Why bats don't get sick - Arinjay Banerjee

1,404,014 views ・ 2021-01-26

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Kinga Misterkiewicz Korekta: Ola Królikowska
00:07
If this bat were a human, she'd be in deep trouble.
0
7746
4583
Gdyby ten nietoperz był człowiekiem, miałby duże kłopoty.
00:12
She’s infected with several deadly viruses,
1
12329
2584
Jest zainfekowany kilkoma śmiertelnymi wirusami,
00:14
including ones that cause rabies, SARS, and Ebola.
2
14913
5541
w tym takimi, które wywołują wściekliznę, SARS czy Ebolę.
00:20
But while her diagnosis would be lethal for other mammals,
3
20454
3709
Jednak podczas gdy taka diagnoza byłaby śmiertelna dla innych ssaków,
00:24
this winged wonder is totally unfazed.
4
24163
3666
ten latający cud pozostaje nią niewzruszony.
00:27
In fact, she may even spend the next 30 years living
5
27829
3875
Może nawet spędzić kolejne 30 lat żyjąc tak,
00:31
as if this were totally normal– because for bats, it is.
6
31704
4458
jakby było to zupełnie normalne, bo dla nietoperzy jest to normalne.
00:36
So what’s protecting her from these dangerous infections?
7
36162
4875
Co chroni go przed tymi niebezpiecznymi chorobami?
00:41
To answer this question, we first need to understand
8
41037
2584
Żeby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba najpierw zrozumieć
00:43
the relationship between viruses and their hosts.
9
43621
3750
relację między wirusami a ich gospodarzami.
00:47
Every virus has evolved to infect specific species within a class of creatures.
10
47371
6041
Każdy wirus ewoluuje, żeby infekować konkretne gatunki w obrębie klas zwierząt.
00:53
This is why humans are unlikely to be infected by plant viruses,
11
53412
4417
To dlatego ludzie nie są narażeni na zainfekowanie wirusami roślinnymi,
00:57
and why bees don’t catch the flu.
12
57829
3542
a pszczoły nie mogą złapać grypy.
01:01
However, viruses do sometimes jump across closely related species
13
61371
5917
Jednak czasami wirusy skaczą między blisko spokrewnionymi gatunkami.
01:07
And because the new host has no established immune defenses,
14
67288
3750
Jeśli nowy gospodarz nie ma rozwiniętej odpowiedniej obrony immunologicznej,
01:11
the unknown virus presents a potentially lethal challenge.
15
71038
4416
nieznany wirus może stanowić dla niego śmiertelne zagrożenie.
01:15
This is actually bad news for the virus as well.
16
75454
3834
To też zła wiadomość dla samego wirusa.
01:19
Their ideal host provides a steady stream of resources
17
79288
3708
Perfekcyjny gospodarz zapewnia stały dostęp surowców
01:22
and comes into contact with new parties to infect—
18
82996
3125
i wchodzi w interakcję z osobnikami narażonymi na infekcję.
01:26
two criteria that are best met by living hosts.
19
86121
4458
Te dwa kryteria najlepiej spełniają żywi gospodarze.
01:30
All this to say that successful viruses
20
90579
2917
Wirusy, które odnoszą sukces,
01:33
don’t typically evolve adaptations that kill their hosts—
21
93496
4375
zazwyczaj nie mutują w taki sposób, żeby zabić swoich gospodarzy.
01:37
including the viruses that have infected our flying friend.
22
97871
4125
Dotyczy to też wirusów, które zainfekowały naszego latającego przyjaciela.
01:41
The deadly effects of these viruses aren’t caused by the pathogens directly,
23
101996
5208
Śmiertelne skutki tych wirusów nie są bezpośrednio powodowane przez patogeny,
01:47
but rather, by their host’s uncontrolled immune response.
24
107204
4625
a raczej przez niekontrolowaną reakcję immunologiczną gospodarza.
01:51
Infections like Ebola or certain types of flu have evolved
25
111829
4292
Infekcje takie jak Ebola czy niektóre rodzaje grypy ewoluowały,
01:56
to strain the immune system of their mammalian host
26
116121
3250
żeby nadwyrężyć system odpornościowy ssaczego gospodarza
01:59
by sending it into overdrive.
27
119371
2458
przez spowodowanie jego przeciążenia.
02:01
The body sends hordes of white blood cells,
28
121829
2750
Ciało wysyła hordy białych krwinek,
02:04
antibodies and inflammatory molecules to kill the foreign invader.
29
124579
4667
cząsteczek zapalnych i przeciwciał, żeby zabić intruza.
02:09
But if the infection has progressed to high enough levels,
30
129246
3167
Ale gdy infekcja rozwinie się do wystarczająco wysokiego poziomu,
02:12
an assault by the immune system can lead to serious tissue damage.
31
132413
4708
atak układu odpornościowego może spowodować poważne uszkodzenia tkanek.
02:17
In particularly virulent cases, this damage can be lethal.
32
137121
4000
W szczególnie nasilonych przypadkach to uszkodzenie może być śmiertelne.
02:21
And even when it’s not,
33
141121
1792
Nawet jeśli nie jest,
02:22
the site is left vulnerable to secondary infection.
34
142913
4083
miejsce to staje się podatne na wtórne zakażenie.
02:26
But unlike other mammals,
35
146996
1833
W przeciwieństwie do innych ssaków
02:28
bats have been in an evolutionary arms race with these viruses for millennia,
36
148829
5125
nietoperze przez tysiąclecia prześcigały wirusy w ewolucyjnym wyścigu zbrojeń
02:33
and they’ve adapted to limit this kind of self-damage.
37
153954
3250
i przystosowały się do ograniczania tego rodzaju samouszkodzeń.
02:37
Their immune system has a very low inflammatory response;
38
157204
4084
Ich system immunologiczny ma bardzo niską reakcję zapalną.
02:41
an adaptation likely developed alongside the other trait
39
161288
3416
Ta adaptacja prawdopodobnie rozwinęła się z inną cechą,
02:44
that sets them apart from other mammals: self-powered flight.
40
164704
4542
która odróżnia go od innych ssaków, samonapędzający się lot.
02:49
This energy-intensive process can raise a bat’s body temperature to over 40ºC.
41
169246
6958
Ten energochłonny proces może podnieść temperaturę nietoperza do ponad 40ºC.
02:56
Such a high metabolic rate comes at a cost;
42
176204
3375
Tak wysokie tempo przemiany materii ma jednak swoją cenę.
02:59
flight produces waste molecules called Reactive Oxygen Species
43
179579
5209
Lot wytwarza odpadowe cząsteczki zwane reaktywnymi formami tlenu,
03:04
that damage and break off fragments of DNA.
44
184788
3625
które uszkadzają i odrywają fragmenty DNA.
03:08
In other mammals, this loose DNA
45
188413
2416
U innych ssaków tak luźne DNA
03:10
would be attacked by the immune system as a foreign invader.
46
190829
3625
zostałoby zaatakowane przez system immunologiczny jako intruz.
03:14
But if bats produce these molecules as often as researchers believe,
47
194454
4209
Jeśli nietoperze produkują te cząsteczki tak często, jak twierdzą naukowcy,
03:18
they may have evolved a dampened immune response
48
198663
2666
mogły one wyewoluować stłumioną reakcję immunologiczną
03:21
to their own damaged DNA.
49
201329
2667
na ich własne uszkodzone DNA.
03:23
In fact, certain genes associated with sensing broken DNA
50
203996
4667
Niektóre geny związane z wykrywaniem uszkodzonego DNA
03:28
and deploying inflammatory molecules are absent from the bat genome.
51
208663
5375
i wysyłaniem cząsteczek zapalnych są nieobecne w genomie nietoperzy.
03:34
The result is a controlled low-level inflammatory response
52
214038
5083
Rezultatem jest kontrolowana niska reakcja immunologiczna,
03:39
that allows bats to coexist with the viruses in their systems.
53
219121
5083
która pozwala nietoperzom koegzystować z wirusami w swoich organizmach.
03:44
Even more impressive,
54
224204
1625
Co ciekawe,
03:45
bats are able to host these viruses for decades
55
225829
3459
nietoperze mogą być gospodarzami dla tych wirusów przez dekady
03:49
without any negative health consequences.
56
229288
3333
bez żadnych negatywnych konsekwencji zdrowotnych.
03:52
According to a 2013 study, bats have evolved efficient repair genes
57
232621
5000
Według badań z 2013 roku nietoperze wykształciły efektywne geny naprawcze
03:57
to counteract the frequent DNA damage they sustain.
58
237621
4000
przeciwdziałające częstym uszkodzeniom DNA, których doświadczają.
04:01
These repair genes may also contribute to their long lives.
59
241621
4875
Te naprawcze geny również mogą przyczyniać się do ich długiego życia.
04:06
Animal chromosomes end with a DNA sequence called a telomere.
60
246496
5250
Zwierzęce chromosomy kończą się sekwencją DNA nazywaną telomerazą.
04:11
These sequences shorten over time in a process
61
251746
2958
Te sekwencje skracają się w czasie w procesie,
04:14
that many believe contributes to cell aging.
62
254704
3292
który według wielu przyczynia się do starzenia komórek.
04:17
But bat telomeres shorten much more slowly than their mammalian cousins—
63
257996
5875
Ale telomerazy nietoperzy skracają się dużo wolniej niż ich ssaczych kuzynów,
04:23
granting them lifespans as long as 41 years.
64
263871
4833
zapewniając im nawet 41-letni żywot.
04:28
Of course, bats aren’t totally invincible to disease,
65
268704
4125
Oczywiście nietoperze nie są odporne na każdą z chorób
04:32
whether caused by bacteria, unfamiliar viruses, or even fungi.
66
272829
5834
wywołaną bakteriami, nieznanymi wirusami czy grzybami.
04:38
Bat populations have been ravaged by a fungal infection
67
278663
4000
Populacja nietoperzy została spustoszona przez grzybiczą infekcję
04:42
called white-nose syndrome,
68
282663
2708
zwaną syndromem białego nosa,
04:45
which can fatally disrupt hibernation and deteriorate wing tissue.
69
285371
5083
która jest w stanie śmiertelnie zakłócić hibernację i zniszczyć tkankę skrzydeł.
04:50
These conditions prevent bats from performing critical roles
70
290454
3750
Te szkody uniemożliwiają nietoperzom wykonywanie w ekosystemach
04:54
in their ecosystems, like helping with pollination and seed dispersal,
71
294204
5084
ich kluczowych ról, takich jak pomoc w zapylaniu i rozsiewaniu nasion
04:59
and consuming pests and insects.
72
299288
3416
czy zjadaniu szkodników i owadów.
05:02
To protect these animals from harm, and ourselves from infection,
73
302704
4500
Żeby uchronić je przed krzywdą, a nas przed infekcjami,
05:07
humans need to stop encroaching on bat habitats and ecosystems.
74
307204
5667
ludzie muszą przestać naruszać siedliska i ekosystemy nietoperzy.
05:12
Hopefully, preserving these populations
75
312871
2708
Miejmy nadzieję, że ochrona tych gatunków
05:15
will allow scientists to better understand bats’ unique antiviral defense systems.
76
315579
6500
pomoże naukowcom lepiej zrozumieć unikalny system obrony przeciw wirusom.
05:22
And maybe one day, this research will help our own viral immunity take flight.
77
322079
6709
Może kiedyś te badania pomogą zwiększyć naszą odporność na wirusy.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7