What makes the Great Wall of China so extraordinary - Megan Campisi and Pen-Pen Chen

Çin Seddi'ni bu kadar sıra dışı yapan nedir - Megan Campisi ve Pen-Pen Chen

Çeviri: Arda Yegül Gözden geçirme: Ramazan Şen

A 13,000 mile dragon of earth and stone

Çin Seddi, Çin'in kırsal kesimine doğru uzanan 20.921 km uzunluğundaki,

winds its way through the countryside of China

uzun tarihi ve kıvrımlı yapısı olan

with a history almost as long and serpentine as the structure.

bir toprak ve taş ejderhadır.

The Great Wall began as multiple walls of rammed earth

Seddi, Chunqiu döneminde, bireysel feodal devletlerden

built by individual feudal states during the Chunqiu period

Çin'in kuzeyindeki göçebe akıncılardan karşı korunmak üzere

to protect against nomadic raiders north of China and each other.

inşası, sıkışmış toprağın çoklu duvarları olarak başladı.

When Emperor Qin Shi Huang unified the states in 221 BCE,

İmparator Qin Shi Huang, M.Ö. 221'de devletleri birleştirdiğinde,

the Tibetan Plateau and Pacific Ocean became natural barriers,

Tibet Platosu ve Pasifik Okyanusu doğal engeller hâline geldi,

but the mountains in the north remained vulnerable

ancak kuzeydeki dağlar

to Mongol, Turkish, and Xiongnu invasions.

Moğol, Türk ve Xiongnu istilalarına karşı savunmasız kaldı.

To defend against them,

Onlara karşı savunmak için, bazılarını

the Emperor expanded the small walls built by his predecessors,

birbirine bağlayarak ve güçlendirerek, İmparator öncülleri

connecting some and fortifying others.

tarafından inşa edilen küçük duvarları genişletti.

As the structures grew from Lintao in the west

Yapılar batıdaki Lintao'dan

to Liaodong in the east,

doğudaki Liaodong'a kadar büyüdükçe

they collectively became known as The Long Wall.

hepsi Uzun Duvar olarak anılmaya başlandı.

To accomplish this task,

Bu görevi yapmak için

the Emperor enlisted soldiers and commoners,

İmparator, asker ve halkı görevlendirdi

not always voluntarily.

ve her zaman gönüllü olmayarak.

Of the hundreds of thousands of builders recorded during the Qin Dynasty,

Çing Hanedanlığı döneminde kayıtlara geçen yüzbinlerce

many were forcibly conscripted peasants

inşaat işçisinin çoğu zorla askere alınan köylülerden

and others were criminals serving out sentences.

ve cezasını bitirmiş suçlulardan oluşuyordu.

Under the Han Dynasty, the wall grew longer still,

Han Hanedanlığı döneminde, duvar daha da büyüdü ve

reaching 3700 miles,

Dunhuang'dan Bohai Denizine uzanarak

and spanning from Dunhuang to the Bohai Sea.

3.700 kilometreye ulaştı.

Forced labor continued under the Han Emperor Han-Wudi ,

Zorla çalıştırma, Han İmparatoru Han-Wudi'nin himayesinde

and the walls reputation grew into a notorious place of suffering.

devam ettirildi ve duvarların ünü, meşhur bir acı alanına dönüştü.

Poems and legends of the time told of laborers buried

Zamanın şiirleri ve efsaneleri,

in nearby mass graves,

yakın toplu mezarlara gömülmüş

or even within the wall itself.

işçileri anlatır ve hatta duvara bile yazılmıştı.

And while no human remains have been found inside,

İçinde insan kalıntısı bulunmadığı hâlde,

grave pits do indicate that many workers died

mezar odaları birçok işçinin kaza, açlık

from accidents, hunger and exhaustion.

ve yorgunluk nedeniyle öldüğünü işaret ediyor.

The wall was formidable but not invincible.

Duvar çok zordu ama geçilmez değildi.

Both Genghis and his son Khublai Khan managed to surmount the wall

Hem Cengiz, hem de oğlu Kubilay Han, Moğolların 13. Yüzyıl

during the Mongol invasion of the 13th Century.

istilasında duvarın üstesinden gelmeyi başardı.

After the Ming dynasty gained control in 1368,

Ming hanedanı 1368'de kontrolü ele geçirdikten sonra,

they began to refortify and further consolidate the wall

yerel tuğla ocaklarında üretilen tuğla ve taşlar kullanarak surları

using bricks and stones from local kilns.

güçlendirmeye ve daha da sağlamlaştırmaya başladılar.

Averaging 23 feet high and 21 feet wide,

Ortalama 7 metre yükseklik ve 6 metre genişliğe sahip olan

the walls 5500 miles were punctuated by watchtowers.

8.851 km uzunluğundaki duvarların aralarına gözetleme kuleleri eklenmiş.

When raiders were sighted,

Akıncılar görüldüğünde

fire and smoke signals traveled between towers

destek birlikleri gelene kadar, ateş ve duman sinyalleri

until reinforcements arrived.

kuleleri arasında gidip gelirdi.

Small openings along the wall let archers fire on invaders,

Duvar boyunca olan açıklıklar okçularının istilacılara ok atmasına

while larger ones were used to drop stones and more.

imkân sağlıyordu, geniş olanlar ise taş atışı ve daha fazlası için kullanılırdı.

But even this new and improved wall was not enough.

Fakat bu yeni ve geliştirilmiş duvar bile yeterli değildi.

In 1644, northern Manchu clans overthrew the Ming

1644’de kuzey Mançu klanları

Moğolistan'ı da dâhil eden Qing hanedanını kurmak için

to establish the Qing dynasty,

incorporating Mongolia as well,

Ming'i devirdi.

Thus, for the second time,

Böylece, ikinci kez,

China was ruled by the very people the wall had tried to keep out.

Çin, duvarın saklamaya çalıştığı insanlar tarafından yönetildi.

With the empire's borders now extending beyond the Great Wall,

İmparatorluk sınırları şimdi Çin Seddi'nin ötesine uzanınca

the fortifications lost their purpose.

set amacını kaybetmişti.

And without regular reinforcement, the wall fell into disrepair,

Nizami desteği olmayan duvar harap oldu,

rammed earth eroded,

sıkışmış toprak aşındı,

while brick and stone were plundered for building materials.

yağmalanan tuğla ve taşlar inşaat malzemesi yapıldı.

But its job wasn't finished.

Ancak iş bitmemişti.

During World War II,

İkinci Dünya Savaşı sırasında,

China used sections for defense against Japanese invasion,

Çin, Japon işgaline karşı savunmak için bölükler kullandı

and some parts are still rumored to be used for military training.

ve duvarın bazı bölümlerinin hâlâ daha askeri eğitim için

kullanıldığı yönünde söylentiler var.

But the Wall's main purpose today is cultural.

Ancak bugün Duvar'ın asıl amacı kültürel.

As one of the largest man-made structures on Earth,

Dünya üzerindeki en büyük insan yapımı yapılardan biri olarak,

it was granted UNESCO World Heritage Status in 1987.

1987'de UNESCO Dünya Mirası Statüsü'ne layık görülmüştür.

Originally built to keep people out of China,

Başlangıçta insanları Çin'den uzak tutmak için yapılmış olan Çin Seddi,

the Great Wall now welcomes millions of visitors each year.

şimdilerde her yıl milyonlarca ziyaretçiyi ağırlamaktadır.

In fact, the influx of tourists has caused the wall to deteriorate,

Aslında, turist akını duvarı bozmaya ve Çin hükûmetinin koruma

leading the Chinese government to launch preservation initiatives.

girişimleri başlatmasına neden oldu.

It's also often acclaimed as the only man-made structure visible from space.

Aynı zamanda, uzaydan görünen tek insan yapımı yapı olarak kabul edilir.

Unfortunately, that's not at all true.

Ne yazık ki, bu hiç doğru değil.

In low Earth orbit, all sorts of structures,

Alçak Dünya yörüngesinde, her türlü yapı

like bridges, highways and airports are visible,

köprüler, otoyollar ve hava limanları görülür,

and the Great Wall is only barely discernible.

Çin Seddi de zar zor fark edilebilir.

From the moon, it doesn't stand a chance.

Aydan, hiç öyle bir ihtimal yok.

But regardless, it's the Earth we should be studying it from

Ancak, çalışmaların Dünya'dan yapılması gerekiyor,

because new sections are still discovered every few years,

çünkü birkaç yılda bir hâlâ yeni kısımlar keşfediliyor,

branching off from the main body

ana gövdesinden ayrılarak

and expanding this remarkable monument to human achievement.

bu dikkate değer eser insan başarısına doğru genişliyor.