How to read music - Tim Hansen

Cách đọc một bản nhạc - Tim Hansen

Translator: Ris Ris Reviewer: Thao Ton

Khi xem một bộ phim hoặc một vở kịch

chúng ta biết rằng các diễn viên

chắc hẳn đã học thuộc lời thoại trong kịch bản -

- cái cho họ biết khi nào nên nói câu gì.

When we watch a film or a play,

we know that the actors

Một bản nhạc cũng hoạt động dựa trên nguyên tắc đó.

probably learned their lines from a script,

Cơ bản là,

which essentially tells them what to say and when to say it.

một bản nhạc cho nhạc công biết khi nào phải chơi nốt gì.

A piece of written music operates on exactly the same principle.

Nói hoa mỹ một chút,

In a very basic sense,

là có sự khác biệt lớn giữa Beethoven và Justin Bieber,

it tells a performer what to play and when to play it.

nhưng cả hai nghệ sĩ

đều sử dụng cùng một chất liệu để tạo ra âm nhạc của riêng họ:

Aesthetically speaking, there's a world of difference

đó là nốt nhạc.

between, say, Beethoven and Justin Bieber,

Và dù cho sản phẩm cuối cùng nghe có vẻ phức tạp,

những nguyên tắc ẩn sau những nốt nhạc thực ra lại khá rõ ràng.

but both artists have used

the same building blocks to create their music:

Chúng ta hãy cùng xem qua

notes.

những nguyên tố cấu thành hệ thống nốt nhạc

And although the end result can sound quite complicated,

và cách chúng tương tác với nhau để tạo thành một tác phẩm nghệ thuật nhé.

the logic behind musical notes is actually pretty straightforward.

Âm nhạc được viết trên 5 dòng kẻ ngang song song với nhau.

Let's take a look

at the foundational elements to music notation

and how they interact to create a work of art.

5 dòng kẻ này được gọi là một khuông nhạc,

một khuông nhạc hoạt động trên 2 trục:

Music is written on five parallel lines that go across the page.

trên-dưới

và trái-phải.

These five lines are called a staff,

Trục trên-dưới cho nhạc công biết

and a staff operates on two axes:

cao độ của một nốt - tức là nốt gì,

và trục trái-phải

up and down

and left to right.

cho nhạc công biết nhịp điệu của nốt đó

The up-and-down axis tells the performer

nghĩa là thời điểm chơi nốt đó.

the pitch of the note or what note to play,

Cùng bắt đầu với cao độ nhé

Chúng ta sẽ sử dụng một cây đàn piano

and the left-to-right axis

tells the performer the rhythm of the note

nhưng hệ thống này có thể làm việc với bất cứ nhạc cụ nào mà bạn nghĩ ra.

or when to play it.

Trong truyền thống âm nhạc phương Tây,

Let's start with pitch.

To help us out, we're going to use a piano,

cao độ được đặt tên theo 7 kí tự trong bảng chữ cái,

but this system works for pretty much any instrument you can think of.

A, B, C (La - Si - Do)

D, E, F và G. (Re - Mi - Fa và Sol)

In the Western music tradition,

pitches are named after the first seven letters of the alphabet,

Sau đó, 7 kí tự này lặp lại xoay vòng:

A, B, C, D, E, F, G,

A, B, C,

A, B, C, D, E, F, G,

D, E, F, and G.

và vân vân.

Nhưng làm cách nào mà những cao độ này được đặt tên?

After that, the cycle repeats itself:

Ví dụ, nếu bạn chơi một nốt Fa trên đàn piano

A, B, C, D, E, F, G,

sau đó lại chơi một nốt Fa khác

A, B, C, D, E, F, G,

and so on.

cao hơn hoặc thấp hơn nốt đó,

But how do these pitches get their names?

bạn sẽ thấy rằng hai nốt này tương tự nhau

so với nốt Si.

Well, for example, if you played an F

Quay trở lại với khuông nhạc,

and then played another F

mỗi dòng kẻ và mỗi khoảng cách giữa hai dòng kẻ (khe nhạc)

higher or lower on the piano,

you'd notice that they sound pretty similar

minh họa từng cao độ riêng biệt.

compared to, say, a B.

Nếu chúng ta viết một nốt nhạc lên một trong những dòng kẻ này,

Going back to the staff,

every line and every space between two lines

nghĩa là chúng ta sẽ bảo nhạc công chơi ở cao độ nào đó.

represents a separate pitch.

Một nốt được đặt ở vị trí càng cao trên khuông nhạc,

If we put a note on one of these lines or one of these spaces,

thì cao độ của nó sẽ càng lớn.

Nhưng rõ ràng là có rất nhiều cao độ

we're telling a performer to play that pitch.

nhiều hơn 9 cao độ mà những dòng kẻ và khoảng cách này có thể minh họa.

The higher up on the staff a note is placed,

Ví dụ, một cây piano lớn,

the higher the pitch.

có thể chơi được 88 nốt khác nhau.

But there are obviously many, many more pitches

Vậy làm sao chúng ta có thể thể hiện 88 nốt trên một khuông nhạc duy nhất?

than the nine that these lines and spaces gives us.

Chúng ta sẽ dùng khóa nhạc -

A grand piano, for example,

một kí hiệu có vẻ kì quái, được đặt ở đầu khuông nhạc,

can play 88 separate notes.

So how do we condense 88 notes onto a single staff?

có chức năng như một điểm chuẩn,

cho bạn biết rằng một dòng kẻ hoặc khe nhạc nào đó

We use something called a clef,

a weird-looking figure placed at the beginning of the staff,

tương ứng với một nốt cụ thể trên nhạc cụ của bạn.

Nếu muốn chơi những nốt nhạc không nằm trên khuông nhạc,

which acts like a reference point,

telling you that a particular line or space

chúng ta sẽ ăn gian bằng cách vẽ thêm những dòng kẻ

corresponds to a specific note on your instrument.

gọi là dòng kẻ phụ

và viết nốt nhạc lên đó.

If we want to play notes that aren't on the staff,

Nếu phải vẽ quá nhiều dòng kẻ phụ và chúng trở nên rối rắm,

we kind of cheat and draw extra little lines

thì chúng ta phải đổi sang một loại khóa nhạc khác.

called ledger lines

and place the notes on them.

Về việc cho một nhạc công biết thời điểm thích hợp để chơi một nốt,

If we have to draw so many ledger lines that it gets confusing,

có hai yếu tố chính quyết định điều này:

then we need to change to a different clef.

đó là nhịp và phách.

Phách trong một bản nhạc,

As for telling a performer when to play the notes,

thì khá nhàm chán.

two main elements control this:

Âm thanh của phách là thế này...

the beat and the rhythm.

(tiếng tích tắc)

The beat of a piece of music is,

Để ý rằng, âm thanh này không đổi,

nó chỉ đều đều vang lên.

by itself, kind of boring.

Nó có thể chậm

It sounds like this.

(Ticking)

hoặc nhanh

Notice that it doesn't change,

hoặc bất cứ kiểu nào bạn thích.

it just plugs along quite happily.

Mấu chốt là, giống như kim giây trên đồng hồ

It can go slow

chia một phút thành 60 giây,

or fast

mỗi giây có thời lượng giống nhau,

or whatever you like, really.

The point is that just like the second hand on a clock

phách chia một bản nhạc

thành nhiều phần nhỏ có thời lượng bằng nhau:

divides one minute into sixty seconds,

with each second just as long as every other second,

Phách

Với một nền phách vững chắc

the beat divides a piece of music

chúng ta có thể thêm nhịp điệu vào cao độ,

into little fragments of time that are all the same length:

và đó là khi âm nhạc hình thành.

beats.

Đây là một nốt đen.

With a steady beat as a foundation,

Nó là đơn vị cơ bản nhất của nhịp,

we can add rhythm to our pitches,

và có giá trị một phách.

and that's when music really starts to happen.

Đây là một nốt trắng, có giá trị hai phách.

This is a quarter note.

Nốt tròn này có giá trị bốn phách,

It's the most basic unit of rhythm,

và nốt nhỏ này là nốt đơn

and it's worth one beat.

có giá trị nửa phách.

This is a half note, and it's worth two beats.

"Hay lắm," - bạn nói - "Vậy thì sao?"

This whole note here is worth four beats,

Có lẽ bạn đã để ý thấy trên khuông nhạc,

and these little guys are eighth notes,

có những đường kẻ nhỏ chia khuông nhạc thành nhiều phần.

worth half a beat each.

"Great," you say, "what does that mean?"

Chúng được gọi là vạch nhịp

và chúng ta gọi mỗi phần đó là 1 ô nhịp.

You might have noticed that across the length of a staff,

Ở đầu bản nhạc,

there are little lines dividing it into small sections.

giống như khóa nhạc,

có một thứ gọi là số chỉ nhịp,

These are bar lines

and we refer to each section as a bar.

cho nhạc công biết có bao nhiêu phách trong một ô nhịp.

At the beginning of a piece of music,

Số này cho biết có 2 phách trong mỗi ô nhịp,

just after the clef,

và số này cho biết có 3 phách,

is something called the time signature,

con số này cho biết có 4 phách, vân vân.

which tells a performer how many beats are in each bar.

Con số nằm dưới cho chúng ta biết

This says there are two beats in each bar,

hình nốt nào sẽ được sử dụng làm đơn vị cơ bản cho mỗi phách.

this says there are three,

Số 1 tương ứng với nốt tròn,

this one four, and so on.

số 2 tương ứng với nốt trắng,

The bottom number tells us what kind of note

Số 4 tương ứng với nốt đen,

is to be used as the basic unit for the beat.

và số 8 tương ứng với nốt đơn, vân vân.

Vậy số chỉ nhịp này

One corresponds to a whole note,

cho chúng ta biết có 4 nốt đen trong mỗi ô nhịp,

two to a half note,

four to a quarter note,

1, 2, 3, 4:

and eight to an eighth note, and so on.

1, 2, 3, 4

So this time signature here

vân vân...

Nhưng như tôi đã nói ở trên,

tells us that there are four quarter notes in each bar,

nếu chúng ta chỉ bám vào phách

thì bản nhạc sẽ trở nên rất nhàm chán

one, two, three, four;

vậy nên chúng ta sẽ thay một số nốt đen bằng những nốt khác

one, two, three, four,

and so on.

Có thể thấy rằng,

But like I said before,

cho dù số nốt nhạc trong mỗi ô nhịp có sự thay đổi,

if we just stick to the beat,

it gets kind of boring,

tổng số phách trong mỗi ô nhịp không thay đổi.

so we'll replace some quarter notes with different rhythms.

Notice that even though the number of notes

Vậy, tác phẩm âm nhạc của chúng ta nghe sẽ như thế nào?

in each bar has changed,

(Nhạc)

the total number of beats in each bar hasn't.

Nghe cũng được đấy chứ, phải không nào? Nhưng có vẻ hơi đơn điệu nhỉ?

So, what does our musical creation sound like?

Vậy hãy thêm vào một nhạc cụ khác với cao độ và nhịp điệu riêng biệt

(Music)

Và bây giờ, nghe giống như âm nhạc rồi đấy.

Eh, sounds okay, but maybe a bit thin, right?

Chắc chắn là, phải tốn thời gian luyện tập mới có thể đọc bản nhạc nhanh chóng

Let's add another instrument with its own pitch and rhythm.

và chơi những gì chúng ta đọc được trên nhạc cụ của mình,

Now it's sounding like music.

tuy nhiên, với một chút thời gian và công sức,

Sure, it takes some practice to get used to reading it quickly

bạn có thể trở thành Beethoven

hoặc Justin Bieber tiếp theo.

and playing what we see on our instrument,

but, with a bit of time and patience,

you could be the next Beethoven

or Justin Bieber.