Mysteries of vernacular: Robot - Jessica Oreck and Rachael Teel

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Mysteries of vernacular:

ဒေသန္တရ ဘာသာစကားရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်တွေ

Robot,

စက်ရုပ်

a machine capable of carrying out

ပရိုဂရမ်လုပ်နိုင်တဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေ

a programmable series of actions.

လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့ စက်ယန္တရားတစ်ခုပါ။

The origin of the word robot

စက်ရုပ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးရဲ့ မူလအစက

dates back more than a thousand years

ဥရောပ အလယ်ပိုင်းမှာ မြေကျွန်ခေတ်

to the era of serfdom in central Europe

ငှားရမ်းခအတွက် ငွေကြေးဖြစ်ခဲ့တဲ့

when servitude was the currency for rent.

နှစ်ပေါင်း တစ်ထောင်ကျော်က စတင်ခဲ့တာပါ။

In those days,

အဲဒီအချိန်တုန်းက

the Old Church Slavonic word rabota

Old Church Slavonic စကားလုံး rabota က

described the forced labor of the people.

လူတွေကို အဓမ္မလုပ်အားပေး ခိုင်းစေတာကို သရုပ်ဖော်တယ်။

A slight adjustment of spelling,

စာလုံးပေါင်းအနည်းငယ်ကို ပြင်ဆင်ပြီး

and rabota became the Czech robota,

rabota က ချက် robota ဖြစ်လာတယ်၊

which, in addition to defining the toil of the serfs,

ဒါက ကျေးကျွန်တွေရဲ့ပင်ပန်းမှုကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်တာအပြင်

was also used figuratively

ပင်ပန်းတဲ့အလုပ် သို့မဟုတ် ငြီးငွေ့ဖွယ်စရာ

to describe any kind of hard work or drudgery.

အလုပ်တိုင်းကို ဖော်ပြဖို့ တင်စားတာအဖြစ်လည်း အသုံးပြုခဲ့တယ်။

In 1920, Czech writer Karel Capek published

၁၉၂၀ ခုနှစ်မှာ ချက်စာရေးဆရာ Karel Capek က

a science fiction play called "R.U.R.",

Rossum’s Universal Robots ရဲ့ အတိုကောက် “R.U.R” ဆိုတဲ့

short for "Rossum's Universal Robots."

သိပ္ပံ စိတ်ကူးယဉ် ပြဇာတ်ကို ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။

The story featured automated machines

ဇာတ်လမ်းက ကမ္ဘာမြေက လူတွေရဲ့ စိတ်ဆန္ဒကို

with distinctly human features

ဖြည့်ဆည်းပေးတဲ့ ပုန်ကန်တဲ့အထိ

that, until they revolt,

လူသား အသွင်အပြင်တွေ

catered to the whims of the people of Earth.

ထင်ထင်ရှားရှား ပါတဲ့ လူအစားထိုး စက်တွေကို သရုပ်ဖော်ထားတယ်။

Capek originally considered

Capek က ဒီအလုပ်ကြိုးစားတဲ့ စက်တွေကို

calling these hard-working machines labori

လက်တင်စကားလုံး labori လို့

from the Latin word for labor,

ခေါ်ဖို့ မူလက ယူဆခဲ့ပေမဲ့

but he worried it sounded a bit too scholarly.

ဒါက ပညာရှင်ဆန်လွန်းတယ်လို့ သူစိုးရိမ်ခဲ့တယ်။

He opted, instead, to emphasize their enslaved state

ဒါအစား သူတို့ကို roboti သို့မဟုတ် အင်္ဂလိပ်လို robot လို့ အမည်ပေးရင်း

by naming them roboti,

သူတို့ရဲ့ ကျွန်ပြုခံရတဲ့ အခြေအနေကို

or robot in English.

အသားပေးဖို့ ရွေးချယ်ခဲ့တယ်။

"R.U.R." was wildly successful,

“R.U.R” က အကြီးအကျယ် အောင်မြင်ခဲ့ပြီး

and when it was translated into English in 1923,

၁၉၂၃ ခုနှစ်မှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို ပြန်ဆိုတဲ့အခါ

the word robot was enthusiastically embraced.

robot ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို စိတ်ပါလက်ပါ လက်ခံခဲ့ကြတယ်။

Though most of today's robots look

ဒီနေ့ခေတ် စက်ရုပ်အများစုက

quite different than Capek imagined,

Capek စိတ်ကူးထားတာထက် အတော်လေးကို ကွဲပြားနေပေမဲ့

they've become just as popular as he predicted.

ဒါတွေက သူ ခန့်မှန်းထားတဲ့အတိုင်း လူကြိုက်များလာတယ်။

Unlike in "R.U.R.", though,

“R.U.R” နဲ့ မတူဘဲ

our robots haven't risen up against us,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စက်ရုပ်တွေက ကျွန်တောိတို့ကို ဆန့်ကျင် မထကြွဘဲ

and here's hoping it stays that way!

ဒီအတိုင်း ဆက်ရှိနေဖို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။