How do blood transfusions work? - Bill Schutt

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Gözde Zülal Solak

In 1881, doctor William Halsted rushed to help his sister Minnie,

1881’de doktor William Halsted, doğumdan sonra iç kanama yaşayan

who was hemorrhaging after childbirth.

kız kardeşi Minnie’nin yardımına koştu.

He quickly inserted a needle into his arm,

Kendi koluna hızlıca bir iğne batırdı,

withdrew his own blood, and transferred it to her.

kendi kanını aldı ve kız kardeşine nakletti.

After a few uncertain minutes, she began to recover.

Şüphe içindeki birkaç dakikadan sonra, kız kardeşi iyileşmeye başladı.

Halsted didn’t know how lucky they’d gotten.

Halsted ne kadar şanslı olduklarını bilmiyordu.

His transfusion only worked because he and his sister

Yaptığı nakil sadece kız kardeşiyle

happened to have the same blood type—

aynı kan grubu oldukları için işe yaramıştı,

something that isn’t guaranteed, even among close relatives.

ki bu durumun yakın akrabalar arasında bile garantisi yoktur.

Blood types hadn’t been discovered by Halsted’s time,

Yüzyıllardır insanlar, çoğu başarısız olan

though people had been experimenting with transfusions for centuries—

nakil deneyleri yapsalar da,

Halsted'in yaşadığı dönemde kan grupları keşfedilmemişti.

mostly unsuccessfully.

In 1667, a French physician named Jean-Baptiste Denis

1667'de Jean-Baptiste Denis adlı Fransız hekim

became the first to try the technique on a human.

bu tekniği insanda uygulayan ilk kişi oldu.

Denis transfused sheep’s blood into Antoine Mauroy,

Denis, koyun kanını muhtemelen psikoz geçiren

a man likely suffering from psychosis,

Antoine Mauroy adındaki adama nakletti

in the hopes that it would reduce his symptoms.

ve bunun, adamın belirtilerini azaltacağını ümit etti.

Afterward, Mauroy was in good spirits.

Ardından, Mauroy neşelendi.

But after a second transfusion, he developed a fever,

Fakat ikinci nakilden sonra ateşi çıktı,

severe pain in his lower back, intense burning in his arm,

belinde şiddetli ağrı ve kolunda aşırı bir yanma hissetti,

and he urinated a thick, black liquid.

yoğun ve siyah idrar çıkardı.

Though nobody knew it at the time,

O zaman kimse bilmese de,

these were the signs of a dangerous immune response unfolding inside his body.

bunlar vücudunun içinde yayılan tehlikeli bir bağışıklık tepkisinin işaretleriydi.

This immune response starts  with the production of proteins

Bu bağışıklık tepkisi, vücudun kendi hücreleriyle

işgalci olan hücreleri ayırt eden

called antibodies,

which distinguish the body’s own cells from intruders.

antikor adındaki proteinlerin üretimiyle başlar.

They do so by recognizing the foreign proteins, or antigens,

Antikorlar bunu, işgalcilerin hücre zarlarında yer alan

embedded in an intruder’s cell membrane.

yabancı proteinleri ya da antijenleri tanıyarak yaparlar.

Antibodies latch onto the antigens,

Antikorlar antijenlere bağlanırlar,

signaling other immune cells to attack and destroy the foreign cells.

bunu, diğer immün hücrelere yabancı hücrelere saldırıp

tahrip etmeleri için sinyal vererek yaparlar.

The destroyed cells are flushed from the body in urine.

Tahrip edilen hücreler vücuttan idrar yoluyla atılırlar.

In extreme cases, the massive break down of cells

Olağanüstü durumlarda, büyük çaptaki hücre bozulmaları

causes clots in the bloodstream that disrupt the flow of blood to vital organs,

kan akışında pıhtıya sebep olur ve kanın hayati organlara akışını aksatır,

overload the kidneys, and cause organ failure.

böbreklere fazla yük getirir ve organ yetmezliğine yol açar.

Fortunately, Denis’s patient survived the transfusion.

Neyse ki, Denis'in hastası nakli atlattı.

But, after other cross-species transfusions proved fatal,

Fakat diğer karşı türlerin nakilleri ölümcül oldu,

the procedure was outlawed across Europe,

yöntem Avrupa'da yasaklandı

falling out of favor for several centuries.

ve birkaç yüzyıl boyunca gözden düştü.

It wasn’t until 1901 that Austrian physician Karl Landsteiner

1901’de Avusturyalı hekim Karl Landsteiner

discovered blood types,

kan gruplarını keşfedene dek,

the crucial step in the success of human to human blood transfusions.

insanlar arasındaki kan nakillerindeki başarı için önemli adımlar atılmadı.

He noticed that when different types were mixed together, they formed clots.

Landsteiner, farklı kan grupları birbirine karıştığında

pıhtı oluşturduklarını fark etti.

This happens when antibodies latch on to cells with foreign antigens,

Bu durum, antikorlar yabancı antijenli hücrelere bağlandığında meydana gelir

causing blood cells to clump together.

ve kan hücrelerinin birlikte kümelenmelerine yol açar.

But if the donor cells are the same blood type as the recipient’s cells,

Fakat donörün hücreleri alıcının hücrelerinin kan grubuyla aynıysa

the donor cells won’t be flagged for destruction, and won’t form clumps.

donör hücreleri yok edilmek üzere işaretlenmez

ve kümeler oluşturmaz.

By 1907,

1907 yılında,

doctors were mixing together small amounts of blood before transfusing it.

Doktorlar küçük miktarlardaki kanı nakletmeden önce

birbirleriyle karıştırıyorlardı.

If there were no clumps, the types were a match.

Kümelenme olmazsa kan grupları eşleşmiş demekti.

This enabled them to save thousands of lives,

Bu durum, modern nakillerin temellerini oluşturarak

laying the foundation for modern transfusions.

binlerce hayatı kurtarmalarını sağladı.

Up to this point, all transfusions had occurred in real time,

Bu noktaya kadar bütün nakiller

eş zamanlı olarak doğrudan iki kişi arasında gerçekleşti.

directly between two individuals.

That’s because blood begins to clot almost immediately

Çünkü kan havayla temasa geçer geçmez pıhtılaşmaya başlar,

after coming into contact with air—

bu da yaralanmalardan sonra

a defense mechanism to prevent excessive blood loss after injury.

aşırı kan kaybını önlemek için bir savunma mekanizmasıdır.

In 1914, researchers discovered that the chemical sodium citrate

1914’te araştırmacılar, kimyasal sodyum sitratın

pıhtılaşmanın oluşumu için gerekli kalsiyumu ortadan kaldırarak

stopped blood coagulating by removing the calcium necessary for clot formation.

kanın pıhtılaşmasını durdurduğunu keşfettiler.

Citrated blood could be stored for later use—

Sitratlı kan daha sonra kullanılmak için saklanabiliyordu,

the first step in making large scale blood transfusions possible.

bu da büyük ölçekli kan nakillerini olanaklı kılmanın ilk adımıydı.

In 1916, a pair of American scientists found an even more effective anticoagulant

1916’da Amerikalı birkaç bilim insanı,

heparin denilen daha etkili bir pıhtı önleyici buldular,

called heparin, which works by deactivating enzymes that enable clotting.

heparin, pıhtılaşmaya neden olan enzimleri

devre dışı bırakarak çalışıyordu.

We still use heparin today.

Bugün hâlâ heparin kullanıyoruz.

At the same time,

Aynı zamanda,

American and British researchers developed portable machines

Amerikalı ve Britanyalı araştırmacılar, donör kanını Birinci Dünya Savaşının

that could transport donor blood onto the battlefields of World War I.

savaş meydanlarına taşıyabilen portatif makineler geliştirdiler.

Combined with the newly-discovered heparin,

Doktorlar, litrelerce kanı yeni keşfedilen heparin ile birleştirerek

medics safely stored and preserved liters of blood,

ve yaralı askerlere kan nakli yapmak için

wheeling it directly onto the battlefield to transfuse wounded soldiers.

savaş meydanlarına arabalarla taşıyarak sakladılar ve korudular.

After the war, this crude portable box would become the inspiration

Savaştan sonra, bu basit portatif kutu

for the modern-day blood bank, a fixture of hospitals around the world.

günümüzün kan bankalarına ve tüm dünyadaki hastanelere ilham oldu.