How do blood transfusions work? - Bill Schutt

Translator: An Bình Nguyễn Reviewer: Trần Phi Hùng

In 1881, doctor William Halsted rushed to help his sister Minnie,

Năm 1881, bác sĩ William Halsted vội vã đến giúp đỡ chị gái Minnie,

who was hemorrhaging after childbirth.

bị băng huyết sau khi sinh con.

He quickly inserted a needle into his arm,

Ông nhanh chóng đưa một cây kim vào cánh tay,

withdrew his own blood, and transferred it to her.

rút máu của chính mình và truyền sang cho chị.

After a few uncertain minutes, she began to recover.

Sau vài phút hồi hộp, cô bắt đầu hồi phục.

Halsted didn’t know how lucky they’d gotten.

Halsted không biết họ may mắn đến chừng nào.

His transfusion only worked because he and his sister

Lần truyền máu này thành công chỉ vì duy nhất một lý do

happened to have the same blood type—

là vì họ có cùng nhóm máu -

something that isn’t guaranteed, even among close relatives.

điều không phải nghiễm nhiên xảy ra kể cả giữa những người họ hàng thân thiết.

Blood types hadn’t been discovered by Halsted’s time,

Vào thời của Halsted, người ta chưa khám phá ra các nhóm máu,

though people had been experimenting with transfusions for centuries—

dù họ đã thực nghiệm việc truyền máu trong nhiều thế kỉ -

mostly unsuccessfully.

hầu hết đều thất bại.

In 1667, a French physician named Jean-Baptiste Denis

Năm 1667, bác sĩ người Pháp tên Jean-Baptiste Denis

became the first to try the technique on a human.

trở thành người đầu tiên thử nghiệm kỹ thuật này trên con người.

Denis transfused sheep’s blood into Antoine Mauroy,

Denis truyền máu của cừu cho Antoine Mauroy,

a man likely suffering from psychosis,

một người đàn ông bị rối loạn tâm thần,

in the hopes that it would reduce his symptoms.

với hy vọng rằng cách này sẽ làm giảm đi triệu chứng.

Afterward, Mauroy was in good spirits.

Sau đó, tinh thần của Mauroy trở nên khá tốt.

But after a second transfusion, he developed a fever,

Nhưng sau lần truyền máu thứ hai, bệnh nhân lên cơn sốt,

severe pain in his lower back, intense burning in his arm,

đau nặng ở lưng dưới, nóng ran ở cánh tay,

and he urinated a thick, black liquid.

và đi tiểu ra chất lỏng sánh, đen.

Though nobody knew it at the time,

Mặc dù thời bấy giờ chưa ai biết,

these were the signs of a dangerous immune response unfolding inside his body.

đó là dấu hiệu của phản ứng miễn dịch nguy hiểm bên trong cơ thể anh ta.

This immune response starts  with the production of proteins

Phản ứng miễn dịch này bắt đầu với việc sản xuất các protein,

called antibodies,

gọi là kháng thể,

which distinguish the body’s own cells from intruders.

có khả năng phân biệt tế bào của cơ thể với các tế bào ngoại lai.

They do so by recognizing the foreign proteins, or antigens,

Chúng phân biệt bằng cách nhận diện protein bên ngoài, gọi là kháng nguyên,

embedded in an intruder’s cell membrane.

có trong màng tế bào của kẻ xâm nhập.

Antibodies latch onto the antigens,

Kháng thể bám vào kháng nguyên,

signaling other immune cells to attack and destroy the foreign cells.

ra hiệu cho các tế bào miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào xâm nhập.

The destroyed cells are flushed from the body in urine.

Các tế bào này bị tống khỏi cơ thể theo đường nước tiểu.

In extreme cases, the massive break down of cells

Trong trường hợp nghiêm trọng, việc tế bào bị tiêu hủy

causes clots in the bloodstream that disrupt the flow of blood to vital organs,

tạo thành cục máu đông làm gián đoạn việc máu đi đến các cơ quan,

overload the kidneys, and cause organ failure.

khiến thận quá tải, và gây suy nội tạng.

Fortunately, Denis’s patient survived the transfusion.

May thay, bệnh nhân của Denis sống sót qua lần truyền máu này.

But, after other cross-species transfusions proved fatal,

Nhưng sau những lần truyền máu giữa các loài khác nhau gây tử vong,

the procedure was outlawed across Europe,

phương pháp này bị coi là phạm pháp ở châu Âu,

falling out of favor for several centuries.

và không được ưa chuộng trong vài thế kỷ.

It wasn’t until 1901 that Austrian physician Karl Landsteiner

Cho đến năm 1901, bác sĩ người Áo Karl Landsteiner

discovered blood types,

khám phá ra các nhóm máu,

the crucial step in the success of human to human blood transfusions.

bước quan trọng trong sự thành công của việc truyền máu từ người sang người.

He noticed that when different types were mixed together, they formed clots.

Ông nhận ra các nhóm máu khác nhau khi trộn lẫn sẽ hình thành cục máu đông.

This happens when antibodies latch on to cells with foreign antigens,

Điều này xảy ra khi kháng thể bám vào các tế bào có kháng nguyên bên ngoài,

causing blood cells to clump together.

dẫn đến hình thành cục máu đông.

But if the donor cells are the same blood type as the recipient’s cells,

Nhưng nếu người hiến máu có cùng nhóm máu với người nhận,

the donor cells won’t be flagged for destruction, and won’t form clumps.

các tế bào của người hiến sẽ không bị phá hủy và đông lại.

By 1907,

Đến năm 1907,

doctors were mixing together small amounts of blood before transfusing it.

các bác sĩ sẽ trộn một lượng nhỏ máu trước khi truyền máu.

If there were no clumps, the types were a match.

Nếu máu không đông, tức là nhóm máu tương thích nhau.

This enabled them to save thousands of lives,

Điều này giúp họ cứu sống hàng nghìn người,

laying the foundation for modern transfusions.

tạo nền tảng cho kỹ thuật truyền máu hiện đại.

Up to this point, all transfusions had occurred in real time,

Thời điểm này, việc truyền máu đều được thực hiện ngay tại chỗ,

directly between two individuals.

trực tiếp giữa người hiến và người nhận.

That’s because blood begins to clot almost immediately

Đó là vì máu bắt đầu đông cục gần như ngay lập tức

after coming into contact with air—

sau khi tiếp xúc với không khí -

a defense mechanism to prevent excessive blood loss after injury.

một cơ chế bảo vệ giúp ngăn ngừa mất máu quá nhiều khi bị thương.

In 1914, researchers discovered that the chemical sodium citrate

Năm 1914, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra hóa chất natri citrat

stopped blood coagulating by removing the calcium necessary for clot formation.

giúp ngừng đông máu bằng cách loại bỏ canxi cần cho sự hình thành máu đông.

Citrated blood could be stored for later use—

Máu sau khi được citrate hóa có thể lưu trữ để sử dụng khi cần -

the first step in making large scale blood transfusions possible.

bước đầu tiên trong việc khiến truyền máu quy mô lớn trở nên khả thi.

In 1916, a pair of American scientists found an even more effective anticoagulant

Năm 1916, hai nhà khoa học Mỹ đã tìm ra thuốc chống đông máu hiệu quả hơn

called heparin, which works by deactivating enzymes that enable clotting.

có tên heparin, hoạt động bằng cách vô hiệu hóa các enzym gây đông máu.

We still use heparin today.

Ngày nay, chúng ta vẫn sử dụng heparin.

At the same time,

Cùng lúc đó,

American and British researchers developed portable machines

các nhà nghiên cứu Anh và Mỹ đã phát triển các thiết bị di động

that could transport donor blood onto the battlefields of World War I.

giúp vận chuyển máu đến chiến trường trong Thế chiến I.

Combined with the newly-discovered heparin,

Kết hợp với heparin vừa được khám phá,

medics safely stored and preserved liters of blood,

hàng lít máu được lưu trữ và bảo quản an toàn,

wheeling it directly onto the battlefield to transfuse wounded soldiers.

được chuyên chở trực tiếp tới chiến trường để truyền cho binh lính bị thương.

After the war, this crude portable box would become the inspiration

Sau chiến tranh, hộp cầm tay thô sơ này trở thành nguồn cảm hứng

for the modern-day blood bank, a fixture of hospitals around the world.

cho ngân hàng máu hiện đại, nguồn cung ổn định của các bệnh viện trên thế giới.