How menstruation works - Emma Bryce

Translator: Deren Dlsoz Reviewer: Daban Q. Jaff

لەوانەیە باوەڕ کردن بە سەخت بێت، بەڵام لە ئێستادا،

٣٠٠ ملیۆن ئافرەت لە سەرانسەری ئەم هەسارەیەدا بە هەمان ئەزموون تێدەپەڕن:

سووڕی مانگانە.

سووڕی مانگانەی مانگانە کە دەبێتە هۆی ئەو ماوەیە

ڕاستییەکە کە زۆر لە ژنانی سەر زەوی لە ژیانیاندا پێی تێدەپەڕن.

بەڵام بۆچی ئەم سووڕە ئەوەندە جیهانییە؟

و چی وای لێدەکات کە سووڕێك بێت لە سەرەتاوە؟

سووڕی مانگانە لە نێوان دوو بۆ حەوت ڕۆژ دەخایەنێت،

لە ماوەی ٢٨ ڕۆژدا جارێك لە خولانەوەدا سەر ھەڵ دەدات.

هەموو سیستەمەکە دووبارە دەبێتەوە،

نزیکەی ٤٥٠ جار ڕوودەدات لە ژیانی ئافرەتاندا.

لە پشت دیمەنەکان زنجیرەیەکن لە کۆنترۆڵی هۆرمۆنی

ئەو ھێڵە باریکانە کاری ناوەوەی جەستە دەکەن

بۆ ئەوەی دەست بە سووڕی مانگانە بکەن یان بوەستن لە ماوەی ئەو ٢٨ ڕۆژەدا.

ئەم ئامێرانەی ناوەوە دوو ھێلکەدان لەخۆ دەگرێت

بە هەزاران تووڕەگەی بچووکەوە کۆکراوە پێی دەگوترێت ‫کیف

کە هەریەکەیان یەك خانەی ھێلکەی تێدایە، خانەیەکی هێلکەی بەپیت نەکراو.

لە هەرزەکاری، ھێلکەدان زیاتر لە ٤٠٠ هەزار خانەی هێلکە لەخۆ دەگرێت،

بەڵام تەنها یەك دانە لە هەموو مانگێکدا دەردەدات،

کە ئەنجامی دووگیانییە یان سووڕی مانگانەیەك.

بەم شێوەیە ئەم سووڕە دەردەکەوێت.

هەر مانگێك لە دەوروبەری هەرزەکاری،

هۆرمۆنی بەرهەم هێنەری گلاندی پیتویتاری لە مێشکدا

دەست دەکات بە دەردانی دوو ماددە بۆ ناو خوێن:

هۆرمۆنی هاندەری فۆلیکڵ و هۆرمۆنی لوتەنایزینگ.

کاتێك دەگەنە ھێلکەدانەکان،

هانی خانەکانی هێلکە ناوەکییەکان دەدەن بۆ گەورە بوون و پێگەیشتن.

فۆلیکەکان وەڵام دەدەنەوە بە دەردانی ئیسترۆجین.

خانەکانی هێلکە گەشە دەکەن و ئاستی ئیسترۆجین بەرز دەکەنەوە،

لە بەرهەم هێنانی ھۆرمۆنی ئێف ئێس ئێچ،

و فەرمان بە گلاندی پیتویتاری دەکات بە دەردانی ھۆرمۆنی ئێل ئێچی زیاتر.

کە دەبێتە هۆی ئەوەی تەنها پێگەييوترین خانەی هێلکە لە یەکێك لەو ھێلکەدانانە

دەربچێت لە کیفەکە و بۆ ناو دیواری ھێلکەدان.

ئەمە پێی دەوترێت هێلکە کردن،

و بە زۆری دە بۆ شانزە ڕۆژ ڕوودەدات پێش دەست پێکردنی سووڕەکە.

خانەی ھێلکە بچووکەکە بە درێژایی جۆگەی فالۆپ دەڕوات.

سکپڕی تەنھا ڕوودەدات ئەگەر هێلکەکە بپیتێنرێت لە لایەن خانەی تۆوە

لەماوەی ٢٤ کاتژمێری داهاتوودا.

بە پێچەوانەوە، کرداری ھێلکەکە کۆتایی دێت،

و ڕێگاکە بۆ دووگیانی ئەو مانگە دادەخرێت.

هاوکات، کیفە بەتاڵەکەی ئێستا دەست دەکات بە دەردانی پرۆجەستڕۆن،

هۆرمۆنێکی تر کە فرمان بە ناوپۆشی منداڵدان دەکات

بۆ هەڵمژین بە خوێن و ماددە خۆراکییەکان

لە ئامادەکردن بۆ هێلکەیەکی پیتێنراو کە لەوانەیە لەوێ بنووسێت و گەشە بکات.

ئەگەر نەچەسپێت،

دوای چەند ڕۆژێك، پرۆجەستڕۆنی لەش و ئاستی ئیسترۆجین نزم دەبێتەوە،

واتە منداڵدانەکە دەوەستێت لە گەشە کردن و دەست دەکات بە لەناوچوون،

لە کۆتایدا دەکەوێتە خوارەوە.

خوێن و شانەی جەستە بەجێ دەھێڵن، بۆ پێکهێنانی سووڕی مانگانە.

دەکرێت منداڵدان هەفتەیەك بخایەنێت بۆ پاك بوونەوەی ناوەڕۆکە بەکارنەهاتووەکان،

دوای ئەوە، سووڕێکی نوێ دەست پێدەکات.

پاش ماوەیەك، ھێلکەدانەکان دەست دەکەن بە دووبارە دەردانی ئیسترۆجین،

و ناوپۆشی منداڵدان ئەستوور دەبێت،

ئامادە بوونی بۆ گونجاندنی هێلکەیەکی پیتێنراو

یان بڕێژرێت.

هۆرمۆنەکان بەردەوام کۆنتڕۆڵی ئەم چالاکییانە دەکەن

بە گەڕان بە بڕی نموونەیی لە کاتێکی گونجاودا.

سووڕەکە بەردەوام هەڵدەکات،

گۆڕینی هەر ڕۆژێك و هەر هەفتەیەك بۆ ناو نیشانەیەك بەدرێژایی ڕێڕەوەکەی

بەرەو دووگیانی یان سووڕی مانگانەیەك.

هەرچی ئەم سووڕە پێدەچێت بجووڵێت بە کاری کاتژمێر،

شوێنی جیاوازی هەیە.

ژنان و لەشیان بێ هاوتان، لەدوای هەموو ئەمانه.

سووڕی مانگانە لە کاتی جیاوازدا ڕوودەدات لە مانگەکەدا،

هێلكەكردن لە کاتی جیاواز دێت لە سووڕەکەدا،

و هەندێك سووڕی مانگانە درێژترە وەك لەوانیتر.

سووڕی مانگانە تەنانەت کاتی دەستپێك و کۆتایی جیاوازی ھەیە لە ژیان

بۆ ژنانی جیاوازیش، بە ھەمان شێوە.

بە وتەیەکی تر، جیاوازییەکان لە نێوان سووڕی مانگانەکان ئاسایین.

بەرز نرخاندنی ئەم جیاوازیانە و فێربوون دەربارەی ئەم پڕۆسە مانگانەییە

دەتوانێت ژنان بەهێز بکات،

کەرەستەیان پێدەدات بۆ تێگەیشتن و دەست بەسەر جەستەی خۆیان دابگرن.

لەو ڕێگەیەوە، دەتوانن ئەم سووڕە بچووکە بکەن بە پاڵنەر

بۆ ناو سووڕێکی زۆر گەورەتر لە ژیان.