Eric X. Li: A tale of two political systems

Eric X.Li: Câu chuyện về hai chế độ chính trị

Translator: Long Le Reviewer: nguyen hieu

Good morning.

Xin chào.

My name is Eric Li, and I was born here.

Tên tôi là Eric Li, và tôi sinh ra tại đây.

But no, I wasn't born there.

Nhưng không, tôi không sinh ra ở đó.

This was where I was born:

Đây là nơi tôi ra đời

Shanghai, at the height of the Cultural Revolution.

Thượng Hải, vào lúc cao trào của Cách Mạng Văn Hóa.

My grandmother tells me that she heard

Bà tôi nói với tôi rằng bà nghe

tiếng súng cùng lúc với tiếng khóc chào đời của tôi.

the sound of gunfire along with my first cries.

When I was growing up, I was told a story

Khi tôi lớn lên, tôi được kể một câu chuyện

that explained all I ever needed to know about humanity.

giải thích mọi điều mà tôi cần để biết về loài người.

It went like this.

Nó như thế này.

All human societies develop in linear progression,

Tất cả xã hội loài người phát triển theo một đường thẳng

beginning with primitive society, then slave society,

bắt đầu với công xã nguyên thủy, sau đó là chế độ nô lệ.

feudalism, capitalism, socialism,

phong kiến, tư bản, xã hội chủ nghĩa,

and finally, guess where we end up?

và cuối cùng, đoán xem chúng ta sẽ dừng ở đâu?

Communism!

Chủ nghĩa cộng sản!

Sooner or later, all of humanity,

Dù sớm hay muộn, toàn thể nhân loại,

regardless of culture, language, nationality,

bất kể văn hóa, ngôn ngữ, dân tộc nào

will arrive at this final stage

cũng sẽ đi đến giai đoạn cuối cùng

of political and social development.

của nền chính trị và xã hội.

The entire world's peoples will be unified

Toàn thể nhân loại sẽ được hợp nhất

in this paradise on Earth

ở 'thiên đường mặt đất' này

and live happily ever after.

và sống hạnh phúc mãi về sau.

But before we get there, we're engaged

Nhưng trước khi chúng ta đạt được điều đó, chúng ta bị buộc tham gia

in a struggle between good and evil,

vào một cuộc đấu tranh giữa cái tốt và xấu,

the good of socialism against the evil of capitalism,

cái tốt đẹp của xã hội chủ nghĩa chống lại cái xấu xa của chủ nghĩa tư bản

and the good shall triumph.

và cái tốt sẽ giành thắng lợi.

That, of course, was the meta-narrative

Điều đó, dĩ nhiên, là câu chuyện

distilled from the theories of Karl Marx.

trích ra từ học thuyết của Karl Marx.

And the Chinese bought it.

Và người Trung Quốc đã tin nó.

We were taught that grand story day in and day out.

Ngày nào chúng tôi cũng được nghe câu chuyện đó.

It became part of us, and we believed in it.

Nó trở thành một phần của chúng tôi, và chúng tôi tin nó.

The story was a bestseller.

Câu chuyện trở nên rất được ưa chuộng.

About one third of the entire world's population

Khoảng một phần ba toàn bộ dân số thế giới

lived under that meta-narrative.

sống chịu tác động của câu chuyện siêu tưởng đó.

Then, the world changed overnight.

Sau đó, chỉ sau một đêm, thế giới thay đổi.

As for me, disillusioned by the failed religion of my youth,

Cũng như tôi, vỡ mộng bởi niềm tin sai lầm của tuổi trẻ,

I went to America and became a Berkeley hippie.

Tôi đến Mĩ và trở thành dân hippie ở Berkeley.

(Laughter)

(Cười)

Now, as I was coming of age, something else happened.

Bây giờ, khi tôi đã lớn tuổi, một số chuyện khác xảy ra.

As if one big story wasn't enough,

Như thể một câu chuyện lớn vẫn chưa đủ,

I was told another one.

tôi được kể một câu chuyện khác.

This one was just as grand.

Chuyện này cũng to lớn như vậy.

It also claims that all human societies

Người ta cũng cho rằng toàn bộ xã hội loài người

develop in a linear progression towards a singular end.

phát triển theo tiến trình đường thẳng đi đến một kết thúc duy nhất.

This one went as follows:

Câu chuyện này diễn ra như sau:

All societies, regardless of culture,

Tất cả xã hội, bất kể văn hóa,

be it Christian, Muslim, Confucian,

dù là Cơ đốc giáo, Hồi giáo, Nho giáo

must progress from traditional societies

phải phát triển từ những xã hội truyền thống

in which groups are the basic units

trong đó những nhóm người là đơn vị cơ bản

to modern societies in which atomized individuals

cho đến xã hội hiện đại trong đó những cá nhân đơn lẻ

are the sovereign units,

là đơn vị cao nhất,

and all these individuals are, by definition, rational,

và tất cả những cá nhân này theo định nghĩa là có lý trí,

and they all want one thing:

và họ đều muốn một thứ:

the vote.

bầu cử.

Because they are all rational, once given the vote,

Bởi vì họ đều có nguyện vọng là, một khi đưa ra lá phiếu bầu của mình,

they produce good government

họ tạo ra chính phủ tốt

and live happily ever after.

và sống hạnh phúc mãi mãi về sau.

Paradise on Earth, again.

'Thiên đường mặt đất', một lần nữa.

Sooner or later, electoral democracy will be

Sớm hay muộn, nền dân chủ từ bầu cử sẽ là

the only political system for all countries and all peoples,

hệ thống chính trị duy nhất dành cho mọi quốc gia và dân tộc,

with a free market to make them all rich.

với một thương trường tự do giúp họ giàu có.

But before we get there, we're engaged in a struggle

Nhưng trước khi chúng ta đạt được điều đó, chúng ta phải tham gia vào cuộc đấu tranh

between good and evil.

giữa cái tốt và xấu.

(Laughter)

(Cười)

The good belongs to those who are democracies

Cái tốt thuộc về những con người thuộc nền dân chủ

and are charged with a mission of spreading it

và phải gánh nhiệm vụ phát triển rộng được nó

around the globe, sometimes by force,

ra khắp thế giới, thỉnh thoảng bằng vũ lực,

against the evil of those who do not hold elections.

chống lại cái xấu của những ai không muốn bầu cử.

(Video) George H.W. Bush: A new world order...

(VIdeo) George H.W. Bush: Một trật tự thế giới mới...

(Video) George W. Bush:... ending tyranny in our world...

(VIdeo) George H.W. Bush: ... kết thúc sự chuyên quyền trong thế giới của chúng ta ...

(VIdeo) George H.W. Bush: ... một chuẩn mực duy nhất cho tất cả

(Video) Barack Obama:... a single standard for all

những ai nắm quyền lực.

who would hold power.

Eric X. Li: Now --

Eric X.Li: Bây giờ --

(Laughter) (Applause)

(Cười) (Vỗ tay)

This story also became a bestseller.

Câu chuyện này cũng trở nên được ưa chuộng.

According to Freedom House,

Theo Freedom House,

the number of democracies went from 45 in 1970

số lượng quốc gia có nền dân chủ tăng từ 45 năm 1970

to 115 in 2010.

đến 115 năm 2010.

In the last 20 years, Western elites tirelessly

Trong 20 năm gần đây, những con người quyền lực của phương Tây

trotted around the globe selling this prospectus:

đi khắp địa cầu không mệt mỏi để ra giảng điều này:

Multiple parties fight for political power

Nhiều đảng đấu tranh giành quyền lực chính trị

and everyone voting on them

và mọi người bầu cho họ

is the only path to salvation

là con đường duy nhất dẫn đến sự bảo đảm

to the long-suffering developing world.

cho thế giới từ lâu đã phải vật lộn để phát triển.

Those who buy the prospectus are destined for success.

Những ai tin vào lời rao giảng ấy chắc chắn sẽ đi đến thành công.

Those who do not are doomed to fail.

Những ai không tin phải chịu lụi tàn.

But this time, the Chinese didn't buy it.

Nhưng lần này, người Trung Quốc không tin nó.

Fool me once...

Tôi từng bị lừa một lần rồi ...

(Laughter)

(Cười)

The rest is history.

Phần còn lại là lịch sử.

In just 30 years, China went from

Chỉ trong 30 năm, Trung Quốc đi từ

one of the poorest agricultural countries in the world

một trong những nước nông nghiệp nghèo nhất trên thế giới

trở thành nền kinh tế lớn thứ hai .

to its second-largest economy.

Six hundred fifty million people

Sáu trăm năm mươi triệu người

were lifted out of poverty.

thoát khỏi nghèo khổ.

Eighty percent of the entire world's poverty alleviation

Tám mươi phần trăm sự giảm bớt đói nghèo của toàn bộ thế giới

during that period happened in China.

trong thời kì đó diễn ra ở Trung Quốc.

In other words, all the new and old democracies

Nói cách khác, tất cả những nền dân chủ mới và cũ

put together amounted to a mere fraction

cùng với nhau cũng chỉ là một phần nhỏ

of what a single, one-party state did without voting.

của một nhà nước đơn đảng làm không bầu cử.

See, I grew up on this stuff: food stamps.

Bạn thấy đấy, tôi lớn lên cùng thứ này: phiếu ăn.

Meat was rationed to a few hundred grams

Vài trăm grams thịt được chia

per person per month at one point.

cho mỗi người mỗi tháng tại một thời điểm.

Needless to say, I ate all my grandmother's portions.

Không cần phải nói, tôi ăn tất cả phần của bà tôi.

So I asked myself, what's wrong with this picture?

Vì thế tôi tự hỏi, có gì không ổn với chế độ này?

Here I am in my hometown,

Tôi ở đây nơi quê nhà,

my business growing leaps and bounds.

kinh doanh của tôi tăng trưởng nhảy vọt.

Entrepreneurs are starting companies every day.

Ngày nào cũng có công ty mới mọc lên.

Middle class is expanding in speed and scale

Tầng lớp trung lưu đang tăng nhanh và nhiều

unprecedented in human history.

chưa từng có trong lịch sử nhân loại.

Yet, according to the grand story,

Vậy mà, theo câu chuyện vĩ đại,

none of this should be happening.

không có cái nào nên xảy ra.

So I went and did the only thing I could. I studied it.

Vì thế tôi đi và làm việc duy nhất tôi có thể, tôi nghiên cứu nó.

Yes, China is a one-party state

Vâng, Trung Quốc là nước một đảng

run by the Chinese Communist Party, the Party,

điều hành bởi Đảng Cộng Sản trung Quốc,

and they don't hold elections.

và họ không tổ chức bầu cử.

Three assumptions are made

Ba giả thuyết được đưa ra

by the dominant political theories of our time.

bởi những học thuyết chính trị nổi bật vào thời chúng ta.

Such a system is operationally rigid,

Như vận hành hệ thống hà khắc,

politically closed, and morally illegitimate.

đóng cửa chính trị, và vi phạm đạo đức.

Well, the assumptions are wrong.

À, những giả thuyết này là sai.

The opposites are true.

Cái ngược lại là đúng.

Adaptability, meritocracy, and legitimacy

Khà năng thích ứng, chế độ trọng nhân tài, và tính hợp pháp

are the three defining characteristics

là ba đặc điểm nhận biết

of China's one-party system.

của hệ thống chính trị một đảng của Trung Quốc.

Now, most political scientists will tell us

Bây giờ, hầu hết những nhà khoa học chính trị sẽ nói với chúng ta

rằng một hệ thống đơn đảng vốn đã không thể

that a one-party system is inherently incapable

of self-correction.

tự hiệu chỉnh.

It won't last long because it cannot adapt.

Nó sẽ không tồn tại lâu bởi vì nó không thể thích ứng.

Now here are the facts.

Bây giờ đây là sự thật.

In 64 years of running the largest country in the world,

Trong 64 năm lãnh đạo đất nước lớn nhất thế giới,

the range of the Party's policies has been wider

phạm vi chính trị của Đảng đã mở rộng

than any other country in recent memory,

hơn bất kỳ nước nào khác,

from radical land collectivization to the Great Leap Forward,

từ tập thể hóa đất gốc đến cuộc Đại Nhảy Vọt,

then privatization of farmland,

sau đó là tư nhân hóa đất ruộng,

then the Cultural Revolution,

tiếp đến là Cách Mạng Văn Hóa,

then Deng Xiaoping's market reform,

tiếp đến cải cách thị trường của Đặng Tiểu Bình,

then successor Jiang Zemin took the giant political step

sau đó người kế vị Giang Trạch Dân thực hiện một bước tiến chính trị lớn

of opening up Party membership to private businesspeople,

cho phép thương nhân gia nhập Đảng,

something unimaginable during Mao's rule.

một điều khó tưởng tượng được trong chính sách thời Mao.

So the Party self-corrects in rather dramatic fashions.

Vì thế Đảng tự hiệu chỉnh để phù hợp với những thay đổi thất thường.

Institutionally, new rules get enacted

Về tổ chức, luật lệ mới ban hành

to correct previous dysfunctions.

để chỉnh đúng lại các luật lệ trước đó.

For example, term limits.

Ví dụ, giới hạn nhiệm kì.

Political leaders used to retain their positions for life,

Các nhà lãnh đạo chính trị đã từng được nắm quyền suốt đời ,

and they used that to accumulate power

và họ dùng nó để gom góp quyền lực

và duy trì sự cai trị.

and perpetuate their rules.

Mao was the father of modern China,

Mao là cha của Trung Quốc hiện đại,

yet his prolonged rule led to disastrous mistakes.

quyền lực kéo dài của ông đã dẫn đến những sai lầm tai hại.

So the Party instituted term limits

Vì thế Đảng bắt đầu ra giới hạn nhiệm kì

with mandatory retirement age of 68 to 70.

với tuổi nghỉ hưu bắt buộc từ 68 đến 70.

One thing we often hear is,

Một điều chúng ta thường nghe là,

"Political reforms have lagged far behind economic reforms,"

"Cải cách chính trị đã tụt xa cải cách kinh tế,"

and "China is in dire need of political reform."

và "Trung Quốc đang rất cấp thiết phải cải cách chính trị."

But this claim is a rhetorical trap

Nhưng tuyên bố này là một cái bẫy hoa mỹ

hidden behind a political bias.

giấu đằng sau một thành kiến chính trị.

See, some have decided a priori

Nhìn xem, một số người đã quyết định

what kinds of changes they want to see,

họ muốn thay đổi những gì,

and only such changes can be called political reform.

và chỉ những thay đổi như vậy mới được gọi là cải cách chính trị.

The truth is, political reforms have never stopped.

Sự thật là, cải cách chính trị chưa bao giờ ngừng.

Compared with 30 years ago, 20 years, even 10 years ago,

So với cách đây 30 năm, 20 năm, thậm chí 10 năm,

every aspect of Chinese society,

mọi mặt của xã hội Trung Quốc,

how the country is governed,

cách đất nước được điều hành,

from the most local level to the highest center,

từ cấp địa phương nhất tới trung ương cao nhất,

are unrecognizable today.

là hoàn toàn khác biệt so với ngày nay.

Now such changes are simply not possible

Bây giờ những thay đổi như vậy đơn giản là không thể

without political reforms of the most fundamental kind.

mà không có cải cách chính trị ở mức độ căn bản nhất.

Now I would venture to suggest the Party

Bây giờ, tôi sẽ liều cho rằng Đảng

is the world's leading expert in political reform.

là chuyên gia hàng đầu thế giới trong cải cách chính trị.

The second assumption is that in a one-party state,

Giả định thứ hai là ở một quốc gia đơn đảng,

power gets concentrated in the hands of the few,

quyền lực tập trung vào tay của một số ít người,

and bad governance and corruption follow.

và sự điều hành tồi cùng tham nhũng kéo theo đó.

Indeed, corruption is a big problem,

Thực vậy, tham nhũng là một vấn đề lớn,

but let's first look at the larger context.

nhưng trước tiên hãy nhìn vào bối cảnh rộng hơn.

Now, this may be counterintuitive to you.

Bây giờ, điều này có thể trái với trực giác của bạn.

The Party happens to be one of the most meritocratic

Đảng đã trở thành một trong những

political institutions in the world today.

tổ chức chính trị chuộng nhân tài nhất trên thế giới hiện nay.

China's highest ruling body, the Politburo, has 25 members.

Cơ quan quyền lực cao nhất của Trung Quốc, Bộ Chính Trị, có 25 thành viên.

In the most recent one, only five of them

Trong thành phần của Bộ gần đây nhất, chỉ năm trong số họ

came from a background of privilege, so-called princelings.

đến từ một nền tảng đặc quyền, gọi là con ông cháu cha.

The other 20, including the president and the premier,

20 người kia, bao gồm chủ tịch và thủ tướng,

came from entirely ordinary backgrounds.

có xuất thân hoàn toàn bình thường.

In the larger central committee of 300 or more,

Trong ủy ban trung ương lớn hơn gồm 300 người hoặc hơn,

the percentage of those who were born

tỉ lệ phần trăm những ai sinh ra

into power and wealth was even smaller.

trong quyền lực và sự giàu sang thậm chí còn thấp hơn.

The vast majority of senior Chinese leaders

Đa số lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc

worked and competed their way to the top.

làm việc và cạnh tranh trên con đường lên đến đỉnh cao.

Compare that with the ruling elites

So sánh với nhóm người thống trị

in both developed and developing countries,

ở các nước phát triển lẫn đang phát triển,

I think you'll find the Party being near the top

tôi nghĩ bạn sẽ thấy Đảng đang ở gần đỉnh cao

in upward mobility.

trong chuyển động đi lên.

The question then is, how could that be possible

Câu hỏi tiếp là, làm sao điều đó có thể

in a system run by one party?

trong một hệ thống điều hành bởi một đảng?

Now we come to a powerful political institution,

Bây giờ chúng ta hãy đến với một thể chế chính trị quyền lực,

little-known to Westerners:

ít biết đối với người phương Tây:

the Party's Organization Department.

Bộ Tổ chức.

The department functions like a giant

Chức năng của ban này giống như

human resource engine that would be the envy

một cỗ máy điều hành nhân lực khổng lồ mà thậm chí

of even some of the most successful corporations.

một số tập đoàn thành công nhất cũng thèm muốn.

It operates a rotating pyramid

Nó vận hành một hình chóp xoay

made up of three components:

tạo bởi ba thành phần:

civil service, state-owned enterprises,

phúc lợi xã hội, doanh nghiệp nhà nước,

and social organizations like a university

và các tổ chức xã hội như một trường đại học

or a community program.

hay một chương trình cộng đồng.

They form separate yet integrated career paths

Ba thành phần này tuy thành lập riêng biệt nhưng lại hợp nhất trên một con đường sự nghiệp

for Chinese officials.

cho các quan chức Trung Quốc.

They recruit college grads into entry-level positions

Họ tuyển dụng những người tốt nghiệp đại học vào vị trí học việc

in all three tracks, and they start from the bottom,

trong cả ba đường, và họ bắt đầu từ dưới đáy,

called "keyuan" [clerk].

gọi là "keyuan" [nhân viên].

Then they could get promoted

Sau đó họ có thể được đề bạt

through four increasingly elite ranks:

qua bốn cấp độ tăng dần:

fuke [deputy section manager], ke [section manager], fuchu [deputy division manager], and chu [division manger].

fuke [phó quản lý phân khu], ke [quản lý phân khu], fuchu [phó quản lí bộ phận], chu [quản lí bộ phận].

Now these are not moves from "Karate Kid," okay?

Đây không phải là đòn thế trong "Karate Kid" đâu, ok?

Đó là công việc nghiêm túc.

It's serious business.

The range of positions is wide,

Phạm vi chức vụ thì rộng,

from running health care in a village

từ quản lý chăm sóc sức khỏe ở một ngôi làng

to foreign investment in a city district

đến đầu tư nước ngoài ở một quận thành phố

to manager in a company.

đến điều hành một công ty.

Once a year, the department reviews their performance.

Mỗi năm một lần, Bộ tự kiểm điểm mình.

They interview their superiors, their peers,

Họ nói chuyện với cấp trên, đồng cấp,

their subordinates. They vet their personal conduct.

cấp dưới của họ. Họ xem xét đạo đức cá nhân của mình.

They conduct public opinion surveys.

Họ thực hiện khảo sát ý kiến cộng đồng.

Then they promote the winners.

Sau đó họ đề bạt người chiến thắng.

Throughout their careers, these cadres

Suốt sự nghiệp của họ, những lực lượng nồng cốt này

có thể đi qua và ra khỏi cả ba con đường.

can move through and out of all three tracks.

Over time, the good ones move beyond the four base levels

Qua thời gian. người giỏi vượt xa bốn cấp độ cơ bản

to the fuju [deputy bureau chief] and ju [bureau chief] levels.

đến cấp fuju [phó cục trưởng] và ju [cục trưởng]

There, they enter high officialdom.

Ở đó, họ gia nhập giới quan chức cấp cao.

By that point, a typical assignment will be

Ở đó, một nhiệm vụ tiêu biểu sẽ là

to manage a district with a population in the millions

quản lý một quận với dân số hàng triệu người

or a company with hundreds of millions of dollars in revenue.

hoặc một công ty với hàng trăm triệu đôla doanh thu

Just to show you how competitive the system is,

Chỉ để bạn thấy hệ thống cạnh tranh thế nào,

in 2012, there were 900,000 fuke and ke levels,

năm 2012, có 900,000 người thuộc cấp fuke và ke,

600,000 fuchu and chu levels,

600,000 người thuộc cấp fuchu và chu,

and only 40,000 fuju and ju levels.

và chỉ còn 40,000 người cấp fuju và ju.

After the ju levels,

Sau cấp ju,

the best few move further up several more ranks,

chỉ vài người giỏi nhất tiến thêm nữa,

and eventually make it to the Central Committee.

và cuối cùng là Ủy Ban Trung Ương.

The process takes two to three decades.

Tiến trình mất hai đến ba thập kỉ.

Does patronage play a role? Yes, of course.

Sự chống lưng đóng một vai trò? Vâng, dĩ nhiên.

But merit remains the fundamental driver.

Nhưng phẩm chất vẫn đóng vai trò quan trọng nhất.

In essence, the Organization Department runs

Về cơ bản, Bộ Tổ Chức điều hành

a modernized version of China's centuries-old

một phiên bản hiện đại hóa của hệ thống

mentoring system.

cố vấn lâu đời của Trung Quốc.

China's new president, Xi Jinping,

Chủ tịch mới của Trung Quốc, Tập Cận Bình,

is the son of a former leader, which is very unusual,

là con trai của một lãnh đạo trước đây, việc này rất hiếm,

first of his kind to make the top job.

ông là người 'con ông cháu cha' đầu tiên đạt đến vị trí hàng đầu ấy.

Even for him, the career took 30 years.

Dù như vậy, ông cũng cần 30 năm để đạt đến vị trí ấy.

He started as a village manager,

Ông ấy bắt đầu là quản lý xã,

and by the time he entered the Politburo,

và lúc ông gia nhập Bộ Chính Trị,

he had managed areas with a total population

ông ấy đã quản lí những vùng với tổng số dân

of 150 million people

lên đến 150 triệu dân

and combined GDPs of 1.5 trillion U.S. dollars.

với tổng giá trị GDP lên tới 1,5 nghìn tỉ đô la Mĩ .

Now, please don't get me wrong, okay?

Bây giờ, làm ơn đừng hiểu sai tôi, ok?

This is not a put-down of anyone. It's just a statement of fact.

Đây không phải là làm hạ thấp ai. Nó chỉ là trình bày sự thật.

George W. Bush, remember him?

George W. Bush, nhớ ông ấy chứ?

This is not a put-down.

Đây không phải là hạ thấp.

(Laughter)

(Cười)

Before becoming governor of Texas,

Trước khi trở thành thống đốc bang Texas,

or Barack Obama before running for president,

hoặc Barack Obama trước khi chạy đua chức tổng thống,

could not make even a small county manager

cũng không thể điều hành một tỉnh nhỏ

in China's system.

ở hệ thống Trung Quốc.

Winston Churchill once said that democracy

Winston Churchill từng nói rằng dân chủ

is a terrible system except for all the rest.

là một hệ thống kinh khủng nhưng nó vẫn tốt hơn các hệ thống khác.

Well, apparently he hadn't heard of the Organization Department.

Rõ ràng là ông ấy chưa từng được nghe về Bộ Tổ Chức.

Now, Westerners always assume that

Người phương Tây luôn cho rằng

multi-party election with universal suffrage

bầu cử đa đảng với sự bỏ phiếu phổ thông

is the only source of political legitimacy.

là nguồn duy nhất của tính hợp pháp chính trị.

I was asked once, "The Party wasn't voted in by election.

Tôi từng được hỏi, "Đảng không được bầu cử,

Where is the source of legitimacy?"

Vậy đâu là nguồn gốc tính hợp pháp?"

I said, "How about competency?"

Tôi nói, "Còn cạnh tranh thì sao?"

We all know the facts.

Chúng ta đều biết sự thật.

In 1949, when the Party took power,

Năm 1949, khi Đảng nắm quyền,

China was mired in civil wars, dismembered by foreign aggression,

Trung Quốc sa lầy vào nội chiến, bị chia cắt bởi xâm lược nước ngoài,

average life expectancy at that time, 41 years old.

tuổi thọ trung bình vào lúc đó là 41 tuổi.

Today, it's the second largest economy in the world,

Ngày nay, đó là nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới,

an industrial powerhouse, and its people live

một đại công xưởng, và người dân ở đó sống

in increasing prosperity.

trong sự thịnh vượng ngày càng gia tăng.

Pew Research polls Chinese public attitudes,

Nghiên cứu Pew thăm dò quan điểm chung của người Trung Quốc,

and here are the numbers in recent years.

và đây là số liệu những năm gần đây.

Satisfaction with the direction of the country: 85 percent.

Sự hài lòng với đường lối của đất nước: 85%.

Those who think they're better off than five years ago:

Số người nghĩ rằng họ giàu hơn so với cách đây năm năm:

70%.

70 percent.

Those who expect the future to be better:

Số người trông đợi tương lai tốt đẹp hơn:

a whopping 82 percent.

82%, đáng kể.

Financial Times polls global youth attitudes,

Thời Báo Tài Chính thăm dò quan điểm giới trẻ toàn cầu,

and these numbers, brand new, just came from last week.

và những số liệu này, rất mới, chỉ vừa có từ tuần rồi.

Ninety-three percent of China's Generation Y

93% thế hệ Y của Trung Quốc

are optimistic about their country's future.

lạc quan về tương lai đất nước của họ.

Now, if this is not legitimacy, I'm not sure what is.

Bây giờ, nếu đây không hợp pháp, tôi không chắc cái nào hợp pháp nữa.

In contrast, most electoral democracies around the world

Ngược lại, hầu hết các nước dân chủ có bầu cử trên khắp thế giới

are suffering from dismal performance.

đang hoạt động rất ảm đạm.

I don't need to elaborate for this audience

Tôi không cần phải nói kĩ cho thính giả ở đây

how dysfunctional it is, from Washington to European capitals.

nó yếu kém thế nào, từ Washington đến các thủ phủ châu Âu

With a few exceptions, the vast number

Với một số ngoại lệ, rất nhiều

of developing countries that have adopted electoral regimes

các nước đang phát triển đã chấp nhận thể chế bầu cử

are still suffering from poverty and civil strife.

vẫn còn đang chịu cảnh nghèo đói và xung đột.

Governments get elected, and then they fall

Chính phủ được bầu cử, rồi chỉ sau vài tháng

below 50 percent approval in a few months

sự ủng hộ đối với họ rớt xuống dưới 50%

and stay there and get worse until the next election.

giữ ở mức đó rồi tiếp tục hạ thấp nữa cho tới cuộc bầu cử tiếp theo.

Democracy is becoming a perpetual cycle

Dân chủ đang trở thành một vòng luẩn quẩn

of elect and regret.

của bầu cử và hối tiếc.

At this rate, I'm afraid it is democracy,

Ở mức này, tôi sợ rằng chính nền dân chủ,

not China's one-party system, that is in danger

không phải hệ thống một đảng của Trung Quốc, là đang trong vòng nguy hiểm

of losing legitimacy.

của mất tính hợp pháp.

Now, I don't want to create the misimpression

Bây giờ, tôi không muốn tạo ra cảm giác sai lệch

that China's hunky-dory, on the way

rằng Trung Quốc là hoàn toàn tốt đẹp, trên bước đường

to some kind of superpowerdom.

trở thành một kiểu siêu cường quốc nào đó.

The country faces enormous challenges.

Đất nước vẫn phải đối mặt những thách thức to lớn.

The social and economic problems that come

Những vấn đề xã hội và kinh tế đi cùng

with wrenching change like this are mind-boggling.

với sự thay đổi lớn như vậy là dị thường.

Pollution is one. Food safety. Population issues.

Ô nhiễm. An toàn thực phẩm. Các vấn đề dân số.

On the political front, the worst problem is corruption.

Về mặt chính trị, vấn đề tệ nhất là tham nhũng.

Corruption is widespread and undermines the system

Tham nhũng lan rộng và hủy hoại hệ thống

and its moral legitimacy.

và tính hợp pháp về đạo đức của nó.

But most analysts misdiagnose the disease.

Nhưng hầu hết những nhà phân tích chẩn đoán sai căn bệnh.

They say that corruption is the result of the one-party system,

Họ nói rằng tham nhũng là kết quả của hệ thống một đảng,

and therefore, in order to cure it,

và vì thế, để cứu nó,

you have to do away with the entire system.

bạn phải gạt bỏ toàn bộ hệ thống.

But a more careful look would tell us otherwise.

Nhưng nếu nhìn kĩ hơn ta sẽ thấy điều khác.

Transparency International ranks China

Tổ chức Minh Bạch Quốc Tế xếp hạng Trung Quốc

between 70 and 80 in recent years among 170 countries,

khoảng giữa 70 và 80 những năm gần đây trong số 170 nước,

and it's been moving up.

và nó đang tiến lên.

India, the largest democracy in the world,

Ấn Độ, nước dân chủ lớn nhất trên thế giới,

94 and dropping.

hạng 94 và đang đi xuống.

For the hundred or so countries that are ranked below China,

Trong khoảng một trăm nước bị xếp dưới Trung Quốc,

hơn một nửa là những nước dân chủ bầu cử.

more than half of them are electoral democracies.

So if election is the panacea for corruption,

Vì thế nếu bầu cử là thuốc chữa cho căn bệnh tham nhũng,

how come these countries can't fix it?

làm sao những nước này không thể chữa nó?

Now, I'm a venture capitalist. I make bets.

Bây giờ, tôi là một nhà tư bản đầu tư liều lĩnh. Tôi đặt cược.

It wouldn't be fair to end this talk without

Sẽ không công bằng khi kết thúc cuộc trò chuyện mà không

putting myself on the line and making some predictions.

liều lĩnh và đưa ra vài dự đoán.

So here they are.

Vì thế đây là dự đoán.

In the next 10 years, China will surpass the U.S.

Trong 10 năm nữa, Trung Quốc sẽ vượt qua Mĩ

and become the largest economy in the world.

và trở thành nền kinh tế lớn nhất trên thế giới.

Income per capita will be near the top

Thu nhập theo đầu người sẽ gần tốp đầu

of all developing countries.

với tất cả các nước đang phát triển.

Corruption will be curbed, but not eliminated,

Tham nhũng sẽ bị kiềm chế, nhưng không bị loại trừ,

and China will move up 10 to 20 notches

và Trung Quốc sẽ tiến 10 đến 20 bậc

to above 60 in T.I. ranking.

đến trên mức 60 trong bảng xếp hạng của Tổ chức Minh Bạch Thế Giới.

Economic reform will accelerate, political reform will continue,

Cải cách kinh tế sẽ tăng tốc, cải cách chính trị sẽ tiếp diễn,

and the one-party system will hold firm.

và hệ thống một đảng vẫn vững vàng.

We live in the dusk of an era.

Chúng ta sống trong buổi hoàng hôn của một kỷ nguyên.

Meta-narratives that make universal claims

Những câu chuyện lớn với những tuyên bố lớn

failed us in the 20th century

đã làm chúng ta thất vọng trong thế kỉ 20

and are failing us in the 21st.

và đang làm chúng ta thất vọng trong thế kỉ 21.

Meta-narrative is the cancer

Chuyện không tưởng đó là căn bệnh ung thư

that is killing democracy from the inside.

đang giết chết nền dân chủ từ bên trong.

Now, I want to clarify something.

Bây giờ, tôi muốn làm sáng tỏ vài điều.

I'm not here to make an indictment of democracy.

Tôi không ở đây để lên án nền dân chủ.

On the contrary, I think democracy contributed

Ngược lại, tôi nghĩ dân chủ đóng góp

to the rise of the West and the creation of the modern world.

cho sự phát triển của phương Tây và tạo nên thế giới hiện đại.

It is the universal claim that many Western elites

Chính lời tuyên bố hùng hồn của những người nắm quyền ở phương Tây

are making about their political system, the hubris,

đang làm hệ thống chính trị của họ cao ngạo,

that is at the heart of the West's current ills.

đó chính là căn nguyên của căn bệnh hiện nay của phương Tây.

If they would spend just a little less time

Nếu họ dành ít thời gian hơn một chút

on trying to force their way onto others,

để ép buộc người khác làm theo suy nghĩ của mình,

and a little bit more on political reform at home,

và thay vào đó thực hiện cải cách chính trị cho nước nhà,

they might give their democracy a better chance.

họ có thể cho nền dân chủ một cơ hội tốt hơn.

China's political model will never supplant

Mô hình chính trị của Trung Quốc sẽ không bao giờ bị thay thế

electoral democracy, because unlike the latter,

bởi dân chủ bầu cử, bởi không giống cái sau,

it doesn't pretend to be universal.

nó không giả vờ như là bao trùm tất cả.

It cannot be exported. But that is the point precisely.

Nó không thể được truyền bá. Nhưng đó mới chính là ý nghĩa thật sự.

The significance of China's example

Hình mẫu thành công Trung Quốc

is not that it provides an alternative,

không phải để mang đến lựa chọn khác,

but the demonstration that alternatives exist.

mà là chứng minh rằng tồn tại những lựa chọn thay thế khác.

Let us draw to a close this era of meta-narratives.

Chúng ta hãy kết thúc kỉ nguyên của những câu chuyện không tưởng.

Communism and democracy may both be laudable ideals,

Cộng sản và dân chủ có thể đều là lý tưởng đáng tán dương,

but the era of their dogmatic universalism is over.

nhưng kỉ nguyên của thuyết phổ biến giáo điều đã kết thúc.

Let us stop telling people and our children

Chúng ta hãy ngừng nói cho mọi người và con cháu chúng ta rằng

there's only one way to govern ourselves

chỉ có một cách để lãnh đạo đất nước

and a singular future towards which

và chỉ một tương lai để hướng đến

all societies must evolve.

nơi tất cả các xã hội phải tiến đến đó.

It is wrong. It is irresponsible.

Nó là sai. Nó vô trách nhiệm.

And worst of all, it is boring.

Và tệ nhất là nó nhạt nhẽo.

Let universality make way for plurality.

Hãy để tính phổ biến dẫn đường cho số đông.

Perhaps a more interesting age is upon us.

Có lẽ một thời kỳ thú vị hơn sẽ đến với chúng ta.

Are we brave enough to welcome it?

Liệu chúng ta có đủ can đảm để đón nhận nó?

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. Thank you. Thank you. Thanks.

Cảm ơn. Cảm ơn. Cảm ơn. Cảm ơn.

Bruno Giussani: Eric, stay with me for a couple of minutes,

Bruno Giussani: Eric, ở lại với tôi ít phút,

because I want to ask you a couple of questions.

bởi vì tôi muốn hỏi anh một số câu hỏi.

I think many here, and in general in Western countries,

Tôi nghĩ nhiều người ở đây, và nói chung ở các nước phương Tây,

would agree with your statement about analysis

sẽ đồng ý với phát biểu của anh về sự phân tích

of democratic systems becoming dysfunctional,

rằng hệ thống dân chủ đang trở nên yếu kém,

but at the same time, many would kind of find

nhưng cùng lúc đó, nhiều người sẽ thấy

unsettling the thought that there is an unelected

không an tâm rằng có một chính quyền

authority that, without any form of oversight or consultation,

không bầu cử, mà không có hình thức giám sát hoặc hội đàm nào,

decides what the national interest is.

quyết định lợi ích quốc gia.

What is the mechanism in the Chinese model

Cơ cấu trong mô hình Trung Quốc là gì

that allows people to say, actually,

mà cho phép người ta nói,

the national interest as you defined it is wrong?

lợi ích quốc gia như anh xác định là sai?

EXL: You know, Frank Fukuyama, the political scientist,

EXL: Anh biết đấy, Frank Fukuyama, nhà khoa học chính trị,

called the Chinese system "responsive authoritarianism."

gọi hệ thống Trung Quốc là "chủ nghĩa đáp ứng độc đoán"

It's not exactly right, but I think it comes close.

Nó không hẳn chính xác, nhưng tôi nghĩ nó gần như vậy.

So I know the largest public opinion survey company

Vì thế tôi biết công ty khảo sát quan điểm cộng đồng lớn nhất

in China, okay?

ở Trung Quốc, ok?

Do you know who their biggest client is?

Anh có biết ai là khách hàng lớn nhất của họ?

The Chinese government.

Chính quyền Trung Quốc.

Not just from the central government,

Không chỉ chính quyền trung ương,

the city government, the provincial government,

chính quyền thành phố, chính quyền tỉnh,

to the most local neighborhood districts.

đến những quận lân cận địa phương nhất.

They conduct surveys all the time.

Họ chỉ đạo khảo sát mọi lúc.

Are you happy with the garbage collection?

Anh có hài lòng với hệ thống thu dọn rác không?

Are you happy with the general direction of the country?

Anh có hài lòng với phương hướng chung của đất nước không?

So there is, in China, there is a different kind of mechanism

Vì thế, ở Trung Quốc, có một kiểu cơ cấu khác

to be responsive to the demands and the thinking of the people.

để đáp ứng nhu cầu và ý kiến của người dân.

My point is, I think we should get unstuck

Quan điểm của tôi, là chúng ta nên thoát khỏi

from the thinking that there's only one political system --

cái suy nghĩ rằng chỉ có một hệ thống chính trị duy nhất --

election, election, election --

bầu cử, bầu cử, bầu cử --

that could make it responsive.

mới có thể đáp ứng được.

I'm not sure, actually, elections produce

Thực ra, tôi không chắc rằng bầu cử có thể sản sinh ra

responsive government anymore in the world.

chính quyền đáp ứng nhanh ở bất cứ đâu trên thế giới.

(Applause)

(Vỗ tay)

BG: Many seem to agree.

BG: Nhiều người dường như đồng ý.

One of the features of a democratic system

Một trong những đặc trưng của một hệ thống dân chủ

is a space for civil society to express itself.

là công dân có quyền tự do nói lên suy nghĩ của mình.

And you have shown figures about the support

Và anh đã dẫn ra những con số về sự ủng hộ

that the government and the authorities have in China.

mà chính quyền và các nhà chức trách nhận được ở Trung Quốc

But then you've just mentioned other elements

Nhưng sau đó anh lại nhắc đến các yếu tố

like, you know, big challenges, and there are, of course,

như, anh biết đấy, những thử thách to lớn, và cũng có, dĩ nhiên là

a lot of other data that go in a different direction:

rất nhiều dữ kiện theo một hướng khác:

tens of thousands of unrests and protests

hàng chục ngàn cuộc biểu tình và chống đối

and environmental protests, etc.

và những cuộc biểu tình về môi trường, vân vân.

So you seem to suggest the Chinese model

Vì thế anh dường như cho rằng mô hình Trung Quốc

doesn't have a space outside of the Party

ngoài Đảng ra thì không có chỗ

for civil society to express itself.

cho công dân tự thể hiện tâm tư của họ.

EXL: There's a vibrant civil society in China,

EXL: Có một xã hội dân sự sôi nổi ở Trung Quốc,

whether it's environment or what-have-you.

dù là vấn đề môi trường hay bất cứ thứ gì.

But it's different. You wouldn't recognize it.

Nhưng nó khác biệt. Anh sẽ không thể nhận ra nó.

Because, by Western definitions, a so-called civil society

Bởi vì, theo định nghĩa của phương Tây, cái gọi là một xã hội dân sự

has to be separate or even in opposition

phải tách riêng hay thậm chí đối nghịch

to the political system,

với hệ thống chính trị,

but that concept is alien for Chinese culture.

và khái niệm đó là hoàn toàn xa lạ đối với văn hóa Trung Quốc.

For thousands of years, you have civil society,

Trong hàng ngàn năm, bạn có xã hội dân sự,

yet they are consistent and coherent

vậy mà họ vẫn thống nhất và gắn kết

and part of a political order, and I think

và là một phần của trật tự chính trị, tôi nghĩ

it's a big cultural difference.

đó là sự khác biệt văn hóa lớn.

BG: Eric, thank you for sharing this with TED. EXL: Thank you.

BG: Eric, cảm ơn đã chia sẻ với TED EXL: Cảm ơn