What would happen if every human suddenly disappeared? - Dan Kwartler

5,002,340 views ・ 2018-09-17

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Nyein Chan Ko Ko Reviewer: sann tint
00:06
Human beings are everywhere.
0
6295
2424
လူသားတွေက နေရာတိုင်းမှာ ရှိပါတယ်
00:08
With settlements on every continent,
1
8719
2407
တိုက်ကြီးတွေတိုင်းမှာ အခြေချထားပြီး
00:11
we can be found in the most isolated corners of Earth’s jungles,
2
11126
3744
ကမ္ဘာပေါ်က သီးသန့်ဆန်လွန်းတဲ့ တောကြီးတွေ၊ သမုဒ္ဒရာနဲ့
00:14
oceans,
3
14870
841
ရေခဲပြင်တွေမှာကို
00:15
and tundras.
4
15711
1299
တွေ့နိုင်ပါတယ်
00:17
Our impact is so profound, most scientists believe
5
17010
3209
သက်ရောက်မှုက ကြီးမားလွန်းပြီး သိပ္ပံပညာရှင်တွေကဆိုရင် လူသားတွေဟာ
00:20
humanity has left a permanent mark on Earth’s geological record.
6
20219
4773
ကမ္ဘာ့ဘူမိမှတ်တမ်းပေါ်မှာ ဖျောက်မရတဲ့ အမှတ်အသားတွေချန်သွားပြီလို့ ယုံကြည်ကြပါတယ်
00:24
So what would happen if suddenly, every human on Earth disappeared?
7
24992
7288
ဒါဆို ရုတ်တရက်ကြီး ကမ္ဘာ့လူသားတွေအားလုံး ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့ရင် ဘယ်လိုဖြစ်မလဲ
00:32
With no one maintaining them, some of our creations backfire immediately.
8
32280
4677
ထိန်းသိမ်းမယ့်သူမရှိတော့ ကျွန်ုပ်တို့ ဖန်တီးမှုတွေက ချက်ချင်း ပြောင်းပြန်ဖြစ်သွားမယ်
00:36
Hours after we disappear, oil refineries malfunction,
9
36957
3843
ပျောက်ကွယ်ပြီး နာရီပိုင်းအတွင်းမှာ ရေနံတွင်းတွေဟာ ချို့ယွင်းလာမယ်
00:40
producing month-long blazes at plants like the ones in western India,
10
40800
4736
အနောက်အိန္ဒိယ၊ တောင်အမေရိက နဲ့ တောင်ကိုရီးယားတို့မှာရှိတဲ့
00:45
the southern United States,
11
45536
1588
စက်ရုံတွေမှာ လနဲ့ချီပြီး မီးတွေ
00:47
and South Korea.
12
47124
1824
လောင်ကျွမ်းကြလိမ့်မယ်
00:48
In underground rail systems like those in London,
13
48948
3509
လန်ဒန်၊နယူးယောက်မြို့နဲ့
00:52
Moscow,
14
52457
952
မော်စကိုမှာ ရှိတဲ့
00:53
and New York City,
15
53409
1225
မြေအာက် မီးရထားစနစ်တွေမှာ
00:54
hundreds of drainage pumps are abandoned, flooding the tunnels in just three days.
16
54634
5891
ရာနဲ့ချီတဲ့ ရေစုပ်စက်တွေ စွန့်ပစ်ခံရပြီး ၃ရက်အတွင်းလှိုဏ်ခေါင်းတွေ ရေလွှမ်းသွားပါလိမ့်မယ်
01:00
By the end of the first week, most emergency generators have shut down,
17
60525
4297
ပထမအပတ်ကုန်လွန်တဲ့အခါ အရေးပေါ်မီးစက်တွေ ရပ်ကုန်ကြပြီ
01:04
and once the fires have gone out,
18
64822
1734
မီးတွေလောင်ကျွမ်းလို့ကုန်ရင်တော့
01:06
the earth goes dark for the first time in centuries.
19
66556
4324
ကမ္ဘာကြီးဟာ ရာစုနှစ်များစွာအတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ်မှောင်မဲသွားပါလိမ့်မယ်
01:10
After the first catastrophic month, changes come more gradually.
20
70880
4695
ပထမလကျော်လွန်တဲ့အခါပြောင်းလဲမှုတွေက ပိုပြီးဖြည်းဖြည်းဖြစ်လာပါတယ်
01:15
Within 20 years, sidewalks have been torn apart by weeds and tree roots.
21
75575
5180
အနှစ်၂၀ကြာတဲ့အခါ၊လူသွားစင်္ကြတွေဟာ မြက်တွေ သစ်ပင်အမြစ်တွေနဲ့ ဖျက်ဆီးခံရပါတယ်
01:20
Around this time,
22
80755
1489
ဒီအချိန်အတွင်းမှာ
01:22
flooded tunnels erode the streets above into urban rivers.
23
82244
4119
ရေမြုပ်လှိုဏ်ခေါင်းတွေက အပေါ်မှာရှိတဲ့ လမ်းတွေကိုမြစ်ထဲ တိုက်စားပစ်လိုက်တယ်
01:26
In temperate climates,
24
86363
1445
သမပိုင်း ရာသီတွေမှာ
01:27
the cycle of seasons freezes and thaws these waterways,
25
87808
3886
ဥတုလည်ပတ်တာက ဒီရေကြောင်းတွေကို ခဲလိုက်အရည်ပျော်လိုက်လုပ်ပစ်ပြီး
01:31
cracking pavement and concrete foundations.
26
91694
3224
ပလက်ဖောင်းနဲ့ အောက်ခံကွန်ကရစ်တွေကို အက်ကွဲစေတယ်
01:34
Leaking pipes cause the same reaction in concrete buildings,
27
94918
3743
ကွန်ကရစ်အဆောက်အဦးတွေမှာ ယိုနေတဲ့ ပိုက်တွေကလည်းအလားတူအဖြစ်မျိုး ဖြစ်စေတယ်
01:38
and within 200 winters, most skyscrapers buckle and tumble down.
28
98661
5634
ဆောင်းရာသီအခါ၂၀လောက်ကြုံပြီးတဲ့အခါ မိုးမျှော်တိုက်ကြီးအများစုဟာ ပြိုလဲကုန်ပြီ
01:44
In cities built in river deltas like Houston,
29
104295
2980
ဟူစတန်လိုမျိုး မြစ်ဝကျွန်းပေါ်နားက မြို့တွေမှာတော့
01:47
these buildings eventually wash away completely -
30
107275
3220
ဒီအဆောက်အဦးတွေက လုံးဝ ရေထဲပါသွားပြီး
01:50
filling nearby tributaries with crushed concrete.
31
110495
3719
ကြေမွနေတဲ့ ကွန်ကရစ်တွေက အနီးအနားက မြစ်လက်တက်တွေကို ရောက်ရှိကုန်တယ်
01:54
Rural and suburban areas decay more slowly,
32
114214
3491
ဆင်ခြေဖုံးနဲ့ နယ်ပိုင်းဒေသတွေကတော့ ယိုယွင်းမှုက ပိုနှေးကွေးပေမဲ့
01:57
but in largely unsurprising ways.
33
117705
2627
ကြီးမားပြီး မထင်မှတ်ထားတဲ့ နည်းတွေနဲ့ဖြစ်ပေါ်တယ်
02:00
Leaks, mold, bug and rodent infestations -
34
120332
3517
အိမ်ပိုင်ရှင်တွေအတွက် ဘုံရန်သူတွေဖြစ်တဲ့
02:03
all the usual enemies of the homeowner-
35
123849
2477
​ြကွက်၊ပိုးကောင်နဲ့ အပေါက်တွေ ပြန့်ပွားလာမှုက
02:06
now go uncontested.
36
126326
2143
အခုတော့ ပြိုင်ဘက်မရှိတော့ဘူး
02:08
Within 75 years, most houses' supporting beams have rotted and sagged,
37
128469
5800
၇၅နှစ်အတွင်း၊ ထုပ်တန်းတွေဟာ ဆွေးမြေ့ပြီး အိကျလာတယ်
02:14
and the resulting collapsed heap is now home to local rodents and lizards.
38
134269
5128
ပြိုကျလာတဲ့အပုံကြီးဟာ ဝန်းကျင်က ကြွက်တွေ၊ ပုတ်သင်တွေအတွက် အိမ်ကြီးဖြစ်လာတော့တယ်
02:19
But in this post-human world, “local” has a new meaning.
39
139397
3918
လူသားတွေမရှိတော့တဲ့ကမ္ဘာမှာ ဒေသခံဆိုတာ အဓိပ္ပါယ်အသစ်ရှိပါတယ်
02:23
Our cities are full of imported plants,
40
143315
2782
မြို့ကြီးတွေမှာ တင်သွင်းလာတဲ့သစ်ပင်တွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေပြီး
02:26
which now run wild across their adopted homes.
41
146097
3483
သူတို့နေရာယူထားတဲ့အိမ်တွေမှာ အထိန်းအကွပ်မရှိ ကြီးထွားနေပါတော့တယ်
02:29
Water hyacinth coat the waterways of Shanghai in a thick green carpet.
42
149580
5072
ဗေဒါပင်တွေဟာ ရှန်ဟိုင်းမြို့ ရေကြောင်းမှာ အစိမ်းရောင်ကော်ဇောထူကြီးလိုပဲ ဖုံးအုပ်နေပါလိမ့်မယ်
02:34
Poisonous giant hogweeds overgrow the banks of London’s Thames River.
43
154652
5248
အဆိပ်ရှိတဲ့ hogweedsအပင်တွေဟာ လန်ဒန် သိမ်းမြစ်ရဲ့ ကမ်းပါးမှာကြီးထွားနေလိမ့်မယ်
02:39
Chinese Ailanthus trees burst through New York City streets.
44
159900
4506
Chinese Alianthusပင်တွေလည်း နယူးယောက်လမ်း တွေမှာ အပြိုင်းအရိုင်း ပေါက်နေကြလိမ့်မယ်
02:44
And as sunken skyscrapers add crumbled concrete to the new forest floor,
45
164406
4625
မြုပ်နေတဲ့ မိုးမျှော်တိုက်တွေက ကွန်ကရစ်ပုံတွေက သစ်တောရဲ့ ကြမ်းပြင်အသစ်ဖြစ်နေလိမ့်မယ်
02:49
the soil acidity plummets,
46
169031
2576
မြေကြီးရဲ့ အက်ဆစ်ဓာတ်ထိုးကျပြီး
02:51
potentially allowing new plant life to thrive.
47
171607
3471
အပင်အသစ်တွေကို ရှင်သန်စေလိမ့်မယ်
02:55
This post-human biodiversity extends into the animal kingdom, as well.
48
175078
4745
လူသားတွေမရှိတော့တဲ့နောက် ဇီဝကွဲပြားမှုဖြစ်စဉ်က တိရစ္ဆာန်တွေဆီကိုပါ ရောက်ရှိသွားပါလိမ့်မယ်
02:59
Animals follow the unchecked spread of native and non-native plants,
49
179823
4311
တိရစ္ဆာန်တွေက ကျွန်ုပ်တို့ ချန်ထားခဲ့တဲ့ တံတားတွေအကူအညီနဲ့ နေရာသစ်တွေရှာပြီး
03:04
venturing into new habitats with the help of our leftover bridges.
50
184134
4654
အပင်တွေရဲ့ဒေသပေါက်ပင်နဲ့ဒေသပေါက်ပင် မရွေးတဲ့ ပျံ့နှံ့မှုနောက် လိုက်လိမ့်မယ်
03:08
In general, our infrastructure saves some animals and dooms others.
51
188788
4698
အများအားဖြင့်၊ အခြေခံအဆောက်အအုံတွေက အချို့အကောင်တွေကို ကယ်ပြီး အချို့ကိုပျက်စီးစေလိမ့်မယ်
03:13
Cockroaches continue to thrive in their native tropical habitats,
52
193486
3834
အပူပိုင်းဒေသက ပိုးဟပ်တွေကတော့ ဆက်လက်ရှင်သန်ကြပါလိမ့်မယ်
03:17
but without our heating systems,
53
197320
1995
အပူပေးစနစ်မရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်
03:19
their urban cousins likely freeze and die out in just two winters.
54
199315
5490
မြို့ပေါ်က သူတို့အမျိုးတွတော့ ဆောင်းရာသီ နှစ်ခုအတွင်းမှာပဲ အေးခဲ သေဆုံးကြရလိမ့်မယ်
03:24
And most domesticated animals are unable to survive without us –
55
204805
4097
ယဉ်ပါးလွန်းနေတဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေကတော့ လူတွေမရှိပဲ အသက်ရှင်နိုင်မှာမဟုတ်ပါဘူး
03:28
save for a handful of resourceful pigs, dogs, and feral housecats.
56
208902
4922
လက်တဆုပ်စာ ဝက်တွေ၊ခွေး၊ နဲ့ တောစိတ်ဝင်နေတဲ့ အိမ်မွေးကြောင်တွေကတော့ ရှင်သန်လိမ့်မယ်
03:33
Conversely, the reduced light pollution saves over a billion birds each year
57
213824
5209
အပြန်အလှန်အားဖြင့် အလင်းရောင်ညစ်ညမ်းမှု လျော့ကျလာခြင်းက မှိတ်တုပ်မှိတ်တုပ်ဆက်သွယ်ရေးတာဝါက
03:39
whose migrations were disrupted by blinking communication tower lights
58
219033
4191
အလင်းရောင် နဲ့ဝါယာကြိုးတွေရဲ့အနှောင့်အယှက် ပေးခံနေရတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းနေတဲ့ ငှက်တွေကို
03:43
and high-tension wires.
59
223224
2200
နှစ်စဉ်သန်းထောင်ချီပြီး ကယ်တင်ပေးပါလိမ့်မယ်
03:45
And mosquitos multiply endlessly in one of their favorite manmade nurseries –
60
225424
5298
ခြင်တွေက သူတို့အကြိုက်ဆုံးနေရာထဲကတစ်ခု ဖြစ်တဲ့ နှစ်ပေါင်းထောင်နဲ့ချီ ခံတဲ့
03:50
rubber tires, which last for almost a thousand years.
61
230722
4389
လူတွေလုပ်ထားတဲ့ ကားတာယာထဲမှာ နေထိုင်ပြီး အဆုံးမရှိပွားများပါလိမ့်မယ်
03:55
As fauna and flora flourish,
62
235111
2449
ဒေသရင်းတိရစ္ဆာန်နဲ့ အပင်တွေ ရှင်သန်လာတဲ့အခါ
03:57
Earth’s climate slowly recovers from millennia of human impact.
63
237560
4251
နှစ်ထောင်ချီပြီး လူတွေလက်ချက်မိခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့ ရာသီဥတုက ဖြည်းဖြည်းခြင်းနလန်ထူလာတယ်
04:01
Within 35,000 years,
64
241811
2236
နှစ်ပေါင်း ၃၅,၀၀၀ ကြာတဲ့အခါ
04:04
the plant cycle removes the last traces of lead
65
244047
3347
ရာသီစက်ဝန်းက စက်မှုတော်လှန်ရေးက ချန်ထားခဲ့တဲ့ နောက်ဆုံးသဲလွန်စတွေကို
04:07
left by the Industrial Revolution from Earth’s soil,
66
247394
3495
ကမ္ဘာမြေကြီးပေါ်ကနေ ဖယ်ရှားလိုက်ပါတော့တယ်
04:10
and it may take up to 65,000 years beyond that
67
250889
3396
ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်က လူသားတွေမရှိခင်က ပမာဏကိုပြန်ရောက်ဖို့ကတော့
04:14
for CO2 to return pre-human levels.
68
254285
3553
နှစ်ပေါင်း ၆၅,၀၀၀ လောက်ထိ ကြာမြင့်နိင်ပါတယ်
04:17
But even after several million years, humanity’s legacy lives on.
69
257838
4969
ဒါပေမယ့် နှစ်သန်းပေါင်းများစွာကြာတာတောင် လူသားတွေရဲ့သမိုင်းက ကျန်နေရစ်ဦးမှာပါ
04:22
Carved in unyielding granite,
70
262807
2561
မာကျောတဲ့ နှမ်းဖတ်ကျောက်တွေပေါ်မှာ ထွင်းထုထားတာတွေ
04:25
America’s Mt. Rushmore survives for 7.2 million years.
71
265368
4805
အမေရိကရဲ့ Mt. Rushmore ကတော့ နှစ်ပေါင်း ၇.၂ သန်းထိခံပါလိမ့်မယ်
04:30
The chemical composition of our bronze sculptures
72
270173
3259
ကြေးနီရုပ်တုတွေထဲက ဓာတုပါဝင်မှုတွေက
04:33
keeps them recognizable for over 10 million.
73
273432
3271
သူတို့ကို နှစ်၁၀ သန်းကြာတဲ့အထိ မှတ်မိနေစေဦးမှာပါ
04:36
And buried deep underground,
74
276703
1782
မြေအောက်ထဲမှာတော့
04:38
the remnants of cities built on floodplains
75
278485
2825
ရေမြုပ်မျက်နှာပြင်ပေါ်က မြို့ကြီးတွေရဲ့ အကြွင်းအကျန်တွေကို
04:41
have been preserved in time as a kind of technofossil.
76
281310
4194
အချိန်နဲ့အမျှ လူလုပ်ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်း အမျိုးအစားအနေနဲ့ သိမ်းဆည်းထားပါလိမ့်မယ်
04:45
Eventually, these traces, too, will be wiped from the planet’s surface.
77
285504
4456
နောက်ဆုံးတော့၊ ဒီ သဲလွန်စတွေလည်း ဂြိုဟ်ပေါ်ကနေ ဖယ်ရှားခံရမှာပါ
04:49
Humanity hasn’t always been here, and we won’t be here forever.
78
289960
4276
လူသားတွေက ဒီမှာအမြဲရှိနေခဲ့တာမဟုတ်ပါဘူး ၊ အမြဲရှိနေမှာလည်းမဟုတ်ပါဘူး
04:54
But by investigating the world without us,
79
294236
2291
လူတွေမရှိတဲ့ကမ္ဘာကို စူးစမ်းကြည့်ခြင်းအားဖြင့်
04:56
perhaps we can learn more about the world we live in now.
80
296527
3791
လက်ရှိရှင်သန်နေတဲ့ ကမ္ဘာအကြောင်းကို ပိုပြီး သင်ကောင်းသင်ယူနိုင်ပါလိမ့်မယ်
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7