Does grammar matter? - Andreea S. Calude

Translator: Buyantogtokh Dorj Reviewer: Sodgerel Chinburen

You're telling a friend an amazing story,

Та найздаа гайхалтай түүх ярьж байлаа.

and you just get to the best part when suddenly he interrupts,

Хамгийн гоё хэсгээ ярих гэтэл, найз тань таны яриаг таслаж,

"The alien and I," not "Me and the alien."

"Харь гарагийн амьтан бид хоёр" биш "Харь гарагийн амьтан ба би" гэж засвал

Most of us would probably be annoyed,

бидний ихэнх нь дүргүйцэх байх,

but aside from the rude interruption,

гэвч бүдүүлгээр яриа тасалсныг үл тооцвол

does your friend have a point?

таны найзын зөв үү?

Was your sentence actually grammatically incorrect?

Таны өгүүлбэр үнэхээр дүрмийн алдаатай байсан уу?

And if he still understood it, why does it even matter?

Найз тань ойлгосон л бол, дүрэм хамаатай гэж үү?

From the point of view of linguistics,

Хэл шинжээчдийн харах өнцгөөс

grammar is a set of patterns for how words are put together

дүрэм нь бичгийн болон ярианы хэлэнд

to form phrases or clauses,

үгс хэрхэн нийлж өгүүлбэр бүтээж байгаа

whether spoken or in writing.

бүтэц дарааллыг хэлнэ.

Different languages have different patterns.

Өөр хэлнүүд өөр өөр бүтэцтэй байдаг.

In English, the subject normally comes first,

Англи хэлэнд үйлийн эзэн нь эхэнд

followed by the verb,

араас нь үйл үг,

and then the object,

тэгээд тусагдахуун ордог.

while in Japanese and many other languages,

Харин япон болон бусад олон хэлэнд

the order is subject, object, verb.

дараалал нь эзэн бие, тусагдахуун, үйл үг байдаг.

Some scholars have tried to identify patterns common to all languages,

Зарим эрдэмтэд бүх хэлэнд нийтлэг хэв загварыг олохыг хичээсэн ч

but apart from some basic features,

нэр үг, үйл үгтэй байна гэх мэт цөөн

like having nouns or verbs,

энгийн шинж чанараас өөр

few of these so-called linguistic universals have been found.

нийтлэг хэл шинжлэлийн хэв маягыг олоогүй юм.

And while any language needs consistent patterns to function,

Аливаа хэл зөв хэрэглэгдэхэд тогтсон загвар хэрэгтэй ч

the study of these patterns opens up an ongoing debate between two positions

эдгээр хэв загварын судалгаа нь төсөөлөл зүй ба дүрслэл зүй хэмээх

known as prescriptivism and descriptivism.

хоёр байр суурийн төгсөшгүй мэтгэлцээн үүсгэдэг.

Grossly simplified,

Энгийнээр тайлбарлавал,

prescriptivists think a given language should follow consistent rules,

төсөөлөл зүйчид аливаа хэл тогтсон дүрмийг дагах нь зөв гэж үздэг бол

while descriptivists see variation and adaptation as a natural

дүрслэл зүйчид хэлний өөрчлөлт ба дасан зохицлыг

and necessary part of language.

хэвийн ба зайлшгүй шаардлагатай гэж үздэг.

For much of history, the vast majority of language was spoken.

Түүхийн ихэнх хугацаанд ихэнх хэл аман ярианд суурилсан байсан.

But as people became more interconnected and writing gained importance,

Гэвч хүмүүс илүү холбоотой болж, бичиг нь илүү чухал болоход

written language was standardized to allow broader communication

харилцааг илүү өргөжүүлж, хаант улсын өөр хэсгийн хүмүүс

and ensure that people in different parts of a realm could understand each other.

бие биенээ ойлгодог болохын тулд тулд бичгийн хэлийг стандартчилсан.

In many languages, this standard form came to be considered the only proper one,

Олон хэлэнд уг стандарт хувилбарыг цор ганц зохистой хувилбар гэж үзэх болсон.

despite being derived from just one of many spoken varieties,

Олон ярианы хэлний хувилбар байдаг ч энэ хувилбар нь ихэвчлэн эрх мэдэлтнүүдийн

usually that of the people in power.

хэрэглэдэг ганц хувилбараас эхтэй байсан.

Language purists worked to establish and propagate this standard

Хэлийг цэврээр хамгаалагчид уг стандартыг бий болгож түгээхийн тулд

by detailing a set of rules that reflected the established grammar of their times.

тухайн үед мөрдөж буй дүрмийг шингээсэн багц дүрмүүдийг гаргаж байсан.

And rules for written grammar were applied to spoken language, as well.

Бичгийн хэлний дүрмүүд ярианы хэлэнд мөн адил хамаарч байсан.

Speech patterns that deviated from the written rules were considered corruptions,

Бичигдсэн дүрмээс хазайсан ярианы бүтцийг нийгмийн гажуудал,

or signs of low social status,

доод гарал угсааны илрэл гэж үздэг байсан ба

and many people who had grown up speaking in these ways

энэ аргаар ярьж өссөн олон хүмүүс

were forced to adopt the standardized form.

энэхүү стандартчилсан хэлбэрийг хүчээр сурах шаардлагатай болсон.

More recently, however,

Гэсэн хэдий ч сүүлийн үед

linguists have understood that speech is a separate phenomenon from writing

хэл шинжээчид яриа нь бичгээс салангид, өөрийн гэсэн зүй тогтол болон бүтэцтэй

with its own regularities and patterns.

үзэгдэл гэдгийг ойлгожээ.

Most of us learn to speak at such an early age that we don't even remember it.

Бидний ихэнх нь өөрсдөө ч санахааргүй жоохон байхдаа хэлд ордог.

We form our spoken repertoire through unconscious habits,

Бид хэл яриагаа цээжилсэн дүрмээр биш

not memorized rules.

ухамсарлагдаагүй дадлаар бий болгодог.

And because speech also uses mood and intonation for meaning,

Сэтгэл санаа ба хоолойн өнгө ярианы утга санааг илэрхийлдэг болохоор,

its structure is often more flexible,

бүтэц нь хамаагүй уян хатан,

adapting to the needs of speakers and listeners.

ярьж болон сонсож байгаа хүмүүсийн хэрэгцээнд дасан зохицдог.

This could mean avoiding complex clauses that are hard to parse in real time,

Үүгээр шууд задлахад хэцүү нийлмэл өгүүлбэрээс зайлсхийж,

making changes to avoid awkward pronounciation,

эвгүй дуудлагаас зайлсхийн өөрчлөлт оруулж,

or removing sounds to make speech faster.

эсвэл хурдан ярихын тулд зарим дуудлагыг хасаж болно.

The linguistic approach that tries to understand and map such differences

Хэл шинжлэлийн иймэрхүү ялгааг хүлцэж, зөв хувилбарыг заахгүйгээр

without dictating correct ones is known as descriptivism.

тэдгээр ялгааг зураглах оролдлого хийдэг аргачлалыг дүрслэл зүй гэдэг.

Rather than deciding how language should be used,

Хэлийг хэрхэн хэрэглэхийг шийдэхийн оронд,

it describes how people actually use it,

энэ нь хүмүүс хэлийг яаж хэрэглэж байгааг тайлбарлаж,

and tracks the innovations they come up with in the process.

тухайн үйл явцад олж илрүүлж буй инновацийг бүртгэдэг.

But while the debate between

Дүрслэл зүй ба төсөөлөл зүй

prescriptivism and descriptivism continues,

хоорондын мэтгэлцэл үргэлжилж байгаа ч

the two are not mutually exclusive.

энэ хоёр харилцан үгүйсгэсэн ойлголт биш.

At its best, prescriptivism is useful for informing people

Төсөөлөл зүй нь сайндаа л тухайн цагт

about the most common established patterns at a given point in time.

тогтсон хэв маягийн тухай хүмүүст мэдээллэхэд тохиромжтой.

This is important, not only for formal contexts,

Энэ нь зөвхөн албан ёсны нөхцөл байдалд төдийгүй

but it also makes communication easier between non-native speakers

өөр өөр улсаас ирсэн гадаад хүмүүсийн хоорондын харилцааг

from different backgrounds.

хялбар болгох чухал ач холбогдолтой.

Descriptivism, on the other hand,

Харин дүрслэл зүй нь

gives us insight into how our minds work

бидний тархи хэрхэн ажилладаг болон

and the instinctive ways in which we structure our view of the world.

бид хэрхэн зөн совингоороо ертөнцийг үзэх үзлээ бүтээдгийг ойлгоход тусалдаг.

Ultimately, grammar is best thought of as a set of linguistic habits

Эцсийн дүндээ дүрэм гэдэг нь хэлний нийт хэрэглэгчид

that are constantly being negotiated and reinvented

байнга зөвшилцөж, шинэчилж байдаг

by the entire group of language users.

хэлний цогц дадал гэж болно.

Like language itself,

Энэ нь яг хэл шиг өөр шиг нь,

it's a wonderful and complex fabric

хол ойрын илтгэгч ба сонсогч,

woven through the contributions of speakers and listeners,

зохиолч ба уншигч, дүрслэл зүйч ба төсөөлөл зүйч нарын

writers and readers,

хувь нэмрээр сүлжсэн

prescriptivists and descriptivists,

гайхалтай нарийн бүтэцтэй даавуу юм.

from both near and far.