How to read music - Tim Hansen

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

ရုပ်ရှင် (သို့) ပြဇာတ်ကြည့်တဲ့အခါ

သိတာက သရုပ်ဆောင်တွေဟာ

သူတို့စကားကို ဇာတ်ညွှန်း ကနေ ကျက်ထားလောက်တာ

ဒါက သူတို့ကို ဘာပြောရမယ်၊ ဘယ်တော့ ပြောရမယ်ဆိုတာကို အဓိက ပြောပြတာပါ။

When we watch a film or a play,

we know that the actors

ရေးထားတဲ့ ဂီတတေးသွားတစ်ခုဟာ အလားတူပဲ အတိအကျ လုပ်ဆောင်ပါတယ်။

probably learned their lines from a script,

အခြေခံ သဘောကတော့

which essentially tells them what to say and when to say it.

၎င်းက ဖျော်ဖြေသူကို ဘာကိုတီး၊ ဘယ်တော့တီးဆိုတာကို ပြောပြပါတယ်။

A piece of written music operates on exactly the same principle.

အနုသုခုမပိုင်းအရ ပြောရရင် ဥပမာ Beethoven နဲ့

In a very basic sense,

Justin Bieber ကြားမှာ အင်မတန်ကွာခြားပေမဲ့

it tells a performer what to play and when to play it.

အနုပညာရှင် နှစ်ဦးစလုံးဟာ

ဂီတ ဖန်တီးဖို့ တူညီတဲ့ အခြေခံအုပ်ချပ်တွေ သုံးပါတယ်

Aesthetically speaking, there's a world of difference

ဂီတသင်္ကေတွေပါ။

between, say, Beethoven and Justin Bieber,

အဆုံးသတ် ရလဒ်ဟာ အတော်လေး ရှုပ်တွေးနိုင်ပုံရပေမဲ့

ဂီတဆိုင်ရာ သင်္ကေတတွေရဲ့ နောက်ခံ အကြောင်းကတော့ အတော်ကို ရိုးစင်းပါတယ်။

but both artists have used

the same building blocks to create their music:

ဂီတသင်္ကေတစနစ်ရဲ့

notes.

အခြေခံ သဘောတရားကို
တစ်ချက် ကြည့်လိုက်ရအောင်၊

And although the end result can sound quite complicated,

အနုပညာလက်ရာတစ်ခု ဖန်တီးဖို့ အချင်းချင်း ဘယ်လိုဆက်သွယ်လဲပေါ့။

the logic behind musical notes is actually pretty straightforward.

ဂီတကို စာမျက်နှာကို ကန့်လန့်ဖြတ်နေတဲ့ မျဉ်းပြိုင်ငါးကြောင်းမှာ ရေးသားပါတယ်။

Let's take a look

at the foundational elements to music notation

and how they interact to create a work of art.

ဒီငါးကြောင်းကို စတ်ဖ်တစ်ခုလို့ ခေါ်ပါတယ်။

စတတ်ဖ်တစ်ခုဟာ ဝင်ရိုးနှစ်ခုမှာ လုပ်ဆောင်ပါတယ်၊

Music is written on five parallel lines that go across the page.

အထက်နဲ့ အောက်၊

ဘယ်မှညာပါ။

These five lines are called a staff,

အထက်အောက်ဝင်ရိုးက ဂီတသင်္ကေတရဲ့

and a staff operates on two axes:

အနိမ့်အမြင့်(သို့) ဘယ်သင်္ကေတတီးရမလဲလို့ တီးသူကို ပြောပြီး

ဘယ်မှညာ ဝင်ရိုးက သင်္ကေတရဲ့

up and down

and left to right.

ဘယ်စည်းချက်(သို့) ဘယ်တော့ တီးရမလဲဆိုတာ

The up-and-down axis tells the performer

ပြောပြပါတယ်။

the pitch of the note or what note to play,

အသံအနိမ့်အမြင့်နဲ့ စလိုက်ရအောင်။

အကူအညီရဖို့ စန္ဒရားတစ်လုံး သုံးပါမယ်၊

and the left-to-right axis

tells the performer the rhythm of the note

ဒါပေမဲ့ ဒီစနစ်က စဉ်းစားလို့ရသမျှ တူရိယာအတွက် အတော်အလုပ်ဖြစ်ပါတယ်။

or when to play it.

Let's start with pitch.

အနောက်တိုင်း ဂီတ အစဉ်အလာမှာ

To help us out, we're going to use a piano,

အသံအနိမ့်အမြင့်ကို ပထမဆုံး အက္ခရာ ခုနှစ်လုံးနဲ့ အမည်ပေးထားတယ်။

but this system works for pretty much any instrument you can think of.

A, B, C,


D, E, F, နဲ့ G ပါ။

In the Western music tradition,

pitches are named after the first seven letters of the alphabet,

ဒီနောက် စက်ဝိုင်း ပြန်လည်ပါတယ်။

A, B, C, D, E, F, G,

A, B, C,

A, B, C, D, E, F, G,

D, E, F, and G.

စသည်ဖြင့်ပေါ့။

ဒါပေမဲ့ ဒီအသံနိမ့်မြင့်တွေ နာမည်ဘယ်လို ရတာလဲ

After that, the cycle repeats itself:

A, B, C, D, E, F, G,

ကောင်းပြီ၊ ဥပမာ F ကိုတီးတယ်ဆိုရင်

A, B, C, D, E, F, G,

နောက်ထပ် F ကို တီးတယ်၊

and so on.

စန္ဒရားက မြင့်သံ၊(သို့) နိမ့်သံပေါ့

But how do these pitches get their names?

အသံတွေ အတော်ဆင်နေတာကို သင်သတိပြုမိလိမ့်မယ်။

ယှဉ် ပြောရရင် B သံပေါ့။

Well, for example, if you played an F

စတတ်ဖ်ဆီ ပြန်သွားရအောင်

and then played another F

လိုင်းနှစ်ခုကြားက လိုင်းတိုင်း နေရာလပ်တိုင်းဟာ

higher or lower on the piano,

you'd notice that they sound pretty similar

သီးခြားအသံတစ်သံကို ကိုယ်စားပြုတယ်။

compared to, say, a B.

ဒီလိုင်းတွေထဲက တစ်ခုမှာ သင်္ကေတတစ်လုံးထည့်ရင်

Going back to the staff,

every line and every space between two lines

တီးခတ်သူကို ဒီအသံကို တီးဖို့ ပြောနေတာပါ။

represents a separate pitch.

စတက်ဖ်ရဲ့ ပိုမြင့်ရာမှာ သင်္ကေတကိုထားလေ

If we put a note on one of these lines or one of these spaces,

အသံက ပိုမြင့်လေပါ။


ဒါပေမဲ့ ဒီလိုင်းတွေနဲ့ ကွက်လပ်တွေက ပေးတဲ့

we're telling a performer to play that pitch.

ကိုးခုထက် ပိုများတဲ အသံတွေရှိပါတယ်။

The higher up on the staff a note is placed,

ဥပမာ စန္ဒရားကြီးဟာ

the higher the pitch.

သီးခြားသင်္ကေတ ၈၈ လုံး တီးနိုင်တယ်

But there are obviously many, many more pitches

ဒီတော့ ၈၈ သံစလုံးကို စတက်ဖ်တစ်ခုတည်းမှာ ဘယ်လို အကျဉ်းချုံးလဲ။

than the nine that these lines and spaces gives us.

ကလပ်ဖ် လို့ခေါ်တဲ့ အရာကို သုံးပါတယ်၊

A grand piano, for example,

စတက်ဖ်ရဲ့ အစမှာထားတဲ့ အမြင်ဆန်းတဲ့ သင်္ကေတတစ်ခုပါ။

can play 88 separate notes.

So how do we condense 88 notes onto a single staff?

ဒါက ရည်ညွန်းနေရာကို လုပ်ဆောင်ပါတယ်။

သင့်တူရိယာပေါ်က သီးခြားသင်္ကေတတစ်ခုနဲ့

We use something called a clef,

ကိုက်ညီတဲ့ လိုင်း(သို့) ကွက်လပ်တစ်ခုကို ပြောပြနေတာပါ။

a weird-looking figure placed at the beginning of the staff,

စတက်ဖ်ပေါ်က မဟုတ်တဲ့ သင်္ကေတတွေကို တီးချင်ရင်

which acts like a reference point,

လယ်ဂျာလိုင်းလို့ခေါ်တဲ့ အပိုလိုင်းလေးတွေ

telling you that a particular line or space

corresponds to a specific note on your instrument.

အလွယ်ဆွဲတာမျိုးလုပ်ပြီး

သင်္ကေတတွေ ထည့်ပါတယ်။

If we want to play notes that aren't on the staff,

စိတ်ရှုပ်ထွေးလာစေတဲ့ လယ်ဂျာလိုင်းတွေ အများကြီး ဆွဲဖို့လိုရင်တော့

we kind of cheat and draw extra little lines

မတူတဲ့ ကလက်ဖ်တစ်ခုကို သုံးဖို့လိုပါတယ်။

called ledger lines

and place the notes on them.

တီးခတ်သူကို သင်္ကေတတွေတီးတာ ပြောပြဖို့အတွက်

If we have to draw so many ledger lines that it gets confusing,

အဓိက အရာနှစ်ခုက ဒါကို ထိန်းချုပ်ပါတယ်။

then we need to change to a different clef.

ရိုက်ချက်နဲ့ စည်းချက်ပါ။

ဂီတတေးသွားတစ်ခုရဲ့ ရိုက်ချက်က

As for telling a performer when to play the notes,

သူ့ချည်းဆို ငြီးငွေ့စရာပါ။

two main elements control this:

ဒီလို အသံပေါက်ပါတယ်။

the beat and the rhythm.

(တချက်ချက်မြည်သံ)

The beat of a piece of music is,

ဒါ မပြောင်းလဲတာ သတိပြုပါ။

တော်တော်လေး ပျော်ရွှင်စွာ တပ်ထားရုံပါ။

by itself, kind of boring.

ဒါကို နှေးလို့၊

It sounds like this.

(Ticking)

မြန်လို့

Notice that it doesn't change,

သင်ကြိုက်သလိုလုပ်လို့ ရပါတယ်။

it just plugs along quite happily.

အဓိကက နာရီပေါ်က စက္ကန့်တံလို

It can go slow

တစ်မိနစ်ကို ၆၀ စက္ကန့်ပိုင်းပါတယ်၊

or fast

စက္ကန့်တိုင်းက အခြားစက္ကန့်တိုင်းနဲအတူ

or whatever you like, really.

The point is that just like the second hand on a clock

တူညီတဲ့ အရှည်ရှိတဲ့ အချိန်ရဲ့

အပိုင်းလေးတွအဖြစ် ရိုက်ချက်က ဂီတေးသွားကို ပိုင်းပါတယ်။

divides one minute into sixty seconds,

with each second just as long as every other second,

ရိုက်ချက်များ

အခြေခံဖြစ်တဲ့ ပုံမှန်ရိုက်ချက်နဲ့

the beat divides a piece of music

အသံတွေကို စည်းချက်ထည်နိုင်ပြီး

into little fragments of time that are all the same length:

ဒါက ဂီတစတင်ဖြစ်ပေါ်လာချိန်ပါ။

beats.

ဒါက လေးပုံတစ်ပုံ အသံပါ။

With a steady beat as a foundation,

ဒါက စည်းချက်ရဲ့ အခြေခံအကျဆုံး ယူနစ်ပါ

we can add rhythm to our pitches,

စည်းတစ်ချက်စာနဲ့ ညီပါတယ်။

and that's when music really starts to happen.

ဒါကတော့ တစ်ဝက်အသံဖြစ်ပြီး စည်းနှစ်ချက်စာနဲ့ ညီပါတယ်။

This is a quarter note.

ဟောဒီ အပြည့်သံက စည်းလေးချက်နဲ့ ညီပြီး

It's the most basic unit of rhythm,

ဒီကောင်လေးတွေကတော့ ရှစ်ပုံတစ်ပုံသံတွေပါ၊

and it's worth one beat.

တစ်ခုစီက စည်းချက် တစ်ဝက်ပါ။

This is a half note, and it's worth two beats.

သင်က "ကောင်းပြီ၊ ဒါက ဘာကိုဆိုလိုတာလဲ"

This whole note here is worth four beats,

သင်သတိပြုမိလောက်တာက စတက်ဖ် တစ်လျှာက်က အပိုင်းလေးတွေအဖြစ်

and these little guys are eighth notes,

ခွဲထားတဲ့ လိုင်းလေးတွေရှိတာပါ။

worth half a beat each.

"Great," you say, "what does that mean?"

ဒါတွေက ဘားလိုင်းတွေဖြစ်ပြီး

အပိုင်းတစ်ခုစီကို တစ်ဘားလို့ ရညိညွှန်းပါတယ်။

You might have noticed that across the length of a staff,

ဂီတတေးသွားတစ်ခုရဲ့ အစ၊

there are little lines dividing it into small sections.

ကလက်ဖ်နောက်မှာ

အချိန်ပြ အမှတ်အသားလို့ခေါ်တာ တစ်ခုရှိတယ်။

These are bar lines

and we refer to each section as a bar.

ဒါက တီးခတ်သူကို တစ်ဘားမှာ ရိုက်ချက်ဘယ်နှစ်ချက်ရှိတာ ပြောပါတယ်။

At the beginning of a piece of music,

ဒါက တစ်ဘားမှာ ရိုက်ချက်နှစ်ချက်ရှိပါတယ်၊

just after the clef,

is something called the time signature,

ဒါကတော့ သုံးချက်ပါ။

ဒါက လေးချက် အစသဖြင့်ပါ။

which tells a performer how many beats are in each bar.

အောက်က နံပါတ်က ရိုက်ချက်ရဲ့ အခြေခံယူနစ်အဖြစ်

This says there are two beats in each bar,

ဘယ်အသံမျိုး သုံးရမယ်ဆိုတာ ပြောပြပါတယ်။

this says there are three,

တစ် က အသံပြည့်နဲ့ညီပါတယ်၊

this one four, and so on.

နှစ်ကတော့ အသံတစ်ဝက်ပါ

The bottom number tells us what kind of note

လေးကတော့ အသံတစ်စိတ်ပါ။

is to be used as the basic unit for the beat.

ရှစ်ကတော့ ရှစ်ပုံတစ်ပုံအသံ စသည်ဖြင့်ပါ။

ဒီတော့ ဒီအချိန်ပြ သင်္ကေတက

One corresponds to a whole note,

ဘားတစ်ခုစီမှာ တစ်စိတ်သံ လေးခုပါတာကို ပြောပြပါတယ်။

two to a half note,

four to a quarter note,

တစ်၊ နှစ်၊ သုံး၊ လေး။

and eight to an eighth note, and so on.

တစ်၊ နှစ်၊ သုံး၊ လေး

So this time signature here

စသည်ဖြင့်ပေါ့။


tells us that there are four quarter notes in each bar,

ဒါပေမဲ့ အစကပြောခဲ့သလိုပဲ

ရိုက်ချက်ကိုသာ စွဲနေရင်

ငြီးငွေ့စရာဖြစ်လာတာမျိုးဆိုတော့

one, two, three, four;

တစ်စိတ်သံတွေကို မတူတဲ့စည်းချက်တွေနဲ့ အစားထိုးလိုက်ပါ့မယ်။

one, two, three, four,

and so on.

ဘားတစ်ခုစီက အသံတွေရဲ့ နံပါတ်တွေ

But like I said before,

if we just stick to the beat,

ပြောင်းတာတောင် တစ်ဘားစီရဲ့

it gets kind of boring,

စုပေါင်းရိုက်ချက် အရေအတွက် မပြောင်းလဲတာ သတိပြုပါ၊

so we'll replace some quarter notes with different rhythms.

Notice that even though the number of notes

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဂီတဆိုင်ရာ ဖန်တီးမှုက ဘယ်လိုအသံထွက်လဲ။

in each bar has changed,

(ဂီတသံ)

the total number of beats in each bar hasn't.

အဆင်ပြေပုံရပေမဲ့ နည်းနည်းပါးနေလောက်တယ်နော်
။

So, what does our musical creation sound like?

၎င်းရဲ့အသံနဲ့ စည်းချက်နဲ့အတူ နောက်ထပ်တူရိယာတစ်ခု ထည့်ရအောင်

(Music)

အခုတော့ ဂီတလိုမျိုး အသံပေါက်နေပါတယ်။

Eh, sounds okay, but maybe a bit thin, right?

သေချာတာက ဒါကို အမြန်ဖတ်တာ အကျင့်ပါပြီး မြင်တာကို

Let's add another instrument with its own pitch and rhythm.

ကိုယ့်တူရိယာမှာ တီးတာက အလေ့အကျင့်လိုပါတယ်၊

Now it's sounding like music.

ဒါပေမဲ့ အချိန်နဲ့ စိတ်ရှည်ရှည်ထားရင်

သင်ဟာ နောက် Beethoven (သို့)

Sure, it takes some practice to get used to reading it quickly

Justin Bieber ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

and playing what we see on our instrument,

but, with a bit of time and patience,

you could be the next Beethoven

or Justin Bieber.