What percentage of your brain do you use? - Richard E. Cytowic

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

An enduring myth says we use only 10% of our brain,

တာရှည်နေတဲ့ ယုံမှတ်မှားမှုတစ်ခုက လူတွေဟာ ဦးနှောက်ရဲ့ ၁၀ % ကိုပဲ

the other 90% standing idly by for spare capacity.

သုံးပြီး အခြား ၉၀ % က အပို ပမာဏအတွက် အလဟဿရှိနေတာလို့ ဆိုပါတယ်။

Hucksters promised to unlock that hidden potential

အတင်းထိုးရောင်းသူတွေက ” အာရုံကြောသိပ္ပံ အခြေခံ” နည်းလမ်းတွေပါတဲ့

with methods "based on neuroscience,"

ဖုံးကွယ်ထားတဲ့ အလားအလာကို ဖော်ထုတ်ဖို့ ကတိပြုပေမဲ့၊

but all they really unlock is your wallet.

သူ တို့ တကယ် ဖော်ထုတ်တာက သင့်ရဲ့ ပိုက်ဆံအိတ်ပါ။

Two-thirds of the public and nearly half of science teachers

လူထု သုံးပုံ နှစ်ပုံနဲ့ သိပ္ပံဆရာ ထက်ဝက်နီးပါးက

mistakenly believe the 10% myth.

၁၀ % ယုံမှတ်မှားမှု ကို မှားယွင်းစွာ ယုံကြည်ကြတယ်။

In the 1890s, William James,

၁၈၉၀ နှစ်လွန်တွေမှာ အမေရိကန်စိတ်ပညာ ဖခင်

the father of American psychology, said,

ဝီလျံဂျိမ်းစ်က “အများစုဟာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ

"Most of us do not meet our mental potential."

စွမ်းပကာားကို မပြည့်မီကြဘူး” လို့ပြောခဲ့တယ်။

James meant this as a challenge,

သူင မစို့မပို့ ဦးနှောက် အသုံးပြုမှု

not an indictment of scant brain usage.

စွဲချက်မဟုတ်ဘဲ စိန်ခေါ်မှုလို့ ဆိုလိုခဲ့တာပါ။

But the misunderstanding stuck.

ဒါပေမဲ့ နားလည်မှုလွဲတာက စွဲနေတယ်။

ဒါ့အပြင်၊ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ဧရာမ ရှေ့ပိုင်းဒါမှမဟုတ် ဘေးအဝန်းရဲ့

Also, scientists couldn't figure out for a long time

the purpose of our massive frontal lobes

ကျယ်ပြန့်တဲ့ နေရာတွေရဲ့ အရာရောက်မှုကို

or broad areas of the parietal lobe.

အချိန်အတော်ကြာ မမှန်းဆနိုင်ခဲ့ဘူး။

Damage didn't cause motor or sensory deficits,

ပျက်စီးမှုက မော်တာ (သို့) အာရုံခံ လျော့နည်းမှုတွေ မဖြစ်တော့၊

so authorities concluded they didn't do anything.

ဒါတွေက ဘာမှမလုပ်ခဲ့ဘူးလို့ အာဏာပိုင်တွေက ကောက်ချက်ချခဲ့တယ်။

For decades, these parts were called silent areas,

ဆယ်စုနှစ်ချီ ဒီအပိုင်းတွေကို လုပ်ဆောင်မှု သိရခက်တဲ့

their function elusive.

တိတ်ဆိတ်နေရာတွေလို့ ခေါ်ခဲ့ပြီး

We've since learned that they underscore

ဒါတွေက စီမံ၊ပေါင်းစည်းရေး စွမ်းရည်ကို

executive and integrative ability,

အလေးပေးတာကို သိရှိပြီးဖြစ်တာကြောင့်

without which, we would hardly be human.

ဒါတွေမပါရင်၊ လူသားလို့ဆိုနိုင်ရုံပါ။

They are crucial to abstract reasoning,

ဒါတွေက ယေဘုယျ ဆင်ခြင်၊ အစီအစဉ်ချ၊

planning, weighing decisions

ဆုံးဖြတ်၊ချင့်ချိန်တာနဲ့

and flexibly adapting to circumstances.

အခြေအနေလိုက် ပြောင်းလဲတာအတွက် အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။

The idea that 9/10 of your brain sits idly by in your skull

ဦးခေါင်းခွံထဲက ဦးနှောက်ရဲ့ ၉/၁၀ က အလဟဿ ထိုင်နေတယ်ဆိုတဲ့ အယူအဆက ဦးနှောက်က

looks silly when we calculate how the brain uses energy.

စွမ်းအင် အသုံးပြုပုံကို တွက်ချက်တဲ့အခါ ကလေးကလားနိုင်ပုံရတယ်။

Rodent and canine brains

ရှဉ့်နဲ့ခွေးလို သတ္တဝါရဲ့ ဦးနှောက်ဟာ

consume 5% of total body energy.

ကိုယ်ခန္ဓာ စွမ်းအင် စုစုပေါင်းရဲ့ ၅ % ကို သုံးစွဲတယ်။

Monkey brains use 10%.

မျောက် ဦးနှောက်က ၁၀% ကို အသုံးပြုတယ်။

An adult human brain,

ကိုယ်ခန္ဓာထုရဲ့

which accounts for only 2% of the body's mass,

၂ % သာ ပါဝင်တဲ့ လူကြီး ဦးနှောက်တစ်ခုက

consumes 20% of daily glucose burned.

နေ့စဉ် ဂလူးကို့စ် လောင်ကျွမ်း မှုရဲ့ ၂၀ % ကို သုံးစွဲတယ်။

In children, that figure is 50%,

ကလေးတွေမှာ ဒီကိန်းဂဏန်းက ၅၀% ရှိပြီး

and in infants, 60%.

နို့စို့ကလေးတွေမှာ ၆၀% ပါ။

This is far more than expected for their relative brain sizes,

ဒါက ကိုယ်ခန္ဓာ အရွယ်နဲ့ အချိုးကျတဲ့ သက်ဆိုင်ရာ ဦးနှောက်

which scale in proportion to body size.

အရွယ်တွေအတွက် မျှော်လင့်ထားတာထက် ပိုများတယ်။

Human ones weigh 1.5 kilograms,

လူ့ဦးနှောက်က ၁.၅ ကီလိုဂရမ်၊

elephant brains 5 kg,

ဆင်ဦးနှောက် ၅ ကီလိုဂရမ်နဲ့

and whale brains 9 kg,

ဝေလငါးဦးနှောက်က ၉ ကီလိုဂရမ် လေးပေမဲ့

yet on a per weight basis,

အလေးချိန် အခြေခံအရ

humans pack in more neurons than any other species.

လူသားတွေဟာ အခြားမျိုးစိတ်တွေထက် နျူရွန်းတွေ ပိုညပ်သိပ်နေတယ်။

This dense packing is what makes us so smart.

ဒီသိပ်သည်းနေမှုက လူတွေကို သိပ်တော်စေတာပါ။

There is a trade-off between body size

လူအပါအဝင် ပရိုင်းမိတ်က ထိန်းနိုင်တဲ့

and the number of neurons a primate,

ခန္ဓာအရွယ်အစားနဲ့ နျူရွန်း အရေအတွက်ကြားမှာ

including us, can sustain.

ဖလှယ်မှုတစ်ခု ရှိပါတယ်။

A 25 kg ape has to eat 8 hours a day

၂၅ ကီလိုဂရမ် မျောက်ဝံဟာ နျူရွန်း ၅၃ ဘီလီယံရှိတဲ့

to uphold a brain with 53 billion neurons.

ဦးနှောက်ကို ထိန်းထားဖို့ တစ်နေ့ကို ၈ နာရီ စားရတယ်။

The invention of cooking,

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၁ သန်းခွဲက

အချက်အပြုတ် တီထွင်မှုက

one and half million years ago,

gave us a huge advantage.

လူတွေကို အကြီးအကျယ်အကျိုးရှိစေခဲ့တယ်။

Cooked food is rendered soft and predigested

ချက်ထားတဲ့ အစာကို ခန္ဓာကိုယ် အပြင်ဘက်မှာ ပျော့ပျောင်းပြီး

outside of the body.

ကြိုကြေညက်စေတာပါ။

Our guts more easily absorb its energy.

အူတွေက စွမ်းအင်ကို ပိုလွယ်ကူစွာ စုပ်ယူတာပါ။

Cooking frees up time and provides more energy

ချက်ပြုတ်တာက အချိန်ကို အအားပေးပြီး အစာစိမ်းတွေကို

than if we ate food stuffs raw

စားတာထက် စွမ်းအင်ပိုပေးတဲ့အတွက်

သိပ်သည်းနေတဲ့ နျူရွန်း ၈၆ ဘီလီယံရှိတဲ့

and so we can sustain brains

with 86 billion densely packed neurons.

ဦးနှောက်ကို တည်တံ့စေနိုင်ပါတယ်။

40% more than the ape.

မျောက်ဝံထက် ၄၀% ပိုပါတယ်။

Here's how it works.

ဒီမှာ အလုပ် လုပ်ပုံပါ။

Half the calories a brain burns

ဦးနှောက်က လောင်ကျွမ်းတဲ့ ကယ်လိုရီ တစ်ဝက်က

go towards simply keeping the structure intact

လျှပ်စစ်အားကို ထိန်းဖို့ အမြှေးပါးတွေကိုဖြတ်ပြီး

by pumping sodium and potassium ions

ဆိုဒီယမ်နဲ့ ပိုတက်ဆီယမ် အိုင်ယွန်တွေကို စုပ်ယူရင်း

across membranes to maintain an electrical charge.

အဆောက်အအုံ ဖွဲ့စည်းမှူ မပျက်အောင် ဆက်ထိန်းသိမ်းပေးစေရုံပါ။

To do this, the brain has to be an energy hog.

ဒီလို လုပ်ဖို့ ဦးနှောက်ဟာ စွမ်းအင် အစားကျုးသူ ဖြစ်ရမယ်။

It consumes an astounding

ဒါက တစ်မိနစ်ကို အံ့ဩလောက်အောင်

3.4 x 10^21 ATP molecules per minute,

3.4 x 10^ ၂၁ အေတီပီ မော်လီကျူးတွေကို စားသုံးတယ်၊

ATP being the coal of the body's furnace.

အေတီပီက ကိုယ်ခန္ဓာ မီးပြင်းဖိုရဲ့ ကျောက်မီးသွေးပါ။

The high cost of maintaining resting potentials

နျူရွန်း ၈၆ ဘီလီယံမှာ အနားယူတဲ့ အလားအလာတွေကို

in all 86 billion neurons

ထိန်းသိမ်းတာရဲ့ မြင့်မားတဲ့ ဆုံးရှုံးမှုက

means that little energy is left

အရာတွေကို တကယ် ပြီးမြောက်စေတဲ့ ၊

to propel signals down axons and across synapses,

နာဗ်ကြော ထုတ်လွှတ်မှုတွေဖြစ်တဲ့၊ နာ့ဗ်ကြောမျှင် တွေကို ဖြတ်ပြီး

the nerve discharges that actually get things done.

အချက်ပြမှုတွေကို တွန်းပို့ဖို့ စွမ်းအင် အနည်းငယ် ကျန်တာပါ။

Even if only a tiny percentage of neurons

တစ်ချိန်ချိန်၊ သတ်မှတ်ထားတဲ့ နေရာတစ်ခုမှာ

fired in a given region at any one time,

နျူရွန်းတွေရဲ့ ရာခိုင်နှုန်း အနည်းငယ်သာ နိုးကြွတာတောင်

the energy burden of generating spikes over the entire brain

ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးအပေါ် ထုတ်ပေးတဲ့ စွမ်းအင် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးက

would be unsustainable.

မတည်မြဲနိုင်ဘူး။

Here's where energy efficiency comes in.

ဒါက စွမ်းအင် စွမ်းဆောင်မှု ပါဝင်လာတဲ့ နေရာပါ။

Letting just a small proportion of cells signal at any one time,

sparse coding လို့ သိကြတဲ့ ဆဲလ်တွေရဲ့ အချိုးအစား အနည်းငယ်ကို

known as sparse coding,

တစ်ချိန်ချိန်မှာ အချက်ပြစေတာက

uses the least energy,

စွမ်းအင်အနည်းဆုံးကို သုံးပေမဲ့

but carries the most information.

သတင်းအချက်အလက် အများဆုံးကို သယ်ဆောင်လာတယ်။

Because the small number of signals

အကြောင်းကတော့ အချက်ပြ အရေအတွက်အနည်းငယ်မှာ

have thousands of possible paths by which to distribute themselves.

ကိုယ်တိုင် ဖြန့်ဝေတဲ့ ဖြစ်နိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်း ထောင်ချီရှိတာကြောင့်ပါ။

A drawback of sparse coding within a huge number of neurons

နျူရွန်းအမြောက်အမြားအတွင်းက sparse coding ရဲ့ အားနည်းချက်တစ်ခုက

is its cost.

ဒါရဲ့ ဆုံးရှုံးမှုပါ။

Worse, if a big proportion of cells never fire,

ပိုဆိုးတာက ဆဲလ်တွေရဲ့ အချိုးအစားက ဘယ်တော့မှ မနိုးကြွရင်၊

then they are superfluous

ဒါတွေဟ အပိုဖြစ်သွားပြီး

and evolution should have jettisoned them long ago.

ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ကို ကြာမြင့်စွာကတည်းက စွန်ပယ်ခဲ့မှာပါ။

The solution is to find the optimum proportion of cells

ဖြေရှင်းနည်းက ဦးနှောက်က တစ်ပြိုင်နက် တက်ကြွလှုပ်ရှားနိုင်တဲ့ ဆဲလ်တွေရဲ့

that the brain can have active at once.

အကောင်းဆုံး အချိုးအစားကို ရှာဖို့ပါ။

For maximum efficiency,

အမြင့်ဆုံး ထိရောက်မှုအတွက်၊

ဆဲလ်တွေရဲ့ ၁% နဲ့ ၁၆% အကြားက သတ်မှတ်ချိန် တစ်ခုခုမှာ တက်ကြွနေသင့်တာပါ။

between 1% and 16% of cells should be active at any given moment.

This is the energy limit we have to live with

ဒါက လုံးဝ သတိရှိနေဖို့ ကျွန်တော်တို့ အတူနေထိုင်ရမယ့်

in order to be conscious at all.

စွမ်းအင် ကန့်သတ်ချက်ပါ။

The need to conserve resources

အရင်းမြစ်တွေ ထိန်းဖို့ လိုအပ်ချက်က

is the reason most of the brain's operations

ဦးနှောက် လုပ်ငန်းစဉ် အများစုဟာ အသိစိတ်ရဲ့

must happen outside of consciousness.

အပြင်မှာ ဖြစ်ပျက်ရမယ့် အကြောင်းပြချက်ပါ။

It's why multitasking is a fool's errand.

ဒါကြောင့် မျိုးစုံတစ်ပြိုင်နက်လုပ်တာက လူမိုက် အလုပ်ပါ။

We simply lack the energy to do two things at once,

လူတွေဟာ သုံး၊လေး၊ ငါးခုကို အသာထား၊ နှစ်ခုကို

let alone three or five.

တစ်ပြိုင်နက်လုပ်ဖို့ စွမ်းအားမရှိပါ။

When we try, we do each task less well

ကြိုးစားတဲ့အခါ၊ အပြည့်အဝအာရုံစိုက်တာထက်

than if we had given it our full attention.

လုပ်ငန်းတစ်ခုစီကို ကောင်းကောင်း မလုပ်ကြတာပါ။

The numbers are against us.

နံပါတ်တွေက ကျွန်တော်တို့နဲ့ ဆန့်ကျင်နေတယ်။

Your brain is already smart and powerful.

သင်ရဲ့ ဦးနှောက်က တော်ပြီး အစွမ်းထက်နေပါပြီ။

So powerful that it needs a lot of power to stay powerful.

အစွမ်းထက်လွန်းလို့ အစွမ်းဆက်ရှိနေဖို့ စွမ်းအား အများကြီး လိုအပ်ပါတယ်။

And so smart

စွမ်းအင် စွမ်းဆောင်မှု

that it has built in an energy-efficiency plan.

အစီအစဉ်တစ်ခုမှာ တည်ဆောက်ထားတော့ သိပ်ကို တော်နေတာပါ။

So don't let a fraudulent myth make you guilty

မမှန်တဲ့ ယုံမှတ်မှားမှုတစ်ခုက ပျင်းရိတဲ့ ဦးနှောက်လို့

ယူဆရတာအတွက် အပြစ်မဖြစ်ပါစေနဲ့။

about your supposedly lazy brain.

Guilt would be a waste of energy.

အပြစ်က စွမ်းအင်ဖြုန်းတီးမှုဖြစ်မှာပါ။

After all this,

နောက်ဆုံးတော့

don't you realize it's dumb to waste mental energy?

စိတ်စွမ်းအင် ဖြုန်းတီးတာက မိုက်မဲတာကို မသိဘူးလား။

You have billions of power-hungry neurons to maintain.

ထိန်းသိမ်းဖို့ စွမ်းအင် ဆာလောင် နေတဲ့ နျူရွန်းဘီလီယံချီရှိတယ်။

So hop to it!

ဒီတော့ အမြန် လုပ်ဆောင်ပါ။