Why bats don't get sick - Arinjay Banerjee

Translator: Ko Ko Oo Reviewer: Sanntint Tint

If this bat were a human, she'd be in deep trouble.

အကယ်လို့ ဒီလင်းနို့သာ လူဆိုရင် သူ ဒုက္ခအကြီးအကျယ် ရောက်နေပါပြီ။

She’s infected with several deadly viruses,

သူဟာ သေစေလောက်တဲ့ ခွေးရူးပြန်၊ SARS နဲ့

including ones that cause rabies, SARS, and Ebola.

အီဘိုလာလိုရောဂါပိုး ဗိုင်းရပ်စ်တွေ အကူးခံထားရလို့ပါပဲ။

But while her diagnosis would be lethal for other mammals,

သို့သော် တခြားနို့တိုက်သတ္တဝါတွေအတွက် သေစေနိုင်လောက်တဲ့ ရောဂါတွေက

this winged wonder is totally unfazed.

ဒီလင်းနို့ကိုတော့ ဘာမှမဖြစ်စေပါဘူး။

In fact, she may even spend the next 30 years living

နောက်ထပ်နှစ်သုံးဆယ်လောက်လည်း ဒီလင်းနို့က ဘာမှမဖြစ်သလို

as if this were totally normal– because for bats, it is.

ပုံမှန်နေထိုင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

So what’s protecting her from these dangerous infections?

ဆိုတော့ကာ ဘယ်အရာက သူ့ကို ကာကွယ်ထားပါသလဲ။

To answer this question, we first need to understand

ဒီမေးခွန်းအတွက် အရင်ဆုံး

the relationship between viruses and their hosts.

ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ သူတို့ရဲ့လက်ခံကောင်အကြောင်း နားလည်ဖို့လိုပါလိမ့်မယ်။

Every virus has evolved to infect specific species within a class of creatures.

ဗိုင်းရပ်စ်တိုင်းဟာ သူနဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ လက်ခံကောင်ကိုသာ ကူးစက်ပါတယ်။

This is why humans are unlikely to be infected by plant viruses,

ဒါ့ကြောင့် သစ်ပင်ဗိုင်းရပ်စ်တွေက လူကိုမကူးစက်သလို

and why bees don’t catch the flu.

ပျားတွေလည်း တုပ်ကွေးမဖြစ်ကြပါဘူး။

However, viruses do sometimes jump across closely related species

သို့သော် တစ်ခါတစ်လေ ဗိုင်းရပ်စ်တွေက နီးစပ်ရာမျိုးစိတ်တွေကို ကူးတတ်ပါတယ်။

And because the new host has no established immune defenses,

လက်ခံကောင်အသစ်မှာ ခုခံအားမရှိသေးတာကြောင့်

the unknown virus presents a potentially lethal challenge.

ဗိုင်းရပ်စ်အသစ်က သူ့ကို သေစေနိုင်ပါတယ်။

This is actually bad news for the virus as well.

ဒါဟာ ဗိုင်းရပ်စ်အတွက်လည်း မကောင်းပါဘူး။

Their ideal host provides a steady stream of resources

စံလက်ခံကောင်ဟာ အာဟာရတွေ မပြတ်ထောက်ပံ့ပေးခြင်း၊

and comes into contact with new parties to infect—

လက်ခံကောင်သစ်တွေကို ကူးစက်ဖို့ လမ်းဖွင့်ပေးခြင်း စတဲ့

two criteria that are best met by living hosts.

သက်ရှိလက်ခံကောင်ရဲ့ စံနှုန်းနှစ်ချက်နဲ့ ပြည့်စုံပါတယ်။

All this to say that successful viruses

ဒါ့ကြောင့် စံဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ

don’t typically evolve adaptations that kill their hosts—

သူတို့လက်ခံကောင်ကို သတ်ပစ်ဖို့ ပြောင်းလဲခြင်းမရှိပါဘူး။

including the viruses that have infected our flying friend.

ဒီလင်းနို့ကို ကူးစက်ထားတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေလဲ အပါအဝင်ပေါ့။

The deadly effects of these viruses aren’t caused by the pathogens directly,

လက်ခံကောင်ကို သေစေတဲ့အချက်တွေဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးက လာတာမဟုတ်ပဲ

but rather, by their host’s uncontrolled immune response.

လက်ခံကောင်ရဲ့ အထိန်းအကွပ်မဲ့ ခုခံအားကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။

Infections like Ebola or certain types of flu have evolved

အီဘိုလာနဲ့ Flu ဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ

to strain the immune system of their mammalian host

လက်ခံနို့တိုက်သတ္တဝါရဲ့ ခုခံအားစနစ်ကို

by sending it into overdrive.

ထိပါးနှောင့်ယှက်လာတဲ့အခါ

The body sends hordes of white blood cells,

ခုခံအားက ကျူးကျော်သူကို သတ်ပစ်ဖို့ သွေးဖြူဥစစ်တပ်တွေ၊

antibodies and inflammatory molecules to kill the foreign invader.

ပဋိဇီဝဆေးတွေ၊ ရောင်ရမ်းစေမယ့် မော်လီကျူးတွေကို ပို့လွှတ်ပါတယ်။

But if the infection has progressed to high enough levels,

ကူးစက်မှုက အားကောင်းနေတယ်ဆိုရင်

an assault by the immune system can lead to serious tissue damage.

ဒီစစ်ပွဲဟာ တစ်ရှူးတွေကို အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေပါတယ်။

In particularly virulent cases, this damage can be lethal.

ပိုပြီးဆိုးလာရင်တော့ အသက်ပါဆုံးနိုင်ပါတယ်။

And even when it’s not,

မဟုတ်ရင်တောင်မှ

the site is left vulnerable to secondary infection.

ဒီနေရာကနေ နောက်ထပ်ပိုးကူးနိုင်ပါတယ်။

But unlike other mammals,

တခြားနို့တိုက်သတ္တဝါတွေနဲ့ မတူတဲ့

bats have been in an evolutionary arms race with these viruses for millennia,

လင်းနို့တွေကတော့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေနဲ့ ရာစုနှစ်များစွာ အပြိုင်ပြောင်းလဲပြီး

and they’ve adapted to limit this kind of self-damage.

မိမိဘာသာ ထိခိုက်စေမှုကို လျှော့ချနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

Their immune system has a very low inflammatory response;

သူတို့ရဲ့ ခုခံအားဟာ ရောင်ရမ်းမှုအနည်းငယ်သာ ဖြစ်စေပြီး

an adaptation likely developed alongside the other trait

တစ်ဖက်ကလည်း အလိုက်သင့်ပြောင်းလဲနေတာပါ။

that sets them apart from other mammals: self-powered flight.

ပျံသန်းတာကလည်း အခြားနို့တိုက်သတ္တဝါတွေနဲ့ ခြားနားသွားတဲ့အချက်ပါပဲ

This energy-intensive process can raise a bat’s body temperature to over 40ºC.

ဒီပျံသန်းမှုကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ဟာ (၄၀)ဒီဂရီကျော် မြင့်တက်ပြီး

Such a high metabolic rate comes at a cost;

ဇီဝကမ္မဖြစ်စဥ်တွေကို မြင့်တက်စေကာ

flight produces waste molecules called Reactive Oxygen Species

ဓာတ်တိုးအောက်စီဂျင်မော်လီကျူးတွေ စွန့်ထုတ်ပြီး

that damage and break off fragments of DNA.

သူတို့က DNS အမျှင်စတွေကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေပါတယ်။

In other mammals, this loose DNA

တခြားနို့တိုက်သတ္တဝါတွေမှာ DNA ပျက်စီးတာနဲ့

would be attacked by the immune system as a foreign invader.

ခုခံအားစနစ်က ဒီအပျက်အစီးတွေကို အမှိုက်ပမာ ရှင်းထုတ်ပစ်ပါတယ်။

But if bats produce these molecules as often as researchers believe,

သုတေသီတွေကတော့ လင်းနို့တွေမှာ ဒီ DNA အပျက်အစီး အစအနတွေကို

they may have evolved a dampened immune response

ပြန်လည်စုစည်းပြင်ဆင်ပေးမယ့်

to their own damaged DNA.

မော်လီကျူးတွေ ထုတ်တယ်လို့ ယူဆပါတယ်။

In fact, certain genes associated with sensing broken DNA

ဒါ့ကြောင့် DNA အပျက်ကို ရှာပြီး

and deploying inflammatory molecules are absent from the bat genome.

ရောင်ရမ်းစေမယ့် မော်လီကျူးထုတ်တဲ့စနစ်ဟာ လင်းနို့ရဲ့ဗီဇမှာ ပါမလာပါဘူး။

The result is a controlled low-level inflammatory response

ဒီလို အနည်းငယ်သာ ရောင်ရမ်းစေတဲ့ စနစ်ကြောင့်

that allows bats to coexist with the viruses in their systems.

လင်းနို့တွေဟာ ဗိုင်းရပ်စ်တွေနဲ့ အတူယှဥ်တွဲနေထိုင်နိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။

Even more impressive,

ပိုပြီး အထင်ကြီးအံ့သြစရာကတော့

bats are able to host these viruses for decades

လင်းနို့တွေဟာ ဘာရောဂါမှမဖြစ်ပဲ ဗိုင်းရပ်စ်တွေနဲ့

without any negative health consequences.

ဆယ်စုနှစ်များစွာ အတူနေထိုင်နိုင်တာပါ။

According to a 2013 study, bats have evolved efficient repair genes

(၂၀၁၃)ခုနှစ် လေ့လာမှုတွေအရ လင်းနို့တွေမှာ

to counteract the frequent DNA damage they sustain.

DNA အပျက်တွေကို အမြန်ပြင်ပေးမယ့် ဗီဇတွေ ရရှိနေပြီလို့ ဆိုပါတယ်။

These repair genes may also contribute to their long lives.

ဒီဗီဇတွေက သူတို့ကိုပါ အသက်ရှည်လာစေနိုင်ပါတယ်။

Animal chromosomes end with a DNA sequence called a telomere.

တိရိစ္ဆာန်တွေရဲ့ ခရိုမိုဆုန်းတွေဟာ Telomere ဆိုတဲ့ DNA နဲ့ဆုံးပါတယ်။

These sequences shorten over time in a process

ဒီ DNA ဆက်ကြောင်းဟာ အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ တိုလာပါတယ်။

that many believe contributes to cell aging.

ဒီလိုတိုလာတာဟာကြောင့် အသက်ကြီးစေတာလို့ အများက ယုံကြည်ကြပါတယ်။

But bat telomeres shorten much more slowly than their mammalian cousins—

ဒါပေမဲ့ လင်းနို့တွေရဲ့ Telomer တွေက အခြားမျိုးစိတ်တူတွေထက် တိုတာကြာပါတယ်။

granting them lifespans as long as 41 years.

ဒါ့ကြောင့် သူတို့ဟာ အချိန်(၄၁)နှစ်လောက်အထိ အသက်ရှည်ကြပါတယ်။

Of course, bats aren’t totally invincible to disease,

ဒါပေမယ့် လင်းနို့တွေဟာ ရောဂါတွေ၊ ဘက်တီးရီးယားတွေ၊

whether caused by bacteria, unfamiliar viruses, or even fungi.

ဗိုင်းရပ်စ်တွေနဲ့ မှိုရောဂါတွေကို လုံးဝ ခံနိုင်နေတာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

Bat populations have been ravaged by a fungal infection

မှိုရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်တဲ့ White-Nose Syndrome ဟာ

called white-nose syndrome,

လင်းနို့တွေကို ကောင်းကောင်းကြီး ဒုက္ခပေးနေပါတယ်။

which can fatally disrupt hibernation and deteriorate wing tissue.

ဒီရောဂါဟာ လင်းနို့တွေရဲ့ အိပ်စက်ခြင်းနဲ့ အတောင်တစ်ရှူးတွေကို ကြီးစွာထိခိုက်စေပါတယ်။

These conditions prevent bats from performing critical roles

ဒီရောဂါဟာ လင်းနို့တွေ အဓိကလုပ်ဆောင်နေတဲ့

in their ecosystems, like helping with pollination and seed dispersal,

ဝတ်မှုန်ကူးခြင်း၊ အစေ့သယ်ဆောင်ခြင်း စတဲ့ ဂေဟအလုပ်တွေနဲ့

and consuming pests and insects.

ကြွက်၊ အင်းဆက် စားသောက်မှုတွေကို ကျဆင်းစေပါတယ်။

To protect these animals from harm, and ourselves from infection,

ဒီလင်းနို့တွေကို အန္တရာယ်မှ ကာကွယ်ဖို့နဲ့ မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ဖို့

humans need to stop encroaching on bat habitats and ecosystems.

လူသားတွေဟာ လင်းနို့စားကျက်တွေနဲ့ ဂေဟစနစ်တွေကို မနှောက်ယှက်ဖို့ လိုပါတယ်။

Hopefully, preserving these populations

လင်းနို့တွေကို ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ခြင်းဖြင့်

will allow scientists to better understand bats’ unique antiviral defense systems.

သူတို့ရဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ကာကွယ်ရေးစနစ်အကြောင်း သိပ္ပံပညာရှင်တွေ အချိန်ယူလေ့လာနိုင်ပြီး

And maybe one day, this research will help our own viral immunity take flight.

တစ်နေ့ ဒီသုတေသနက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ခုခံအား စနစ်ကိုပါအဆင့်မြှင့်တင်ပေးနိုင်မှာပါ။