Can the economy grow forever?

Translator: Dilman Dara Reviewer: Daban Q. Jaff

Let’s say you discover a magical gold coin that doubles every 25 years.

با بڵێین تۆ دراوێکی ئاڵتونی دەدۆزیتەوە کە هەموو ٢٥ ساڵ جارێک دوو هێندە دەبێت

75 years later, you’d only have eight coins.

لەپاش تێپەر بوونی ٧٥ سال دەبیتە خاوەنی ٨ دانە لەو دراوە

But 1,000 years later, you’d have over a trillion.

بە تێپەربوونی ١٠٠٠ ساڵ تۆ دەبیتە خاوەنی تلیارێک لەودراوە

And in just 4,600 years, your gold coins would outweigh the observable universe.

وە تەنها لە ماوەی ٤٦٠٠ ساڵدا وای لێدێت کە لە هەمووئەو ئەو گەردوونەی بینراوە زیاتربێت

This periodic doubling is an example of exponential growth,

ئەم دوو هێندە بوونەش نموونەیەکە لە گەشەپێدانێکی ڕیزبەندانە

and while we’re not in any danger of discovering a real-life golden goose-coin,

هەروەها کاتێک ئێمە هیچ مەترسیەکی وا لەسەر ژیانی ڕاستەقینەمان نییە

something almost as consequential has been growing like this

شتێکی لەو جۆرە گەشەی سەندووە

for the past 200 or so years: the global economy.

بۆ ماوەی ٢٠٠ سال و زیاتریش ئەویش: ئابووری جیهانییە

Many economists think that an eternally growing economy

زۆرێک لە ئابووریناسان وا بیردەکەنەوە کە گەشەسەندنی ئابوری هەمیشەیی

is necessary to keep improving people’s lives,

گرنگە بۆ ئەوەی بەردەوامبێت لە باشترکردنی ژیانی خەلکی

and that if the global economy stops growing,

گەر بێتو گەشەپێدانی ئابووری بوەستێ لە گەشەسەندن،

people would fight more over the fixed amount of value that exists,

ئەوا دانیشتوان دەبووە کێشەیان لەسەر ئەو بڕەی کە بوونی هەیە

rather than working to generate new value.

لەجیاتی ئەوەی دانیشن کار بۆ بەرهەمهێنانی بکەن

That raises the question:

لێرەدا پرسیارێک دروست دەبێت:

is infinite growth possible on a finite planet?

ئایا گەشەسەندنی بێکۆتا چاوەروان کراوە لە هەسارەیەکی کۆتایی هاتوو ؟

We measure economic growth by tracking the total financial value

ئێمە ئەو گەشەپێدانی ئابووریە بە شوێنکەوتنی ئەو بەها داراییە دەپێوین کە داندراون

of everything a country (or the world) produces and sells on the market.

بۆ هەموو شتێک لە جیهاندا کە بەرهەمدەهێنرێت و دەفرۆشرێت لە بازارەکاندا

ئەم بەرهەمانە یارمەتیدەرن لە دابینکردنی پێداویستیە سەرەتایەکان

These products can help us meet basic needs

or improve our individual and collective quality of life.

یان باشکردنی ژیانی تاکە کەسی و بەکۆمەلمان

But they also, crucially, take resources to invent, build, or maintain.

بەڵام بەشێوازێکی گرنگ، سەرچاوەدەگرن بۆ بەرهەمهێنان،دروستکردن،پاراستن

For example, this smartphone.

بۆ نموونە، ئەم مۆبایلە زیرەکە.

It’s valuable in part because it contains aluminum, gallium, and silicon,

بەشێکی بەنرخە چونکە لە پێکهاتەکەیدا ئەلەمنیۆم و گالیۆم و سلیکۆنی تێدایە

all of which took energy and resources to mine, purify, and turn into a phone.

هەموو ئەمانە پێکەوە وزە و سەرچاوەیان دەوێت بۆ ئەوەی پێکەوە ببێتە مۆبایلێک

It’s also valuable because of all the effort that went

هەروەها بۆیە بەنرخەچونکە هەولی لەگەل دراوە

into designing the hardware and writing the software.

لە نەخشە کێشانی ئەو پارچانەی لێی پێکهاتوە و ئەو بەرنامەنەی کراون

And it’s also valuable because a guy in a black turtleneck got up on stage

وە بۆیەش بەنرخە چونکە کەسێک بە چاکەتێکی ڕەشەوە چۆتە سەر شانۆیەک و

and told you it was.

پێی وتوی کە بەنرخە

So how do we grow the total financial value of all things?

باشە ئێمە چۆن گەشە بە بەهای شتەکانمان دەدەین؟

One way is to make more things.

بە ڕێگەیەک کە شتی زیاتر دروست بکەین.

Another way is to invent new things.

یاخود بابەتی تازە بەرهەم بهێنین

However you do it, growing the economy requires resources and energy.

بەهەر‌‌‌‌حاڵ، گەشەسەندنی ئابووری پێویستی بە سەرچاوەو وزە هەیە

And eventually, won’t we just run out?

وە لە کۆتاییدا،ئایا تەواو نابین؟

To answer this question, let's consider what goes into the economy

بۆ وەلامی ئەم پرسیارە، با وادابنێین چ شتێک دەچێتە ئابووریەوە

and what comes out of it:

وە چی لێ دەردەچێت:

its inputs are labor, capital— which you can think of as money—

ئەو شتانەی دەچنە ئابووریەوە وەکو کارکردن، سەرمایە،کە تۆ وەک پارە بیری لێدەکەیتەوە

and natural resources, like water or energy.

وە سەرچاوە سروشتییەکان وەک ئاو یان وزە

Its output is value.

کە ئەنجامەکەی نرخەکەیەتی

Over the past 200 years, economies have gotten exponentially more efficient

لە ماوەی ٢٠٠ ساڵی رابردودا، ئابووری بەشێوەیەکی بەرچاو بەرچاو کاراتربوو

at producing value.

لە پێدانی نرخ

If we, as a species, are able to keep upgrading our economies

ئەگەر ئێمە بەهەرجۆرێک بتوانین بەردەوامی بدەین بە باشکردنی ئابووریمان

so that they get ever-more efficient,

کە وابێت لەهەموو کات گەشەسەندوو تربێت،

we could theoretically pump out more and more value using the same—

ئەوا دەتوانین بە تیۆری نرخەکان بەرزتر بکەینەوە بە بەکارهێنانی هەمان شت

or, let’s be really ambitious here— fewer resources.

یاخود، بابەراستی لێرەدا بلێین سەرچاوەکان کەمترن.

So, how do we do that?

کەواتە چۆن ئەمە بکەین ؟

How do we increase efficiency?

چۆن ئەم کارامەییە زیاد بکەین؟

With new technologies.

لە تەکنەلۆژیای نوێدا.

This is where we hit a snag.

لێرەدا ئێمە توشت گرفتێک دەبین.

New tech, in addition to making things more efficient,

تەکنەلۆژیای نوێ، لەگەڵ ئەوەی شتەکان کاراتر ئەکەن

can also generate new demand, which ends up using more resources.

هەروەها دەتوانێت خواستێکی نوێ دروستبکات، لەکۆتاییدا وایلێدێت سەرچاوەی زیاتر بەکاربێ

We’re actually not in imminent danger of running out of most resources.

لە راستیدا ئێمە لەومەترسیە نزیک نین کە سەرچاوەمان لەبەردەست نەمێنێت.

But we have a much bigger and more immediate problem:

بەڵام ئێمە کێشەی زۆر لەوە گەورەترمان هەیە:

the global economy, and in particular those of rich countries,

وەک ئابووری جیهانی و بەتایبەت ئابووری وڵاتانی دەولەمەند

is driving climate change and destroying valuable natural environments

کە دەبنە هۆی گۆڕانی کەش و هەواو لەناوبردنی بەنرخییەکانی بابەتە سرووشتیەکان لە کۆمەلگا

on which all of us depend—

کە هەموومان پشتی پێ دەبەستین:

soil, forests, fisheries, and countless other resources

خاک،دارستان،ماسی گرتن و چەندەها سەرچاوەی تر کە تەواو نابن گەر باسیکەین

that help keep our civilization running.

کە یارمەتی دانیشتوان دەدات لە بەردەوام بون

So, what should we do?

کەواتە ئێمە چی بکەین ؟

This is where economists disagree.

لێرەدا ئابووریناسان ڕازی نین.

Most economists think that new ideas will be able to fix most of these problems.

زۆربەی ئابووریناسان وا بیرددەکەنەوە کە بیرۆکەی نوێ دەکرێئەم کێشانە چارەسەر بکات.

They argue that,

ئەوان دەلێن،

in the same way that exponentially increasing resource and energy use

بە هەمان ڕێگای زیادکردنی ڕێژەیی وزە و سەرچاوە بەکاربێت

have fueled exponential economic growth,

گەشەی ئابووری بەرچاویان پەرەپێداوە

human ingenuity has also increased exponentially,

هەروەها داهێنەری مرۆڤ بەشێوەیەکی بەرچاو پەرەی سەندووە،

and will rise to meet these challenges in ways that we simply can't predict.

بەرەنگاری ئەم تەحەدایانە دەبێتەوەبەشێوەیەک کە ئێمە ناتوانین بە سادەیی پێشبینی بکەین

For example, between 2000 and 2014,

بۆ نموونە لە ساڵنی نێوان ٢٠٠٠-٢٠١٤،

Germany grew their GDP by 16%, while cutting CO2 emissions by 12%.

ئەڵمانەکان پەرەیان بە بەرهەمی ناوخۆی دا بە بری١٦٪ کە وایکرد ڕێژەی CO2ی دابەزاند

That’s impressive, but it’s not cutting emissions fast enough

کە ئەمە ناوازەیە، بەلام ئەوە بەخێرایی کەمکردنەوەی گازی ژەهراوی نییە

to limit warming to 1.5 degrees Celsius.

کە گەرم بوون بۆ ١.٥ پلەی سیلیزی سنووردار بکات.

For this reason and others,

لەبەر ئەم هۆکارە و ئەوانی تر،

some economists think the solution is to reengineer our economies completely.

ئابوریناسان وابیر دەکەنەوە چارەسەر ئەوەیە ئابوریەکانمان ئەندازیاری بکەینەوە.

They make the case that what we should really be doing is weaning ourselves

ئەوان ئەو دۆسیەیە دەخەنە روو کە ئەوەی ئێمە بەراستی دەبێت بیکەین، نان لە خۆ برینە

from the addiction to growth and shifting to a post-growth economy.

لە ئالوودەبونەوە بۆ گەشە سەندن و گواستنەوە بۆ ئابووریەکی گەشەسەندوو.

What would that look like?

ئەمە لەچی دەچێت؟

A post-growth economy wouldn’t assume that the economy should grow;

ئابووری گەشەسەندوو بەوە هەژمار ناکرێت کە ئابووری گەشە بکات

instead, it would require us to focus on improving what we really need—

لەجیاتی ئەوە پێویستە لەسەرمان سەرنج بخەینە سەر پەرەدان بەو شتەی کە بەراستی دەمانەوێت

things like renewable energy, healthcare, and public transportation.

ئەو شتانە وەک نوێکردنەوەی وزە، چاودێری تەندرووستی،گواستنەوەی گشتی.

To do that, post-growth economists suggest that rich countries

بۆ کردنی ئەمەش ئابووریناسانی گەشەسەندوو پێشنیاری ئەوە دەکات ولاتە دەولەمەندەکان

should do things like guarantee living wages,

پێویستە کۆمەڵێک شت بکەن: گەرەنتی کرێی بابەتی ژیانکردن

reduce wealth and income inequality,

وە کەم کردنەوەی نایەکسانی سامان و داهات

and ensure universal access to public services, like healthcare.

بۆ دڵنیاکردنەوەی دەستگەیشتن بەخزمەتگوزاریە گشتییەکان وەک چاودێری تەندرووستی

In such an economy, people would be theoretically less dependent on their jobs

لە ئابووریەکی وەهادا،دەتوانین بە تیۆری بلێین کەمتر پشت بە کارەکانیان دەبەستن

to earn their living or get healthcare,

پەیداکردنی بەشی ژیانیان یان چاودێری تەندروستیان،

so it might be more feasible to scale down production

بۆیە رەنگە کەمکردنەوەی بەرهەمهێنان کەمتربێ

of things deemed less necessary.

لەو شتانەی کە کەمتر گرنگیان هەیە.

But this raises other questions: who gets to define what’s necessary?

بەلام لێرەدا پرسیارێک دێتە پێشەوە: ئەو کەسە کێیە کە پێمان دەلێت چ شتێک گرنگە؟

How would we resolve the inevitable disagreements?

چۆن ئەو ناکۆکیانە چارەسەر دەکەین؟

Could we really do away with entire industries?

ئایا دەتوانین لەگەل هەموو بەشەکان ئەو چارەسەرە بەکاربێنین؟

The “we’ll come up with new ideas to solve these problems” approach

ئەو وتەیەی کە دەلێت“ئێمە بە سەرنجی تازەوە کێشەکان چارەسەر دەکەین“دێتە پێشەوە

can seem as realistic as, well, a magical gold coin.

کە وەکو ئە دراوە ئالتوونیە دەر دەکەوێ کە لە سەرەتادا باسمان کرد

And the “we have to fundamentally change our economies” approach

وە ئە وتەیەی کە دەلێ”دەبێت ئابووریەکانمان لە بنەرەتەوە بگۆرین“دێتە پێشەوە

can seem politically daunting, particularly in rich countries.

دەتوانرێت لەرووی سیاسیەوە ترسناک دەرکەوێت بەتایبەت لە وڵاتە دەولەمەندەکان

One way or another, we have to find a way to benefit everyone

بە هەر ڕێگایەک بێ، ئێمە دەبێت رێگایەک بدۆزینەوە لەسەر هەموان ئاسان بێت

while also taking care of our planet.

لەکاتێکدا ئەبێ ئاگامان لە هەسارەکەشمان بێت