What happens if you don’t put your phone in airplane mode? - Lindsay DeMarchi

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Right now, invisible signals are flying through the air all around you.

အခုအချိန်မှာ မမြင်ရတဲ့ အချက်ပြမှုတွေဟာ သင့်ဝန်းကျင်က လေထဲကနေ ဝဲပျံနေပါတယ်။

Beyond the spectrum of light your eyes can see,

မျက်လုံးက မြင်နိုင်တဲ့ အလင်းရောင်စဉ်အလွန်မှာ

massive radio waves as wide as houses

အိမ်တွေလို ကျယ်တဲ့ ဧရာမ ရေဒီယိုလှိုင်းတွေက

carry information between computers, GPS systems, cell phones, and more.

ကွန်ပျူတာ၊GPS၊ ဆဲလ်ဖုန်းနဲ့ နောက်ထပ်အရာတွေ ကြားက သတင်းအချက်အလက်တွေကို သယ်ဆောင်ပေးတယ်။

In fact, the signal your phone broadcasts is so strong,

တကယ်တော့ သင့်ဖုန်း ထုတ်လွှင့်မှုက အလွန်ပြင်းထန်ပါတယ်၊

if your eyes could see radio waves,

သင့်မျက်လုံးတွေက ရေဒီယိုလှိုင်းတွေကို မြင်နိုင်ရင်၊

your phone would be visible from Jupiter.

သင့်ဖုန်းကို ဂျူပီတာကနေ မြင်နိုင်မှာပါ။

At least your special eyes would be able to see this if the sky

ကောင်းကင်ဟာ ရောက်တာတွေ ၊ ဂြိုဟ်တုတွေကနေ အနှောင့်အယှက်တွေနဲ့ ဖုံးလွှမ်းမနေရင်၊

wasn’t flooded with interference from routers, satellites, and, of course,

တကယ်တော့ လေယာဉ်စီးနေသူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ ဖုန်းတွေကို ပိတ်ထားတဲ့ပုံစံမှာ မထားကြရင်၊

people flying who haven't put their phones on airplane mode.

အနည်းဆုံး သင့်ရဲ့ အထူးမျက်လုံးတွေက ဒါကို မြင်နိုင်မှာပါ။

You see, this setting isn't to protect your flight,

ဒီသတ်မှတ်မှုက လေယာဉ်ခရီးစဉ်ကို ကာကွယ်ဖို့ မဟုတ်ဘဲ

it's to protect everyone else in your flight path.

လေယာဉ်ခရီးစဉ် လမ်းကြောင်းထဲက တခြားလူတိုင်းကို ကာကွယ်ဖို့ပါ။

Cell phones connect to networks by emitting information

ဆဲလ်ဖုန်းတွေက လျှပ်စစ်သံလိုက်လှိုင်း ပုံစံနဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကို

in the form of electromagnetic waves;

ထုတ်လွှတ်ရင်း ကွန်ရက်တွေကို ချိတ်ဆက်တယ်၊

specifically, radio waves,

အထူးသဖြင့် လျှပ်စစ်သံလိုက်ခွင်ကို

which occupy this band of the electromagnetic spectrum.

သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ ရေဒီယိုလှိုင်းတွေပါ။

These radio waves come in a range of wavelengths,

ဒီရေဒီယိုလှိုင်းတွေဟာ လှိုင်းအလျားအမျိုးမျိုးနဲ့ ရှိနေပြီး

and let’s imagine your special eyes see the various wavelengths

လှိုင်းအလျားအမျိုးမျိုးကို အရောင် အမျိုးမျိုးအဖြစ် သင့်ရဲ့ အထူးမျက်လုံးက

as different colors.

မြင်တယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်ရအောင်။

When you make a call, your phone generates a radio wave signal

ဖုန်းဆက်တဲ့အခါ သင့်ဖုန်းက အနီးဆုံး ဆဲလ် တာဝါတိုင်ဆီ ပို့ပေးတဲ့

which it throws to the nearest cell tower.

ရေဒီယိုလှိုင်း အချက်ပြမှုကို ထုတ်ပေးတယ်။

If you're far from service,

ဝန်ဆောင်မှုနဲ့ အလှမ်းဝေးနေရင်၊

your phone will expend more battery power to send a higher amplitude signal

သင့်ဖုန်းက ဆက်သွယ်ဖို့ ကြိုးပမ်းရာမှာ ပိုမြင့်တဲ့ လွှဲခွင် အချက်ပြတစ်ခု

in an effort to make a connection.

ပို့ပေးဖို့ ဘက်ထရီအား ပိုသုံးစွဲမှာပါ။

Once connected, this signal is relayed between cell towers

ချိတ်ဆက်သွားတာနဲ့ ဒီအချက်ပြမှုကို ဆဲလ် တာဝါတိုင်တွေကြားက သင့်ခေါ်ဆိုမှု လက်ခံသူဆီ

all the way to your call’s recipient.

တောက်လျှောက် ထပ်ဆင့်လွှင့်ပေးတယ်။

Since your call isn’t the only signal out here,

သင့်ဖုန်းက ဒီနေရာမှာ အချက်ပြမှု သက်သက်မဟုတ်တော့တာကြောင့်

cell towers managing the calls assign each phones involved their own wavelength.

ခေါ် ဆိုမှုစီမံတဲ့တာဝါတိုင်တွေက ကိုယ်ပိုင် လှိုင်းအလျားပါတဲ့ ဖုန်းတွေကို သတ်မှတ်တယ်။

This specific color ensures you’re not picking up other people’s calls.

ဒီသတ်မှတ်ထားတဲ့အရောင်က တခြားသူတွေရဲ့ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုကို မကိုင်ဖို့ သေချာစေတယ်။

It’s even slightly different from the wavelength

သတင်းအချက်အလက်တွေကို လက်ခံရရှိနေတဲ့ သင့်ဖုန်းက

your phone is receiving information on,

လှိုင်းအလျားနဲ့ အနည်းငယ် ကွာခြားတာတောင်၊

so as not to interfere with that incoming signal.

ဝင်လာတဲ့အချက်ပြမှုနဲ့ အနှောက်အယှက်မဖြစ်ဖို့ပါ။

But there are only so many colors to choose from.

ဒါပေမဲ့ ရွေးချယ်ရမယ့် အရောင်တွေ အများကြီးပါ။

And since the advent of Wi-Fi,

ဝိုင်ဖိုင် ပေါ်လာတာကတည်းက

the demand for ownership of these wavelengths has increased dramatically.

ဒီလှိုင်းအလျားတွေကို ပိုင်ဆိုင်ဖို့ တောင်းဆိုမှု သိသိသာသာ တိုးများလာခဲ့ပါတယ်။

With all these signals in the air and a limited number of colors to assign,

လေထဲက ဒီအချက်ပြတွေအားလုံးနဲ့ သတ်မှတ်ရမယ့် အရောင်က အကန့်အသတ်ရှိတဲ့အတွက်

avoiding interference is increasingly difficult.

အနှောင့်အယှက်ကို ရှောင်တာက ပိုခက်ခဲလာတယ်။

Especially when cell towers receive too many signals at once,

အထူးသဖြင့် ဒေသတွင်း အရေးပေါ် အခြေအနေတွေအတွင်းမှာလို၊ လူတိုင်းက ဖုန်းကို

such as during regional emergencies, when everyone's trying to use their phones.

သုံးဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါ၊ တာဝါတိုင်တွေက အချက်ပြမှုများစွာ တစ်ပြိုင်တည်း ရတဲ့အခါပါ။

But other sources of interference are more preventable,

ဒါပေမဲ့ ကောင်းကင်မှာ ထောင်နဲ့ချီတဲ့ မီတာတွေကနေ အချက်ပြမှူတွေကို

like phones searching for signals from thousands of meters in the sky.

ရှာဖွေနေတဲ့ဖုန်းတွေလို အခြားအနှောင့်အယှက် ရင်းမြစ်တွေကို ပိုကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။

Phones on planes are very far from cell towers,

လေယာဉ်ပေါ်က ဖုန်းတွေက ဆဲလ် တာဝါတိုင်တွေနဲ့ သိပ်ဝေးတဲ့အတွက်

so they work overtime to send the loudest signals they can

ဝန်ဆောင်မှုရှာဖို့ တတ်နိုင်တဲ့ အကျယ်ဆုံး အချက်ပြတွေကို ပေးပို့ဖို့

in search of service.

အချိန်ပိုလုပ်ကြတယ်။

But since planes travel so quickly,

ဒါပေမဲ့ လေယာဉ်တွေက အလွန် မြန်မြန်သွားကြတော့

the phones might find themselves much closer to a cell tower than expected—

ဖုန်းတွေက ဆဲလ် တာဝါတိုင်တစ်ခုနဲ့ မျှော်လင့်ထားတာထက် ပိုနီးကပ်လာနိုင်ပြီး

blasting it with a massive signal that drowns out those on the ground.

မြေပြင်ပေါ်အရာတွေကို ဖုံးလွမ်းစေတဲ့ ဧရာမ အချက်ပြမှုတစ်ခုနဲ့ ပေါက်ကွဲနိုင်တယ်။

So when you fly without using airplane mode,

ဒီတော့ ဖုန်းကို လေယာဉ်ပေါ်မှာ ပိတ်ထားပုံစံ မသုံးဘဲ ပျံသန်းတဲ့အခါ

you’re essentially acting as a military radio jammer—

အနီးက အချက်ပြမှုတွေကို နှောင့်ယှက်တဲ့ ဧရာမ ရေဒီယိုလှိုင်းတွေ

sending out giant radio waves that interfere with nearby signals.

ပို့ပေးတဲ့ စစ်ရေး ရေဒီယို လွှင့်စက်တစ်ခု အဖြစ် အခြေခံအားဖြင့် လုပ်ဆောင်နေတာပါ။

Even on the ground, almost all our electronics emit rogue radio waves,

မြေပြင်မှာတောင် အီလက်ထရွန်နစ်ပစ္စည်းတွေက ဆိုးဝါးတဲ့ ရေဒီယိုလှိုင်းတွေ ထုတ်လွှတ်ပြီး

slowing down our internet and making our calls choppy.

အင်တာနက်ကို နှေးကွေးစေကာ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုတွေကို ထစ်ငေါ့စေပါတယ်။

This leads consumers to pay for more bandwidth,

ဒါက သုံးစွဲသူတွေကို ပိုကျယ်တဲ့ လှိုင်းခွင်အတွက် ပိုပေးဆောင်စေပြီး

pushing service providers to take over more of the radio spectrum,

ရေဒီယို လှိုင်းစဉ်ကို ပိုသိမ်းယူဖို့ ဝန်ဆောင်မှု ပေးသူတွေကို တွန်းအားပေးကာ

and eventually, send more satellites into the sky—

နောက်ဆုံး ဂြိုဟ်တုတွေကို ကောင်းကင်ဆီ ပိုစေလွှတ်ကာ

creating a vicious cycle that could eventually blot out the stars.

ဒါက ကြယ်တွေကို ကွယ်စေနိုင်တဲ့ အဆိုး သံသရာကို ဖန်တီးပေးတယ်။

Though, even without these satellites,

ဒီဂြိုဟ်တုတွေမရှိရင်တောင်

this system is threatening our relationship with the cosmos.

ဒီစနစ်က စကြဝဠာနဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဆက်နွယ်မှုကို ခြိမ်းခြောက်နေတာပါ။

Radio telescopes used for astronomy

နက္ခတ္တဗေဒအတွက် သုံးတဲ့ ရေဒီယို မှန်ပြောင်းတွေက

rely on a specific band of wavelengths to see deep into space.

အာကာသထဲမှာ နက်ရှိုင်းစွာ မြင်ဖို့ သီးခြားလှိုင်းအလျားခွင်တစ်ခုကို အားထားတယ်။

However, while this range is supposedly protected,

ဒါပေမဲ့ ဒီအကွာအဝေးကို ကာကွယ်ပေးတယ်လို့ ယူဆရပေမဲ့

the cutoffs aren’t enforced.

ဖြတ်တောက်မှုတွေကို အတင်းလုပ်လို့မရဘူး။

For example, the Very Large Array can see signals throughout our solar system

ဥပမာ၊ Very Large Array က နေအဖွဲ့အစည်း တစ်လျှောက်က အချက်ပြမှုတွေကို ၁ ကနေ

from 1 to 50 GHz.

၅၀ ဂျီဟာ့ဇ်အထိ မြင်နိုင်ပါတယ်။

But if it tries looking for signals below 5 GHz,

ဒါပေမဲ့ ဒါက ၅ ဂျီဟာ့ဇ် အောက်က အချက်ပြမှုတွေကို ရှာဖွေဖို့ ကြိုးစားရင်

its search could be drowned out by a sea of phones on 5G networks.

၎င်းရဲ့ ရှာဖွေမှုကို ၅ ဂျီ ကွန်ရက် ပေါ် က ဖုန်းပင်လယ် တစ်ခုက လွမ်းမိုးသွားနိုင်တယ်။

Today, nowhere on Earth is truly radio quiet.

ဒီနေ့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဘယ်နေရာမှာမှ ရေဒီယို တိတ်ဆိတ်နေတာ မရှိပါဘူး။

Satellites relaying signals around the globe

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက အချက်ပြတွေကို ထပ်လွှင့်ပေးနေတဲ့ ဂြိုဟ်တုတွေက

have blanketed the planet in radio waves.

ရေဒီယိုလှိုင်းတွေနဲ့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကို ဖုံးလွှမ်းထားတာပါ။

But there are a few places with less crowded skies,

ဒါပေမဲ့ ပြည့်ကျပ်မှုနည်းတဲ့ ကောင်းကင်တွေ ရှိတဲ့ နေရာ အနည်းငယ်ရှိပြီး

where radio telescopes can look deep into space.

အဲဒီမှာ ရေဒီယို မှန်ပြောင်းတွေက အာကာသအတွင်း နက်နက်ကို ကြည့်ရှုနိုင်တယ်။

Here, we can see the black hole at the center of the Milky Way,

ဒီမှာ နဂါးငွေ့တန်းရဲ့ အလယ်ဗဟိုက တွင်းနက်ကို တွေ့မြင်နိုင်ပြီး

and uncover the secrets of galaxies up to 96 billion light years away.

အလင်းနှစ် ၉၆ ဘီလီယံအထိရှိတဲ့ ဂလက်ဆီတွေရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို ဖော်ထုတ်နိုင်ပါတယ်။

Well, so long as we’re not blinded by phones

အင်း၊ ပထမတန်းစားကနေ အချက်ပြမှုတွေ ပေးပို့နေတဲ့ ဖုန်းတွေက

sending signals from first class.

ကျွန်တော်တို့ အမြင်ကို မကွယ်သရွေ့ပေါ့။