How to read music - Tim Hansen

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Bir film veya oyun izlediğimizde biliriz ki

oyuncular

aslında bir senaryodan rollerini öğrenmişlerdir.

Senaryo onlara, ne söylemeleri ya da yapmaları gerektiğini bildirir.

When we watch a film or a play,

we know that the actors

Yazılı bir müzik parçası tam olarak aynı prensiple icra edilir.

probably learned their lines from a script,

Çok temel anlamda,

which essentially tells them what to say and when to say it.

sanatçıya ne çalacağını ve ne zaman çalacağını söyler.

A piece of written music operates on exactly the same principle.

Estetik açıdan, dünya kadar fark vardır

In a very basic sense,

mesela, Beethoven ve Justin Bieber arasında,

it tells a performer what to play and when to play it.

fakat her iki sanatçı da

kendi müziklerini oluşturmak için aynı yapı taşlarını kullanır:

Aesthetically speaking, there's a world of difference

notalar.

between, say, Beethoven and Justin Bieber,

Ve nihai ürün oldukça karmaşık gelebilir,

müzikal notaların arkasındaki mantık aslında oldukça basittir.

but both artists have used

the same building blocks to create their music:

Şimdi, müzik yazımındaki temel elemanlara

notes.

And although the end result can sound quite complicated,

ve bunların bir sanat eseri oluşturmadaki

the logic behind musical notes is actually pretty straightforward.

etkileşimlerine bir göz atalım.

Müzik, sayfa boyunca uzanan beş paralel çizgi üzerine yazılır.

Let's take a look

at the foundational elements to music notation

and how they interact to create a work of art.

Bu beş çizgiye dizek adı verilir

ve bir dizek, iki eksende ilerler:

Music is written on five parallel lines that go across the page.

yukarı ve aşağı

ve soldan sağa.

These five lines are called a staff,

Yukarı ve aşağı yön, sanatçıya

and a staff operates on two axes:

notanın perdesini ya da hangi notayı çalacağını

ve soldan sağa yönündeki eksen,

up and down

and left to right.

sanatçıya notanın ritmini söyler

The up-and-down axis tells the performer

ya da ne zaman çalacağını.

the pitch of the note or what note to play,

Şimdi perdeden başlayalım.

Yardımcı olması için, piyanoyu örnek alabiliriz

and the left-to-right axis

tells the performer the rhythm of the note

fakat bu sistem düşünebileceğiniz neredeyse tüm enstrümanlarda aynıdır.

or when to play it.

Let's start with pitch.

Batı müzik geleneğinde,

To help us out, we're going to use a piano,

perdeler alfabenin ilk yedi harfi ile adlandırılır.

but this system works for pretty much any instrument you can think of.

A (Do), B (Re),C (Mi), D (Fa), E (Sol),

F (La) ve G (Si).

In the Western music tradition,

pitches are named after the first seven letters of the alphabet,

Daha sonra, tur kendini tekrarlar:

Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si, Do,

A, B, C,

Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si, Do

D, E, F, and G.

ve böyle gider.

Peki, bu perdeler isimlerini neye göre alır?

After that, the cycle repeats itself:

A, B, C, D, E, F, G,

Pekâlâ, mesela, bir La çalarsanız

A, B, C, D, E, F, G,

ve sonra başka bir La çalarsanız

and so on.

piyanonun daha yüksek veya alçak tarafında,

But how do these pitches get their names?

bu iki sesin oldukça benzer olduğunu görürsünüz

diğerlerine benzemez, mesela Re.

Well, for example, if you played an F

Yeniden dizeğe dönelim,

and then played another F

iki sıra arasındaki her satır ve boşluk

higher or lower on the piano,

you'd notice that they sound pretty similar

ayrı perdeyi temsil eder.

compared to, say, a B.

Bu satırlardan veya boşluklardan birine bir nota koyarsak

Going back to the staff,

every line and every space between two lines

sanatçıya o perdeyi çalmasını söylüyor oluruz.

represents a separate pitch.

Dizekteki nota yükseğe kondukça

If we put a note on one of these lines or one of these spaces,

çalınan perde de yüksek olur.

Açıkça görülüyor ki bu dokuz satırdan

we're telling a performer to play that pitch.

ve bize verilen boşluklardan daha fazla perde vardır.

The higher up on the staff a note is placed,

Örneğin, kuyruklu piyano,

the higher the pitch.

88 ayrı notayı çalabilir.

But there are obviously many, many more pitches

Öyleyse 88 notayı bir dizeğe nasıl yoğunlaştırıyoruz?

than the nine that these lines and spaces gives us.

Dizeğin başında yer alan, tuhaf görünümlü,

A grand piano, for example,

bir referans noktası gibi davranıp belli bir satır ve boşluğun

can play 88 separate notes.

So how do we condense 88 notes onto a single staff?

enstrümanınızda bir notaya

denk geldiğini söyleyen

We use something called a clef,

nota anahtarı adlı bir şey kullanıyoruz.

a weird-looking figure placed at the beginning of the staff,

Dizgede olmayan notaları çalmak istersek

which acts like a reference point,

ek çizgi adı verilen

telling you that a particular line or space

ekstra çizgi çizip

corresponds to a specific note on your instrument.

notaları onların üzerine koyarız.

If we want to play notes that aren't on the staff,

Eğer çok fazla ek çizgi çizersek akıl karıştırıcı bir hâle gelir

we kind of cheat and draw extra little lines

ve o zamanda farklı bir anahtara geçmemiz gerekir.

called ledger lines

and place the notes on them.

Sanatçıya notaları ne zaman çalacağını söylerken

If we have to draw so many ledger lines that it gets confusing,

iki ana element bunu kontrol eder:

then we need to change to a different clef.

tempo ve ritim.

Bir müzik parçasının temposu

As for telling a performer when to play the notes,

tek başına sıkıcıdır.

two main elements control this:

Kulağa şöyle gelir.

the beat and the rhythm.

(Tık Tık)

The beat of a piece of music is,

Değişmediğini fark ediyorsunuz,

kendi kendine mutlu bir şekilde takılıyor.

by itself, kind of boring.

Yavaş veya hızlı

It sounds like this.

(Ticking)

ya da nasıl istiyorsanız

Notice that it doesn't change,

öyle devam eder.

it just plugs along quite happily.

Mesele şu ki, bir saatteki ikinci el

It can go slow

bir dakikayı altmış saniyeye böler,

or fast

her saniyede olduğu gibi, her saniye,

or whatever you like, really.

The point is that just like the second hand on a clock

bir müzik parçasını,

aynı uzunluktaki küçük bir zaman dilimine böler:

divides one minute into sixty seconds,

with each second just as long as every other second,

tempoya.

Sabit bir tempo temeliyle,

the beat divides a piece of music

perdelerimize ritim ekleyebiliriz

into little fragments of time that are all the same length:

ve müzik işte tam da o an oluşmaya başlar.

beats.

Bu çeyrek nota.

With a steady beat as a foundation,

Bu ritmin en temel birimi

we can add rhythm to our pitches,

ve bir tempoya denktir.

and that's when music really starts to happen.

Bu yarım nota ve iki tempoya denktir.

This is a quarter note.

Buradaki tüm nota dört tempoya eşit

It's the most basic unit of rhythm,

ve bu küçük adamlar sekizde bir nota

and it's worth one beat.

ve her biri yarım tempoya eşit.

This is a half note, and it's worth two beats.

''Peki bu ne anlama geliyor? '' diyebilirsiniz.

This whole note here is worth four beats,

Bir dizgenin uzunluğu boyunca onu küçük bölümlere ayıran

and these little guys are eighth notes,

küçük çizgiler olduğunu fark etmiş olabilirsiniz.

worth half a beat each.

"Great," you say, "what does that mean?"

Bunlar ölçü çizgileri

ve her bölüm bir ölçü çizgisi demektir.

You might have noticed that across the length of a staff,

Bir müzik parçasının başında,

there are little lines dividing it into small sections.

anahtardan hemen sonra,

sanatçıya her ölçü çizgisinde

These are bar lines

and we refer to each section as a bar.

kaç tempo olduğunu söyleyen zaman işareti vardır.

At the beginning of a piece of music,

Bu, her ölçü çizgisinde iki tempo var diyor,

just after the clef,

is something called the time signature,

bu üç tane,

bu dört ve böyle devam ediyor.

which tells a performer how many beats are in each bar.

Alttaki sayı temponun ana öğesi olarak

This says there are two beats in each bar,

hangi tür notanın kullanılacağını söyler.

this says there are three,

Bir tüm notaya karşılık gelir,

this one four, and so on.

iki yarım notaya,

The bottom number tells us what kind of note

dört çeyrek notaya

is to be used as the basic unit for the beat.

ve sekiz, sekizde bire karşılıktır ve böyle devam eder.

Buradaki zaman işareti

One corresponds to a whole note,

her bir ölçü çizgisinde dört çeyrek nota olduğunu gösterir,

two to a half note,

four to a quarter note,

bir, iki, üç, dört;

and eight to an eighth note, and so on.

bir, iki, üç, dört

So this time signature here

ve böyle devam ediyor.

tells us that there are four quarter notes in each bar,

Fakat daha önce söylediğim gibi

eğer tempoya bağlı kalırsak

sıkıcı olmaya başlıyor,

one, two, three, four;

biz de bazı çeyrek notaları değişik ritimlerle değiştireceğiz.

one, two, three, four,

and so on.

Her bir ölçü çizgisindeki nota numarası değişse de

But like I said before,

if we just stick to the beat,

it gets kind of boring,

ölçü çizgisindeki

toplam tempo numarası değişmedi.

so we'll replace some quarter notes with different rhythms.

Notice that even though the number of notes

Peki müzikal yaratımımız nasıl oldu?

in each bar has changed,

(Müzik)

the total number of beats in each bar hasn't.

İyi gibi, belki biraz kalın değil mi?

So, what does our musical creation sound like?

Hadi kendi perde ve ritminde olan başka bir enstrüman ekleyelim.

(Music)

Şimdi kulağa müzik gibi geliyor.

Eh, sounds okay, but maybe a bit thin, right?

Elbette, hızlı bir şekilde okumak ve enstrümanımızda

Let's add another instrument with its own pitch and rhythm.

gördüğümüz şeyleri oynamak için biraz alıştırma yapmak gerekir,

Now it's sounding like music.

ama, biraz zaman ve sabırla,

bir sonraki Beethoven

Sure, it takes some practice to get used to reading it quickly

veya Justin Bieber olabilirsiniz.

and playing what we see on our instrument,

but, with a bit of time and patience,

you could be the next Beethoven

or Justin Bieber.