Does grammar matter? - Andreea S. Calude

Կարևո՞ր է արդյոք քերականությունը - Անդրեա Ս․ Քալուդ

Translator: Իրինա Սուքիասյան Reviewer: Sona Martirossian

You're telling a friend an amazing story,

Դու պատմում ես ընկերոջդ զարմանալի մի պատմություն,

and you just get to the best part when suddenly he interrupts,

հասնում ես ամենահետաքրքիր մասին, ու հանկարծ նա ընդհատում է՝ ասելով․

"The alien and I," not "Me and the alien."

«Այլմոլորակայինն ու ես», ոչ թե «Ես ու այլմոլորակայինը»։

Most of us would probably be annoyed,

Մեզանից շատերը, հավանաբար, կզայրանային,

but aside from the rude interruption,

բայց, կոպիտ ընդհատումից զատ,

does your friend have a point?

արդյո՞ք ընկերդ իրավացի է։

Was your sentence actually grammatically incorrect?

Արդյո՞ք քո նախադասությունը իսկապես քերականորեն սխալ էր։

And if he still understood it, why does it even matter?

Եվ հետո, եթե նա, միևնույնն է, հասկացել է իմաստը, էլ ի՞նչ կարևոր է քերականությունը։

From the point of view of linguistics,

Լեզվաբանության տեսանկյունից

grammar is a set of patterns for how words are put together

քերականությունը կաղապարների հավաքածու է, որը արծարծում է թե ինչպես պիտի կապակցվեն բառերը՝

to form phrases or clauses,

արտահայտություններ կամ նախադասություններ կազմելու համար

whether spoken or in writing.

թե՛ բանավոր, թե՛ գրավոր խոսքում։

Different languages have different patterns.

Տարբեր լեզուներ ունեն իրենց յուրահատուկ կաղապարները։

In English, the subject normally comes first,

Անգլերենում ենթական, սովորաբար, առաջին տեղում է,

followed by the verb,

որից հետո դրվում է ստորոգյալը,

and then the object,

իսկ հետո՝ խնդիրը,

while in Japanese and many other languages,

մինչդեռ ճապոներենում և շատ այլ լեզուներում շարադասությունը

the order is subject, object, verb.

հետևյալն է՝ ենթակա, խնդիր, ստորոգյալ։

Some scholars have tried to identify patterns common to all languages,

Որոշ գիտնականներ փորձել են գտնել բոլոր լեզուների ընդհանրությունը,

but apart from some basic features,

բայց որոշ հիմնարար հատկանիշներից զատ,

like having nouns or verbs,

ինչպիսիք են գոյականի և բայի գոյությունը,

few of these so-called linguistic universals have been found.

լեզուների միջև առկա են նաև մի քանի, այսպես կոչված, հանրույթներ։

And while any language needs consistent patterns to function,

Ու մինչդեռ ցանկացած լեզվի գոյության համար պարտադիր են կայուն նմուշները,

the study of these patterns opens up an ongoing debate between two positions

վերոնշյալ նմուշների քննությունը ցուցադրում է շարունակական հակասությունը երկու կարծիքների միջև,

known as prescriptivism and descriptivism.

որոնք հայտնի են որպես պահպանողականություն և նկարագրականություն։

Grossly simplified,

Կոպիտ ասած՝

prescriptivists think a given language should follow consistent rules,

պահպանողականները կարծում են, որ լեզուն պետք է հետևի կայուն օրենքների,

while descriptivists see variation and adaptation as a natural

մինչդեռ փոխարկումն ու հարմարակումը նկարագրականների կողմից դիտվում են որպես

and necessary part of language.

լեզվի գոյության բնական ու անհրաժեշտ մասեր։

For much of history, the vast majority of language was spoken.

Պատմության մեծագույն շրջանում լեզվի ճնշող մեծամասնությունը բանավոր տեսքով էր։

But as people became more interconnected and writing gained importance,

Բայց մարդկանց փոխադարձ կապի և գրավոր խոսքի կարևորության աճի հետ մեկտեղ

written language was standardized to allow broader communication

գրավոր լեզուն ստանդարտացվեց՝ ընդլայնելով շփումը

and ensure that people in different parts of a realm could understand each other.

և ապահովելով միևնույն հանրույթի բնակիչների փոխադարձ հասկացողությունը։

In many languages, this standard form came to be considered the only proper one,

Շատ լեզուներում այս ստանդարտ ձևը սկսեց համարվել միակն ու ճշմարիտը՝

despite being derived from just one of many spoken varieties,

չնայած լինելով բանավոր խոսքի տարբերակներից մեկի՝

usually that of the people in power.

տիրող դասակարգի լեզվի ծնունդ։

Language purists worked to establish and propagate this standard

Պուրիստներն աշխատում էին հիմնավորել և տարածել այս ստանդարտը՝

by detailing a set of rules that reflected the established grammar of their times.

հանգամանորեն ներկայացնելով օրենքների հավաքածու, որոնք արտացոլում էին իրենց ժամանակների քերականությունը։

And rules for written grammar were applied to spoken language, as well.

Գրավոր խոսքի կանոնները կիրառվում էին նաև բանավոր խոսքում։

Speech patterns that deviated from the written rules were considered corruptions,

Բանավոր խոսքի կանոնները, որ շեղվում էին գրավոր խոսքի կանոններից, համարվում էին

or signs of low social status,

խախտումներ կամ սոցիալական ցածր մակարդակի ցուցանիշներ,

and many people who had grown up speaking in these ways

իսկ շատ մարդիկ, ովքեր ողջ կյանքում խոսել էին այդպես,

were forced to adopt the standardized form.

այժմ ստիպված էին խոսել սահմանված չափանիշներին համապատասխան։

More recently, however,

Այնուհանդերձ, վերջերս

linguists have understood that speech is a separate phenomenon from writing

լեզվաբանները հասկացան, որ խոսքի բանավոր և գրավոր տարբերակները լրիվ տարբեր երևույթներ են՝

with its own regularities and patterns.

իրենց օրինաչափություններով ու կաղապարներով։

Most of us learn to speak at such an early age that we don't even remember it.

Մեզանից շատերը սկսում են խոսել այնքան վաղ հասակից, որ անգամ չեն էլ հիշում դա։

We form our spoken repertoire through unconscious habits,

Մենք ձևավորում ենք մեր խոսքային բառապաշարը չգիտակցված սովորույթների,

not memorized rules.

չմտապահվող օրենքների օգնությամբ։

And because speech also uses mood and intonation for meaning,

Եվ քանի որ ասվածի իմաստը փոխանցելու համար մենք օգտագործում ենք նաև տրամադրվածություն և հնչերանգ,

its structure is often more flexible,

դրա կառուցվածքը շատ հաճախ ավելի ճկուն է՝

adapting to the needs of speakers and listeners.

ելնելով խոսողների և խոսակիցների նպատակներից։

This could mean avoiding complex clauses that are hard to parse in real time,

Սա ենթադրում է բարդ նախադասությունների գործածության սահմանափակում, որովհետև դրանք վերլուծելը դժվար է,

making changes to avoid awkward pronounciation,

խուսափում անկանոն արտահայտչականությունից կամ

or removing sounds to make speech faster.

ավելորդ հնչյունների բացթողում՝ խոսքն արագացնելու համար։

The linguistic approach that tries to understand and map such differences

Լեզվաբանական մոտեցումը, որ փորձում է հասկանալ և քարտեզագրել նման տարբերությունները՝

without dictating correct ones is known as descriptivism.

առանց թելադրելու դրանց ճշմարիտ տարբերակները, հայտնի է որպես նկարագրականություն։

Rather than deciding how language should be used,

Որոշելուց բացի, թե ինչպես պիտի օգտագրծվի լեզուն,

it describes how people actually use it,

այն նկարագրում է, թե իրականում քանի մարդ է այն գործածում,

and tracks the innovations they come up with in the process.

և նշում նորամուծությունները, որոնք ի հայտ են գալիս նրա գործածության ընթացքում։

But while the debate between

Բայց չնայած վեճը

prescriptivism and descriptivism continues,

պահպանողականության և նկարագրականության միջև շարունակվում է,

the two are not mutually exclusive.

Այդ երկուսն իրարամերժ չեն։

At its best, prescriptivism is useful for informing people

Լավագույն առումով՝ պահպանողականությունը տեղեկացնւմ է մարդկանց

about the most common established patterns at a given point in time.

Տվյալ ժամանակահատվածի հաստատված ամենատարածված նմուշների մասին։

This is important, not only for formal contexts,

Սա կարևոր է ոչ միայն պաշտոնական համատեքստում,

but it also makes communication easier between non-native speakers

այլ նաև հեշտացնում է ոչ մայրենի լեզվով հաղորդակցվող և

from different backgrounds.

տարբեր ծագմամբ մարդկանց շփումը։

Descriptivism, on the other hand,

Մյուս կողմից՝ նկարագրականությունը

gives us insight into how our minds work

ներքուստ ցուցադրում է՝ ինչպես է աշխատում միտքը,

and the instinctive ways in which we structure our view of the world.

և աշխարհը դիտարկելու բնազդային ուղիները։

Ultimately, grammar is best thought of as a set of linguistic habits

Վերջին հաշվով, քերականությունը համարվում է լեզվական սովորույթների հավաքածու,

that are constantly being negotiated and reinvented

որ շարունակաբար գործարկվում և վերաիմաստավորվում է

by the entire group of language users.

լեզվակիրների ողջ խմբի կողմից։

Like language itself,

Ինչպես ինքը լեզուն,

it's a wonderful and complex fabric

այն մի հրաշալի ու բարդ հյուսվածք է,

woven through the contributions of speakers and listeners,

որի կազմավորմանը նպաստել են խոսողներն ու խոսակիցները,

writers and readers,

գրողներն ու ընթերցողները,

prescriptivists and descriptivists,

պահպանողականներն ու նկարագրականները

from both near and far.

ինչպես անցյալում, այնպես էլ այսօր։