What happens if you're injected with the wrong blood type? - Bill Schutt

690,709 views ・ 2020-02-18

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Weronika Dziel Korekta: Sylwia Gliniewicz
00:06
In 1881, doctor William Halsted rushed to help his sister Minnie,
0
6379
5613
W 1881 roku lekarz William Halsted śpieszył z pomocą swojej siostrze Minnie,
00:11
who was hemorrhaging after childbirth.
1
11992
2700
która po porodzie doznała krwotoku.
00:14
He quickly inserted a needle into his arm,
2
14692
2809
Szybko wkłuł się w swoje ramię,
00:17
withdrew his own blood, and transferred it to her.
3
17501
3749
pobrał krew i przetoczył ją siostrze.
00:21
After a few uncertain minutes, she began to recover.
4
21250
3855
Po kilku minutach niepewności poczuła się lepiej.
00:25
Halsted didn’t know how lucky they’d gotten.
5
25105
2775
Halsted nie wiedział, ile mieli szczęścia.
00:27
His transfusion only worked because he and his sister
6
27880
2860
Jego transfuzja pomogła tylko dlatego, że on i jego siostra
00:30
happened to have the same blood type—
7
30740
2340
mieli tę samą grupę krwi,
00:33
something that isn’t guaranteed, even among close relatives.
8
33080
3879
co nie jest pewne nawet wśród bliskich krewnych.
00:36
Blood types hadn’t been discovered by Halsted’s time,
9
36959
2931
Grupy krwi nie zostały odkryte za życia Halsteda,
00:39
though people had been experimenting with transfusions for centuries—
10
39890
3870
chociaż ludzie eksperymentowali z transfuzją przez wieki,
00:43
mostly unsuccessfully.
11
43760
2400
w większości bezskutecznie.
00:46
In 1667, a French physician named Jean-Baptiste Denis
12
46160
4210
W 1667 roku francuski lekarz Jean-Baptiste Denis
00:50
became the first to try the technique on a human.
13
50370
3272
pierwszy przetestował tę metodę na ludziach.
00:53
Denis transfused sheep’s blood into Antoine Mauroy,
14
53642
3989
Denis przetoczył owczą krew Antoinemu Mauroy,
00:57
a man likely suffering from psychosis,
15
57631
2540
który prawdopodobnie cierpiał na psychozę,
01:00
in the hopes that it would reduce his symptoms.
16
60171
2800
w nadziei że zabieg zmniejszy jego objawy.
01:02
Afterward, Mauroy was in good spirits.
17
62971
2740
Po zabiegu Mauroy czuł się dobrze.
01:05
But after a second transfusion, he developed a fever,
18
65711
3258
Jednak po drugiej transfuzji dostał gorączki,
01:08
severe pain in his lower back, intense burning in his arm,
19
68969
4202
silnego bólu w dolnej części pleców, intensywnego pieczenia w ramieniu,
01:13
and he urinated a thick, black liquid.
20
73171
3930
a zamiast moczu oddawał gęstą, czarną ciecz.
01:17
Though nobody knew it at the time,
21
77101
1970
Mimo że nikt tego wtedy nie wiedział,
01:19
these were the signs of a dangerous immune response unfolding inside his body.
22
79071
5740
były to oznaki niebezpiecznej reakcji układu immunologicznego.
01:24
This immune response starts  with the production of proteins
23
84811
3360
Ta reakcja rozpoczyna się wraz z produkcją białek,
01:28
called antibodies,
24
88171
1329
przeciwciał,
01:29
which distinguish the body’s own cells from intruders.
25
89500
3681
które odróżniają własne komórki od obcych.
01:33
They do so by recognizing the foreign proteins, or antigens,
26
93181
4420
Rozpoznają obce białka, antygeny,
01:37
embedded in an intruder’s cell membrane.
27
97601
2883
wbudowane w błonę komórkową intruza.
01:40
Antibodies latch onto the antigens,
28
100484
2315
Przeciwciała przyłączają się do antygenów,
01:42
signaling other immune cells to attack and destroy the foreign cells.
29
102799
4653
dając sygnał innym komórkom, żeby zaatakować i zniszczyć obce komórki.
01:47
The destroyed cells are flushed from the body in urine.
30
107452
3500
Zniszczone komórki są usuwane z organizmu z moczem.
01:50
In extreme cases, the massive break down of cells
31
110952
3369
W ekstremalnych przypadkach duża liczba zniszczonych komórek
01:54
causes clots in the bloodstream that disrupt the flow of blood to vital organs,
32
114321
4875
tworzy skrzepy blokujące przepływ krwi do organów życiowych,
powodując niewydolność nerek i innych organów.
01:59
overload the kidneys, and cause organ failure.
33
119196
3750
02:02
Fortunately, Denis’s patient survived the transfusion.
34
122946
3475
Na szczęście pacjent Denisa przeżył transfuzję.
02:06
But, after other cross-species transfusions proved fatal,
35
126421
3800
Jednak gdy inne transfuzje międzygatunkowe okazały się śmiertelne,
02:10
the procedure was outlawed across Europe,
36
130221
2913
zakazano tej procedury w Europie
02:13
falling out of favor for several centuries.
37
133134
3140
na kilkaset lat.
02:16
It wasn’t until 1901 that Austrian physician Karl Landsteiner
38
136274
4792
Dopiero w 1901 roku austriacki lekarz Karl Landsteiner
02:21
discovered blood types,
39
141066
1700
odkrył grupy krwi.
02:22
the crucial step in the success of human to human blood transfusions.
40
142766
5020
Był to kluczowy krok do powodzenia transfuzji międzyludzkich.
02:27
He noticed that when different types were mixed together, they formed clots.
41
147786
4677
Zaobserwował, że po wymieszaniu różnych grup tworzą się skrzepy.
02:32
This happens when antibodies latch on to cells with foreign antigens,
42
152463
4080
Dzieje się tak, gdy przeciwciała łączą się z komórkami o innych antygenach,
02:36
causing blood cells to clump together.
43
156543
2424
powodując zlepianie się komórek krwi.
02:38
But if the donor cells are the same blood type as the recipient’s cells,
44
158967
4317
Gdy komórki dawcy mają tę samą grupę co komórki biorcy,
02:43
the donor cells won’t be flagged for destruction, and won’t form clumps.
45
163284
5079
komórki dawcy nie będą uznane za obce i nie utworzą skrzepów.
02:48
By 1907,
46
168363
1350
Do 1907 roku
02:49
doctors were mixing together small amounts of blood before transfusing it.
47
169713
4763
lekarze mieszali niewielkie ilości krwi przed wykonaniem transfuzji.
02:54
If there were no clumps, the types were a match.
48
174476
2520
Jeśli nie utworzyły się skrzepy, grupy były jednakowe.
02:56
This enabled them to save thousands of lives,
49
176996
2732
Pozwoliło to ocalić tysiące istnień ludzkich
02:59
laying the foundation for modern transfusions.
50
179728
3800
i stworzyć podwaliny współczesnych transfuzji.
03:03
Up to this point, all transfusions had occurred in real time,
51
183528
3840
Aż do tego momentu wszystkie transfuzje odbywały się w czasie rzeczywistym,
03:07
directly between two individuals.
52
187368
2826
bezpośrednio między pacjentami.
03:10
That’s because blood begins to clot almost immediately
53
190194
3234
Ponieważ krew krzepnie prawie natychmiast
03:13
after coming into contact with air—
54
193428
2160
w kontakcie z powietrzem,
03:15
a defense mechanism to prevent excessive blood loss after injury.
55
195588
4800
jako mechanizm zapobiegający utracie krwi w wyniku urazu.
03:20
In 1914, researchers discovered that the chemical sodium citrate
56
200388
4690
W 1914 roku badacze odkryli, że cytrynian sodu
03:25
stopped blood coagulating by removing the calcium necessary for clot formation.
57
205078
6014
zatrzymuje proces krzepnięcia, usuwając wapń niezbędny do tego procesu.
03:31
Citrated blood could be stored for later use—
58
211092
3440
Krew z cytrynianem mogła być przechowywana na później.
03:34
the first step in making large scale blood transfusions possible.
59
214532
4952
Był to pierwszy krok umożliwiający transfuzje na większą skalę.
03:39
In 1916, a pair of American scientists found an even more effective anticoagulant
60
219484
6988
W 1916 para amerykańskich badaczy odkryła efektywniejszy środek przeciwzakrzepowy,
03:46
called heparin, which works by deactivating enzymes that enable clotting.
61
226472
5319
heparynę, która deaktywuje enzymy odpowiedzialne za krzepnięcie.
03:51
We still use heparin today.
62
231791
2540
Heparyna jest używana po dziś dzień.
03:54
At the same time,
63
234331
1091
W tym samym czasie
03:55
American and British researchers developed portable machines
64
235422
3920
amerykańscy i brytyjscy badacze stworzyli przenośne maszyny
03:59
that could transport donor blood onto the battlefields of World War I.
65
239342
5242
umożliwiające transport krwi na pola walk pierwszej wojny światowej.
04:04
Combined with the newly-discovered heparin,
66
244584
2450
Dzięki odkrytej heparynie
04:07
medics safely stored and preserved liters of blood,
67
247034
3791
medycy bezpiecznie przechowywali i konserwowali krew,
04:10
wheeling it directly onto the battlefield to transfuse wounded soldiers.
68
250825
4992
dostarczając ją bezpośrednio do rannych żołnierzy na polu walki.
04:15
After the war, this crude portable box would become the inspiration
69
255817
4706
Po wojnie ten prosty pojemnik stał się inspiracją
04:20
for the modern-day blood bank, a fixture of hospitals around the world.
70
260523
4913
dla współczesnych banków krwi zakładanych w szpitalach na całym świecie.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7