Why do animals form swarms? - Maria R. D'Orsogna

321,088 views ・ 2017-12-18

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Chan Nyein Reviewer: Sanntint Tint
00:08
When desert locusts are well fed, they're solitary creatures.
0
8114
3781
ကန္တာရကျိုင်းကောင်တွေဟာ အစာဝတဲ့အခါ တကောင်တည်းနေကြပါတယ်။
00:11
But when food becomes scarce,
1
11895
1661
သို့သော် အစာရေစာ ရှားပါလာတဲ့အခါ
00:13
hungry, desperate locusts crowd onto small patches of land
2
13556
3708
ဆာလောင်မွတ်သိပ်နေတဲ့ ကျိုင်းကောင်တွေဟာ မြေပေါ် ဟိုစုစု ဒီစုစု ဖြစ်လာပါတယ်။
00:17
where they can still find something to eat.
3
17264
2661
အစာရှာလို့ရနိုင်သေးတဲ့ နေရာလေးတွေမှာ စုရုံးကြတာပါ။
00:19
Contact between different locusts' hind legs set off a slew of reactions
4
19925
4729
ကျိုင်းကောင်တွေရဲ့နောက်ခြေတွေ ထိတွေ့မှုမှ တုံ့ပြန်မှုတသီကြီး ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။
00:24
that change their appearance and behavior.
5
24654
3179
ထိုတုန့်ပြန်မှုက သူတို့ရဲ့ အပြုအမူ၊ အသွင်အပြင်ကို ပြောင်းသွားစေပါတယ်။
00:27
Now, instead of shunning their peers, they seek each other out.
6
27833
3877
ထိုအခါမှာ သူတို့ဟာ ခပ်ဝေးဝေးနေကြမည့်အစား တကောင်နဲ့တကောင် ပူးကပ်လာကြပါတယ်။
00:31
The locusts eventually start marching and then fly away in large numbers
7
31710
4005
အဆုံးမှာ ကျိုင်းကောင်တွေဟာ စတင်ချီတက်ပြီး အုပ်ဖွဲ့ ပျံသန်းကြပါတော့တယ်။
00:35
seeking a better habitat.
8
35715
2071
ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့စားကျက်ကို ရှာဖွေကြပါတယ်။
00:37
These gigantic swarms can host millions of insects
9
37786
2799
ဒီလိုဧရာမအုပ်စုကြီးတွေမှာ အင်းဆက်ကောင်ရေ သန်းချီပါဝင်နိုင်သလို
00:40
and travel thousands of miles,
10
40585
1949
မိုင်ထောင်ချီလည်း ခရီးနှင်နိုင်ကြပါတယ်။
00:42
devastating vegetation and crops.
11
42534
2731
သီးနှံစိုက်ခင်းတွေကို ဖျက်ဆီးကြပါတယ်။
သူတို့ဟာ တကောင်နဲ့တကောင် နီးကပ်စွာ နေကြပေမယ့် သိပ်တော့ပူးကပ်မနေကြပါဘူး။
00:45
They stay close to each other, but not too close,
12
45265
2900
ဆာလောင်နေတဲ့ ဘေးကအကောင်တွေရဲ့ စားသောက်ခြင်းကို ခံရမှာစိုးလို့ပါ။
00:48
or they might get eaten by their hungry neighbors.
13
48165
4139
00:52
When many individual organisms, like locusts,
14
52304
3101
သက်ရှိသတ္တဝါတစ်ကောင်းချင်းစီ အများအပြား
ဥပမာ ကျိုင်းကောင်တွေလို
00:55
bacteria,
15
55405
880
ဘတ်တီးရီးယားတွေလို
00:56
anchovies,
16
56285
971
ငါးပါးနီးကောင်တွေလို
00:57
or bats,
17
57256
972
ဒါမှမဟုတ် လင်းနို့တွေလို
00:58
come together and move as one coordinated entity,
18
58228
3187
စုရုံးအုပ်ဖွဲ့ကြပြီး အဖွဲ့လိုက် သွားလာလှုပ်ရှားကြတာကို
01:01
that's a swarm.
19
61415
2313
တိရစ္ဆာန်အုပ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။
01:03
From a handful of birds to billions of insects,
20
63728
2929
ငှက်တအုပ်ကနေ သိန်းသန်းချီအင်းဆက်တစ်မကြီးထိ
01:06
swarms can be almost any size.
21
66657
2880
တိရစ္ဆာန်အုပ်ဖွဲ့တွေဟာ အရွယ်အစားမျိုးစုံ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
01:09
But what they have in common is that there's no leader.
22
69537
2890
ဒီအဖွဲ့တွေမှာ ဘုံတူတဲ့တချက်ကတော့ ခေါင်းဆောင်မရှိခြင်းပါ။
01:12
Members of the swarm interact only with their nearest neighbors
23
72427
3580
အုပ်စုအဖွဲ့ဝင်တွေဟာ နီးစပ်ရာအချင်းချင်း ဒါမှမဟုတ်
တဆင့်ခံသဲလွန်စတွေကတဆင့် ဆက်သွယ်လှုပ်ရှားကြပါတယ်။
01:16
or through indirect cues.
24
76007
2361
တကောင်ချင်းစီဟာ ရိုးရှင်းတဲ့ နည်းဥပ‌ဒေ‌တွေကို လိုက်နာကြပါတယ်။
01:18
Each individual follows simple rules:
25
78368
2640
ကိုယ့်ဘေးကသူတွေသွားတဲ့ဦးတည်ရာအတိုင်း ခရီးနှင်ပါ၊
01:21
Travel in the same direction as those around you,
26
81008
2420
01:23
stay close,
27
83428
1010
နီးနီးကပ်ကပ်နေပါ၊
01:24
and avoid collisions.
28
84438
2660
ထိပ်တိုက်တွေ့တာရှောင်ပါ တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုမျိုးအုပ်ဖွဲ့သွားတဲ့အခါ အကျိုးကျေးဇူး အများကြီးရှိပါတယ်။
01:27
There are many benefits to traveling in a group like this.
29
87098
3278
‌သေးတဲ့သားကောင်တွေဟာ သားရဲတိရစ္ဆာန်တွေကို အုပ်စုဖွဲ့ခြင်းဖြင့် လှည့်ဖျားကြပါတယ်။
01:30
Small prey may fool predators by assembling into a swarm
30
90376
3413
01:33
that looks like a much bigger organism.
31
93789
2698
ပိုမိုကြီးမားတဲ့ သက်ရှိသတ္တဝါကြီးတကောင်နဲ့ တူသွားတာပါ။
01:36
And congregating in a large group
32
96487
1672
အုပ်စုအကြီးကြီးစုဖွဲ့လိုက်ခြင်းဟာ
01:38
reduces the chance that any single individual will be captured.
33
98159
3991
တကောင်းခြင်းစီ အဖမ်းခံရနိုင်ခြေကိုလည်း လျှော့ကျစေပါတယ်။
01:42
Moving in the same direction as your neighbors
34
102150
2209
အနီးအပါးကသူတွေနဲ့ ဦးတည်ရာတခုတည်းကို သွားခြင်းက
01:44
saves energy by sharing the effort of fighting wind or water resistance.
35
104359
5309
လေ သို့ ရေကို အတူတကွ တိုးခွဲသွားကြတာမို့ စွမ်းအင်ကို သက်သာစေပါတယ်။
01:49
It may even be easier to find a mate in a swarm.
36
109668
3521
အုပ်စုအဖွဲ့ထဲမှာ ကြင်ဖက်ရှာရတာလည်း ပိုလွယ်ကောင်းလွယ်နိုင်ပါတယ်။
အုပ်ဖွဲ့ခြင်းဟာ တိရစ္ဆာန်အုပ်စုတွေကို
01:53
Swarming can also allow groups of animals
37
113189
2050
တကောင်းချင်းစီအနေနဲ့ မလုပ်နိုင်တဲ့ အရာတွေကို လုပ်ဆောင်နိုင်စေပါတယ်။
01:55
to accomplish tasks they couldn't do individually.
38
115239
3550
01:58
When hundreds or millions or organisms follow the same simple rules,
39
118789
3721
သိန်းသန်းချီတဲ့ သက်ရှိတွေ ရိုးရှင်းတူညီတဲ့ နည်းဥပဒေတွေကို အတူတကွလိုက်နာကြတဲ့အခါ
02:02
sophisticated behavior called swarm intelligence may arise.
40
122510
5260
အုပ်စုအသိဥာဏ်လို့‌ခေါ်တဲ့ ဆန်းပြားတဲ့အပြုအမူတမျိုး ပေါ်ပေါက်လာပါတယ်။
ပုရွက်ဆိတ်ဟာ တကောင်တည်းဆိုရင် များများစားစား သိပ်မလုပ်နိုင်ပါဘူး။
02:07
A single ant can't do much on its own,
41
127770
2358
02:10
but an ant colony can solve complex problems,
42
130128
3191
သို့သော် ပုရွက်ဆိတ်တအုံဟာ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ကြပါတယ်။
02:13
like building a nest
43
133319
1482
ဥပမာ အသိုက်အအုံဖွဲ့ခြင်း၊
02:14
and finding the shortest path to a food source.
44
134801
3750
အစာရှိရာဆီ အတိုဆုံးလမ်းကြောင်းရှာခြင်းတို့ ဖြစ်ပါတယ်။
02:18
But sometimes, things can go wrong.
45
138551
2958
သို့သော် တခါတလေမှာလည်း အဆိုးဘက်ကို ဦးတည်သွားတတ်ပါတယ်။
02:21
In a crowd, diseases spread more easily,
46
141509
3261
အစုအဖွဲ့ တခုမှာ ရောဂါတွေဟာ ပိုမိုပြန့်နှံ့လွယ်ပါတယ်။
02:24
and some swarming organisms may start eating each other if food is scarce.
47
144770
5520
ပြီးတော့ အစာရှားပါးတဲ့အခါ အုပ်စုထဲကသူတွေဟာ အချင်းချင်းပြန်စားလေ့ရှိကြပါတယ်။
ထိရောက်တဲ့လမ်းကြောင်းရှာနိုင်ခြင်းလို အစုအဖွဲ့ရဲ့ ကောင်းကျိုးအချို့ကတောင်
02:30
Even some of the benefits of swarms, like more efficient navigation,
48
150290
3280
02:33
can have catastrophic consequences.
49
153570
3113
ဆိုးဝါးတဲ့အကျိုးဆက်တွေ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
တိုက်ခိုက်ရေးပုရွက်ဆိတ်တွေက ဥပမာကောင်း တခုပါ။
02:36
Army ants are one example.
50
156683
1788
02:38
They lay down chemicals called pheromones
51
158471
2512
သူတို့ဟာ ဖက်ရမိုး ခေါ် ဓာတ်တမျိုးကို လမ်းကြောင်းမှာ ချခဲ့ပါတယ်။
02:40
which signal their neighbors to follow the trail.
52
160983
3260
ဒါက သူတို့ရဲ့အဖော်‌တွေကို လမ်းအတိုင်း လိုက်ခဲ့ဖို့ အချက်ပြတာပါ။
02:44
This is good if the head of the group is marching towards a food source.
53
164243
3409
အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်ဟာ အစာရှိရာဆီသွားနေတာ ဆိုရင်တော့ ကောင်းတဲ့ကိစ္စပါ။
02:47
But occasionally the ants in the front can veer off course.
54
167652
4262
သို့သော် အရှေ့ကသွားတဲ့ ပုရွက်ဆိတ်တွေဟာ လမ်းချော်သွားတတ်ပါတယ်။
02:51
The whole swarm can get caught in a loop following the pheromone trail
55
171914
3819
အုပ်စုတစုလုံး ဖက်ရမိုးလမ်းကြောင်းလိုက်ရင်း အဝိုင်းပတ်ထဲ ပိတ်မိနေတတ်ပါတယ်။
02:55
until they die of exhaustion.
56
175733
2984
နောက်ဆုံးအမောဆို့သေတဲ့အထိပါပဲ။
02:58
Humans are notoriously individualistic, though social, animals.
57
178717
4816
လူဟာ လူမှုရေးသတ္တဝါ‌ဖြစ်တယ်လို့ဆိုကြပေမယ့် လွန်စွာ တသီးပုဂ္ဂလဆန်ကြပါတယ်။
ဒါဆိုရင် ဘုံသဘောရှိတဲ့ အုပ်စုအခြေပြု အဖွဲ့အစည်းကနေ
03:03
But is there anything we can learn from collective swarm-based organization?
58
183533
4482
ကျွန်တော်တို့ ဘာတွေကို သင်ယူနိူင်သလဲ။
နည်းပညာနဲ့ပတ်သက်လာရင်တော့ သူတို့ဆီက သင်ယူနိုင်တာတွေ ရှိပါတယ်လို့ ဖြေရမှာပါ။
03:08
When it comes to technology, the answer is definitely yes.
59
188015
4469
ကျဥ်းမြောင်းပိတ်လှောင်တဲ့နေရာမှာ တကောင်နဲ့ တကောင် မတိုက်မိဘဲ ဘယ်လိုသွားရမလဲဆိုတာကို
03:12
Bats can teach drones how to navigate confined spaces without colliding,
60
192484
4389
လင်းနို့တွေက ဒရုန်းတွေကို သင်ပြနိုင်ပါတယ်။
03:16
fish can help design software for safer driving,
61
196873
4160
ပိုမိုဘေးကင်းတဲ့ မောင်းနှင်မှုဆိုင်ရာ ဆော့ဖ်ဝဲရေးရာမှာ ငါးတွေက ကူညီနိုင်ပါတယ်။
ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေးကိစ္စတွေမှာ ကူညီနိုင်တဲ့ စက်ရုပ်အဖွဲ့တွေဖန်တီးရာမှာ
03:21
and insects are inspiring robot teams that can assist search and rescue missions.
62
201033
6570
အင်းဆက်ပိုးမွှားတွေကို အတုယူကြရတာပါ။
03:27
For swarms of humans, it's perhaps more complicated
63
207603
2891
လူအုပ်ကြီးတွေဆိုရင်တော့ ပိုပြီး ခက်ခဲရှုပ်ထွေးနိုင်ပါလိမ့်မယ်။
03:30
and depends on the motives and leadership.
64
210494
2644
စေ့ဆောင်မှု‌နဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုတွေအပေါ်လည်း မူတည်နိုင်ပါတယ်။
03:33
Swarm behavior in human populations can sometimes manifest as a destructive mob.
65
213138
5202
လူသားတွေအဖို့ အုပ်ဖွဲ့အပြုအမူဟာ တခါတလေ အဖျက်သမားအုပ်စုလိုလည်း ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။
03:38
But collective action can also produce a crowd-sourced scientific breakthrough
66
218340
5233
သို့သော် စုပေါင်းလုပ်ဆောင်မှုဟာ လူထုအခြေပြုသိပ္ပံပညာဖြစ်ထွန်းမှုနဲ့
03:43
an artistic expression,
67
223573
1545
အနုပညာဖန်တီးမှု၊
ဒါမှမဟုတ် ငြိမ်းချမ်းတဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တော်လှန်ရေးကြီးတရပ်ကိုလည်း
03:45
or a peaceful global revolution.
68
225118
3301
မွေးဖွားပေးနိုင်ပါတယ်။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7