Can the economy grow forever?

791,057 views ・ 2022-08-11

TED-Ed


Видеог тоглуулахын тулд доорх англи хадмал дээр давхар товшино уу.

Translator: Jargalmaa Amarsanaa Reviewer: Munkhbaatar Lkhagvaa
00:09
Let’s say you discover a magical gold coin that doubles every 25 years.
0
9005
5130
25 жил тутамд нэг нугарч өсдөг ид шидийн алтан зоос оллоо гэж бодъё.
00:14
75 years later, you’d only have eight coins.
1
14510
3337
75 жилийн дараа 8 ширхэг л болж өссөн байна.
00:17
But 1,000 years later, you’d have over a trillion.
2
17847
3629
Гэвч 1000 жилийн дараа тэрбум давсан байна.
00:21
And in just 4,600 years, your gold coins would outweigh the observable universe.
3
21601
6423
4600 жилийн дотор таны алтан зооснууд ертөнцийг бүрхэх хэмжээнд олон байна.
00:28
This periodic doubling is an example of exponential growth,
4
28733
3879
Үечлэх давтамжтай өсөх нь экспоненциал өсөлтийн жишээ бөгөөд
00:32
and while we’re not in any danger of discovering a real-life golden goose-coin,
5
32612
6131
бид иймэрхүү алтан зоосны жишээг бодит амьдрал дээр олж харахгүй ч
00:38
something almost as consequential has been growing like this
6
38743
3795
үүнтэй төстэй нэгэн үзэгдэл сүүлийн 200 жилд өссөөр ирсэн нь
00:42
for the past 200 or so years: the global economy.
7
42538
4171
дэлхийн эдийн засаг билээ.
00:47
Many economists think that an eternally growing economy
8
47085
3545
Олон эдийн засагчид хязгааргүй өсөх эдийн засаг нь
00:50
is necessary to keep improving people’s lives,
9
50630
3420
хүмүүсийн амьдралыг сайжруулна гэж үздэг бөгөөд
00:54
and that if the global economy stops growing,
10
54175
2502
хэрэв дэлхийн эдийн засаг өсөхөө зогсвол
00:56
people would fight more over the fixed amount of value that exists,
11
56677
3712
хүмүүс шинэ үнэ цэнийг бий болгох гэж ажиллахаас илүүтэй
01:00
rather than working to generate new value.
12
60389
2628
хязгаарлагдмал үнэ цэн бүхий зүйлсийг булаацалдана.
01:03
That raises the question:
13
63518
1585
Эндээс нэг асуулт гарч ирнэ:
01:05
is infinite growth possible on a finite planet?
14
65103
3211
хязгаартай гариг дээр хязгаарлагдмал өсөлт байх боломжтой юу?
01:09
We measure economic growth by tracking the total financial value
15
69065
4046
Бид эдийн засгийн өсөлтийг тухайн улсын (эсвэл дэлхийн) зах зээлд
01:13
of everything a country (or the world) produces and sells on the market.
16
73111
4796
үйлдвэрлэн, нийлүүлж буй зүйлсийн санхүүгийн нийт үнэ цэнээр хэмждэг.
01:18
These products can help us meet basic needs
17
78157
2419
Эдгээр бүтээгдэхүүн бидний үндсэн хэрэгцээг хангаж,
01:20
or improve our individual and collective quality of life.
18
80576
3921
хувийн болон нийтийн амьдралын чанарыг сайжруулдаг.
01:24
But they also, crucially, take resources to invent, build, or maintain.
19
84747
5631
Гэхдээ бий болгож, бүтээн байгуулан, хадгалахад нөөц шаардлагатай.
01:30
For example, this smartphone.
20
90878
2044
Жишээ нь, ухаалаг утас байна.
01:32
It’s valuable in part because it contains aluminum, gallium, and silicon,
21
92922
4546
Хөнгөн цагаан, галлий, силикон зэрэг ашигт малтмалыг олборлож, цэвэршүүлж,
01:37
all of which took energy and resources to mine, purify, and turn into a phone.
22
97468
4963
гар утас болгон хувиргахад эрчим хүч, нөөц шаардлагатай
01:42
It’s also valuable because of all the effort that went
23
102640
2544
Мөн програм хангамж тоноглолыг нь загварчлахад
01:45
into designing the hardware and writing the software.
24
105184
3045
хичээл зүтгэл орсон учраас үнэ цэнэ бүхий байдаг.
01:48
And it’s also valuable because a guy in a black turtleneck got up on stage
25
108229
3879
Дахиад нэг шалтгаан нь хар хоолойтой цамцтай залуу тайзнаас танд
01:52
and told you it was.
26
112108
1501
тэгж хэлсэн учраас.
01:54
So how do we grow the total financial value of all things?
27
114152
5088
Бүх зүйлийн санхүүгийн нийт үнэ цэнийг яаж өсгөх вэ?
01:59
One way is to make more things.
28
119240
2961
Нэг арга нь олон зүйлийг үйлдвэрлэх.
02:02
Another way is to invent new things.
29
122201
3045
Нөгөө арга нь шинэ зүйлийг бүтээх.
02:05
However you do it, growing the economy requires resources and energy.
30
125246
5213
Алийг нь ч хийсэн, эдийн засгийг өсгөхөд нөөц болон эрчим хүч хэрэгтэй.
02:10
And eventually, won’t we just run out?
31
130459
2545
Яваандаа энэ бүгд шавхагдах биш үү?
02:13
To answer this question, let's consider what goes into the economy
32
133629
3712
Энэ асуултад хариулахын тулд эдийн засагт юу ороод
02:17
and what comes out of it:
33
137508
1710
юу болж гардаг талаар бодъё:
02:19
its inputs are labor, capital— which you can think of as money—
34
139218
4505
Орж буй зүйлс нь ажлын хүч, хөрөнгө - энийг мөнгө гэж бодож болно -
02:23
and natural resources, like water or energy.
35
143723
3128
байгалийн нөөц - ус, эрчим хүч зэрэг.
02:27
Its output is value.
36
147226
2127
Гарч буй нь үнэ цэнэ.
02:29
Over the past 200 years, economies have gotten exponentially more efficient
37
149770
4964
Сүүлийн 200 жилийн турш эдийн засгууд үнэ цэнэ бий болгохдоо
02:34
at producing value.
38
154734
1460
маш үр дүнтэй болсон.
02:36
If we, as a species, are able to keep upgrading our economies
39
156694
4046
Хүн төрөлхтөн бид эдийн засгийг сайжруулаад
02:40
so that they get ever-more efficient,
40
160740
2544
илүү үр дүнтэй байж чадвал
02:43
we could theoretically pump out more and more value using the same—
41
163284
5005
онолын хувьд илүү их үнэ цэнийг ижил хэмжээний, тэр ч байтугай,
02:48
or, let’s be really ambitious here— fewer resources.
42
168289
3795
маш бага нөөцөөр гаргаж авч чадна.
02:52
So, how do we do that?
43
172710
1376
Яаж үүнийг хийх вэ?
02:54
How do we increase efficiency?
44
174086
2503
Үр ашгийг хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ?
02:56
With new technologies.
45
176964
1794
Шинэ технологиор хийх боломжтой.
02:59
This is where we hit a snag.
46
179133
1835
Энд жаахан гацаж байгаа юм.
03:01
New tech, in addition to making things more efficient,
47
181260
3087
Шинэ технологи нь юмыг илүү үр ашигтай болгохоос гадна
03:04
can also generate new demand, which ends up using more resources.
48
184347
4254
эрэлтийг шинээр бий болгодог нь илүү нөөц хэрэглэхэд хүргэдэг.
03:09
We’re actually not in imminent danger of running out of most resources.
49
189268
5005
Бид бүх нөөцөө хэрэглэж дуусгах шууд аюулд өртөөгүй байгаа ч,
03:14
But we have a much bigger and more immediate problem:
50
194440
3170
илүү том илүү ойрхон байгаа асуудал нь
03:17
the global economy, and in particular those of rich countries,
51
197818
3337
дэлхийн эдийн засаг, ялангуяа баян улсууд дэлхийн дулаарлыг үүсгэж,
03:21
is driving climate change and destroying valuable natural environments
52
201155
4421
үнэ цэнэтэй байгаль орчныг устгаж байгаа юм.
03:25
on which all of us depend—
53
205576
1502
Үүнд хүн төрөлхтний иргэншлийг
03:27
soil, forests, fisheries, and countless other resources
54
207078
3753
цогцлоож байгаа зүйлс болох газар шороо, ой мод, загас агнуур
03:30
that help keep our civilization running.
55
210831
2294
болон тоймгүй олон төрлийн нөөцүүд багтана.
03:33
So, what should we do?
56
213542
1627
Тэгэхээр бид яах ёстой вэ?
03:35
This is where economists disagree.
57
215169
2795
Эдийн засагчид энэ дээр санал зөрөлдөж байгаа юм.
03:38
Most economists think that new ideas will be able to fix most of these problems.
58
218297
5172
Ихэнх нь шинэ санаагаар асуудлыг засах боломжтой гэж үздэг.
03:43
They argue that,
59
223678
1126
Тэд маргахдаа
03:44
in the same way that exponentially increasing resource and energy use
60
224804
4504
нөөц эрчим хүчийг хэд дахин их хэрэглэхийн хирээр эдийн засгийн өсөлт ч бас
03:49
have fueled exponential economic growth,
61
229308
3212
ижил хэмжээгээр өсөж байгаа гэдэг.
03:52
human ingenuity has also increased exponentially,
62
232520
3253
Хүний өөриймсөг биш хандлага ч мөн хэд дахин өсгөсөн ба
03:55
and will rise to meet these challenges in ways that we simply can't predict.
63
235898
5130
ирээдүйд таашгүй бэрхшээлүүдийг нэмнэ гэж үздэг.
04:01
For example, between 2000 and 2014,
64
241320
3212
Жишээ нь, 2000-2014 хооронд
04:04
Germany grew their GDP by 16%, while cutting CO2 emissions by 12%.
65
244532
6465
Германы нүүрс хүчлийн хэмжээ 12% буурч, ДНБ 16% өссөн.
04:11
That’s impressive, but it’s not cutting emissions fast enough
66
251539
3170
Маш гайхалтай ч энэ нь дулаарлыг цельсийн 1.5 градуст хязгаарлаж,
04:14
to limit warming to 1.5 degrees Celsius.
67
254709
3211
нүүрс хүчлийн ялгаралтыг хурдан багасгахад хангалттай биш юм.
04:18
For this reason and others,
68
258170
1669
Эдгээр шалтгааны улмаас
04:19
some economists think the solution is to reengineer our economies completely.
69
259839
5172
зарим эдийн засагчид эдийн засгийг бүхлээр өөрчилж дахин босгох шийдэлтэй байгаа.
04:25
They make the case that what we should really be doing is weaning ourselves
70
265177
4130
Тэдний санаа нь бид байнгын өсөлтөд улайрахаа больж,
04:29
from the addiction to growth and shifting to a post-growth economy.
71
269307
4838
өсөлтийн дараах эдийн засагт шилжих хэрэгтэй.
04:35
What would that look like?
72
275146
1293
Яг ямар байх бол?
04:36
A post-growth economy wouldn’t assume that the economy should grow;
73
276439
4713
Өсөлтийн дараах эдийн засагт өсөх ёстой гэсэн хүлээлт байхгүй болно.
04:41
instead, it would require us to focus on improving what we really need—
74
281360
4046
Оронд нь бидэнд яг хэрэгтэй байгаа зүйлс, жишээ нь, сэргээгдэх эрчим хүч, эрүүл мэнд
04:45
things like renewable energy, healthcare, and public transportation.
75
285406
3629
нийтийн тээвэр зэргийг сайжруулахад төвлөрөх юм.
04:49
To do that, post-growth economists suggest that rich countries
76
289368
4088
Ингэхийн тулд эдийн засагчид хөгжсөн орнуудад амьдрах цалинг баталгаажуулж
04:53
should do things like guarantee living wages,
77
293456
2544
баян ядуугийн ялгааг багасгаж, нийтийн үйлчилгээний,
04:56
reduce wealth and income inequality,
78
296000
2127
ялангуяа эрүүл мэндийн үйлчилгээний
04:58
and ensure universal access to public services, like healthcare.
79
298127
3795
хүртээмжийг сайжруулах хэрэгтэй гэж санал болгож байгаа юм.
05:02
In such an economy, people would be theoretically less dependent on their jobs
80
302423
4504
Ийм эдийн засагт амьжиргааны зардлаа олж, эрүүл мэндийн
05:06
to earn their living or get healthcare,
81
306927
2378
үйлчилгээ авахын тулд хүмүүс ажлаасаа арай бага
05:09
so it might be more feasible to scale down production
82
309305
3045
хамааралтай болж, энэ нь бага хэрэгцээтэй зүйлсийн
05:12
of things deemed less necessary.
83
312350
2127
үйлдвэрлэлийг бууруулах боломжтой юм.
05:15
But this raises other questions: who gets to define what’s necessary?
84
315519
3963
Энд нэг асуулт гарч ирж байгаа нь: юу хэрэгцээтэйг хэн тодорхойлох вэ?
05:19
How would we resolve the inevitable disagreements?
85
319482
3169
Зайлшгүй санал хуваагдах энэ асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх вэ?
05:22
Could we really do away with entire industries?
86
322651
3129
Бүх үйлдвэрлэлээ зогсоовол бид давж гарах болов уу?
05:26
The “we’ll come up with new ideas to solve these problems” approach
87
326530
3838
Шинэ санаагаар асуудлыг шийднэ гэсэн арга бодитой хэрэгжих боломж нь
05:30
can seem as realistic as, well, a magical gold coin.
88
330368
4004
шидэт алтан зоостой ижил байх бололтой.
05:34
And the “we have to fundamentally change our economies” approach
89
334914
3879
Эдийн засгийг сууриар нь өөрчлөх арга улс төрийн хувьд
05:38
can seem politically daunting, particularly in rich countries.
90
338793
3628
ялангуяа баян орнуудад хэцүү байж магадгүй.
05:42
One way or another, we have to find a way to benefit everyone
91
342588
3712
Аль нь ч байсан, бүх хүнд ашигтай мөн бас эх дэлхийд ээлтэй
05:46
while also taking care of our planet.
92
346300
2377
арга замыг олох хэрэгтэй юм.

Original video on YouTube.com
Энэ вэбсайтын тухай

Энэ сайт нь танд англи хэл сурахад хэрэгтэй YouTube-ийн видеонуудыг танилцуулах болно. Та дэлхийн өнцөг булан бүрээс шилдэг багш нарын заадаг англи хэлний хичээлүүдийг үзэх болно. Видеоны хуудас бүр дээр гарч буй англи хадмал дээр давхар товшиж, тэндээс видеог тоглуул. Хадмал орчуулга нь видеог тоглуулахтай синхрон гүйлгэдэг. Хэрэв танд санал хүсэлт, санал хүсэлт байвал энэ холбоо барих маягтыг ашиглан бидэнтэй холбоо барина уу.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7