Why plague doctors wore beaked masks

Çeviri: Naz Gursel Gözden geçirme: Ömer Faruk Zeren

The year is 1656.

Yıl 1656.

Your body is wracked by violent chills.

Vücudunuz şiddetli titreme ile harap.

Your head pounds, your muscles are too weak to sit up,

Başınız dönüyor, kaslarınız oturamayacak kadar zayıf,

and you feel like rancid, hard-boiled eggs

ve iğrenç, haşlanmış yumurtalar boynunuzdan

are squeezing out of your neck and armpits.

ve koltuk altlarınızdan fırlıyormuş gibi hissediyorsunuz.

In your feverish state, you see a strange-looking man approach,

Ateşli halinizde, yüzü gaga benzeri bir maskeyle ve vücudu baştan aşağı örtülü

his face obscured by a beak-like mask, his body covered from head to toe.

garip görünüşlü bir adamın yaklaştığını görürsünüz.

He examines you and even without seeing his face,

Sizi muayene ediyor ve yüzünü görmeden bile koyduğu tanıyı biliyorsunuz:

you know the diagnosis:

you have the plague.

Vebadan muzdaripsiniz.

The plague stands out as one of the most terrifying and destructive diseases

Veba, insanlık tarihinin en korkunç ve yıkıcı hastalıklarından biri olarak

in human history.

öne çıkıyor.

It swept across large parts of Afro- Eurasia in three separate pandemics

6., 14. ve 19. yüzyıllarda başlayan üç ayrı salgında

starting in the 6th, 14th, and 19th centuries;

Afro-Avrasya’nın büyük bölümlerini kasıp kavurdu;

killed tens of millions of people,

on milyonlarca insanı öldürdü

and had— in the best of cases— about a 40% survival rate.

ve - en iyi durumda - yaklaşık % 40 hayatta kalma oranına sahipti.

The European plague doctor, with his beaked mask and wizard-like robes,

Gagalı maskesi ve büyücüyü andıran cübbesiyle Avrupalı veba doktoru,

is one of the images most popularly associated with plague today.

günümüzde veba ile en popüler şekilde ilişkilendirilen imgelerden biridir.

He’s often found in books and films about the 14th century pandemic

Kara Ölüm olarak bilinen 14. yüzyıl salgınıyla ilgili kitaplarda

known as the Black Death.

ve filmlerde sık sık bulunur.

The only problem is that’s about as accurate as placing

Tek sorun, bu, modern bir cerrahı Versailles’daki

a modern surgeon at the court of Louis the 14th in Versailles.

14. Louis mahkemesine yerleştirmek kadar doğru.

The confusion is understandable though—

Yine de kafa karışıklığı anlaşılabilir -

the Black Death had several aftershocks,

Kara Ölüm’ün, 17. yüzyılda Batı Avrupa’da meydana gelen

including a series of devastating outbreaks in Western Europe

bir dizi yıkıcı salgın da dahil olmak üzere

during the 17th century.

birkaç artçı sarsıntısı oldu.

This is when the iconic plague doctor actually emerged on the scene.

Bu, ikonik veba doktorunun gerçekten sahneye çıktığı zamandı.

First described in the early 17th century,

İlk olarak 17. yüzyılın başlarında tanımlanan kıyafet,

the outfit consisted of a hood with crystal eyepieces

kristal göz mercekleri olan bir başlık ve şifalı bitkilerle

and a beak filled with a pungent combination of herbs and compounds.

bileşiklerin keskin bir kombinasyonuyla doldurulmuş bir gagadan oluşuyordu.

This could include cinnamon, pepper, turpentine,

Bu, tarçın, biber, terebentin,

roast copper, and powdered viper flesh.

kavrulmuş bakır ve toz engerek eti içerebilirdi.

This recipe was inspired by the famed 2nd century Greco-Roman physician Galen,

Bu tarif, ünlü 2. yüzyıl Greko-Romen hekimi Galen’den ilham aldı

and was thought to ward off poisoned air known as miasma.

ve miasma olarak bilinen zehirli havayı savuşturduğu düşünülüyordu.

People believed this bad air spread plague after emanating from swamps

İnsanlar bu kötü havanın bataklıklardan ve ölü bitkiler veya hayvan leşleri gibi

and sources of decay,

çürüme kaynaklarından çıktıktan sonra vebayı yaydığına inanıyorlardı.

such as dead plants or animal carcasses.

In earlier centuries, doctors across Europe carried metal pomanders

Daha önceki yüzyıllarda, Avrupa’daki doktorlar benzer karışımlarla dolu

filled with similar mixtures,

metal pomanderler taşıyordu

and it’s possible that the beak evolved as a hands-free alternative.

ve gaganın eller serbest bir alternatif olarak evrimleşmiş olması muhtemel.

The rest of the costume, which included an oiled leather robe, boots and gloves,

Yağlı deri bir bornoz, botlarla eldivenler içeren kostümün geri kalanı,

acted as kind of an early hazmat suit,

muhtemel, miazmanın cilt gözeneklerinden girmesini engellemeye tasarlanan

likely designed to block miasma from entering through the skin’s pores.

bir tür erken tehlikeli madde giysisi görevi görüyordu.

While this shows some basic understanding that plague

Bu, vebanın bir yerden başka bir yere yayıldığına dair

spread from one place to another,

bazı temel anlayışları gösterse de,

these doctors couldn’t know that, in most cases,

bu doktorlar çoğu durumda gerçek suçlunun

the true culprit was a tiny flea transmitting the bacteria,

Yersinia pestis adlı bakteriyi bir insan veya hayvandan diğerine bulaştıran

Yersinia pestis, from one person or animal to another.

küçük bir pire olduğunu bilemezdi.

It’s possible that the plague doctor’s outfit may have provided

Veba doktorunun kıyafeti,

some unintentional protection from flea bites.

pire ısırıklarına karşı kasıtsız bir koruma sağlamış olabilir.

However, not enough information survives to know whether

Bununla birlikte, kostümlü doktorların

the costumed doctors fared any better than their ordinarily robed counterparts.

normal cübbeli meslektaşlarından daha iyi durumda

olup olmadığını bilmek için yeterli bilgi yok.

It's no surprise that this bizarre getup has captured popular imagination,

Kullanımı 17. ve 18. yüzyıllarda İtalya ve Fransa’da

despite the fact that its use was limited to a few places in Italy and France

birkaç yerle sınırlı olmasına rağmen, bu tuhaf giysinin

during the 17th and early 18th centuries.

popüler hayal gücünü ele geçirmesi şaşırtıcı değil.

Even at the time, it was viewed with macabre fascination

O zamanlarda bile ölümü korkunç bir hayranlıkla bakılıyordu

and occasionally used to mock the ineffective and corrupt

ve ara sıra bazı doktorların etkisiz ve yozlaşmış uygulamalarıyla

practices of some physicians.

alay etmek için kullanılıyordu.

Until the 20th century, there was no effective treatment for the plague,

20. yüzyıla kadar veba için etkili bir tedavi yoktu, ancak bu,

but that didn’t stop doctors— costumed or not— from trying.

-- kostümlü olsun ya da olmasın -- doktorları tedavi etmekten alıkoymadı.

They consulted the works of earlier physicians for guidance,

Rehberlik için daha önceki doktorların çalışmalarına başvurdular,

did what they could to fend off miasma,

miazmayı savuşturmak için elinden geleni yaptılar

and prescribed a variety of concoctions and antidotes.

ve çeşitli karışımlar ve panzehirler reçete hazırladılar.

They also relied on pre-modern medical mainstays.

Ayrıca modern öncesi tıbbi dayanak noktalarına da güvendiler.

These could include bloodletting,

Bunlar, zehiri gidermek

which involved draining (sometimes concerningly large amounts of) blood

veya vücudun doğal dengesini geri yüklemek amacıyla kanın

in an attempt to remove poison or restore the body’s natural balance.

(bazen büyük miktarda ) alınmasını içerebilir.

Or cupping, where the rim of a heated glass

Ya da kupa tedavisi, burada sıcak bir cam kenarının,

was placed over swollen lymph nodes in hopes of making them burst sooner—

daha erken patlamalarını umarak şişmiş lenf düğümlerine yerleştirildiği -

a sign, when it occurred naturally, that a plague patient was on the mend.

doğal olarak meydana geldiğinde, bir veba hastasının iyileştiğini gösteren işaretti.

Or— perhaps most painfully— cautery,

Veya -belki de en acı verici- kara-sıcak bir pokerle

which involved lancing the lymph nodes with a red-hot poker

lenf düğümlerinin, karartılmış irinleri serbest bırakmak için

to release the blackened pus within.

kırmızı-sıcak pokerle birleşim içeren yakma yöntemiydi.

A lot has changed since their times.

Onların zamanından beri çok şey değişti.

Modern medicine has given us the means to quickly identify

Modern tıp bize hem bakteriyel hem de viral tehditleri hızlı belirleme

bacterial as well as viral threats

ve bunlara karşı etkili bir şekilde harekete geçme araçlarını verdi.

and to effectively mobilize against them.

We also have access to technologies like test kits,

Ayrıca test kitleri, solunum yolu virüslerinin

masks to deter the spread of respiratory viruses, and vaccines;

yayılmasını önleyen maskeler ve aşılar gibi teknolojilere de erişimimiz var;

and we conduct robust trials to make sure they’re safe and effective.

güvenli ve etkili olduklarından emin olmak için güçlü denemeler yürütüyoruz.

But some things don’t change:

Ancak bazı şeyler değişmedi.

we still depend on the courage and compassion of medical professionals

En çok ihtiyacı olanlara yardım etmek ve onları rahatlatmak için

who voluntarily risk their lives

görünmez bir saldırgana karşı

against an invisible attacker to help and comfort those who need it most.

hayatlarını gönüllüce riske atan tıp mesleğini icra edenlerin

cesaretine ve şefkatine hala güveniyoruz.