What percentage of your brain do you use? - Richard E. Cytowic

Translator: nguyen hieu Reviewer: Nhu PHAM

An enduring myth says we use only 10% of our brain,

Có một lầm tưởng cho rằng

chúng ta chỉ sử dụng 10% bộ não.

the other 90% standing idly by for spare capacity.

90% còn lại ở trong tình trạng nhàn rỗi.

Hucksters promised to unlock that hidden potential

Những kẻ vụ lợi hứa sẽ mở khóa năng lực tiềm tàng đó

with methods "based on neuroscience,"

bằng các phương pháp "dựa trên khoa học thần kinh"

but all they really unlock is your wallet.

nhưng thứ họ thực sự mở khóa chính là ví tiền của bạn.

Two-thirds of the public and nearly half of science teachers

Hai phần ba công chúng

và gần nửa số giáo viên khoa học

mistakenly believe the 10% myth.

tin tưởng một cách sai lầm vào 10% "huyền thoại"

In the 1890s, William James,

Vào năm 1890s, William James,

the father of American psychology, said,

cha đẻ của tâm lý học Hoa Kỳ,

"Most of us do not meet our mental potential."

đã nói, "Hầu hết chúng ta chưa đạt tới

năng lực của trí óc"

James meant this as a challenge,

Ý của James là đây là một thách thức

not an indictment of scant brain usage.

chứ không phải một bản cáo trạng về việc phát huy hết năng suất của bộ não.

But the misunderstanding stuck.

Nhưng lại để lại một sự hiểu lầm.

Hơn nữa, suốt một thời gian dài các nhà khoa học

Also, scientists couldn't figure out for a long time

cũng không thể hiểu được

the purpose of our massive frontal lobes

mục đích của thùy não lớn trước trán

or broad areas of the parietal lobe.

hay những vùng rộng của thùy đỉnh.

Damage didn't cause motor or sensory deficits,

Tổn thương không gây ra những thiếu hụt trong cảm giác và vận động,

so authorities concluded they didn't do anything.

thế nên các nhà khoa học kết luận rằng chúng chẳng có tác dụng gì.

For decades, these parts were called silent areas,

Hàng thập kỉ, các vùng này

được gọi là vùng im lặng,

their function elusive.

chức năng của chúng thì khó nắm bắt.

We've since learned that they underscore

Từ khi chúng ta biết về tầm quan trọng của những vùng đó

executive and integrative ability,

trong điều hành và thống nhất cơ thể,

without which, we would hardly be human.

không có nó, chúng ta khó mà trở thành người bình thường.

They are crucial to abstract reasoning,

Chúng chủ yếu dùng để suy luận trừu tượng,

planning, weighing decisions

lên kế hoạch,

đưa ra quyết định

and flexibly adapting to circumstances.

và thích ứng linh hoạt với các điều kiện sống.

The idea that 9/10 of your brain sits idly by in your skull

Quan điểm rằng 9/10 não bộ

ăn không ngồi rồi trong hộp sọ

looks silly when we calculate how the brain uses energy.

nghe có vẻ ngớ ngẩn khi chúng ta đo đếm não bộ sử dụng bao nhiêu năng lượng.

Não bộ loài gặm nhấm và chó tiêu thụ

Rodent and canine brains

consume 5% of total body energy.

5% tổng năng lượng của cơ thể.

Monkey brains use 10%.

Não khỉ sử dụng 10%.

An adult human brain,

Não người trưởng thành,

which accounts for only 2% of the body's mass,

chỉ chiếm 2% tổng trọng lượng cơ thể,

consumes 20% of daily glucose burned.

tiêu thụ tới 20% lượng đường có được hàng ngày.

In children, that figure is 50%,

Ở trẻ em, con số này là 50%,

and in infants, 60%.

và trẻ sơ sinh là 60%.

This is far more than expected for their relative brain sizes,

Điều này vượt xa dự tính

so với kích thước của não bộ,

which scale in proportion to body size.

ở tỉ lệ tương ứng với cơ thể.

Human ones weigh 1.5 kilograms,

Não người nặng 1.5 Kg,

elephant brains 5 kg,

não voi 5kg,

and whale brains 9 kg,

và não cá voi 9kg,

yet on a per weight basis,

còn trên một đơn vị trọng lượng,

humans pack in more neurons than any other species.

não người chứa nhiều nơron thần kinh hơn

bất cứ loài nào khác.

This dense packing is what makes us so smart.

Độ đậm đặc này là cái làm chúng ta trở lên thông minh đến như vậy.

There is a trade-off between body size

Có một sự đánh đổi giữa kích thước cơ thể

and the number of neurons a primate,

và số lượng nơron thần kinh mà loài linh trưởng,

including us, can sustain.

bao gồm cả chúng ta, có thể duy trì

A 25 kg ape has to eat 8 hours a day

Một con khỉ nặng 25kg cần ăn tới 8 tiếng một ngày

to uphold a brain with 53 billion neurons.

để duy trì não bộ với 53 tỉ nơron.

The invention of cooking,

Việc phát minh ra nấu nướng,

one and half million years ago,

1.5 triệu năm trước,

gave us a huge advantage.

mang lại cho chúng ta lợi thế rất lớn.

Cooked food is rendered soft and predigested

Thức ăn nấu chín được làm cho mềm và được tiêu hóa trước

outside of the body.

ở bên ngoài cơ thể.

Our guts more easily absorb its energy.

Từ đó, ruột chúng ta dễ hấp thụ năng lượng hơn.

Cooking frees up time and provides more energy

Nấu giúp giảm thời gian

và cung cấp nhiều năng lượng hơn

than if we ate food stuffs raw

so với khi ăn đồ tươi sống

and so we can sustain brains

vậy nên chúng ta có thể duy trì não bộ

with 86 billion densely packed neurons.

với 86 tỉ nơron thần kinh dày đặc.

Nhiều hơn 40% so với loài linh trưởng.

40% more than the ape.

Here's how it works.

Đây là cách nó hoạt động:

Half the calories a brain burns

Phân nửa lượng calo mà một bộ não đốt cháy

go towards simply keeping the structure intact

chỉ dùng để giữ cho cấu trúc được nguyên vẹn

by pumping sodium and potassium ions

bằng cách bơm ion Natri và Kali

across membranes to maintain an electrical charge.

qua màng não để duy trì nạp điện.

To do this, the brain has to be an energy hog.

Để làm điều này, não bộ phải là một kẻ háu năng lượng.

It consumes an astounding

Nó tiêu thụ đáng sợ một lượng 3.4 x 10^21 phân tử ATP một phút,

3.4 x 10^21 ATP molecules per minute,

ATP being the coal of the body's furnace.

ATP là than trong lò nung của cơ thể.

The high cost of maintaining resting potentials

Tiêu tốn nhiều năng lượng duy trì

in all 86 billion neurons

cho tất cả 86 tỷ nơron đang trong trạng thái ngơi nghỉ

means that little energy is left

nghĩa là còn lại rất ít năng lượng

to propel signals down axons and across synapses,

để đẩy tín hiệu xuống các trục và khớp thần kinh,

the nerve discharges that actually get things done.

các vấn đề được giải quyết thực chất là do sự phóng điện của các dây thần kinh.

Even if only a tiny percentage of neurons

Kể cả khi chỉ một phần nhỏ số nơron

fired in a given region at any one time,

phóng điện trong một vùng nhất định tại một thời điểm bất kỳ,

the energy burden of generating spikes over the entire brain

gánh nặng năng lượng tạo ra

trên khắp bộ não

would be unsustainable.

sẽ gây mất ổn định.

Sự tiêu thụ năng lượng hiệu quả đến từ đây.

Here's where energy efficiency comes in.

Letting just a small proportion of cells signal at any one time,

Chỉ để một tỷ lệ nhỏ các tế bào

phát tín hiệu trong một thời điểm,

known as sparse coding,

được biết đến như là sự mã hoá rải rác,

uses the least energy,

sử dụng ít năng lượng nhất,

but carries the most information.

nhưng mang nhiều thông tin nhất.

Because the small number of signals

Bởi một lượng nhỏ tín hiệu

have thousands of possible paths by which to distribute themselves.

có thể có hàng ngàn đường mòn

để phân bố của chúng.

A drawback of sparse coding within a huge number of neurons

Một hạn chế của sự mã hoá rải rác

trong phạm vi số lượng nơron rất lớn

is its cost.

là sự tốn kém của nó.

Worse, if a big proportion of cells never fire,

Tệ hơn, nếu một lượng lớn các tế bào không phóng tìn hiệu điện,

then they are superfluous

chúng sẽ trở thành đồ thừa

and evolution should have jettisoned them long ago.

và quá trình tiến hoá lẽ ra phải vứt bỏ chúng từ lâu.

The solution is to find the optimum proportion of cells

Giải pháp là tìm ra cách

tối ưu hoá lượng tế bào

that the brain can have active at once.

mà bộ não có thể kích hoạt ở một thời điểm.

For maximum efficiency,

Để hiệu quả nhất,

between 1% and 16% of cells should be active at any given moment.

có khoảng 1% đến 16% tế bào

ở trạng thái hoạt động tại bất kỳ một thời điểm nào.

This is the energy limit we have to live with

Đây là giới hạn năng lượng

chúng ta phải chấp nhận

in order to be conscious at all.

để luôn giữ được ý thức tỉnh táo.

The need to conserve resources

Sự cần thiết phải duy trì nguồn năng lượng

is the reason most of the brain's operations

là lý do lớn nhất của việc các hoạt động não bộ

must happen outside of consciousness.

phải diễn ra bên ngoài ý thức.

It's why multitasking is a fool's errand.

Đó là lý do tại sao làm nhiều việc một lúc là không khôn ngoan.

We simply lack the energy to do two things at once,

Đơn giản là vì chúng ta không đủ năng lượng để làm 2 việc một lúc

let alone three or five.

chứ đừng nói 3 hay 5.

When we try, we do each task less well

Khi cố làm vậy, chúng ta làm mỗi việc kém hơn

than if we had given it our full attention.

nếu tập trung hoàn toàn vào một việc.

The numbers are against us.

Số lượng chống lại chúng ta.

Não bạn đã rất thông minh và manh mẽ.

Your brain is already smart and powerful.

So powerful that it needs a lot of power to stay powerful.

Rất mạnh mẽ, nên nó cần rất nhiều năng lượng

để duy trì sức mạnh.

And so smart

Và rất thông minh

that it has built in an energy-efficiency plan.

để lập kế hoạch tiêu thụ năng lượng hiệu quả.

So don't let a fraudulent myth make you guilty

Đừng để một quan niệm sai lệch

khiến bạn thấy tội lỗi về

about your supposedly lazy brain.

bộ não tưởng như nhàn rỗi của mình.

Guilt would be a waste of energy.

Sai lầm đó có thể là một sự lãng phí năng lượng.

After all this,

Và sau cùng,

don't you realize it's dumb to waste mental energy?

bạn có nhận ra rằng thật ngớ ngẩn khi lãng phí

năng lượng trí não không?

You have billions of power-hungry neurons to maintain.

Bạn có hàng tỷ

nơron mạnh mẽ-đói khát cần được duy trì.

So hop to it!

Vậy hãy làm luôn đi!