Does grammar matter? - Andreea S. Calude

Dil bilgisinin bir önemi var mı? - Andreea S. Calude

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

You're telling a friend an amazing story,

Arkadaşınıza inanılmaz bir hikâye anlatıyorsunuz

and you just get to the best part when suddenly he interrupts,

ve tam hikâyenin en güzel kısmında bir anda araya giriyor,

"The alien and I," not "Me and the alien."

"Ben ve uzaylı" değil, "Uzaylı ve ben" diyor.

Most of us would probably be annoyed,

Muhtemelen çoğumuz rahatsız olurduk,

but aside from the rude interruption,

kabaca söz kesmesi bir kenara,

does your friend have a point?

arkadaşınız haklı mı?

Was your sentence actually grammatically incorrect?

Kurduğun cümle dil bilgisi açısından yanlış mıydı?

And if he still understood it, why does it even matter?

O söylemek istediğini anladıysa, bu kadar önemli olan nedir?

From the point of view of linguistics,

Dil bilimi açısından bakıldığında,

grammar is a set of patterns for how words are put together

gerek konuşma gerek yazma olsun,

to form phrases or clauses,

dil bilgisi, cümle veya söz öbekleri oluşturmak için

whether spoken or in writing.

kelimelerin bir araya getirildiği kalıplar bütünüdür.

Different languages have different patterns.

Her dilin farklı kalıpları vardır.

In English, the subject normally comes first,

İngilizce'de genellikle önce özne gelir,

followed by the verb,

ardından fiil,

and then the object,

onun da ardından nesne.

while in Japanese and many other languages,

Japonca ve pek çok diğer dilde ise

the order is subject, object, verb.

sıralama özne, nesne, fiil şeklindedir.

Some scholars have tried to identify patterns common to all languages,

Bazı akademisyenler tüm dillere özgü ortak kalıpları belirlemeye çalıştı,

but apart from some basic features,

fakat isim ve fiil olması gibi

like having nouns or verbs,

bazı temel özellikler dışında,

few of these so-called linguistic universals have been found.

bu sözde evrensel dilbilim özelliklerinin çok azı tespit edilebildi.

And while any language needs consistent patterns to function,

Her dil işlerlik açısından tutarlı kalıplara ihtiyaç duysa da

the study of these patterns opens up an ongoing debate between two positions

bu kalıpların araştırılması kuralcılık ve betimleyicilik

known as prescriptivism and descriptivism.

olarak bilinen iki husus arasında süregelen bir tartışmayı açığa çıkarır.

Grossly simplified,

Kabaca özetlersek,

prescriptivists think a given language should follow consistent rules,

kuralcılar, bir dilin istikrarlı kurallar takip etmesi gerektiğini düşünürken,

while descriptivists see variation and adaptation as a natural

betimleyiciler, değişim ve adaptasyonu

dilin doğal ve gerekli bir parçası olarak görürler.

and necessary part of language.

For much of history, the vast majority of language was spoken.

Tarih boyunca dilin büyük kısmı konuşma olmuştur.

But as people became more interconnected and writing gained importance,

İnsanlar birbiriyle daha ilişkili hâle gelip yazı önem kazandıkça da

written language was standardized to allow broader communication

yazı dili, daha geniş çapta iletişim ve farklı bölgelerdeki insanların

and ensure that people in different parts of a realm could understand each other.

birbirini anlaması için standartlaştırılmıştır.

In many languages, this standard form came to be considered the only proper one,

Konuşulan pek çok ağzın yalnızca birinden,

despite being derived from just one of many spoken varieties,

genellikle mevki sahibi insanlara ait ağızdan türetilse de

usually that of the people in power.

bu standart biçim tek doğru olarak kabul edilir.

Language purists worked to establish and propagate this standard

Dil özleştiriciler, zamanlarının kurulu dil bilgisi kurallarını yansıtan

by detailing a set of rules that reflected the established grammar of their times.

bir kural dizisi belirleyerek bu standardı yaydılar ve yerleştirdiler.

And rules for written grammar were applied to spoken language, as well.

Böylece yazılı dil bilgisi kuralları konuşmaya da uygulandı.

Speech patterns that deviated from the written rules were considered corruptions,

Yazılı kurallardan sapan konuşma kalıpları dilde yozlaşma

or signs of low social status,

veya düşük sosyal statü kabul edildi

and many people who had grown up speaking in these ways

ve bu şekilde konuşarak yetişmiş pek çok kimse

were forced to adopt the standardized form.

bu standartlaştırılmış biçimi benimsemeye zorlandı.

More recently, however,

Son zamanlarda ise

linguists have understood that speech is a separate phenomenon from writing

dil bilimciler, konuşmanın yazıdan ayrı, kendi düzen ve kalıpları olan

with its own regularities and patterns.

bir fenomen olduğunu öne sürdüler.

Most of us learn to speak at such an early age that we don't even remember it.

Çoğumuz o kadar erken yaşta konuşmayı öğreniyoruz ki bunu hatırlamıyoruz bile.

We form our spoken repertoire through unconscious habits,

Konuşma şeklimizi bilinçaltı alışkanlıklarımızla oluşturuyoruz,

not memorized rules.

kuralları ezberleyerek değil.

And because speech also uses mood and intonation for meaning,

Konuşma anlam kazanmak için ruh hâli ve vurgulamadan faydalandığı için

its structure is often more flexible,

yapısı genellikle daha esnek,

adapting to the needs of speakers and listeners.

konuşmacı ve dinleyicinin ihtiyaçlarına göre değişiklik gösteriyor.

This could mean avoiding complex clauses that are hard to parse in real time,

Bu da anlaşılması güç ve karışık söz öbeklerinden kaçınmak,

making changes to avoid awkward pronounciation,

uygunsuz telaffuzdan kaçınmak için değişiklik yapmak

or removing sounds to make speech faster.

ve konuşmayı hızlandırmak için sesleri çıkarmak demektir.

The linguistic approach that tries to understand and map such differences

Doğruları dikte etmeden bu farklılıkları anlamaya çalışan

without dictating correct ones is known as descriptivism.

dil bilimsel yaklaşım betimleyicilik olarak biliniyor.

Rather than deciding how language should be used,

Dilin nasıl kullanılması gerektiği yerine,

it describes how people actually use it,

insanların bunu nasıl kullandığıyla ilgileniyor

and tracks the innovations they come up with in the process.

ve bu süreçte karşılaştıkları tüm yeniliklerin de takibini yapıyor.

But while the debate between

Kuralcılık ve betimleyicilik

prescriptivism and descriptivism continues,

arasındaki bu tartışma devam etse de

the two are not mutually exclusive.

aslında ikisi de doğru olabilir.

At its best, prescriptivism is useful for informing people

Kuralcılık, insanları belli bir zamana ait

about the most common established patterns at a given point in time.

en yaygın yerleşik kurallar hakkında bilgilendirmek için faydalıdır.

This is important, not only for formal contexts,

Bu yalnızca resmi içerikler değil,

but it also makes communication easier between non-native speakers

o dili sonradan öğrenen, farklı altyapıları olan insanların

from different backgrounds.

iletişim kurabilmesi için de önemlidir.

Descriptivism, on the other hand,

Betimleyicilik ise

gives us insight into how our minds work

aklımızın nasıl çalıştığı

and the instinctive ways in which we structure our view of the world.

ve dünya görüşümüzü şekillendirdiğimiz içgüdüler hakkında bize ışık tutar.

Ultimately, grammar is best thought of as a set of linguistic habits

Sonuç olarak dil bilgisi için dilin tüm kullanıcıları tarafından

that are constantly being negotiated and reinvented

sürekli tartışılan ve yeniden şekillenen

by the entire group of language users.

dil bilimsel alışkanlıklar bütünü tanımını yapabiliriz.

Like language itself,

Tıpkı dilin kendisi gibi,

it's a wonderful and complex fabric

uzak veya yakın,

woven through the contributions of speakers and listeners,

konuşmacı ve dinleyicilerin,

writers and readers,

yazar ve okuyucuların,

prescriptivists and descriptivists,

kuralcı ve betimleyicilerin ördüğü

from both near and far.

harika ve karmaşık bir kumaş gibidir.