How menstruation works - Emma Bryce

Translator: Madina Juarez Reviewer: Nazarbek Nazarov

Bunga ishonish qiyindir, ammo aynan hozir

sayyoramiz bo'ylab 300 million ayollarda bir xil narsa boshdan o'tayapti:

hayz.

Har oygi mestrual sikli hayz bilan yakunlanishi

dunyodagi barcha ayollarning hayotidagi muntazam hodisadir.

Lekin nima sababdan bu sikl barchaga taaluqlidir?

Avvalombor, nima sababdan u sikl bu tarzida kechadi?

Hayzlar ikki kundan yetti kungacha davom etib,

har 28 kunda namoyon bo'ladi.

Bu tuzum muntazam ravishda qaytalanib,

ayol hayoti davomida taxminan 450 marta takrorlanadi.

Sahna ortida esa organizmning ichki faoliyatlarini

yuritadigan bir necha gormonal tizimlar mavjud bo'lib,

ular 28 kun davomida hayzning boshlanishi va to'xtashini boshqaradilar.

Bu ichki apparat ikki tuxumdondan iborat bo'lib,

follikular deb atalgan minglab haltachalar bilan to'ldirilgan,

va ularning har birida bitta oosit, urug'lanmagan tuxum, joylashgan.

Balog'atlikda tuxumdonlarda 400 mingdan ortiq tuxum hujayralari bo'ladi,

ammo har oy faqat bittasi chiqariladi,

va natijada homiladorlik yoki hayz sodir bo'ladi.

Demak, sikl shunday yo'l bilan namoyon bo'ladi.

Balog'atlikdan boshlanib har oy

gormon ishlab chiqaruvchi bosh miyadagi gipofiz bezi

qonga ikki moddalarni ishlab chiqarishni boshlaydi:

follitropin hamda lutropin gormonlarini.

Ular tuxumdondanlarga yetgach

ichki tuxum hujayralarini o'sishi va yetilishiga chorlaydi.

Follikular esa javoban estrogen ishlab chiqarishni boshlaydi.

Tuxum hujayralari o'sadi, va estrogen miqdori yuqoriga ko'tarilib

follitropinni ishlab chiqarilishini to'xtatadi,

va gipofiz ko'proq lutropin ishlab chiqarishiga undaydi.

Bu holat oqibatidan tuxumdonlar biridan eng yetuk bo'lgan tuxum hujayrasi

follikuldan otilib chiqib tuxumdon devori orqali o'tib tashqariga chiqadi.

Bu ovulyatsiya deb ataladi

va bu ko'pinca hayz boshlanishidan 10-16 kun oldin sodir bo'ladi.

Jajji oosit fallopiy trubkasi bo'ylab harakat qiladi.

Homiladorlik faqatgina tuxum hujayrasi sperma hujayrasi bilan keyingi

24 soat davomida urug'lansagina sodir bo'ladi.

Aks holda, tuxum sarguzashti nihoyasiga yetib,

bu oyda homilador bo'lish oynasi yopiladi.

Bu orada esa, endi bo'sh bo'lgan follikul progesteron ishlab chiqarishni boshlaydi,

bu gormon bachadon ichki qatlami

qon va oziqlar bilan to'ldirilishiga signal beradi,

urug'langan tuxum u yerga yetgach o'rnashib o'sishiga tayyorgarlik maqsadida.

Agar tuxum o'rnashmasa

bir necha kun o'tgach, organizmdagi progesteron va estrogen miqdori pasayadi,

ya'ni, bachadon qatlami to'lishishi to'htab degeneratsiyadan o'tgach,

tushishi bilan yakunlanadi.

Qon va to'qima badandan chiqib hayz yaratadi.

Bachadon foydalanilmagan moddadan to'liq tozalanishiga bir haftagacha vaqt ketadi,

undan so'ng yangi sikl qaytadan boshlanadi.

Tez orada, tuxumdonlar qaytadan estrogen ajratishni boshlaydi,

va bachadon qatlami

urug'langan tuxumga tayorlanish maqsadida qalinlashadi,

aks holda qatlam yemirilb tushadi.

Gormonlar ushbu faoliyatlarni boshqaradilar,

bu jarayon ideal midqorda aylanib, aniq vaqtda yetkazilish bilan bajariladi.

Bu sikl qaytariladi,

har bir kun va har bir hafta homiladorlik yoki hayz oldidan

bosqichdek namoyon bo'ladi.

Bu sikl muntazam soat kabi ishlaganga o'xshada,

ba'zan o'zgarishlar bo'lishi mumkin.

Axir, ayol kishi va uning organizmi noyobdir.

Hayz oyning turli vaqtida sodir bo'ladi,

ovulyatsiya siklning turli paytida bo'lib o'tadi,

hamda ba'zi sikllar boshqalarga nisbatan ko'proq vaqt davom etadi.

Hayz ayol hayotining qay paytida bo'shlanib tugashi ham

har bir ayol uchun har hil.

Boshqa so'z bilan aytganda, hayzdagi tafovutlar tabiiy hodisa.

Bu har oylik jarayon va undagi o'zgarishlar haqida bilimga ega bo'lish

ayol uchun kuch-qudrat manbaidir,

o'z tana faoliyatini tushunib ma'suliyatli ish ko'rishiga dastgohdir.

Bu yo'l bilan ular bu kichik siklni

katta hayot sikliga omil qilib qo'shishlari mumkin.