Can the economy grow forever?

907,641 views ・ 2022-08-11

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Dinh Lieu Vu
00:09
Let’s say you discover a magical gold coin that doubles every 25 years.
0
9005
5130
Giả sử bạn khám phá ra một đồng vàng kỳ diệu
và cứ sau 25 năm sẽ tăng gấp đôi.
00:14
75 years later, you’d only have eight coins.
1
14510
3337
Sau 75 năm, bạn chỉ có tám đồng vàng.
00:17
But 1,000 years later, you’d have over a trillion.
2
17847
3629
Nhưng sau 1.000 năm, bạn sẽ có hơn một nghìn tỷ.
00:21
And in just 4,600 years, your gold coins would outweigh the observable universe.
3
21601
6423
Và chỉ trong 4.600 năm nữa,
số tiền vàng đó sẽ nhiều hơn cả vũ trụ có thể quan sát được.
00:28
This periodic doubling is an example of exponential growth,
4
28733
3879
Sự gia tăng gấp bội theo định kỳ này
là một ví dụ về tăng trưởng theo cấp số mũ,
00:32
and while we’re not in any danger of discovering a real-life golden goose-coin,
5
32612
6131
và mặc dù chúng ta không gặp bất kì nguy cơ nào
từ việc phát hiện ra đồng xu ngỗng vàng ngoài đời thực,
00:38
something almost as consequential has been growing like this
6
38743
3795
nhưng kỳ thực có thứ gì đó như thể là kết quả đã phát triển tương tự
00:42
for the past 200 or so years: the global economy.
7
42538
4171
trong khoảng 200 năm qua: nền kinh tế toàn cầu.
00:47
Many economists think that an eternally growing economy
8
47085
3545
Nhiều nhà kinh tế học nghĩ rằng một nền kinh tế tăng trưởng không ngừng
00:50
is necessary to keep improving people’s lives,
9
50630
3420
là cần thiết để tiếp tục cải thiện cuộc sống con người,
00:54
and that if the global economy stops growing,
10
54175
2502
và nếu nền kinh tế toàn cầu ngưng phát triển,
00:56
people would fight more over the fixed amount of value that exists,
11
56677
3712
người ta sẽ tranh cãi về tổng lượng giá trị cố định hiện có,
01:00
rather than working to generate new value.
12
60389
2628
hơn là lao động để tạo ra giá trị mới.
01:03
That raises the question:
13
63518
1585
Điều đó đặt ra câu hỏi:
01:05
is infinite growth possible on a finite planet?
14
65103
3211
sự tăng trưởng vô hạn có thể xảy ra trên một hành tinh hữu hạn?
01:09
We measure economic growth by tracking the total financial value
15
69065
4046
Con người đo lường sự tăng trưởng kinh tế nhờ việc theo dõi tổng giá trị tài chính
01:13
of everything a country (or the world) produces and sells on the market.
16
73111
4796
của mọi thứ trong một quốc gia (hoặc toàn cầu)
sản xuất và bán ra thị trường.
01:18
These products can help us meet basic needs
17
78157
2419
Các sản phẩm này sẽ giúp đáp ứng những nhu cầu cơ bản
01:20
or improve our individual and collective quality of life.
18
80576
3921
hay cải thiện chất lượng cuộc sống của cá nhân và tập thể.
01:24
But they also, crucially, take resources to invent, build, or maintain.
19
84747
5631
Ngược lại, về cơ bản, hàng hóa cũng đòi hỏi
nguồn lực để phát minh, xây cất, hay duy trì.
01:30
For example, this smartphone.
20
90878
2044
Ví dụ như, cái điện thoại thông minh này.
01:32
It’s valuable in part because it contains aluminum, gallium, and silicon,
21
92922
4546
Nó giá trị phần nào bởi vì nó cấu thành từ nhôm, gallium, và silicon,
01:37
all of which took energy and resources to mine, purify, and turn into a phone.
22
97468
4963
tất cả đều đỏi hỏi năng lượng và tài nguyên
để khai thác, tinh chế và lắp ráp thành một cái điện thoại.
01:42
It’s also valuable because of all the effort that went
23
102640
2544
Nó cũng có giá trị vì tất cả sự cống hiến
01:45
into designing the hardware and writing the software.
24
105184
3045
dành cho việc thiết kế phần cứng và lập trình phần mềm.
01:48
And it’s also valuable because a guy in a black turtleneck got up on stage
25
108229
3879
Và nó cũng có giá trị bởi vì một gã mặc áo len màu đen đứng trên sân khấu
và nói với bạn là giá trị nó như thế.
01:52
and told you it was.
26
112108
1501
01:54
So how do we grow the total financial value of all things?
27
114152
5088
Vậy làm sao để chúng ta gia tăng tổng giá trị tài chính của tất cả mọi thứ?
01:59
One way is to make more things.
28
119240
2961
Có một cách đó là chế tạo.
02:02
Another way is to invent new things.
29
122201
3045
Một cách khác là phát minh ra thứ mới mẻ.
02:05
However you do it, growing the economy requires resources and energy.
30
125246
5213
Tuy nhiên làm vậy, việc phát triển nền kinh tế yêu cầu
các nguồn tài nguyên và năng lượng.
02:10
And eventually, won’t we just run out?
31
130459
2545
Và sau cùng, chúng ta sẽ không khai thác cạn kiệt chứ?
02:13
To answer this question, let's consider what goes into the economy
32
133629
3712
Để giải đáp thắc mắc này, hãy xem xét thứ hình thành nên nền kinh tế
02:17
and what comes out of it:
33
137508
1710
và kết quả đầu ra của nó:
02:19
its inputs are labor, capital— which you can think of as money—
34
139218
4505
với đầu vào là nhân công, vốn– thứ mà bạn có thể coi là tiền–
02:23
and natural resources, like water or energy.
35
143723
3128
và các nguồn tài nguyên thiên nhiên, như nước hoặc năng lượng.
02:27
Its output is value.
36
147226
2127
Sản phẩm đầu ra là giá trị.
02:29
Over the past 200 years, economies have gotten exponentially more efficient
37
149770
4964
Trong hơn 200 năm qua, các nền kinh tế đã đạt được giá trị sản xuất hiệu quả hơn
02:34
at producing value.
38
154734
1460
theo cấp số mũ.
02:36
If we, as a species, are able to keep upgrading our economies
39
156694
4046
Nếu con người, như là một loài, có thể tiếp tục cải tiến nền kinh tế
02:40
so that they get ever-more efficient,
40
160740
2544
để trở nên ngày càng hiệu quả hơn,
02:43
we could theoretically pump out more and more value using the same—
41
163284
5005
về lý thuyết, chúng ta có thể sản xuất ồ ạt
ngày càng nhiều giá trị hơn nhờ phương thức cũ–
02:48
or, let’s be really ambitious here— fewer resources.
42
168289
3795
hoặc, phải thực sự tham vọng– chế tạo với ít nguồn tài nguyên hơn.
02:52
So, how do we do that?
43
172710
1376
Vậy thì, làm thế nào được?
02:54
How do we increase efficiency?
44
174086
2503
Làm sao để gia tăng năng suất?
02:56
With new technologies.
45
176964
1794
Với những công nghệ mới.
02:59
This is where we hit a snag.
46
179133
1835
Đây là khi con người vấp phải trở ngại.
03:01
New tech, in addition to making things more efficient,
47
181260
3087
Công nghệ mới, ngoài việc chế tạo mọi thứ hiệu quả hơn,
03:04
can also generate new demand, which ends up using more resources.
48
184347
4254
cũng có thể tạo ra nhu cầu mới,
điều đó dẫn đến việc sử dụng nhiều tài nguyên hơn.
03:09
We’re actually not in imminent danger of running out of most resources.
49
189268
5005
Chúng ta không thực sự có nguy cơ cạn kiệt hầu hết các nguồn tài nguyên.
03:14
But we have a much bigger and more immediate problem:
50
194440
3170
Nhưng chúng ta gặp phải một vấn đề trước mắt lớn hơn nhiều:
03:17
the global economy, and in particular those of rich countries,
51
197818
3337
nền kinh tế toàn cầu, và đặc biệt là các nước phát triển,
03:21
is driving climate change and destroying valuable natural environments
52
201155
4421
đang làm cho khí hậu biến đổi
và phá hủy những môi trường tự nhiên có giá trị
03:25
on which all of us depend—
53
205576
1502
mà tất cả chúng ta phụ thuộc vào–
03:27
soil, forests, fisheries, and countless other resources
54
207078
3753
đất trồng, rừng xanh, ngư trường, và vô số nguồn tài nguyên khác
03:30
that help keep our civilization running.
55
210831
2294
giúp vận hành nền văn minh nhân loại.
03:33
So, what should we do?
56
213542
1627
Vậy chúng ta nên làm gì?
03:35
This is where economists disagree.
57
215169
2795
Đây là khi các nhà kinh tế học tranh cãi.
03:38
Most economists think that new ideas will be able to fix most of these problems.
58
218297
5172
Hầu hết họ cho rằng những ý tưởng mới
sẽ có thể khắc phục hầu hết những vấn đề này.
03:43
They argue that,
59
223678
1126
Họ lập luận rằng,
03:44
in the same way that exponentially increasing resource and energy use
60
224804
4504
giống như ngày càng gia tăng một cách nhanh chóng
việc sử dụng tài nguyên và năng lượng
03:49
have fueled exponential economic growth,
61
229308
3212
đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo cấp số nhân,
03:52
human ingenuity has also increased exponentially,
62
232520
3253
tài khéo léo của con người cũng tăng lên nhanh chóng,
03:55
and will rise to meet these challenges in ways that we simply can't predict.
63
235898
5130
và sẽ vươn lên để đáp ứng những thách thức này
theo những cách đơn giản khó lường.
04:01
For example, between 2000 and 2014,
64
241320
3212
Ví dụ, từ giữa năm 2000 đến năm 2014,
04:04
Germany grew their GDP by 16%, while cutting CO2 emissions by 12%.
65
244532
6465
Đức đã tăng GDP của họ lên 16%, mặc dù cắt giảm 12% lượng khí thải CO2.
04:11
That’s impressive, but it’s not cutting emissions fast enough
66
251539
3170
Thật ấn tượng, nhưng việc cắt giảm khí thải không đủ nhanh
04:14
to limit warming to 1.5 degrees Celsius.
67
254709
3211
để hạn chế sự nóng lên ở mức 1,5 độ C.
04:18
For this reason and others,
68
258170
1669
Vì lý do này và nhiều thứ khác,
04:19
some economists think the solution is to reengineer our economies completely.
69
259839
5172
một vài nhà kinh tế học cho rằng giải pháp là
tái cấu trúc hoàn toàn nền kinh tế.
04:25
They make the case that what we should really be doing is weaning ourselves
70
265177
4130
Họ đưa ra trường hợp rằng điều mà con người thực sự nên làm
04:29
from the addiction to growth and shifting to a post-growth economy.
71
269307
4838
là từ bỏ tư duy tăng trưởng và dịch chuyển sang một nền kinh tế hậu tăng trưởng.
04:35
What would that look like?
72
275146
1293
Mọi thứ sẽ ra sao?
04:36
A post-growth economy wouldn’t assume that the economy should grow;
73
276439
4713
Một nền kinh tế hậu tăng trưởng sẽ không khiến cho nền kinh tế phát triển;
04:41
instead, it would require us to focus on improving what we really need—
74
281360
4046
thay vì thế, nó sẽ yêu cầu con người tập trung cải thiện thứ cần thiết—
04:45
things like renewable energy, healthcare, and public transportation.
75
285406
3629
như năng lượng tái tạo, chăm sóc sức khỏe, và giao thông công cộng.
04:49
To do that, post-growth economists suggest that rich countries
76
289368
4088
Để làm được, các nhà kinh tế học về hậu tăng trưởng
đề xuất rằng các nước giàu có
04:53
should do things like guarantee living wages,
77
293456
2544
nên làm những việc như đảm bảo lương sinh hoạt tối thiểu,
04:56
reduce wealth and income inequality,
78
296000
2127
thu hẹp chênh lệch về tài sản và thu nhập,
04:58
and ensure universal access to public services, like healthcare.
79
298127
3795
và đảm bảo việc tiếp cận phổ cập tới các dịch vụ công,
như chăm sóc sức khỏe.
05:02
In such an economy, people would be theoretically less dependent on their jobs
80
302423
4504
Trong một nền kinh tế như vậy,
về mặt lý thuyết mọi người sẽ ít phụ thuộc hơn vào công việc
05:06
to earn their living or get healthcare,
81
306927
2378
để kiếm sống hoặc chăm sóc sức khỏe,
05:09
so it might be more feasible to scale down production
82
309305
3045
vậy nên sẽ khả thi hơn nếu giảm quy mô sản xuất
05:12
of things deemed less necessary.
83
312350
2127
của những thứ được xem là ít cần thiết.
05:15
But this raises other questions: who gets to define what’s necessary?
84
315519
3963
Nhưng điều này đặt ra những thắc mắc khác: ai sẽ định nghĩa sự cần thiết?
05:19
How would we resolve the inevitable disagreements?
85
319482
3169
Chúng ta sẽ giải quyết những bất đồng khó tránh ra sao?
05:22
Could we really do away with entire industries?
86
322651
3129
Có thể nào loại bỏ được toàn bộ ngành công nghiệp?
05:26
The “we’ll come up with new ideas to solve these problems” approach
87
326530
3838
Cách tiếp cận “Chúng ta sẽ đưa ra ý tưởng mới--
để giải quyết những vấn đề này”
05:30
can seem as realistic as, well, a magical gold coin.
88
330368
4004
có vẻ thực tế, như là, một đồng tiền vàng thần kỳ.
05:34
And the “we have to fundamentally change our economies” approach
89
334914
3879
Và cách tiếp cận “về cơ bản con người phải thay đổi nền kinh tế”
05:38
can seem politically daunting, particularly in rich countries.
90
338793
3628
có thể gây ra cản trở về mặt chính trị, đặc biệt là ở các nước giàu có.
05:42
One way or another, we have to find a way to benefit everyone
91
342588
3712
Dù bằng cách nào, chúng ta phải tìm cách đem lại lợi ích cho mọi người
05:46
while also taking care of our planet.
92
346300
2377
đi cùng việc chăm sóc hành tinh xanh của chúng ta.

Original video on YouTube.com
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7