarı küresi ayrı olan hastaları incelediklerinde,

or had their two hemispheres separated.

bu fikir desteklenmedi.

These patients showed a complete range of behaviors,

Bu hastalar bütün bir davranış çeşitliliği gösterdiler,

both logical and creative.

hem mantıksal hem de yaratıcı.

Later research showed that one side of the brain is more active than the other

Sonraki araştırma, beynin bir kısmının, bazı işlevler açısından, diğer kısımdan

for some functions.

daha aktif olduğunu gösterdi.

Language is more localized to the left

Dil solda daha yerleşiktir,

and attention to the right.

dikkat ise sağda.

Yani, beynin bir kısmı daha fazla iş yapabilir,

So one side of the brain may do more work,

but this varies by system rather than by person.

fakat bu, kişiden çok, sisteme göre değişiyor.

There isn't any evidence to suggest

Bireylerin beyinlerinde baskın

that individuals have dominant sides of the brain,

kısımlarının olduğu veya mantık ve yaratıcılık arasında

or to support the idea of a left-right split

sol-sağ ayrımı olduğu fikirlerini öne sürmeye yetecek

between logic and creativity.

herhangi bir kanıt yok.

Some people may be particularly logical or creative,

Yani, insanlar özellikle mantıklı veya yaratıcı olabilirler,

but that has nothing to do with the sides of their brains.

fakat bunun, beynin kısımlarıyla bir ilgisi yoktur.

Hatta, mantık ve yaratıcılığın birbirleriyle anlaşamadıkları fikri de

And even the idea of logic and creativity being at odds with each other

doesn't hold up well.

desteklenmemektedir.

Solving complex math problems requires inspired creativity

Karmaşık matematik problemlerini çözmek, yaratıcılık gerektirir

and many vibrant works of art have intricate logical frameworks.

ve birçok canlı sanat eserinde de karmaşık mantıksal çerçeveler vardır.

Almost every feat of creativity and logic

Neredeyse her yaratıcılık ve mantık becerisi,

carries the mark of the whole brain functioning as one.

beynin bir bütün olarak çalışmasının izlerini taşımaktadır.