What is a calorie? - Emma Bryce

Translator: Paing Thu Soe Reviewer: Sanntint Tint

We hear about calories all the time.

ကယ်လိုရီဆိုတာကြီးကို ကျွန်တော်တို့ အမြဲတမ်းကြားနေရတယ်။

How many calories are in this cookie?

ဒီကွတ်ကီးလေးမှာ ကယ်လိုရီ ဘယ်လောက်ပါလဲ။

How many are burned by 100 jumping jacks,

အခါ ၁၀၀ ခုန်တာက ဒါမှမဟုတ် တာဝေးပြေးတာကကော၊

or long distance running,

ဒါမှမဟုတ်ရင်လည်း ငြိမ်ငြိမ်မနေတာကကော ကယ်လိုရီဘယ်လောက်လောင်ကျွမ်းလဲ။

or fidgeting?

But what is a calorie, really, and how many of them do we actually need?

ဒါပေမဲ့ တကယ် ကယ်လိုရီဆိုတာကကော ဘာကြီးလဲ၊ ဘယ်လောက်လိုတာလဲ။

Calories are a way of keeping track of the body's energy budget.

ကယ်လိုရီဆိုတာ ခန္ဓာကိုယ်ကအသုံးပြုတဲ့ စွမ်းအင်ကိုတိုင်းတာတဲ့ နည်းလမ်းတစ်မျိုးပါ။

A healthy balance occurs when we put in about as much energy as we lose.

အသုံးပြုတဲ့ စွမ်းအင်ပမာဏလောက်ပြန်စားသောက် ပေးတဲ့အခါမှ ကျန်းမာမျှတမှာပဲဖြစ်တယ်။

If we consistently put more energy into our bodies than we burn,

အသုံးပြုတဲ့ ပမာဏထက် စားသောက်တဲ့ စွမ်းအင်ပမာဏက ပိုများနေမယ်ဆိုရင်

the excess will gradually be stored as fat in our cells,

ပိုနေတဲ့ဟာတွေကို အဆီတွေအနေနဲ့ဆဲလ်တွေထဲမှာ တဖြည်းဖြည်းနဲ့သိမ်းပေးထားမှာပဲဖြစ်ပြီးတော့

and we'll gain weight.

ဝိတ်တက်လာမှာပဲ ဖြစ်တယ်။

If we burn off more energy than we replenish, we'll lose weight.

ကျွန်တော်တို့စားတာထက် သုံးတဲ့စွမ်းအင်က ပိုများနေမယ်ဆိုရင်တော့ဝိတ်ကျသွားမှာပါ။

So we have to be able to measure the energy we consume and use,

ဒီတော့ကျွန်တော်တို့စားတာနှင့်အသုံးပြုတဲ့ စွမ်းအင်ပမာဏကို တိုင်းတာနိုင်တယ်။

and we do so with a unit called the calorie.

ကယ်လိုရီလို့ခေါ်တဲ့ အတိုင်းအတာစံနှုန်းတစ်ခုနဲ့ တိုင်းတာပါ။

One calorie, the kind we measure in food, also called a large calorie,

ကျွန်တော်တို့အစားအသောက်တွေ တိုင်းရာမှာသုံး ပြီးကယ်လိုရီများစွာလို့ခေါ်တဲ့ ကယ်လိုရီကို

is defined as the amount of energy

စွမ်းအင်ပမာဏလို့ ဆိုလိုနိုင်ပါတယ်။

it would take to raise the temperature of one kilogram of water

ရေတစ်ကီလိုဂရမ်ကို အပူချိန်တိုးဖို့အတွက် ၁ဒီဂရီဆဲလ်စီယပ် လိုမှာဖြစ်တယ်

by one degree Celsius.

Everything we consume has a calorie count,

ကျွန်တော်တို့စားတဲ့ အစားအသောက်တိုင်းမှာ

a measure of how much energy the item stores in its chemical bonds.

ဓာတ်ပေါင်းစပ်မှုထဲမှာပစ္စည်းတစ်ခုကစွမ်းအင် သိုလှောင်မှုပမာဏတိုင်းတာမှုတစ်ခုဖြစ်တဲ့

ကယ်လိုရီအရေအတွက် ပါဝင်တယ်။

The average pizza slice has 272 calories,

ပုံမှန်ပီဇာတစ်ချပ်မှာ ၂၇၂ ကယ်လိုရီ

there are about 78 in a piece of bread,

ပေါင်မုန့်တစ်ချပ်မှာ ၇၈ ကယ်လိုရီနဲ့

and an apple has about 52.

ပန်းသီးတစ်လုံးမှဦ ၅၂ ကယ်လိုရီပါမှာဖြစ်တယ်။

That energy is released during digestion,

အဲဒီစွမ်းအင်တွေကို အစာချေနေစဉ်မှာ ထုတ်လွှတ်လိုက်ပြီးတော့

and stored in other molecules

ခန္ဓာကိုယ်လိုအပ်တဲ့အချိန်မှာစွမ်းအင်လိုအပ် တဲ့အချိန်မှာ ချေဖြတ်ပြီးထောက်ပံနိုင်တဲ့

that can be broken down to provide energy when the body needs it.

အခြားမော်လီကျူးတွေထဲ သိမ်းထားပေးမှာဖြစ်ပါတယ်

It's used in three ways:

ကယ်လိုရီကို နည်းလမ်းသုံးမျိုးနဲ့ အသုံးပြုပါတယ်

about 10% enables digestion,

၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အစာချေဖြတ်ရာနေရာမှာ အသုံးပြုပြီး

about 20% fuels physical activity,

၂၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ကိုယ်လက်လေ့ကျင့်ခန်းနဲ့

and the biggest chunk, around 70%,

၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကိုတော့ အရေးပါဆုံးအပိုင်းဖြစ်တဲ့

supports the basic functions of our organs and tissues.

ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတွေနှင့်သစ်လျှူးတွေ အလုပ်လုပ်အောင်ထောက်ပံရာမှာအသုံးပြုပါတယ်။

That third usage corresponds to your basal metabolic rate,

ဇီဝရုပ်ဖြစ်ပျက်ခြင်း တနည်းအားဖြင့်

မလှုပ်ရှားမစားသောက်ဘဲနေချိန် အသက်ရှင်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ ကယ်လိုရီအရေအတွက်ဟာ

a number of calories you would need to survive

ဒီတတိယမြောက်အသုံးပြုမှုနဲ့ပတ်သတ်နေပါတယ်။

if you weren't eating or moving around.

Add in some physical activity and digestion,

လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာနဲ့ အစားအစာချေဖျက် ထည့်တွက်ပြီးရင်

and you arrive at the official guidelines

လူတစ်ယောက်ဟာတစ်နေ့ကိုကယ်လိုရီ ဘယ်လောက်လိုလဲဆိုတာတရားဝင်သိနိုင်မှာဖြစ်တယ်

for how many calories the average person requires each day:

2000 for women and 2500 for men.

အမျိူးသမီးတွေဟာ ၂၀၀၀လောက်လိုပြီး အမျိုးသားတွေမှာတော့ ၂၅၀၀လောက်လိုအပ်ပါတယ်။

Those estimates are based on factors

ဒီအကြမ်းဖျင်းခန့်မှန်းမှုဟာ

like average weight, physical activity and muscle mass.

သာမန်ကိုယ်အလေးချိန်၊ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်မှု နဲ့ကြွက်သားပမာဏတွေပေါ်မှာမူတည်ပါတယ်။

So does that mean everyone should shoot for around 2000 calories?

ဒီတော့ လူတိုင်းက ကယ်လိုရီ ၂၀၀၀ လောက် စားပေးရမှာလား။

Not necessarily.

ဒီလိုတော့လည်းမဟုတ်သေးဘူး။

If you're doing an energy guzzling activity,

တကယ်လို့ ခင်ဗျားက စွမ်းအင်အရမ်းသုံးရတဲ့ ၂၄ရက်ကြာမြင်တဲ့စက်ဘီးပြိုင်ပွဲလိုမျိုး

like cycling the Tour de France,

your body could use up to 9000 calories per day.

လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တယ်ဆိုရင်တော့

ခင်ဗျား ခန္ဓာကိုယ်က တစ်နေ့ကိုကယ်လိုရီ ၉၀၀၀လောက်ထိအသုံးပြုရမှာဖြစ်တယ်။

Pregnancy requires slightly more calories than usual,

ကိုယ်ဝန်ဆောင်တာလည်း သာမန်ထက် ကယ်လိုရီ အနည်းငယ်ပိုပြီးလိုအပ်ပါတယ်။

and elderly people typically have a slower metabolic rate,

ပြီးတော့သက်ကြီးပိုင်းတွေမှာ သာမန်အားဖြင့် ဇီဝရုပ်ဖြစ်ပျက်မှုဟာ နှေးကွေးတတ်ပြီး

energy is burned more gradually, so less is needed.

စွမ်းအင်ကဖြေးဖြေးချင်းပဲလောက်တာကြောင့် ကယ်လိုရီအနည်းငယ်လောက်ပဲလိုအပ်လေ့ရှိတယ်

Here's something else you should know before you start counting calories.

ခင်ဗျားတို့စားတဲ့ကယ်လိရီကိုမတွက်ခင် သိထားသင့်တာတွေလည်းရှိသေးတယ်

အာဟာရညွှန်းတမ်းပေါ်ကကယ်လိုရီပမာဏက စွမ်းအင်ဘယ်လောက်ပါလဲဆိုတာသာဖြစ်ပြီး

The calorie counts on nutrition labels measure how much energy the food contains,

not how much energy you can actually get out of it.

ဒီအစားအစာကနေ စွမ်းအင်ဘယ်လောက်ရမှာလဲဆိုတာမဟုတ်ဘူး။

Fibrous foods like celery and whole wheat take more energy to digest,

အမျှင်ဓာတ်ပါတဲ့အစားအစာတွေဖြစ်တဲ့ တရုတ်နံနံနှင့်ဂျုံမျိုးစုံဟာ

အစာချက်ဖို့စွမ်းအင်ပိုပြီးလိုအပ်တယ်။

so you'd actually wind up with less energy from a 100 calorie serving of celery

၁၀၀ ကယ်လိုရီပါတဲ့အာလူးကြော်စားတာထက် ၁၀၀ကယ်လိုရီပါတဲ့တရုပ်နံနံပင်ကိုစားပေးတာက

than a 100 calorie serving of potato chips.

ခင်ဗျားတို့ကို စွမ်းအင်နည်းနည်းပဲ စားသုံးမိတော့မှာဖြစ်တယ်။

Not to mention the fact that some foods offer nutrients like protein and vitamins,

အချို့အစားအစာတွေကပရိုတိန်းနှင့် ဗီတာမင်ဓာတ်တွေပါတာပြောစရာတောင်မလိုဘူး

while others provide far less nutritional value.

အခြားအစားသောက်တွေကတော့ အာဟာရတောင်သိပ်မပါဘူး။

Eating too many of those foods

အဲ့လိုအစားအစာတွေကိုစားတာက

could leave you overweight and malnourished.

ခင်ဗျားတို့ကိုဝိတ်တက်စေပြီးတော့ အာဟာရချို့ပါချို့တဲ့စေမှာဖြစ်ပါတယ်

And even with the exact same food,

ပြီးတော့ ပမာဏအတူတူစားရင်တောင်မှ

different people might not get the same number of calories.

မတူညီလူတွေက ကယ်လိုရီပမာဏတူတူရမှာမဟုတ်ဘူး

Variations in things like enzyme levels,

အင်ဇိုင်းအဆင့်၊ အူလမ်းကြောင်းဘက်တီးရီးယား၊ နှင့်အူအရှည်တွေလိုမျိူး မတူကွဲပြားမှုတွေဟာ

gut bacteria,

and even intestine length,

means that every individual's ability to extract energy from food

လူတစ်ယောက်ဆီရဲ့ အစားအစာကနေစွမ်းအင်ရယူမှု ကိုအနည်းငယ်ကွဲပြားစေတယ်

is a little different.

So a calorie is a useful energy measure,

အဲ့ဒီတော့ ကယ်လိုရီက အသုံးဝင်တဲ့ စွမ်းအင် တိုင်းတာမှုဖြစ်ပေမယ့်

but to work out exactly how many of them each of us requires

ကျွန်တော်တို့တစ်ယောက်စီတိုင်းက ဘယ်လောက်လိုလဲဆိုတာသိဖို့အတွက်ကတော့

we need to factor in things like exercise,

ကျွန်တော်တို့က လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာ၊ အစားအစာအမျိုးအစားနဲ့

food type,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့စွမ်းအင်ကို အသုံးပြုမှုတွေကိုပါကြည့်ရမှာဖြစ်တယ်

and our body's ability to process energy.

Good luck finding all of that on a nutrition label.

အဲ့ဒါတွေကိုအာဟာရညွှန်းတမ်းပေါ်မှာ ရှာဖွေတာနဲ့ပတ်သက်ပြီးလည်းကံကောင်းကြပါစေ။