Why do people join cults? - Janja Lalich

Translator: Arbenita Berisha Reviewer: Anduena Lahu

When Reverend Jim Jones founded the Peoples Temple in 1955,

Kur predikuesi Jim Jones themeloi "Tepulli i njerëzve" në vitin 1955,

few could have imagined its horrifying end.

askush nuk e kishte imagjinuar përfundimin e tyre të tmerrshëm.

This progressive religious movement rose in popularity and gained support

Kjo lëvizje religjioze përparimtare fitoi famë dhe mbështetje

from some of San Francisco's most prominent politicians.

nga disa nga politikanët më të njohur të San Franciskos.

But in 1977, amidst revelations of brainwashing and abuse,

Por në vitin 1977, pasi janë zbuluar që po bëjnë shpërlarje truri dhe abuzime,

Jones moved with several hundred followers

Jones u zhvendos me disa qindra ndjekës

to establish the commune of Jonestown in Guyana.

për ta themeluar një bashkësi "Jonestown" në Guyana.

Billed as a utopian paradise, the colony was more like a prison camp,

I ndërtuar si një parajsë utopik, kolonia ishte më shumë si një kamp burgu,

and when a congressional delegation arrived to investigate its conditions,

dhe kur një delegacion kongresional erdhi të hetonte mbi kushtet e saj,

Jones executed his final plan.

Jones zbatoi planin e tij final.

On November 18, 1978, 909 men, women, and children died

Më 18 Nëntor, 1978, 909 burra, gra dhe fëmijë vdiqën

after being forced to drink poisoned Flavor Aid.

pasi u detyruan të pinin pijen Flavor Aid të helmuar.

That grizzly image has since been immortalized as shorthand slang

Ai imazh që nga atëherë është përjetësuar si një simbol

for single-minded cult-like thinking,

për të menduarit njëlloj si një kult,

"They drank the Kool-aid."

"Ata pinë helmin".

Today, there are thousands of cults around the world.

Sot, ekzistojnë me qindra kulte në tërë botën.

It's important to note two things about them.

Është e rëndësishme të dimë dy gjëra rreth tyre.

First, not all cults are religious.

Së pari, jo të gjithë kultet janë religjioze.

Some are political,

Disa janë politike,

therapy-based,

të bazuara në terapi,

focused on self-improvement,

të fokusuara në vetë-përmirësim,

or otherwise.

ose të tjera.

And on the flip side,

Dhe në anën tjetër,

not all new religions are what we're referring to as cults.

jo të gjitha religjionet e reja janë si ajo çka ne u referohemi si kulte.

So what exactly defines our modern understanding of cults,

Pra çfarë saktësisht e definon konceptin tonë modern mbi kultet,

and why do people join them?

dhe pse njerëzit u bashkohen atyre?

Broadly speaking, a cult is a group or movement

Në përgjithësi, kulti është një grup apo lëvizje

with a shared commitment to a usually extreme ideology

me një angazhim të përbashkët ndaj një ideologjie, zakonisht ekstreme

that's typically embodied in a charismatic leader.

që zakonisht është e mishëruar në një udhëheqës karizmatik.

And while few turn out as deadly as Jonestown or Heaven's Gate,

Ndonëse disa përfundojnë me vdekje si rasti i Jones apo "Porta e Parajsës",

which ended in a mass suicide of 39 people in 1997,

e cila përfundoi si një vetëvrasje masive e 39 personave në vitin 1997,

most cults share some basic characteristics.

shumica e kulteve ndajnë disa karakteristika bazë të përbashkëta.

A typical cult requires a high level of commitment from its members

Një kult tipik kërkon një nivel të lartë të angazhimit nga antarët e tij

and maintains a strict hierarchy,

dhe mban një hierarki strikte,

separating unsuspecting supporters and recruits

duke ndarë ndjekësit dhe rekrutët mosdyshues,

from the inner workings.

nga punët e brendshme të kultit.

It claims to provide answers to life's biggest questions

Pretendon të japë përgjigje ndaj pyetjeve më të mëdha të jetës

through its doctrine,

përmes doktrinës së tij,

along with the required recipe for change

bashkë me një formulë për të ndryshuar

that shapes a new member into a true believer.

që e transformon një anëtar të ri në një besimtar të vërtetë.

And most importantly, it uses both formal and informal systems

Dhe më e rëndësishmja, i përdor të dy sistemet: formal dhe joformal

of influence and control to keep members obedient,

e ndikimit dhe kontrollit për t'i mbajtur anëtarët të bindur,

with little tolerance for internal disagreement or external scrutiny.

me një toleracë të vogël për mospajtime të brendshme apo mbikqyrje të jashtme.

You might wonder whether some of these descriptions

Mund të mendosh nëse ndonjë nga këto përshkrime

might also apply to established religions.

aplikohen nga religjionet e krijuara.

In fact, the world "cultus" originally described

Në fakt, emri "kultus" fillimisht ka përshkruar

people who cultivated the worship of certain gods

njerëzit që kanë kultivuar një adhurim për një zot të caktuar

by performing rituals and maintaining temples.

duke kryer rituale dhe mirëmbajtur tempuj.

But in time, it came to mean excessive devotion.

Por me kohën, erdhi situata deri tek përkushtim i tepruar.

Many religions began as cults,

Shumë religjione filluan si kulte,

but integrated into the fabric of the larger society as they grew.

por u integruan në strukturën më të madhe të shoqërisë, ndërsa ato rriteshin.

A modern cult, by contrast, separates its members from others.

Një kult modern, në të kundërt, ndan anëtarët e tij nga të personat e tjerë.

Rather than providing guidelines for members to live better lives,

Në vend të ofrimit të udhëzimeve për anëtarët e tij, për një jetë më të mirë,

a cult seeks to directly control them,

një kult kërkon t'i kontrollojë ata,

from personal and family relationships,

nga marrëdhëniet personale e familjare,

to financial assets and living arrangements.

deri te mjetet financiare dhe rregullimin e jetës.

Cults also demand obedience to human leaders

Kultet gjithashtu kërkojnë bindje ndaj udhëheqësve

who tend to be highly persuasive people

të cilët priren të jenë persona shumë bindës

with authoritarian and narcissistic streaks

me nuanca autoritare dhe narcisiste

motivated by money, sex, power, or all three.

të motivuar nga paratë, seksi, pushteti ose të trija bashkë.

While a cult leader uses personal charisma to attract initial followers,

Përderisa lideri i kultit përdor karizmën personale për të tërhequr ndjekësit e parë

further expansion works like a pyramid scheme,

zgjerimi i mëtutjeshëm ndodh si një skemë piramide,

with early members recruiting new ones.

ku anëtarët e parë rekrutojnë antarë të ri.

Cults are skilled at knowing whom to target,

Kultet janë të afta për të ditur se kë të targetojnë,

often focusing on those new to an area,

zakonisht duke u fokusuar tek personat të ri të zonës,

or who have recently undergone some personal or professional loss.

ose ata që së fundmi kanë përjetuar ndonjë humbje personale apo profesionale.

Loneliness and a desire for meaning

Vetmia dhe një dëshirë për kuptim

make one susceptible to friendly people offering community.

bëjnë një person të ndjeshëm ndaj njerëzve miqësorë që ofrojnë komunitet.

The recruitment process can be subtle,

Procesi i rekrutimit është delikat,

sometimes taking months to establish a relationship.

nganjëherë merr muaj për të ndërtuar një marrëdhënie.

In fact, more than two-thirds of cult members are recruited by a friend,

Në fakt më shumë se 2/3 e antarëve të kultit janë rekrutuar nga një shok,

family member,

anëtar i familjes,

or co-worker

apo koleg,

whose invitations are harder to refuse.

ftesat e të cilëve janë të vështira për tu refuzuar.

Once in the cult, members are subjected to multiple forms of indoctrination.

Në kult, anëtarët i nënshtrohen formave të shumta të indoktrinimit.

Some play on our natural inclination to mimic social behaviors or follow orders.

Disa kanë pritjen natyrore për të imituar sjellje shoqërore

ose për të ndjekur urdhërat.

Other methods may be more intense

Metoda tjera mund të jenë më intensive

using techniques of coercive persuasion involving guilt, shame, and fear.

duke përdorur teknika të bindjes detyruese duke përfshirë fajësim, turpërim apo frikë

And in many cases, members may willingly submit out of desire to belong

Dhe në shumë raste, anëtarët mund të vetë-paraqiten me dëshirën për të përkitur

and to attain the promised rewards.

dhe të arrijnë përfitimet e premtuara.

The cult environment discourages critical thinking,

Ambienti i kultit diskurajon mendimin kritik,

making it hard to voice doubts

dhe nuk lë vend për dyshime

when everyone around you is modeling absolute faith.

kur të gjithë rreth teje po paraqesin besim absolut.

The resulting internal conflict, known as cognitive dissonance,

Si rezultat, konflikti i brendshëm, i njohur si disonanca kognitive,

keeps you trapped,

ju mban të bllokuar,

as each compromise makes it more painful to admit you've been deceived.

sa çdo kompromis të bën më të vështirë të pranosh se je mashtruar.

And though most cults don't lead members to their death,

Edhe pse shumica e nuk i çojnë anëtarët drejt vdekjes,

they can still be harmful.

kultet mund të jenë mjaft të dëmshme.

By denying basic freedoms of thought, speech, and association,

Duke mohuar liritë e të menduarit, të shprehurit dhe të bashkëpunimit,

cults stunt their members' psychological and emotional growth,

kultet frenojnë zhvillimin emocional dhe psikologjik të anëtarëve të tyre

a particular problem for children,

një problem i veçantë sidomos tek fëmijët,

who are deprived of normal developmental activities and milestones.

të cilët janë të privuar nga aktivitetet dhe fazat zhvillimore normale.

Nevertheless, many cult members eventually find a way out,

Megjithatë, shumë anëtarë të kultit eventualisht gjejnë një rrugë për të dalë,

whether through their own realizations,

qoftë nga ndërgjegjësimi i tyre,

the help of family and friends,

ndihma e familjes apo shoqërisë,

or when the cult falls apart due to external pressure or scandals.

apo kur kulti shpërbëhet për shkak të presioneve apo skandaleve të jashtme.

Many cults may be hard to identify,

Shumë kulte janë të vështira për tu identifikuar,

and for some, their beliefs, no matter how strange,

dhe disa, pavarësisht besimeve të tyre të çuditshme

are protected under religious freedom.

janë të mbrojtura nga liria fetare.

But when their practices involve harassment,

Por kur pratika e tyre përfshin keqtrajtim,

threats,

kërcënime,

illegal activities,

aktivitete ilegale,

or abuse,

apo abuzim,

the law can intervene.

ligji mund të intervenojë.

Believing in something should not come at the cost of your family and friends,

Të besosh në diçka nuk duhet të të kushtojë familjen dhe shoqërinë,

and if someone tells you to sacrifice your relationships

dhe nëse dikush të thotë të sakrifikosh marrëdhëniet e tua,

or morality for the greater good,

ose parimet morale për të mirën e përbashkët,

they're most likely exploiting you for their own.

ka shumë mundësi se ata po ju shfrytëzojnë për përfitime të tyre.