Mysteries of vernacular: Robot - Jessica Oreck and Rachael Teel

Tajemnice języka rodzimego: Robot - Jessica Oreck i Rachael Teel

Tłumaczenie: Kaja Drzewiecka Korekta: Rysia Wand

Mysteries of vernacular:

Tajemnice języka rodzimego:

Robot,

Robot,

a machine capable of carrying out

maszyna zdolna do przeprowadzania

a programmable series of actions.

zaprogramowanych sekwencji czynności.

The origin of the word robot

Pochodzenie słowa robot

dates back more than a thousand years

sięga ponad tysiąc lat wstecz,

to the era of serfdom in central Europe

do czasów pańszczyzny w środkowej Europie,

when servitude was the currency for rent.

kiedy służba była opłatą za dzierżawę.

In those days,

W tamtych czasach

the Old Church Slavonic word rabota

staro-cerkiewno-słowiańskie słowo "rabota"

described the forced labor of the people.

oznaczało przymusową pracę.

A slight adjustment of spelling,

Mała zmiana w pisowni

and rabota became the Czech robota,

i rabota stała się czeską robotą,

which, in addition to defining the toil of the serfs,

która nie tylko oznaczała trudy chłopów,

was also used figuratively

ale była też używana przenośnie

to describe any kind of hard work or drudgery.

do opisu ciężkiej, mozolnej pracy.

In 1920, Czech writer Karel Capek published

W 1920 roku czeski pisarz Karel Čapek

a science fiction play called "R.U.R.",

opublikował sztukę pod tytułem "R.U.R.",

short for "Rossum's Universal Robots."

skrót od "Roboty Uniwersalne Rossuma".

The story featured automated machines

Historia opowiada o zautomatyzowanych maszynach

with distinctly human features

z wyraźnymi cechami ludzkimi,

that, until they revolt,

które do czasu buntu

catered to the whims of the people of Earth.

zaspokajały kaprysy ludzi na Ziemi.

Capek originally considered

Čapek początkowo rozważał

calling these hard-working machines labori

nazwanie tych pracowitych maszyn "labori",

from the Latin word for labor,

od łacińskiego odpowiednika słowa "praca",

but he worried it sounded a bit too scholarly.

ale obawiał się, że będzie to brzmiało zbyt naukowo.

He opted, instead, to emphasize their enslaved state

Zamiast tego wybrał podkreślenie ich niewolnictwa

by naming them roboti,

przez nazwanie ich roboti,

or robot in English.

czyli robot po angielsku.

"R.U.R." was wildly successful,

"R.U.R" okazało się sukcesem,

and when it was translated into English in 1923,

i kiedy w 1923 roku przetłumaczono je na angielski,

the word robot was enthusiastically embraced.

słowo robot entuzjastycznie przyjęto.

Though most of today's robots look

Choć większość dzisiejszych robotów

quite different than Capek imagined,

wygląda inaczej niż w zamyśle Čapka,

they've become just as popular as he predicted.

stały się one tak popularne, jak przewidywał.

Unlike in "R.U.R.", though,

W przeciwieństwie do fabuły "R.U.R"

our robots haven't risen up against us,

nasze roboty nie powstały przeciwko nam

and here's hoping it stays that way!

i miejmy nadzieję, że tak pozostanie!