How do blood transfusions work? - Bill Schutt

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

In 1881, doctor William Halsted rushed to help his sister Minnie,

၁၈၈၁ ခုနှစ်တွင် ဒေါက်တာ William Halsted ဟာ ကလေးမွေးပြီး နောက်မှာ

သွေးတွေစီးထွက်နေတဲ့ သူ့ညီမ Minnie ကို ကူညီပေးရန် အလျင်စလို သွားခဲ့တယ်။

who was hemorrhaging after childbirth.

He quickly inserted a needle into his arm,

သူဟာ သူ့လက်မောင်းထဲ ဆေးထိုးအပ်ကို လျင်မြန်စွာ ထည့်သွင်းပေးလိုက်တယ်၊

withdrew his own blood, and transferred it to her.

သူ့သွေးကို စုပ်ယူပြီး သူ့ညီမဆီ လွှဲပြောင်း ထည့်သွင်းပေးလိုက်တယ်။

After a few uncertain minutes, she began to recover.

ခဏကြာ မရေမရာနဲ့ စောင့်ခဲ့ရတဲ့ နောက်မှာ သူမဟာ နာလန်ထူလာခဲ့တယ်။

Halsted didn’t know how lucky they’d gotten.

Halsted ဟာ သူတို့ ဘယ်လောက်ကို ကံကောင်းခဲ့ကြတာကို မသိခဲ့ပါ။

His transfusion only worked because he and his sister

သူ့ရဲ့ သွေးသွင်းမှု အလုပ်ဖြစ်ခဲ့တာက သူနဲ့ သူ့ညီမတို့ဟာ

happened to have the same blood type—

သွေးအမျိုးအစား အုပ်စု တူညီခဲ့လို့ပါ—

something that isn’t guaranteed, even among close relatives.

တကယ်တော့ ဆွေမျိုးရင်းတွေတောင် အဲဒီလို တူဖို့ အာမခံချက် မရှိပါဘူး။

Blood types hadn’t been discovered by Halsted’s time,

လူတွေဟာ သွေးသွင်းမှုကို လုပ်လာခဲ့ကြတာ ရာစုနှစ်ချီ ကြာလာပြီ ဖြစ်ခဲ့တာတောင်

though people had been experimenting with transfusions for centuries—

Halsted ခေတ်တုန်းက သွေးအမျိုးအစား အုပ်စုတွေ မတူနိုင်တာကို မသိကြသေးလို့

mostly unsuccessfully.

သွေးသွင်းမှု အများစုဟာ မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။

In 1667, a French physician named Jean-Baptiste Denis

၁၆၆၇ ခုနှစ်မှာ ပြင်သစ် ဆရာဝန် Jean-Baptiste Denis က

became the first to try the technique on a human.

ဒီနည်းပညာကို ပထမဦးဆုံး သုံးခဲ့သူ ဖြစ်လာပါတယ်။

Denis transfused sheep’s blood into Antoine Mauroy,

Denis ဟာ သိုးကောင်ရဲ့ သွေးကို Antoine Mauroy ဆိုတဲ့

a man likely suffering from psychosis,

စိတ္တဇရောဂါ ခံစားနေရသူထဲကို သွင်းပေးပြီး

in the hopes that it would reduce his symptoms.

သူ့ရောဂါလက္ခဏာတွေ သက်သာလာမယလို့ မျှော်လင့်ခဲ့တယ်။

Afterward, Mauroy was in good spirits.

အဲဒီနောက်မှာ Mauroy ဟာ စိတ်ဓာတ် အခြေအနေ ကောင်းလာခဲ့တယ်။

But after a second transfusion, he developed a fever,

ဒါပေမဲ့ ဒုတိယအကြိမ် သွေးသွင်းပေးခဲ့တဲ့ နောက်မှာ သူဟာ အဖျားတက်လာပြီး

severe pain in his lower back, intense burning in his arm,

ကျောအောက်ပိုင်း ပြင်းထန်စွာ နာကျင်လျက် သူ့လက်တွေ လောင်ကျွမ်းသလို ခံစားရခဲ့ပြီး

and he urinated a thick, black liquid.

ဆီးသွားရာတွင် ပျစ်နေပြီး မည်းနေခဲ့ပါတယ်။

Though nobody knew it at the time,

အဲဒီခေတ်တုန်းက ဘယ်သူမှ မသိခဲ့ပေမဲ့၊

these were the signs of a dangerous immune response unfolding inside his body.

အဲဒါ သူ့ခန္ဓာရဲ့ ကိုယ်ခံစနစ်က ပြင်းထန်စွာ တုံ့ပြန်ဆန့်ကျင်တဲ့ လက္ခဏာတွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်။

This immune response starts  with the production of proteins

ကိုယ်ခံစနစ်ရဲ့ တုံ့ပြန်မှုဟာ ပဋိဇီဝလို ခေါ်တဲ့ ပရိုတိန်း

called antibodies,

ထုတ်လုပ်မှုကို စတင်ပေးလျက်

which distinguish the body’s own cells from intruders.

ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်ဆဲလ်မတွေကို အပြင်မှ ဝင်လာသူတို့နဲ့ ခွဲခြားသိနိုင်တယ်။

They do so by recognizing the foreign proteins, or antigens,

အပြင်မှ ကျူးဝင်လာတဲ့ ဆဲလ်အမှေးပါးနဲ့ ပါလာတဲ့ ပဋိဗီဇများကို

embedded in an intruder’s cell membrane.

ခွဲခြားသိရှိနိုင်စွမ်း ရှိကြပါတယ်။

Antibodies latch onto the antigens,

ပဋိဇီဝများဟာ ပဋိဗီဇအပေါ်မှာ တွယ်ကပ်လိုက်ခြင်းဖြင့်

signaling other immune cells to attack and destroy the foreign cells.

အခြား ကိုယ်ခံအား ဆဲလ်တွေကို ပြင်ပမှ ဆဲလ်များကို တိုက်ခိုက်ဖို့ အချက်ပြပေးတယ်။

The destroyed cells are flushed from the body in urine.

ဖျက်ဆီးခံလိုက်ကြရတဲ့ ဆဲလ်တွေကို ဆီးနဲ့အတူ အပြင်ကို ထုတ်ပစ်ပါတယ်။

In extreme cases, the massive break down of cells

ပြင်းထန်တဲ့ ကိစ္စမျိုးမှာ ဆဲလ်တွေ အလုံးအရင်းဖြင့် ပျက်ပြုန်းခံရလို့

causes clots in the bloodstream that disrupt the flow of blood to vital organs,

သွေးစီးကြောင်း ပျစ်လာပြီး အရေးကြီးတဲ့ခန္ဓာ ကိုယ် အပိုင်းများဆီ သွေးစီးမှု ရပ်တန့်စေကာ

overload the kidneys, and cause organ failure.

ကျောက်ကပ်ကို ဝန်ပိစေနိုင်ပြီး အဲဒီ ခန္ဓာကိုယ်အပိုင်းတွေ အလုပ်မလုပ်နိုင်ကြပါ။

Fortunately, Denis’s patient survived the transfusion.

ကံကောင်းချင်တာ့၊ Denis ရဲ့ လူနာဟာ သွေး သွင်းမှုနောက်မှာ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်ခဲ့တယ်။

But, after other cross-species transfusions proved fatal,

ဒါပေမဲ့ မတူကြတဲ့ မျိုးစိတ်များအကြား သွေးသွင်းမှုတွေ မအောင်မြင်ခဲ့ကြလို့

the procedure was outlawed across Europe,

အဲဒီလို လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်ကို ဥရောပမှာ တားမြစ်လိုက်ပြီး

falling out of favor for several centuries.

နှစ်ရာစု အတော်ကြာ မသုံးဖြစ်ခဲ့ပါ။

It wasn’t until 1901 that Austrian physician Karl Landsteiner

၁၉၀၁ ခုနှစ်ကျမှ ဩစတြီယား ဆရာဝန် Karl Landsteiner

ဆိုသူက သွေးအမျိုးအစားတွေကို ဖေါ်ထုတ်နိုင်ခဲ့ရာ

discovered blood types,

the crucial step in the success of human to human blood transfusions.

လူလူချင်း သွေးထည့်သွင်းရေး အောင်မြင်ဖို့ အရေးကြီးတဲ့ ခြေလှမ်း ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

He noticed that when different types were mixed together, they formed clots.

မတူတဲ့ သွေးအမျိုးအစားတွေကို ရောနှောမိရင် သွေးပျစ်ခဲလာတာကို သူသတိထားမိတယ်။

This happens when antibodies latch on to cells with foreign antigens,

ပဋိဇီဝများက သူစိမ်း ပဋိဗီဇများပေါ်မှာ တွယ်ကပ်လိုက်ကြတဲ့ အချိန်မှာ

causing blood cells to clump together.

သွေးဆဲလ်တွေကို ပေါင်းစည်း စေလျက် ခဲလာစေတာပါ။

But if the donor cells are the same blood type as the recipient’s cells,

ဒါပေမဲ့ သွေးလှူရှင်နဲ့ သွေးလက်ခံသူတို့ရဲ့ သွေးအမျိုးအစား တူလျှင်၊

the donor cells won’t be flagged for destruction, and won’t form clumps.

သွေးလက်ခံသူရဲ့ ဆဲလ်တွေက တိုက်ခိုက်ရန် တပ်လှန့်ပေးမှာ မဟုတ်လို့ သွေးခဲမလာပါ။

By 1907,

၁၉၀၇ ခုနှစ် အရောက်မှာ၊

doctors were mixing together small amounts of blood before transfusing it.

ဆရာဝန်များဟာ သွေးကို သွင်းပေးမီ နည်းနည်းစီ ယူလျက် ရောနှောကြည့်လာကြတယ်။

If there were no clumps, the types were a match.

သွေးဟာ ခဲမလာပါက၊ အမျိုအစားတွေ လိုက်ဖက်တဲ့ သဘောပါ။

This enabled them to save thousands of lives,

အဲဒါနဲ့ ခေတ်မီ သွေးသွင်းနည်းရဲ့ အခြေခံကို ချမှတ်နိုင်ပြီး

laying the foundation for modern transfusions.

အသက် ထောင်သောင်းချီကို ကယ်တင်ပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

Up to this point, all transfusions had occurred in real time,

အဲဒီအချိန်ကာလအထိ၊ သွေးသွင်းမှု အားလုံးကို တချိန်တည်းမှာ

directly between two individuals.

လူနှစ်ယောက် အကြားမှာ တိုက်ရိုက် လုပ်ပေးခဲ့ကြတာပါ။

That’s because blood begins to clot almost immediately

သွေးဟာ လေနဲ့ ထိမိတာနဲ့၊ ဒဏ်ရာရမှု နောက်မှာ သွေးအများအပြား

after coming into contact with air—

ထွက်မှာကို ကာကွယ်တဲ့ အနေနဲ့ သွေးဟာ လေနဲ့ ထိတွေ့တာနဲ့

a defense mechanism to prevent excessive blood loss after injury.

ချက်ချင်းပျစ်ခဲလာတတ်လို့ အဲဒီလို လုပ်ကိုင်လာခဲ့ကြရတာပါ။

In 1914, researchers discovered that the chemical sodium citrate

၁၉၁၄ ခုနှစ်တွင် သုတေသီတို့က sodium citrate ဆိုတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းဟာ

stopped blood coagulating by removing the calcium necessary for clot formation.

သွေးခဲရန် လိုအပ်တဲ့ ကယ်စီယံကို ဖယ်ရှားလျက် သွေးခဲမှု ရပ်တန့်စေကြောင်း တွေ့ခဲ့ကြတယ်။

Citrated blood could be stored for later use—

Citrate ပါတဲ့ သွေးကို အသုံးလိုချိန်မှာ နောက်ပိုင်းတွေ သုံးနိုင်ပါတယ်-

the first step in making large scale blood transfusions possible.

အဲဒါဟာ သွေးသွင်းမှုကို ကြီးမားတဲ့ အတိုင်း အတာအထိ သုံးဖို့ ပထမခြေလှမ်း ဖြစ်လာတယ်။

In 1916, a pair of American scientists found an even more effective anticoagulant

၁၉၁၆ ခုနှစ်မှာ၊ အမေရိကန် သိပ္ပံပညာရှင်တွေ ပိုထိရောက်တဲ့ သွေးမခဲရေး ပစ္စည်းတွေ့ခဲ့ရာ

called heparin, which works by deactivating enzymes that enable clotting.

heparin လို့ခေါ်ပြီး သွေးကို ခဲစတေဲ့ အင် ဇိုင်းတွေ တက်ကြွမှုကို ရပ်တန့်နိုင်ပါတယ်။

We still use heparin today.

ကျုပ်တို့ဟာ ဒီနေ့အထိကို heparin ကို သုံးနေကြတုန်းပါပဲ။

At the same time,

အဲဒီတချိန်တည်းမှာ၊

American and British researchers developed portable machines

အမေရိကန်နဲ့ ဗြိတိသျှ သုတေသီတို့က လွယ်ကူစွာ သယ်ယူနိုင်တဲ့ စက်တွေကို တီထွင်ခဲ့ကြလို့

that could transport donor blood onto the battlefields of World War I.

ပထမ ကမ္ဘာ့စစ်တုန်းက စစ်တလင်းမြေကို ယူသွား ပြီး သွေးသွင်းမှုကို ပြုလုပ်လာနိုင်ခဲ့တယ်။

Combined with the newly-discovered heparin,

မကြာခင်က တွေ့ရှိခဲ့တဲ့ heparin နဲ့ ပေါင်းစပ်လိုက်တဲ့ အခါမှာ၊

medics safely stored and preserved liters of blood,

ဆေးကုသသူတို့ဟာ သွေးလီတာ အများအပြားကို စီမံပြင်ဆင်လာနိုင်လို့

wheeling it directly onto the battlefield to transfuse wounded soldiers.

ဒဏ်ရာရထားတဲ့ စစ်သားတွေရှိရာ စစ်တလင်းမြေကို ပို့ပေးနိုင်လာခဲ့တယ်။

After the war, this crude portable box would become the inspiration

စစ်ပြီးသွားတဲ့ နောက်မှာ၊ စစ်ထဲ ကြမ်း တမ်းစွာ သုံးခဲ့ကြတဲ့ သယ်ယူနိုင်တဲ့ ဘူးဟာ

for the modern-day blood bank, a fixture of hospitals around the world.

ကမ္ဘာ့ပေါ်ရှိ ဆေးရုံများအတွက် မျက်မှောက် ခေတ် သွေးဘဏ်တွေကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့တာပါ။