Does grammar matter? - Andreea S. Calude

Dil bilgisinin bir önemi var mı? - Andreea S. Calude

2,448,127 views ・ 2016-04-12

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Suleyman Cengiz
00:06
You're telling a friend an amazing story,
0
6648
2578
Arkadaşınıza inanılmaz bir hikâye anlatıyorsunuz
00:09
and you just get to the best part when suddenly he interrupts,
1
9226
4411
ve tam hikâyenin en güzel kısmında bir anda araya giriyor,
00:13
"The alien and I," not "Me and the alien."
2
13637
4182
"Ben ve uzaylı" değil, "Uzaylı ve ben" diyor.
00:17
Most of us would probably be annoyed,
3
17819
1994
Muhtemelen çoğumuz rahatsız olurduk,
00:19
but aside from the rude interruption,
4
19813
2094
kabaca söz kesmesi bir kenara,
00:21
does your friend have a point?
5
21907
1806
arkadaşınız haklı mı?
00:23
Was your sentence actually grammatically incorrect?
6
23713
3124
Kurduğun cümle dil bilgisi açısından yanlış mıydı?
00:26
And if he still understood it, why does it even matter?
7
26837
4030
O söylemek istediğini anladıysa, bu kadar önemli olan nedir?
00:30
From the point of view of linguistics,
8
30867
1855
Dil bilimi açısından bakıldığında,
00:32
grammar is a set of patterns for how words are put together
9
32722
3825
gerek konuşma gerek yazma olsun,
00:36
to form phrases or clauses,
10
36547
2549
dil bilgisi, cümle veya söz öbekleri oluşturmak için
00:39
whether spoken or in writing.
11
39096
2809
kelimelerin bir araya getirildiği kalıplar bütünüdür.
00:41
Different languages have different patterns.
12
41905
2185
Her dilin farklı kalıpları vardır.
00:44
In English, the subject normally comes first,
13
44090
3343
İngilizce'de genellikle önce özne gelir,
00:47
followed by the verb,
14
47433
1256
ardından fiil,
00:48
and then the object,
15
48689
1318
onun da ardından nesne.
00:50
while in Japanese and many other languages,
16
50007
2547
Japonca ve pek çok diğer dilde ise
00:52
the order is subject, object, verb.
17
52554
3344
sıralama özne, nesne, fiil şeklindedir.
00:55
Some scholars have tried to identify patterns common to all languages,
18
55898
4253
Bazı akademisyenler tüm dillere özgü ortak kalıpları belirlemeye çalıştı,
01:00
but apart from some basic features,
19
60151
2345
fakat isim ve fiil olması gibi
01:02
like having nouns or verbs,
20
62496
2097
bazı temel özellikler dışında,
01:04
few of these so-called linguistic universals have been found.
21
64593
4346
bu sözde evrensel dilbilim özelliklerinin çok azı tespit edilebildi.
01:08
And while any language needs consistent patterns to function,
22
68939
3087
Her dil işlerlik açısından tutarlı kalıplara ihtiyaç duysa da
01:12
the study of these patterns opens up an ongoing debate between two positions
23
72026
5280
bu kalıpların araştırılması kuralcılık ve betimleyicilik
01:17
known as prescriptivism and descriptivism.
24
77306
3607
olarak bilinen iki husus arasında süregelen bir tartışmayı açığa çıkarır.
01:20
Grossly simplified,
25
80913
1285
Kabaca özetlersek,
01:22
prescriptivists think a given language should follow consistent rules,
26
82198
3863
kuralcılar, bir dilin istikrarlı kurallar takip etmesi gerektiğini düşünürken,
01:26
while descriptivists see variation and adaptation as a natural
27
86061
4631
betimleyiciler, değişim ve adaptasyonu
dilin doğal ve gerekli bir parçası olarak görürler.
01:30
and necessary part of language.
28
90692
3188
01:33
For much of history, the vast majority of language was spoken.
29
93880
4441
Tarih boyunca dilin büyük kısmı konuşma olmuştur.
01:38
But as people became more interconnected and writing gained importance,
30
98321
3965
İnsanlar birbiriyle daha ilişkili hâle gelip yazı önem kazandıkça da
01:42
written language was standardized to allow broader communication
31
102286
4055
yazı dili, daha geniş çapta iletişim ve farklı bölgelerdeki insanların
01:46
and ensure that people in different parts of a realm could understand each other.
32
106341
4740
birbirini anlaması için standartlaştırılmıştır.
01:51
In many languages, this standard form came to be considered the only proper one,
33
111081
5660
Konuşulan pek çok ağzın yalnızca birinden,
01:56
despite being derived from just one of many spoken varieties,
34
116741
3924
genellikle mevki sahibi insanlara ait ağızdan türetilse de
02:00
usually that of the people in power.
35
120665
2413
bu standart biçim tek doğru olarak kabul edilir.
02:03
Language purists worked to establish and propagate this standard
36
123078
4348
Dil özleştiriciler, zamanlarının kurulu dil bilgisi kurallarını yansıtan
02:07
by detailing a set of rules that reflected the established grammar of their times.
37
127426
5595
bir kural dizisi belirleyerek bu standardı yaydılar ve yerleştirdiler.
02:13
And rules for written grammar were applied to spoken language, as well.
38
133021
4224
Böylece yazılı dil bilgisi kuralları konuşmaya da uygulandı.
02:17
Speech patterns that deviated from the written rules were considered corruptions,
39
137245
4438
Yazılı kurallardan sapan konuşma kalıpları dilde yozlaşma
02:21
or signs of low social status,
40
141683
2407
veya düşük sosyal statü kabul edildi
02:24
and many people who had grown up speaking in these ways
41
144090
2585
ve bu şekilde konuşarak yetişmiş pek çok kimse
02:26
were forced to adopt the standardized form.
42
146675
3895
bu standartlaştırılmış biçimi benimsemeye zorlandı.
02:30
More recently, however,
43
150570
1316
Son zamanlarda ise
02:31
linguists have understood that speech is a separate phenomenon from writing
44
151886
4254
dil bilimciler, konuşmanın yazıdan ayrı, kendi düzen ve kalıpları olan
02:36
with its own regularities and patterns.
45
156140
2147
bir fenomen olduğunu öne sürdüler.
02:38
Most of us learn to speak at such an early age that we don't even remember it.
46
158287
4604
Çoğumuz o kadar erken yaşta konuşmayı öğreniyoruz ki bunu hatırlamıyoruz bile.
02:42
We form our spoken repertoire through unconscious habits,
47
162891
3577
Konuşma şeklimizi bilinçaltı alışkanlıklarımızla oluşturuyoruz,
02:46
not memorized rules.
48
166468
2360
kuralları ezberleyerek değil.
02:48
And because speech also uses mood and intonation for meaning,
49
168828
3793
Konuşma anlam kazanmak için ruh hâli ve vurgulamadan faydalandığı için
02:52
its structure is often more flexible,
50
172621
2154
yapısı genellikle daha esnek,
02:54
adapting to the needs of speakers and listeners.
51
174775
3952
konuşmacı ve dinleyicinin ihtiyaçlarına göre değişiklik gösteriyor.
02:58
This could mean avoiding complex clauses that are hard to parse in real time,
52
178727
4514
Bu da anlaşılması güç ve karışık söz öbeklerinden kaçınmak,
03:03
making changes to avoid awkward pronounciation,
53
183241
2796
uygunsuz telaffuzdan kaçınmak için değişiklik yapmak
03:06
or removing sounds to make speech faster.
54
186037
3351
ve konuşmayı hızlandırmak için sesleri çıkarmak demektir.
03:09
The linguistic approach that tries to understand and map such differences
55
189388
4183
Doğruları dikte etmeden bu farklılıkları anlamaya çalışan
03:13
without dictating correct ones is known as descriptivism.
56
193571
4374
dil bilimsel yaklaşım betimleyicilik olarak biliniyor.
03:17
Rather than deciding how language should be used,
57
197945
2356
Dilin nasıl kullanılması gerektiği yerine,
03:20
it describes how people actually use it,
58
200301
2830
insanların bunu nasıl kullandığıyla ilgileniyor
03:23
and tracks the innovations they come up with in the process.
59
203131
4128
ve bu süreçte karşılaştıkları tüm yeniliklerin de takibini yapıyor.
03:27
But while the debate between
60
207259
1619
Kuralcılık ve betimleyicilik
03:28
prescriptivism and descriptivism continues,
61
208878
2297
arasındaki bu tartışma devam etse de
03:31
the two are not mutually exclusive.
62
211175
2423
aslında ikisi de doğru olabilir.
03:33
At its best, prescriptivism is useful for informing people
63
213598
3474
Kuralcılık, insanları belli bir zamana ait
03:37
about the most common established patterns at a given point in time.
64
217072
4603
en yaygın yerleşik kurallar hakkında bilgilendirmek için faydalıdır.
03:41
This is important, not only for formal contexts,
65
221675
2796
Bu yalnızca resmi içerikler değil,
03:44
but it also makes communication easier between non-native speakers
66
224471
3961
o dili sonradan öğrenen, farklı altyapıları olan insanların
03:48
from different backgrounds.
67
228432
2188
iletişim kurabilmesi için de önemlidir.
03:50
Descriptivism, on the other hand,
68
230620
1574
Betimleyicilik ise
03:52
gives us insight into how our minds work
69
232194
2253
aklımızın nasıl çalıştığı
03:54
and the instinctive ways in which we structure our view of the world.
70
234447
4408
ve dünya görüşümüzü şekillendirdiğimiz içgüdüler hakkında bize ışık tutar.
03:58
Ultimately, grammar is best thought of as a set of linguistic habits
71
238855
4606
Sonuç olarak dil bilgisi için dilin tüm kullanıcıları tarafından
04:03
that are constantly being negotiated and reinvented
72
243461
3290
sürekli tartışılan ve yeniden şekillenen
04:06
by the entire group of language users.
73
246751
3215
dil bilimsel alışkanlıklar bütünü tanımını yapabiliriz.
04:09
Like language itself,
74
249966
1386
Tıpkı dilin kendisi gibi,
04:11
it's a wonderful and complex fabric
75
251352
1865
uzak veya yakın,
04:13
woven through the contributions of speakers and listeners,
76
253217
3863
konuşmacı ve dinleyicilerin,
04:17
writers and readers,
77
257080
1485
yazar ve okuyucuların,
04:18
prescriptivists and descriptivists,
78
258565
2216
kuralcı ve betimleyicilerin ördüğü
04:20
from both near and far.
79
260781
1882
harika ve karmaşık bir kumaş gibidir.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7