How menstruation works - Emma Bryce

Translator: Nyein Chan Ko Ko Reviewer: Myo Aung

This might seem hard to believe, but right now,

ယုံဖို့ အတော့ကိုခက်မယ်လို့ ထင်ရပေမဲ့၊ အခု ဒီအချိန်တွင်းမှာကိုပဲ

300 million women across the planet are experiencing the same thing:

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက အမျိုးသမီး သန်း ၃၀၀ တို့ဟာ တူညီတဲ့အရာတစ်ခုဖြစ်တဲ့

a period.

ဓမ္မတာလာခြင်းကို ခံစားနေကြရတယ်။

The monthly menstrual cycle that leads to the period

ဓမ္မတာလာခြင်းကို ဖြစ်စေတဲ့ လစဉ် ရာသီသွေးဆင်းခြင်းဟာ

is a reality most women on Earth will go through in their lives.

ကမ္ဘာပေါ်က အမျိုးသမီးတွေ ဘဝတလျှောက်မှာ ရင်ဆိုင်ကြရတဲ့ အရှိတရား တစ်ခုပဲပါ။

But why is this cycle so universal?

ဒီရာသီစက်ဝန်း အမျိုးသမီးတိုင်းမှာ ဖြစ်ရတာ ဘာကြောင့်လဲ။

And what makes it a cycle in the first place?

ဒိစက်ဝန်းရဲ့ ပထမ အကြောင်းရင်းက ဘာများလဲ။

Periods last anywhere between two and seven days,

ဓမ္မတာလာခြင်းဟာ နှစ်ရက်မှ ခုနစ်ရက်အထိ ကြားတတ်ပြီး၊

arising once within in a 28-day rotation.

၂၈ ရက်အကြာတွင် ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်တတ်တယ်။

That whole system occurs on repeat,

အဲဒီ စနစ်တစ်ခုလုံးဟာ ထပ်ခါတလဲလဲဖြစ်တတ်ပြီး

happening approximately 450 times during a woman's life.

အမျိုးသမီးရဲ့ တစ်သက်တာမှာ ခန့်မှန်းခြေ အကြိမ်ပေါင်း ၄၅၀ ဖြစ်တတ်တယ်။

Behind the scenes are a series of hormonal controls

နောက်ကွယ်မှာတော့ ဟော်မုန်းထိန်းချုပ်မှု တသီကြီးရှိလျက်

that fine tune the body's internal workings

စမ္မတာအား စတင်ဖို့ ဒါမှမဟုတ် ရပ်တန့်ဖို့ကို ဖေါ်ပြပါ

to make menstruation start or stop during those 28 days.

၂၈ ရက်အတွင်းမှာ ဖြစ်ပွားစေတဲ့ ခန္ဓာ ကိုယ်တွင်း လုပ်ငန်းတွေကို ထိန်းညှိပေးတယ်။

This inner machinery includes two ovaries

ခန္ဓာကိုယ်တွင်းမှာ သားဥအိမ်နှစ်ခု ပါဝင်ပြီး

stocked with thousands of tiny sacks called follicles

သေးငယ်တဲ့ follicle အိတ်လေးတွေ ထောင်ချီနဲ့ ပြည့်နေကြရာ၊

that each contain one oocyte, an unfertilized egg cell.

အိတ်တစ်ခုစီတွင် oocyte ခေါ် မျိုးမအောင်သေးတဲ့ ဥ တစ်ခုပါတယ်။

At puberty, ovaries hold over 400 thousand egg cells,

ပျိုဖော်ဝင်ချိန်မှာ သားအိမ်မှာ ဥပေါင်း ၄ သိန်း ကျော် ရှိပေမဲ့၊

but release only one each month,

တစ်လမှာ တစ်ဥကိုသာ ထုတ်ပေးပြီး

which results in pregnancy or a period.

ကိုယ်ဝန် သို့မဟုတ် ဓမ္မတာကို ဖြစ်စေတယ်။

Here's how this cycle unfolds.

ဒီရာသီစက်ဝန်းကို ဖွင့်ချ ကြည့်လိုက်ရင် ဒီလိုပါ။

အပျိုဖော်စဝင်ချိန် ဝန်းကျင်တွင် လစဉ်လတိုင်းမှာ၊

Each month beginning around puberty,

the hormone-producing pituitary gland in the brain

ဦးနှောက်ထဲရှိ ဟော်မုန်းကို ထုတ်ပေးတဲ့ ပီကျုထရီဂလင်းကနေ

starts releasing two substances into the blood:

သွေးထဲကို ပစ္စည်းနှစ်ခု စတင်ထုတ်လွှတ်ပေးတယ်-

follicle stimulating hormone and luteinizing hormone.

follicle စေ့ဆော်ရေး ဟော်မုန်းနဲ့ luteinizing သားဥကြွေစေတဲ့ ဟော်မုန်းပါ။

When they reach the ovaries,

သူတို့ သားအိမ်ကို​ ရောက်ကြတဲ့အခါ

they encourage the internal egg cells to grow and mature.

အတွင်း ဥဆဲလ်တွေကို ကြီးထွားရင့်သန်စေတယ်။

The follicles respond by pumping out estrogen.

follicle တွေက မဟော်မုန်း အီစထရိုဂျင်ကို ထုတ်ပြီး တုံ့ပြန်တယ်။

The egg cells grow and estrogen levels peak,

ဥဆဲလ်က ကြီးထွားပြီး မဟော်မုန်းပမာဏက အမြင့်ဆုံးကိုရောက်သွားလျက်၊

inhibiting the production of FSH,

FSH ဟော်မုန်း ထုတ်လွှတ်မှုကို ပိတ်ပင်တယ်၊

and telling the pituitary to pump out more LH.

ပီကျူထရီဂလင်းကို နောက်ထပ် LH ထုတ်ဖို့ စေ့ဆော်တယ်။

That causes only the most mature egg cell from one of the ovaries

ဒါက သားအိမ်ထဲက သက်တမ်းအရင့်ဆုံး ဥဆဲလ်ကို

to burst out of the follicle and through the ovary wall.

သားအိမ်နံရံကတဆင့် follicle ထဲသို့ ပေါက်ထွက်စေပါတယ်။

This is called ovulation,

ဒါကို သားဥကြွေခြင်း ခေါ်ပြီး

and it usually happens ten to sixteen days before the start of a period.

ဓမ္မတာမလာခင် ၁၀ ရက်မှ ၁၆ ရက်အတွင်းမှာ ဖြစ်လေ့ရှိတယ်။

The tiny oocyte moves along the fallopian tube.

သေးငယ်တဲ့ ဥဆဲလ်လေးတွေဟာ သားအိမ်ပြွန် တလျှောက် ရွေ့သွားကြတယ်။

A pregnancy can only occur if the egg is fertilized by a sperm cell

နောက်ထပ် ၂၄ နာရီအတွင်း ဥဆဲလ်လေးနဲ့ သုတ်ကောင်လေး ပေါင်းသွားပြီး

within the next 24 hours.

သန္ဓေအောင်တဲ့အခါကျမှသာ ကိုယ်ဝန် ရှိလာနိုင်တယ်။

Otherwise, the egg's escapade ends,

မဟုတ်ရင် ဥလေးရဲ့ စွန့်စားခန်း အဆုံးသတ်လျက်

and the window for pregnancy closes for that month.

ကိုယ်ဝန်ရနိုင်ခွင့်ဟာ ဒီလအတွက်ဆုံးရှုံးသွားတယ်

Meanwhile, the now empty follicle begins to release progesterone,

ဒီအချိန်အတွင်း၊ ဗလာ follicle က ပရိုဂျက်စတုံးဆိုတဲ့ နောက်ဟော်မုန်းကို

another hormone that tells the womb's lining

စထုတ်ပေးခြင်းဖြင့် သားအိမ်နံရံအား

to plump up with blood and nutrients

သန္ဓေအောင်မယ့် ဥလေး အဲဒီမှာ တွယ်ကပ်ပြီး ကြီးထွားစေရန်

in preparation for a fertilized egg that may embed there and grow.

ပြင်ဆင်ပေးနိုင်အောင် သွေးများနဲ့ အာဟာရတွေ ထုတ်လုပ်ရန် အချက်ပေးပါတယ်။

If it doesn't embed,

အဲဒီလို ဥလေးက မတွယ်ကပ်ရင်

a few days later, the body's progesterone and estrogen levels plummet,

ရက်အနည်းငယ် ကြာတဲ့အခါ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ပရိုဂျက်စတုန်းနဲ့ မဟော်မုန်း ထိုးကျလာလို့၊

meaning the womb stops padding out and starts to degenerate,

သားအိမ်က ထုတ်လုပ်မှုကို ရပ်ကာ ဖြိုဖျက်ခြင်းကို စတင်လိုက်ပြီး၊

eventually falling away.

နောက်ဆုံးတော့ ကြွေကျစေပါတယ်။

Blood and tissue leave the body, forming the period.

သွေးနဲ့ တစ်သျှူးတွေ ခန္ဓာကိုယ် အထဲမှ စွန့်ခွာခြင်းက ဓမ္မတာကို ဖြစ်ပေါ်စေတယ်။

The womb can take up to a week to clear out its unused contents,

သားအိမ်ဟာ မလိုတော့တဲ့ အရာတွေကို ရှင်းထုတ်ဖို့ တစ်ပတ်ထိ အချိန်ယူနိုင်ပြီး၊

after which, the cycle begins anew.

အဲဒီနောက်မှာ၊ စက်ဝန်းဟာ အသစ်ပြန်စတယ်။

Soon afterwards, the ovaries begin to secrete estrogen again,

မကြာခင်တွင်၊ သားအိမ်က မဟော်မုန်းကို ထုတ်လာပြန်တယ်၊

and the womb lining thickens,

သန္ဓေအောင်မယ့် ဥလေး နေထိုင်နိုင်ဖို့

getting ready to accommodate a fertilized egg

သားအိမ် နံရံဟာ ထူလာရပြန်တယ်၊

or be shed.

သိုမဟုတ် ဖြိုချတတ်တယ်။

Hormones continually control these activities

ဟော်မုန်းတွေက လိုအပ်တဲ့ အချိန်ကျရောက်တာနဲ့

by circulating in ideal amounts delivered at just the right time.

အကောင်းဆုံး ပမာဏကို ထုတ်လွှတ်ပေးခြင်းဖြင့် လှုပ်ရှားမှုတွေကို ဆက်တိုက် ထိန်းချုပ်တယ်။

The cycle keeps on turning,

စက်ဝန်းဟာ တစ်ရက်ပြီး တစ်ရက်၊

transforming each day and each week into a milestone along its course

တစ်ပတ်ပြီး တစ်ပတ်၊ ထပ်တလဲလဲ လည်ပတ်ရင်း အထင်ကရ ဖြစ်လာမယ့်

towards pregnancy or a period.

ကိုယ်ဝန်တည်မှု သို့မဟုတ် ဓမ္မတာဆီ ရှေ့ရှုပါတယ်။

Although this cycle appears to move by clockwork,

စက်ဝန်းက နာရီလက်တံအတိုင်း ရွေ့နေတယ်လို့ ထင်ရပေမဲ့၊

there's room for variation.

မူကွဲတွေအတွက်လည်း နေရာ ရှိပါသေးတယ်။

Women and their bodies are unique, after all.

အမျိုးသမီးတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်တွေ မတူထူးခြားကြပါတယ်။

Menstrual cycles occur at diffferent times in the month,

ရာသီစက်ဝန်းဟာ လရဲ့ ကွဲပြားတဲ့ ရက်ပိုင်းတွေမှာ ဖြစ်တတ်တယ်၊

ovulation comes at various points in the cycle,

စက်ဝန်းထဲက မတူညီတဲ့ အချိန်တွေမှာ မျိုးဥဟာ ကြွေကျတတ်ပါတယ်၊

and some periods last longer than others.

အချို့ရာသီတွေက အခြားရက်တွေထက် ပိုကြာရှည်နိုင်ပါတယ်။

အမျိုးသမီး အမျိုးမျိုးတို့ရဲ့ တစ်သက်တာမှာ ဓမ္မတာစချိန်နဲ့ ဆုံးချိန်ဟာ

Menstruation even begins and ends at different times in life

for different women, too.

မတူညီဘဲ ကွဲပြားနိုင်ကြပါသေးတယ်။

In other words, variations between periods are normal.

တနည်းအားဖြင့်ပြောရင်၊ ဓမ္မတာလာရက် ကွဲပြားကြခြင်းဟာ ပုံမှန်ကိစ္စပါ၊

Appreciating these differences and learning about this monthly process

ဒီလိုကွဲပြားမှုတွေကို သိရှိပြီး လစဉ်ရာသီ အကြောင်းကို နားလည်တာက

can empower women,

အမျိုးသမီးများအား သူတို့ခန္ဓာကိုယ်ကို

giving them the tools to understand and take charge of their own bodies.

နားလည်လာစေလျက် တာဝန်ယူတ်လာအောင် အားဖြည့်ပေးနိုင်မှာပါ။

That way, they're able to factor this small cycle

ဒီနည်းအားဖြင့်၊ အမျိုးသမီးများဟာ ဒီစက်ဝန်း သေးသေးလေးကို အခြေခံပြီး

into a much larger cycle of life.

ဘဝရဲ့ ပိုမိုကြီးမားတဲ့ စက်ဝန်းကြီးဆီသို့ တက်လှမ်းနိုင်ကြမှာပါ။