Why does the universe exist? | Jim Holt | TED

Translator: Anh Vi Le Reviewer: Nguyen Nguyen

Why does the universe exist?

Tại sao vũ trụ tồn tại?

Why is there — Okay. Okay. (Laughter)

Tại sao ở đó -- Vâng, vâng. (Tiếng cười)

This is a cosmic mystery. Be solemn.

Đây là một bí ẩn vũ trụ. Xin hãy nghiêm túc.

Why is there a world, why are we in it,

Tại sao có thế giới này, tại sao chúng ta ở trong nó,

and why is there something rather than nothing at all?

và cuối cùng là tại sao lại có vật chất mà không phải là hư không?

I mean, this is the super ultimate "why" question?

Tôi muốn nói, đây là một cấu hỏi tột cùng "tại sao"?

So I'm going to talk about the mystery of existence,

Nên tôi sẽ nói về bí ẩn của sự tồn tại,

the puzzle of existence,

câu đó của sự tồn tại,

where we are now in addressing it,

chúng ta đang ở đâu trong nó,

and why you should care,

và tại sao bạn nên quan tâm,

and I hope you do care.

và tôi hi vọng bạn quan tâm.

The philosopher Arthur Schopenhauer said that

Nhà thiên văn học Arthur Schopenhauer đã nói

those who don't wonder about the contingency of their existence,

những người không tự hỏi về sự ngẫu nhiên của sự tồn tại của chúng ta

of the contingency of the world's existence,

sự ngẫu nhiên của sự tồn tại của thế giới,

are mentally deficient.

là những kẻ thiểu năng.

That's a little harsh, but still. (Laughter)

Nói vậy có hơi quá, nhưng đúng. (Tiếng cười)

So this has been called the most sublime

Nên nó vốn được gọi là một câu hỏi

and awesome mystery,

cao siêu nhất, kỳ bí nhất,

the deepest and most far-reaching question

sâu sắc nhất, và vươn xa nhất mà

man can pose.

con người có thể đặt ra.

It's obsessed great thinkers.

Nó ám ảnh những cái đầu vĩ đại.

Ludwig Wittgenstein, perhaps the greatest

Ludwig Wittgenstein, có lẽ là

philosopher of the 20th century,

nhà triết học vĩ đại nhất thế kỷ 20,

was astonished that there should be a world at all.

đã kinh ngạc rằng trên hết có một thế giới.

He wrote in his "Tractatus," Proposition 4.66,

Ông viết trong tác phẩm "Tractatus" Kiến nghị 4.66,

"It is not how things are in the world

"Điều bí ẩn không phải là mọi thứ đã xuất hiện

that is the mystical,

như thế nào, mà đó là

it's that the world exists."

sự tồn tại của thế giới."

And if you don't like taking your epigrams

Nếu bạn không thích nghe lời châm biếm

from a philosopher, try a scientist.

từ một nhà triết học, thử một nhà khoa học.

John Archibald Wheeler, one of the great physicists

John Archibald Wheeler, một trong những nhà vật lý học vĩ đại

of the 20th century,

của thế kỷ 20,

the teacher of Richard Feynman,

Thầy của Richard Feynman,

the coiner of the term "black hole,"

người đặt ra khái niệm "hố đen",

he said, "I want to know

ông nói, "Tôi muốn biết

how come the quantum,

tại sao là lượng tử,

how come the universe, how come existence?"

tại sao là vũ trụ, tại sao là sự tồn tại?"

And my friend Martin Amis —

Và bạn của tôi Martin Amis --

sorry that I'll be doing a lot of name-dropping in this talk,

thứ lỗi vì tôi sẽ kể ra rất nhiều cái tên trong bài nói này,

so get used to it —

xin hãy quen với nó --

my dear friend Martin Amis once said

bạn tốt của tôi Martin Amis một lần đã nói

that we're about five Einsteins away from answering

chúng ta cần năm Einstein để trả lời câu hỏi

the mystery of where the universe came from.

bí ẩn của vũ trụ đến từ đâu.

And I've no doubt there are five Einsteins

Và tôi không nghi ngờ có năm Einstein

in the audience tonight.

trong khán phòng tối nay.

Any Einsteins? Show of hands? No? No? No?

Ai là Einstein? Giơ tay? Không ?

No Einsteins? Okay.

Không có Einstein? Okay.

So this question, why is there something rather than nothing,

Vậy là câu hỏi, tại sao có các thứ thay vì không có gì,

this sublime question, was posed rather late

câu hỏi kỳ vĩ này, đã được đặt ra

in intellectual history.

vào cuối lịch sử khoa học.

It was towards the end of the 17th century,

Nó là vào cuối thế kỷ 17

the philosopher Leibniz who asked it,

nhà triết học Leibniz đã hỏi nó,

a very smart guy, Leibniz,

một người rất thông minh, Leibniz,

who invented the calculus

người đã phát minh ra tích phân

independently of Isaac Newton, at about the same time,

độc lập với Isaac Newton, cùng thời gian,

but for Leibniz, who asked why is there something rather than nothing,

nhưng đối với Leibniz, người đã hỏi tại sao tại có các thứ thay vì hư vô,

this was not a great mystery.

đây không phải là một bí ẩn lớn.

He either was or pretended to be

Ông vừa là hoặc giả bộ là

an Orthodox Christian in his metaphysical outlook,

một người Công giáo chính thống trong tầm nhìn siêu hình của ông,

and he said it's obvious why the world exists:

và ông nói rằng thật rõ ràng tại sao thế giời này tồn tại

because God created it.

bởi vì Chúa đã sáng tạo ra nó.

And God created, indeed, out of nothing at all.

Và Chúa đã sáng tạo, từ hư vô.

That's how powerful God is.

Đó là sự quyền lực của Chúa.

He doesn't need any preexisting materials to fashion a world out of.

Ngài không cần bất cứ thứ nguyên liệu nào để tạo nên thế giới.

He can make it out of sheer nothingness,

Ngài có thể làm nó ra từ hư không tuyệt đối,

creation ex nihilo.

sự sáng tạo từ hư không.

And by the way, this is what

Và, đây là những gì

most Americans today believe.

đa số người Mỹ hiện nay tin.

There is no mystery of existence for them.

Với họ, sự tồn tại chẳng có gì bí ẩn

God made it.

Chúa đã làm ra nó.

So let's put this in an equation.

Vậy hãy đặt nó vào một phương trình.

I don't have any slides so I'm going to mime my visuals,

Tôi không có máy chiếu nên tôi sẽ mô tả bằng động tác,

so use your imaginations.

các bạn hãy cố hình dung.

So it's God + nothing = the world.

Đó là Chúa + hư vô = Thế giới.

Okay? Now that's the equation.

Okay? Đó là phương trình.

And so maybe you don't believe in God.

Và có thể bạn không tin vào Chúa.

Maybe you're a scientific atheist

Có thể bạn là một nhà khoa học vô thần

or an unscientific atheist, and you don't believe in God,

hoặc một người bình thường vô thần, và bạn không tin vào Chúa,

and you're not happy with it.

và bạn không hài lòng với nó.

By the way, even if we have this equation,

Thậm chí nếu chúng ta có phương trình này,

God + nothing = the world,

Chúa + Hư vô = Thế giới,

there's already a problem:

vốn dĩ đã có một vấn đề:

Why does God exist?

Tại sao chúa tồn tại?

God doesn't exist by logic alone

Chúa không tồn tại chỉ bằng logic

unless you believe the ontological argument,

trừ khi bạn tin vào lý lẽ bản thể luận,

and I hope you don't, because it's not a good argument.

và tôi hi vọng bạn không tin, bởi vì nó không phải là một lý lẽ tốt.

So it's conceivable, if God were to exist,

Vậy là nó có thể hiểu được, nếu chúa cần phải tồn tại,

he might wonder, I'm eternal, I'm all-powerful,

ông sẽ thắc mắc, ta phi thường, ta quyền lực,

but where did I come from?

nhưng ta đến từ đâu?

(Laughter)

(Tiếng cười)

Whence then am I?

Từ đâu mà có ta?

God speaks in a more formal English.

Chúa nói bằng Tiếng Anh trang trọng hơn.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And so one theory is that God was so bored with

Vậy là thuyết của Chúa đã bị bối rồi bởi

pondering the puzzle of His own existence

câu hỏi về sự xuất hiện của chính Chúa

that He created the world just to distract himself.

và Ngài sáng tạo nên thế giới chỉ để quên đi thắc mắc của chính mình.

But anyway, let's forget about God.

Nhưng thôi, hãy gác lại chuyện Chúa.

Take God out of the equation: We have

Đưa Ngài ra khỏi phương trình: Ta có:

________ + nothing = the world.

___ +hư vô = Thế giới.

Now, if you're a Buddhist,

Bây giờ, bạn là một Phật tử,

you might want to stop right there,

bạn muốn dừng lại ở đó,

because essentially what you've got is

bởi vì căn bản bạn tin rằng

nothing = the world,

hư vô = Thế giới,

and by symmetry of identity, that means

với tính chất đối xứng, nghĩa là:

the world = nothing. Okay?

Thế giới = hư vô.

And to a Buddhist, the world is just a whole lot of nothing.

Đối với một Phật từ, thê giới chỉ là một tập hợp của hư vô.

It's just a big cosmic vacuity.

Nó chỉ là một vũ trụ trống rỗng.

And we think there's a lot of something out there

Và chúng ta nghĩ rằng có nhiều thứ ngoài kia

but that's because we're enslaved by our desires.

là bởi vì chúng ta bị trói buộc bởi những dục vọng.

If we let our desires melt away,

Nếu chúng ta để những dục vọng tan biến,

we'll see the world for what it truly is,

chúng ta sẽ thấy bản chất thực sự của thế giới,

a vacuity, nothingness,

một sự trống rỗng, hư vô,

and we'll slip into this happy state of nirvana

và chúng ta sẽ đến cõi cực lạc, niết bàn

which has been defined as having

nới được định nghĩa là có đủ sự sống

just enough life to enjoy being dead. (Laughter)

để tận hưởng cái chết. (Tiếng cười)

So that's the Buddhist thinking.

Vậy đó là cách nghĩ của Phật tử.

But I'm a Westerner, and I'm still concerned

Nhưng tôi là một người Phương Tây, và tôi vẫn quan tâm

with the puzzle of existence, so I've got

với câu đố của sự tồn tại, vậy ta có

________ + —

__________ + —

this is going to get serious in a minute, so —

cần phải nghiêm túc trong phút tới, vậy

________ + nothing = the world.

____+ hư vô = thế giới.

What are we going to put in that blank?

Chúng ta phải điền gì vào chỗ trống?

Well, how about science?

Vâng, khoa học thì sao?

Science is our best guide to the nature of reality,

Khoa học là chỉ dẫn tốt nhất của chúng ta tới tự nhiên,

and the most fundamental science is physics.

và khoa học căn bản nhất là vật lý.

That tells us what naked reality really is,

Nó nói cho chúng ta thực tại trần trụi là gì,

that reveals what I call TAUFOTU,

nó tiết lộ cái tôi gọi là TAUFOTU,

the True And Ultimate Furniture Of The Universe.

the True And Ulimate Furniture Of The Universe (Trang bị thực chất và tột cùng của Vũ trụ)

So maybe physics can fill this blank,

Vậy có thể Vật lý có thể điền vào chỗ trống này,

and indeed, since about the late 1960s or around 1970,

và thực sự, từ khoảng 1960 đến 1970,

physicists have purported to give

các nhà vật lý đã có ý muốn đưa ra

a purely scientific explanation of how

một lời giải thích thuần túy khoa học cho việc

a universe like ours could have popped into existence

vũ trụ của chúng ta đã được sinh ra như thế nào

out of sheer nothingness,

từ hư không tuyệt đối,

a quantum fluctuation out of the void.

sự biến thiên lượng tử ra khỏi sự trống rỗng.

Stephen Hawking is one of these physicists,

Stephen Hawking là một trong số đó,

more recently Alex Vilenkin,

gần đây hơn là Alex Vilenkin,

and the whole thing has been popularized

và tất cả mọi thứ đã được phổ biến

by another very fine physicist and friend of mine,

bởi những nhà vật lý tuyệt vời khác và bạn bè tôi,

Lawrence Krauss, who wrote a book called

Lawrence Krauss, người viết cuốn sách

"A Universe from Nothing,"

"Một vũ trụ từ hư không,"

and Lawrence thinks that he's given —

và Lawrence nghĩ ông đã cho đi --

he's a militant atheist, by the way,

ông là một quân nhân vô thần,

so he's gotten God out of the picture.

nên ông đã đua Chúa ra khỏi bức tranh.

The laws of quantum field theory,

Các định luật của trường lượng tử,

the state-of-the-art physics, can show how

vật lý tiên tiến nhất, có thể cho thấy

out of sheer nothingness,

làm thế nào thoát ra khỏi sự hư không,

no space, no time, no matter, nothing,

không có không gian, thời gian, vật chất, không gì hết.

a little nugget of false vacuum

một viên quặng nhỏ của chân không

can fluctuate into existence,

có thể biến thành sự tồn tại,

and then, by the miracle of inflation,

và rồi, bằng phép màu của sự mở rộng,

blow up into this huge and variegated cosmos

bùng nổ thành một vũ trụ to lớn và đa dạng

we see around us.

mà chúng ta thấy xung quanh chúng ta.

Okay, this is a really ingenious scenario.

Vâng, đây thực sự là một khung cảnh rất tài tình.

It's very speculative. It's fascinating.

Nó rất hấp dẫn. Rất quyến rũ.

But I've got a big problem with it,

Nhưng tôi có một vấn đề lớn với nó,

and the problem is this:

và đó là:

It's a pseudo-religious point of view.

Nó là một quan điểm giả tôn giáo.

Now, Lawrence thinks he's an atheist,

Lawrence nghĩ rằng ông là vô thần,

but he's still in thrall to a religious worldview.

nhưng ông vẫn là nô lệ của một cách nhìn tôn giáo.

He sees physical laws as being like divine commands.

Ông thấy các định luật vật lý như những mệnh lệnh thần thánh.

The laws of quantum field theory for him

Các luật của thuyết lượng tử đối với ông

are like fiat lux, "Let there be light."

như mệnh lệnh chiếu sáng, "Phải có ánh sáng" (Kinh cựu ước)

The laws have some sort of ontological power or clout

Các định luật có nét gì đó của bản thể luận

that they can form the abyss,

rằng chúng có thể hình thành địa ngục,

that it's pregnant with being.

rằng nó phôi thai với sinh vật.

They can call a world into existence out of nothing.

Nó có thể gọi ra một thế giới từ hư không.

But that's a very primitive view of what

Nhưng đó là một cái nhìn rất nguyên sơ đối với

a physical law is, right?

những định luật vật lý.?

We know that physical laws are actually

Chúng ta biết rằng những định luật vật lý thực sự

generalized descriptions of patterns and regularities

là diễn tả khái quát của các mô hình và các quy tắc

in the world.

trên thế giới.

They don't exist outside the world.

Chúng không tồn tại bên ngoài thế giới.

They don't have any ontic cloud of their own.

Chúng không có những đám mây thực tế của riêng mình.

They can't call a world into existence

Chúng không thể gọi thế giới ra

out of nothingness.

từ hư không.

That's a very primitive view

Đó là cái nhìn nguyên sơ nhất

of what a scientific law is.

về định luật khoa học là gì.

And if you don't believe me on this,

Nếu bạn không tin tôi trong vấn đề này,

listen to Stephen Hawking,

hãy nghe Stephen Hawkin,

who himself put forward a model of the cosmos

chính ông đã đề xuất một mô hình vũ trụ

that was self-contained,

một cấu trúc độc lập,

didn't require any outside cause, any creator,

không đòi hỏi bất cứ nguyên nhân bên ngoài, bất cứ đấng sáng tạo nào,

and after proposing this,

và sau khi đề xuất nó,

Hawking admitted that he was still puzzled.

Hawkin thừa nhận rằng ông vẫn còn bối rối.

He said, this model is just equations.

Mô hình này mới chỉ là các phương trình.

What breathes fire into the equations

Cái gì thổi lửa vào những phương trình

and creates a world for them to describe?

và tạo nên một thế giới để cho chúng diễn tả?

He was puzzled by this,

Ông bối rối bởi những điều này,

so equations themselves can't do the magic,

vậy bản thân các phương trình không thể làm nên phép màu,

can't resolve the puzzle of existence.

không thể giải đáp câu đố về sự tồn tại.

And besides, even if the laws could do that,

Ngoài ra, thậm chí nếu các định luật có thể làm điều đó,

why this set of laws?

tại sao lại là những luật này?

Why quantum field theory that describes

Tại sao lại là thuyết trường lượng tử

a universe with a certain number of forces

giải thích vũ trụ với một số lượng nhất định các luật

and particles and so forth?

và các hạt và nhiều nữa?

Why not a completely different set of laws?

Tại sao không phải là một tập luật hoàn toàn khác?

There are many, many mathematically consistent sets of laws.

Có rất nhiều, nhiều các tập luật toán học chặt chẽ.

Why not no laws at all? Why not sheer nothingness?

Tại sao không phải không có luật nào hết? Tại sao không phải hư không tuyệt đối?

So this is a problem, believe it or not,

Nên đây chính là một vấn đề, dù tin hay không,

that reflective physicists really think a lot about,

mà các nhà vật lý sâu sắc thực sự suy nghĩ rất nhiều

and at this point they tend to go metaphysical,

và ở điểm này họ thường thiên về siêu hình,

say, well, maybe the set of laws

nói rằng, vâng, có lẽ tập luật

that describes our universe,

giải thích vũ trụ,

it's just one set of laws

chỉ là một trong các tập luật

and it describes one part of reality,

và diễn tả một phần của hiện thực,

but maybe every consistent set of laws

nhưng có thể mỗi một tập luật chặt chẽ

describes another part of reality,

giải thích một phần khác nhau của vũ trụ,

and in fact all possible physical worlds

và sự thực tất cả các thể giới vật chất

really exist, they're all out there.

thực sự tồn tại, tất cả ở ngoài kia.

We just see a little tiny part of reality

Chúng ta chỉ nhìn thấy một phần nhỏ của hiện thực

that's described by the laws of quantum field theory,

mà được biểu diễn bởi các luật trường lượng tử,

but there are many, many other worlds,

nhưng vẫn còn, nhiều nhiều thế giới khác,

parts of reality that are described

các phần của hiện thực được diễn tả bởi

by vastly different theories

một con số khổng lỗ các thuyết

that are different from ours in ways we can't imagine,

khác với thuyết của chúng ta trong một cách mà chúng ta không thể nào hình dung nổi,

that are inconceivably exotic.

nó là một cái mới không thể nhận thức nổi.

Steven Weinberg, the father

Steven Weinberg, tác giả

of the standard model of particle physics,

của mô hình chuẩn vật lý hạt,

has actually flirted with this idea himself,

đã thực sự tự mình đến với ý tưởng này,

that all possible realities actually exist.

rằng tất cả khả năng hiện thực đều tồn tại.

Also, a younger physicist, Max Tegmark,

Một nhà vật lý trẻ hơn, Max Tegmark,

who believes that all mathematical structures exist,

người tin rằng tất cả các cấu trúc vật chất đều tồn tại,

and mathematical existence is the same thing

và sự tồn tại toán học tương đồng với

as physical existence,

tồn tại trong vật chất,

so we have this vastly rich multiverse

vậy chúng ta có một đa vũ trụ rộng lớn

that encompasses every logical possibility.

bao quanh tất cả các khả năng logic.

Now, in taking this metaphysical way out,

Bây giờ, khi nói về giải pháp siêu hình này,

these physicists and also philosophers are actually

các nhà vật lý này và cả các nhà triết học thực sự

reaching back to a very old idea

đã vươn tới một ý tưởng rất cổ xưa

that goes back to Plato.

của Plato.

It's the principle of plenitude or fecundity,

Đó là nguyên tắc của sự phong phú hay màu mỡ,

or the great chain of being,

hay một chuỗi tạo vật,

that reality is actually as full as possible.

rằng thực tại là đầy đủ nhất có thể.

It's as far removed from nothingness

Nó bị tách biệt khỏi sự hư không

as it could possibly be.

cũng như nó có thể vậy.

So we have these two extremes now.

Vậy chúng ta có hai thái cực.

We have sheer nothingness on one side,

Một bên chúng ta có thuần hư không,

and we have this vision of a reality

và bên kia chúng ta có cái nhìn của thực tại

that encompasses every conceivable world

bao quanh tất cả thể giới có thể cảm nhận được

at the other extreme: the fullest possible reality,

tại thái cực còn lại: thực tại đầy đủ nhất,

nothingness, the simplest possible reality.

hư không, thực tại đơn giản nhất.

Now what's in between these two extremes?

Vậy cái gì ở giữa hai thái cực đó?

There are all kinds of intermediate realities

Có tất cả các loại thực tại trung gian

that include some things and leave out others.

bao gồm một số thứ và bỏ qua một số thứ khác.

So one of these intermediate realities

Vậy một trong số các thực tại trung gian đó

is, say, the most mathematically elegant reality,

đó là thực tại hợp logic nhất,

that leaves out the inelegant bits,

bỏ đi những thứ phi logic,

the ugly asymmetries and so forth.

những cái phi đối xứng xấu xí và nhiều nữa.

Now, there are some physicists who will tell you

Có một số nhà vật lý sẽ nói với bạn rằng

that we're actually living in the most elegant reality.

chúng ta thực ra đang sống trong một thực tại tao nhã nhất.

I think that Brian Greene is in the audience,

Tôi nghĩ rằng Brian Greene đang trong khán phòng

and he has written a book called "The Elegant Universe."

và ông đã viết một cuốn sách tên "Vũ trụ hài hòa"

He claims that the universe we live in mathematically

Ông tuyên bố rằng vũ trụ mà chúng ta đang sống

is very elegant.

rất hài hòa về mặt toán học.

Don't believe him. (Laughter)

Đừng tin ông ta.

It's a pious hope, I wish it were true,

Đó là một hi vọng tốt, tôi ước nó là sự thật,

but I think the other day he admitted to me

nhưng tôi nghĩ rằng hôm trước ông đã thừa nhận với tôi rằng

it's really an ugly universe.

nó thực sự là một vũ trụ xấu xí.

It's stupidly constructed,

Nó được kết cấu một cách ngu ngốc,

it's got way too many arbitrary coupling constants

nó cần đến quá nhiều hằng số móc nối ngẫu nhiên,

and mass ratios

và quá nhiều tỷ khối

and superfluous families of elementary particles,

và họ các hạt cơ bản vô ích,

and what the hell is dark energy?

và năng lượng tối là cái quái gì?

It's a stick and bubble gum contraption.

Nó là một cỗ máy kỳ cục.

It's not an elegant universe. (Laughter)

Nó không phải là một vũ trụ hài hòa. (Tiếng cười)

And then there's the best of all possible worlds

Và đây là cái thế giới tốt nhất trong tất cả các khả năng.

in an ethical sense.

theo góc độ luân lý.

You should get solemn now,

Bạn nên nghiêm túc bây giờ,

because a world in which sentient beings

bởi vì một thế giới mà những thực thể có tri giác trong nó

don't suffer needlessly,

không chịu đựng một cách vô ích,

in which there aren't things like

trong nó không có những thứ như

childhood cancer or the Holocaust.

ung thư trẻ em hay sự tàn sát.

This is an ethical conception.

Đó là một quan niệm đạo đức.

Anyway, so between nothingness

Vậy, giữa hư vô

and the fullest possible reality,

và thực tại đầy đủ nhất,

various special realities.

có vô vàn thực tại riêng biệt.

Nothingness is special. It's the simplest.

Hư vô là một đặc biệt. Là cái đơn giản nhất.

Then there's the most elegant possible reality.

Vậy có một thực tại hài hòa nhất.

That's special.

Nó đặc biệt.

The fullest possible reality, that's special.

Thực tại đầy đủ khả năng nhất, nó đặc biệt.

But what are we leaving out here?

Nhưng chúng ta còn bỏ sót gì ngoài kia?

There's also just the crummy,

Còn có cả những thứ vô giá trị,

generic realities

có nhiều thực tại

that aren't special in any way,

chẳng đặc biệt một chút nào,

that are sort of random.

nó là một loại ngẫu nhiên.

They're infinitely removed from nothingness,

Có vô bàn thứ khác với hư vô,

but they fall infinitely short of complete fullness.

nhưng có không nhiều thực tại đầy đủ.

They're a mixture of chaos and order,

Chúng là sự pha trộn giữa hỗn loạn và trật tự,

of mathematical elegance and ugliness.

của sự hài hòa và phi hài hòa toán học.

So I would describe these realities

Nên tôi muốn giải thích những thực tại này

as an infinite, mediocre, incomplete mess,

như một sự hỗn độn vô tận, tầm thường không hoàn thiện,

a generic reality, a kind of cosmic junk shot.

một thực tại rộng lớn, một kiểu bịt kín...

And these realities,

Và những thực tại này,

is there a deity in any of these realities?

liệu có Thượng đế trong chúng?

Maybe, but the deity isn't perfect

Có thể, nhưng thượng đế không hoàn hảo

like the Judeo-Christian deity.

như thượng đế của Do Thái.

The deity isn't all-good and all-powerful.

Thượng đế không phải hoàn hảo và quyền lực tuyệt đối.

It might be instead 100 percent malevolent

Có thể là 100 phần trăm hiểm ác

but only 80 percent effective,

nhưng chỉ 80 phần trăm hiệu lực,

which pretty much describes the world we see around us, I think. (Laughter)

thứ diễn tả rất nhiều thế giới chúng ta thấy xung quanh, tôi nghĩ vậy.

So I would like to propose that the resolution

Nên tôi muốn đề xuất rằng lời giải cho

to the mystery of existence

bí ẩn của sự tồn tại

is that the reality we exist in

là cái thực tại mà chúng ta đang sống trong đó

is one of these generic realities.

là một trong số loại thực tại đó.

Reality has to turn out some way.

Thực tại cần phải hiện ra một cách nào đó.

It can either turn out to be nothing

Nó cũng có thể chỉ là sự hư vô

or everything or something in between.

hoặc tất cả hoặc một số thứ ở giữa.

So if it has some special feature,

Vậy nếu nó có một số tính năng đặc biệt,

like being really elegant or really full

như trở nên thực sự hài hòa hoặc đầy đủ

or really simple, like nothingness,

hoặc thực sự tầm thường, như hư vô,

that would require an explanation.

khi đó sẽ cần đến một lời giải thích.

But if it's just one of these random, generic realities,

Nhưng nếu nó chỉ là một trong những thực tại ngẫu nhiên,

there's no further explanation for it.

thì không cần phải giải thích nhiều hơn cho nó.

And indeed, I would say

Và thực sự, tôi muốn nói

that's the reality we live in.

rằng thực tại mà chúng ta sống trong.

That's what science is telling us.

Là những gì mà khoa học nói với chúng ta.

At the beginning of the week,

Vào những ngày đầu tuần,

we got the exciting information that

chúng ta có một thông tin thú vi đó là

the theory of inflation, which predicts a big,

thuyeert giãn nở, dự đoán một thực tại

infinite, messy, arbitrary, pointless reality,

to lớn, vô hạn, hỗn loạn, tùy ý và vô nghĩa,

it's like a big frothing champagne

như một chai champagne lớn đang sủi bọt

coming out of a bottle endlessly,

tuôn ra bất tận từ miệng chai,

a vast universe, mostly a wasteland

một vũ trụ rộng lớn, hầu hết bỏ phí

with little pockets of charm and order and peace,

với một một góc nhỏ đẹp đẽ và trật tự và yên bình,

this has been confirmed,

nó đã được xác thực,

this inflationary scenario, by the observations

kịch bản giãn nở này, bởi sự quan sát

made by radio telescopes in Antarctica

làm bởi kính viễn vọng radio tại Antarctica

that looked at the signature of the gravitational waves

nhìn vào các tín hiệu của các sóng hấp dẫn

from just before the Big Bang.

có từ trước Big Bang.

I'm sure you all know about this.

Tôi chắc chắn rằng các bạn đều biết việc này.

So anyway, I think there's some evidence

Vậy nên, tôi nghĩ có một số chứng cứ

that this really is the reality that we're stuck with.

rằng thực tại này là cái thực tại mà chúng ta đang mắc kẹt trong đó.

Now, why should you care?

Vậy, tại sao bạn quan tâm?

Well — (Laughter) —

Vâng -- (Tiếng cười) --

the question, "Why does the world exist?"

Câu hỏi, "Tại sao thế giới tồn tại?"

that's the cosmic question, it sort of rhymes

là một câu hỏi to lớn, như một loại thơ ca

with a more intimate question:

với một câu hỏi quen thuộc hơn:

Why do I exist? Why do you exist?

Tại sao tôi tồn tại? Tại sao bạn tồn tại?

you know, our existence would seem to be amazingly improbable,

có thể, sự tồn tại của chúng ta có thể thực sự không quan trọng,

because there's an enormous number of genetically possible humans,

bởi vì có một số lượng to lớn khả năng các con người,

if you can compute it by looking at

nếu bạn có thể tính toán bằng cách nhìn vào

the number of the genes and the number of alleles and so forth,

số lượng các gen và số các gen đẳng vị và tiếp nữa,

and a back-of-the-envelope calculation will tell you

và một phép tính nhẩm có thể nói cho bạn

there are about 10 to the 10,000th

rằng có từ 10 đến 10,000

possible humans, genetically.

con người có thể về mặt di truyền.

That's between a googol and a googolplex.

Nó nằm giữa googol và googolplex.

And the number of the actual humans that have existed

Và số lượng con người thực tế đã tồn tại là

is 100 billion, maybe 50 billion,

100 tỷ, có thể 50 tỷ,

an infinitesimal fraction, so all of us,

một phân số vô cùng nhỏ, vậy tất cả chúng ta,

we've won this amazing cosmic lottery.

chúng ta đã trúng số độc đắc vũ trụ này.

We're here. Okay.

Chúng ta ở đây. Phải không.

So what kind of reality do we want to live in?

Vậy chúng ta muốn sống trong kiểu thực tại nào?

Do we want to live in a special reality?

Chúng ta có muốn sống trong một thực tại đặc biệt?

What if we were living in the most elegant possible reality?

Thế nào nếu chúng ta sống trong thực tại tao nhã nhất có thể?

Imagine the existential pressure on us

Tưởng tượng áp lực tồn tại đặt lên chúng ta

to live up to that, to be elegant,

để đáp ứng điều đó, để tao nhã,

not to pull down the tone of it.

chứ không phải làm giảm sự tao nhã.

Or, what if we were living in the fullest possible reality?

Hoặc, thế nào nếu chúng ta sống trong cái thực tại đầy đủ nhất?

Well then our existence would be guaranteed,

Thế thì sự tồn tại của chúng ta sẽ được đảm bảo,

because every possible thing

bởi vì mọi thứ có thể

exists in that reality,

tồn tại trong thực tại đó,

but our choices would be meaningless.

nhưng mọi sự lựa chọn của chúng ta sẽ trở nên vô nghĩa.

If I really struggle morally and agonize

Nếu tôi thực sự đấu tranh một cách đạo đức và chịu khổ sở

and I decide to do the right thing,

và tôi quyết định làm những việc đúng,

what difference does it make,

nó tạo ra điều gì khác biệt,

because there are an infinite number

bởi vì sẽ có vô số

of versions of me

phiên bản của tôi

also doing the right thing

cũng làm những việc đúng

and an infinite number doing the wrong thing.

và vô số làm những việc sai.

So my choices are meaningless.

Nên lựa chọn của tôi trở nên vô nghĩa.

So we don't want to live in that special reality.

Vậy chúng ta không muốn sống trong cái thực tại đó.

And as for the special reality of nothingness,

Cũng như đối với thực tại của sự hư vô,

we wouldn't be having this conversation.

chúng ta sẽ không có cuộc hội thoại này.

So I think living in a generic reality that's mediocre,

Nên tôi nghĩ sống trong một thực tại tầm thường,

there are nasty bits and nice bits

có cả những cái xấu và những cái đẹp

and we could make the nice bits bigger

và chúng ta có thể làm cái đẹp lớn hơn

and the nasty bits smaller

và cái xấu nhỏ hơn

and that gives us a kind of purpose in life.

và nó cho chúng ta mục đích trong cuộc sống.

The universe is absurd,

Vũ trụ vô nghĩa,

but we can still construct a purpose,

nhưng chúng ta vẫn có thể tạo ra mục đích,

and that's a pretty good one,

và đó là một cái hay,

and the overall mediocrity of reality

và trên tất cả những tầm thường của thực tại

kind of resonates nicely with the mediocrity

thường vang dội với sự tầm thường

we all feel in the core of our being.

tất cả chúng ta cảm thấy trong cối lõi chúng ta.

And I know you feel it.

Tôi biết bạn cảm thấy nó.

I know you're all special,

Tôi biết tất cả các bạn đặc biệt,

but you're still kind of secretly mediocre,

nhưng bạn vẫn là một tầm thường bí ẩn,

don't you think?

bạn có nghĩ vậy?

(Laughter) (Applause)

(Tiếng cười)(Tiếng vỗ tay)

So anyway, you may say, this puzzle, the mystery of existence,

Vậy thì, bạn có thể nói, câu hỏi này, bí ẩn của sự tồn tại,

it's just silly mystery-mongering.

nó chỉ là một bí ẩn ngớ ngẩn.

You're not astonished at the existence of the universe

Bạn không ngạc nhiên với sự tồn tại của vũ trụ

and you're in good company.

và bạn làm trong một công ty tốt.

Bertrand Russell said,

Bertrand Russel đã nói,

"I should say the universe is just there, and that's all."

"Tôi nói vũ trụ chỉ ở đó, và đó là tất cả."

Just a brute fact.

Chỉ là một sự thật phũ phàng.

And my professor at Columbia, Sidney Morgenbesser,

Giáo sư của tôi tại Columbia, Sidney Morgenbesser

a great philosophical wag,

một nhà triết học vĩ đại,

when I said to him, "Professor Morgenbesser,

khi tôi nói với ông, "Giáo sư Morgenbesser,

why is there something rather than nothing?"

Tại sao lại có các thứ thay vì là không có gì?"

And he said, "Oh, even if there was nothing,

Và ông nói: "Oh, ngay cả khi không có gì,

you still wouldn't be satisfied."

anh cũng sẽ không hài lòng."

So — (Laughter) — okay.

Vậy nên - (Tiếng cười) - okay

So you're not astonished. I don't care.

Các bạn không ngạc nhiên. Tôi chẳng bận tâm.

But I will tell you something to conclude

Nhưng tôi sẽ nói một điều cho lời kết

that I guarantee you will astonish you,

và tôi bảo đảm sẽ làm bạn kinh ngạc,

because it's astonished all of the brilliant,

bởi vì nó đã làm kinh ngạc tất cả những con người

wonderful people I've met at this TED conference,

thông minh và sáng suốt mà tôi gặp tại hội nghị TED này,

when I've told them, and it's this:

kh tôi nói với họ, và đó là:

Never in my life have I had a cell phone.

Chưa bao giờ trong cuộc đời, tôi dùng điện thoại di động.

Thank you.

Cảm ơn.

(Laughter) (Applause)

(Tiếng cười)(Tiếng vỗ tay)