Do we see reality as it is? | Donald Hoffman | TED

Translator: Hồng Khánh Lê Reviewer: Triều Tr H

I love a great mystery,

Tôi yêu thích một điều kỳ bí vĩ đại,

and I'm fascinated by the greatest unsolved mystery in science,

và tôi bị cuốn hút bởi những bí ẩn khoa học chưa thể lý giải,

perhaps because it's personal.

có lẽ đó là sở thích cá nhân.

It's about who we are,

Điều đó nói lên tính cách mỗi người,

and I can't help but be curious.

và tôi không thể dừng sự tò mò.

The mystery is this:

Điều bí ẩn đó là :

What is the relationship between your brain

Cái gì tạo nên mối quan hệ giữa não

and your conscious experiences,

và sự trải nghiệm nhận thức,

such as your experience of the taste of chocolate

ví dụ trải nghiệm của bạn về vị socola

or the feeling of velvet?

hay về cảm xúc khi chạm vào nhung?

Now, this mystery is not new.

Ngày nay, bí ẩn này không mới.

In 1868, Thomas Huxley wrote,

Năm 1868, Thomas Huxley viết

"How it is that anything so remarkable as a state of consciousness comes about

"Việc một thứ kỳ diệu như ý thức của con người

as the result of irritating nervous tissue

nảy sinh chỉ nhờ kích thích tế bào não

is just as unaccountable

cũng khó hiểu hệt như

as the appearance of the genie when Aladdin rubbed his lamp."

sự xuất hiện của thần đèn khi Aladdin cọ vào cây đèn."

Now, Huxley knew that brain activity

Huxley biết rằng hoạt động của não

and conscious experiences are correlated,

và những trải nghiệm ý thức có mối tương quan với nhau,

but he didn't know why.

nhưng ông không thể giải thích tại sao.

To the science of his day, it was a mystery.

Với khoa học lúc bấy giờ, đó là một bí ẩn.

In the years since Huxley,

Rất nhiều năm kể từ thời của Huxley,

science has learned a lot about brain activity,

khoa học đã phát hiện thêm nhiều điều về hoạt động của não,

but the relationship between brain activity

nhưng mối tương quan giữa hoạt động não

and conscious experiences is still a mystery.

và sự trải nghiệm nhận thức vẫn còn là một bí ẩn.

Why? Why have we made so little progress?

Tại sao? Tại sao lại có quá ít tiến độ về mặt này?

Well, some experts think that we can't solve this problem

Một số chuyên gia nghĩ rằng chúng ta không thể giải quyết vấn đề này

because we lack the necessary concepts and intelligence.

bởi ta không đủ thông minh và thiếu những khái niệm cần thiết

We don't expect monkeys to solve problems in quantum mechanics,

Chúng ta không mong những con khỉ giải quyết được những vấn đề cơ học lượng tử,

and as it happens, we can't expect our species to solve this problem either.

và cũng giống như vậy, chúng ta không mong loài người giải quyết được vấn đề này.

Well, I disagree. I'm more optimistic.

Nhưng tôi không đồng ý. Tôi lạc quan hơn.

I think we've simply made a false assumption.

Tôi nghĩ chúng ta đơn thuần đang đặt ra một giả định hoàn toàn sai.

Once we fix it, we just might solve this problem.

Một khi chúng ta điều chỉnh lại thì có thể giải quyết được vấn đề.

Today, I'd like tell you what that assumption is,

Nay tôi xin chia sẻ với bạn phép giả định đó là gì,

why it's false, and how to fix it.

tại sao nó sai, và sửa như thế nào.

Let's begin with a question:

Hãy bắt đầu với câu hỏi:

Do we see reality as it is?

Chúng ta có nhận thực tại một cách đúng đắn không?

I open my eyes

Tôi đang mở mắt

and I have an experience that I describe as a red tomato a meter away.

và tôi có một trải nghiệm rằng có quả cà chua đỏ ở cách xa 1m.

As a result, I come to believe that in reality,

kết quả là, tôi tin rằng trong thực tại,

there's a red tomato a meter away.

có một quả cà chua đỏ ở cách 1m.

I then close my eyes, and my experience changes to a gray field,

Sau đó tôi nhắm mắt, và cái mà tôi cảm nhận chỉ còn là một vùng xám,

but is it still the case that in reality, there's a red tomato a meter away?

nhưng liệu trên thực tế, vẫn còn một quả cà chua ở cách xa 1m không?

I think so, but could I be wrong?

Tôi nghĩ thế, nhưng liệu tôi có thể sai không?

Could I be misinterpreting the nature of my perceptions?

Liệu tôi đang có diễn giải sai về bản chất nhận thức của tôi không?

We have misinterpreted our perceptions before.

Trước đây chúng ta cũng đã từng diễn giải sai về nhận thức của mình.

We used to think the Earth is flat, because it looks that way.

Chúng ta từng nghĩ Trái Đất phẳng, bởi trông nó giống như thế.

Pythagorus discovered that we were wrong.

Pythagorus đã phát hiện ra rằng chúng ta sai.

Then we thought that the Earth is the unmoving center of the Universe,

Sau đó chúng ta nghĩ Trái Đất là trung tâm tĩnh của Vũ trụ,

again because it looks that way.

một lần nữa, vì nó trông giống như thế.

Copernicus and Galileo discovered, again, that we were wrong.

Copernicus và Galileo lại khám phá ra rằng chúng ta sai.

Galileo then wondered if we might be misinterpreting our experiences

Rồi Galileo tự hỏi liệu chúng ta có đang hiểu lầm những trải nghiệm của mình

in other ways.

theo những cách khác nữa.

He wrote: "I think that tastes, odors, colors, and so on

Ông viết : "tôi nghĩ mùi, vị, màu sắc, v..v..

reside in consciousness.

thuộc về nhận thức.

Hence if the living creature were removed, all these qualities would be annihilated."

Do đó nếu mọi sinh vật biết nhận thức biến mất, thì tất cả những tính chất đó cũng sẽ biến mất."

Now, that's a stunning claim.

Hiện nay, đó là một phát biểu gây sốc.

Could Galileo be right?

Nhưng Galileo có đúng không?

Could we really be misinterpreting our experiences that badly?

Liệu ta có đang hiểu lầm một cách kinh khủng những trải nghiệm của mình?

What does modern science have to say about this?

Khoa học hiện đại phải nói gì về điều đó?

Well, neuroscientists tell us that about a third of the brain's cortex

Các nhà khoa học thần kinh cho ta biết khoảng một phần ba vỏ não

is engaged in vision.

tham gia vào chức năng thị lực.

When you simply open your eyes and look about this room,

Khi bạn mở mắt và nhìn quanh căn phòng này,

billions of neurons and trillions of synapses are engaged.

hàng tỷ nơ-ron và hàng nghìn tỷ khớp thần kinh tham gia.

Now, this is a bit surprising,

Điều đó gây ngạc nhiên,

because to the extent that we think about vision at all,

vì trong cách hiểu của chúng ta về thị giác,

we think of it as like a camera.

chúng ta coi nó như một chiếc camera.

It just takes a picture of objective reality as it is.

Thị giác chỉ chụp lại hình ảnh của thực tại khách quan một cách nguyên bản.

Now, there is a part of vision that's like a camera:

Đúng là có một phần của thị giác hoạt động giống như một chiếc camera:

the eye has a lens that focuses an image on the back of the eye

mắt có thấu kính hội tụ ảnh lên võng mạc sau mắt

where there are 130 million photoreceptors,

ở đó có 130 triệu tế bào cảm quang,

so the eye is like a 130-megapixel camera.

cho nên mắt giống như chiếc máy ảnh có độ phân giải 130 megapixel.

But that doesn't explain the billions of neurons

Nhưng điều đó chưa giải thích được việc hàng tỷ nơ-ron

and trillions of synapses that are engaged in vision.

và hàng nghìn tỷ khớp thần kinh tham gia vào quá trình này.

What are these neurons up to?

Những neuron đó đã làm gì?

Well, neuroscientists tell us that they are creating, in real time,

Các nhà thần kinh học cho ta biết rằng chúng đang tạo ra, trong thời gian thực,

all the shapes, objects, colors, and motions that we see.

tất cả hình dáng, vật thể, màu sắc và chuyển động mà chúng ta thấy.

It feels like we're just taking a snapshot of this room the way it is,

Chúng ta cảm thấy rằng bản thân đang chụp ảnh căn phòng như nó vốn có,

but in fact, we're constructing everything that we see.

nhưng thực ra, chúng ta chính là người dựng nên mọi thứ mà chúng ta thấy.

We don't construct the whole world at once.

Chúng ta không dựng nên cả thế giới trong một lúc.

We construct what we need in the moment.

Chúng ta dựng nên những gì mình cần ở thời điểm hiện tại.

Now, there are many demonstrations that are quite compelling

Hiện nay có rất nhiều minh chứng thú vị.

that we construct what we see.

về việc tự ta dựng nên những gì ta thấy.

I'll just show you two.

Tôi xin đưa ra 2 ví dụ.

In this example, you see some red discs with bits cut out of them,

Ở ví dụ này, bạn nhìn thấy một số đĩa tròn đỏ bị cắt,

but if I just rotate the disks a little bit,

nhưng nếu tôi hơi xoay các đĩa,

suddenly, you see a 3D cube pop out of the screen.

đột nhiên, bạn nhìn thấy một khối 3 chiều nổi lên trên màn hình.

Now, the screen of course is flat,

lúc này, màn hình đương nhiên là phẳng,

so the three-dimensional cube that you're experiencing

vậy khối 3 chiều mà bạn nhìn ra được

must be your construction.

là do bạn xây dựng nên.

In this next example,

Ở ví dụ tiếp theo,

you see glowing blue bars with pretty sharp edges

bạn nhìn thấy các thanh màu xanh phát sáng với những đường viền khá sắc nét

moving across a field of dots.

đang chuyển động qua vùng các dấu chấm.

In fact, no dots move.

Thực tế, chẳng có chấm nào di chuyển cả.

All I'm doing from frame to frame is changing the colors of dots

Tất cả những gì tôi làm ở đây là thay đổi màu sắc của các dấu chấm

from blue to black or black to blue.

từ xanh sang đen rồi từ đen sang xanh.

But when I do this quickly,

Nhưng khi tôi làm nhanh

your visual system creates the glowing blue bars

Hệ thống quan sát của bạn sẽ tạo ra những thanh màu xanh phát sáng

with the sharp edges and the motion.

với đường nét rõ ràng và có chuyển động.

There are many more examples, but these are just two

Có rất nhiều ví dụ khác, nhưng đó là 2 ví dụ để nói rằng

that you construct what you see.

bạn xây dựng cái mà bạn nhìn thấy.

But neuroscientists go further.

Nhưng các nhà nơ-ron học đi xa hơn.

They say that we reconstruct reality.

Họ nói rằng chúng ta xây dựng lại thực tế.

So, when I have an experience that I describe as a red tomato,

Vậy, khi tôi có kinh nghiệm về việc mô tả một quả cà chua đỏ,

that experience is actually an accurate reconstruction

kinh nghiệm đó là một sự xây dựng lại chính xác

of the properties of a real red tomato

các thuộc tính của quả cà chua đỏ thật

that would exist even if I weren't looking.

tồn tại thật, không hề phụ thuộc việc nhìn của tôi.

Now, why would neuroscientists say that we don't just construct,

Tại sao các nhà nơ-ron học nói rằng chúng ta không xây dựng,

we reconstruct?

mà là chúng ta xây dựng lại?

Well, the standard argument given

Lý lẽ chung được đưa ra

is usually an evolutionary one.

thường liên quan đến tiến hóa.

Those of our ancestors who saw more accurately

Những tổ tiên chúng ta, người mà nhìn chính xác hơn,

had a competitive advantage compared to those who saw less accurately,

đã có một lợi thế cạnh tranh so với những người nhìn kém chính xác,

and therefore they were more likely to pass on their genes.

do đó họ thuận lợi hơn trong việc truyền gen.

We are the offspring of those who saw more accurately,

Chúng ta là con cháu của những người biết nhìn chính xác hơn,

and so we can be confident that, in the normal case,

do đó ta có thể tự tin rằng, trong trường hợp bình thường,

our perceptions are accurate.

nhận thức của chúng ta chính xác.

You see this in the standard textbooks.

Bạn thấy điều này trong sách giáo khoa.

One textbook says, for example,

Ví dụ, một sách giáo khoa viết rằng:

"Evolutionarily speaking,

"Nói theo thuyết tiến hóa,

vision is useful precisely because it is so accurate."

thị giác rất hữu ích bởi nó rất chính xác."

So the idea is that accurate perceptions are fitter perceptions.

Vậy ý kiến này là: những nhận thức chính xác là nhận thức phù hợp hơn.

They give you a survival advantage.

Chúng cho bạn những lợi thế sinh tồn.

Now, is this correct?

Ngày nay, điều này còn đúng không?

Is this the right interpretation of evolutionary theory?

Điều này có diễn tả đúng thuyết tiến hóa không?

Well, let's first look at a couple of examples in nature.

Trước hết, hãy nhìn vài ví dụ trong tự nhiên.

The Australian jewel beetle

Loài bọ rùa ở Úc

is dimpled, glossy and brown.

cánh có gợn, bóng loáng và nâu.

The female is flightless.

Con cái không bay được.

The male flies, looking, of course, for a hot female.

Con đực bay, đương nhiên để tìm bạn tình.

When he finds one, he alights and mates.

Khi tìm được bạn tình, con đực đậu xuống và giao phối.

There's another species in the outback,

Có một loài khác ở vùng hẻo lánh,

Homo sapiens.

người Homo sapiens.

The male of this species has a massive brain

Quý ông loài này có não khối

that he uses to hunt for cold beer.

được dùng để tìm bia lạnh.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And when he finds one, he drains it,

Và khi tìm được thì nóc cho hết,

and sometimes throws the bottle into the outback.

và đôi khi ném chai ở vùng hẻo lánh này.

Now, as it happens, these bottles are dimpled, glossy,

Khi điều đó xảy ra, những chai cũng có gợn, bóng loáng,

and just the right shade of brown to tickle the fancy of these beetles.

và chính cái bóng màu nâu lại kích thích các con bọ này.

The males swarm all over the bottles trying to mate.

Các con đực này bu lại trên các chai và cố làm tình.

They lose all interest in the real females.

Chúng không quan tâm đến những con bọ cái nữa.

Classic case of the male leaving the female for the bottle.

Đây là trường hợp kinh điển của con đực bỏ con cái để tìm cái chai.

(Laughter) (Applause)

(Tiếng cười) (Vỗ tay)

The species almost went extinct.

Lúc đó, loài bọ này gần như tuyệt chủng.

Australia had to change its bottles to save its beetles.

Nước Úc đã phải thay mẫu mã chai để cứu loài bọ.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Now, the males had successfully found females for thousands,

Các con đực đã tìm được chính xác các con cái, trong hàng ngàn,

perhaps millions of years.

có thể tới hàng triệu năm.

It looked like they saw reality as it is, but apparently not.

Giống như là chúng đã nhìn thấy đúng thực tế, nhưng thật ra đó chỉ là bề ngoài.

Evolution had given them a hack.

Sự tiến hóa cho chúng một sự giải mã.

A female is anything dimpled, glossy and brown,

Con cái là cái gì đó có gợn, bóng loáng và có màu nâu,

the bigger the better.

càng lớn càng tốt.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Even when crawling all over the bottle, the male couldn't discover his mistake.

Thậm chí khi đang bò trường trên chai, con đực cũng không thể nhận ra sai lầm.

Now, you might say, beetles, sure, they're very simple creatures,

Bây giờ bạn có thể nói, loài bọ, chắc chắn là chúng rất ngây ngô,

but surely not mammals.

nhưng loài có vú thì không.

Mammals don't rely on tricks.

Loài có vú không bị lừa kiểu này đâu.

Well, I won't dwell on this, but you get the idea. (Laughter)

Tôi sẽ không nói về nỗi đau này nữa, nhưng các bạn cũng rõ nó lắm rồi. (Cười)

So this raises an important technical question:

Điều này nêu ra một câu hỏi kỹ thuật quan trọng:

Does natural selection really favor seeing reality as it is?

Chọn lựa tự nhiên ưu tiên cho sự nhận thức đúng về thực tế phải không?

Fortunately, we don't have to wave our hands and guess;

May mắn thay, chúng ta không phải mò mẫm và suy đoán;

evolution is a mathematically precise theory.

vì tiến hóa là một lý thuyết chính xác theo toán học.

We can use the equations of evolution to check this out.

Chúng ta có thể dùng phương trình tiến hóa để kiểm tra điều đó.

We can have various organisms in artificial worlds compete

Chúng ta có thể có các sinh vật khác nhau cạnh tranh trong môi trường nhân tạo,

and see which survive and which thrive,

sinh vật nào tồn tại và phát triển,

which sensory systems are more fit.

chính là những sinh vật có hệ thống cảm giác thích hợp hơn.

A key notion in those equations is fitness.

Một khái niệm chính trong phương thức này là sự hợp lý.

Consider this steak:

Hãy xem miếng thịt này:

What does this steak do for the fitness of an animal?

Miếng thịt có tác dụng gì để con vật có quyết định hợp lý?

Well, for a hungry lion looking to eat, it enhances fitness.

Đối với con sư tử đói đang tìm mồi, thịt thúc đẩy quyết định hợp lý.

For a well-fed lion looking to mate, it doesn't enhance fitness.

Đối với con sư tử no nê đang tìm bạn tình, thịt không thúc đẩy gì cả.

And for a rabbit in any state, it doesn't enhance fitness,

Đối với con thỏ, trong mọi trường hợp, thịt không có tác động nào,

so fitness does depend on reality as it is, yes,

vậy quyết định hợp lý phụ thuộc vào thực tế bên ngoài, đúng vậy,

but also on the organism, its state and its action.

nhưng cũng còn phụ thuộc vào cơ thể, trạng thái và khả năng của con vật.

Fitness is not the same thing as reality as it is,

Sự hợp lý không hoàn toàn là thực tế bên ngoài,

and it's fitness, and not reality as it is,

nó là sự phù hợp giữa con vật và môi trường, không chỉ riêng môi trường,

that figures centrally in the equations of evolution.

điều này được nói rõ ràng trong phương thức tiến hóa.

So, in my lab,

Vậy, trong phòng thí nghiệm của tôi,

we have run hundreds of thousands of evolutionary game simulations

chúng tôi cho chạy thử hàng trăm ngàn mô phỏng tiến hóa

with lots of different randomly chosen worlds

với nhiều môi trường khác nhau được chọn ngẫu nhiên

and organisms that compete for resources in those worlds.

và ở đó, các sinh vật cạnh tranh nhau về nguồn thức ăn.

Some of the organisms see all of the reality,

Vài sinh vật thấy đầy đủ môi trường đó,

others see just part of the reality,

vài loài khác chỉ thấy một phần,

and some see none of the reality,

và một vài loài không được thấy gì ,

only fitness.

chỉ có được sự thích hợp.

Who wins?

Nhóm nào thắng?

Well, I hate to break it to you, but perception of reality goes extinct.

Tôi ghét phải nói điều đó với bạn, nhưng sự nhận thức thực tế bị bế tắt.

In almost every simulation,

Trong hầu hết mọi thí nghiệm,

organisms that see none of reality

sinh vật không thấy thực tế

but are just tuned to fitness

nhưng chỉ nhận ra được sự phù hợp

drive to extinction all the organisms that perceive reality as it is.

gây ra sự hủy diệt cho sinh vật biết nhận thức thực tế.

So the bottom line is, evolution does not favor veridical,

Vậy, kết luận là, tiến hóa không ưu tiên nhận thức trực tiếp

or accurate perceptions.

hoặc nhận thức chính xác.

Those perceptions of reality go extinct.

Những nhận thức thực tế này sẽ bế tắt.

Now, this is a bit stunning.

Bây giờ, tuyệt chiêu là điều này.

How can it be that not seeing the world accurately

Làm sao mà việc không thấy chính xác thực tế

gives us a survival advantage?

lại cho ta thuận lợi để tồn tại?

That is a bit counterintuitive.

Điều này không phù hợp với trực giác.

But remember the jewel beetle.

Nhưng, hãy nhớ lại con bọ Úc.

The jewel beetle survived for thousands, perhaps millions of years,

Con bọ Úc tồn tại hàng ngàn, có thể hàng triệu năm,

using simple tricks and hacks.

chỉ dùng trò đơn giản và giải mã.

What the equations of evolution are telling us

Điều mà phương thức tiến hóa nói cho chúng ta

is that all organisms, including us, are in the same boat as the jewel beetle.

là tất cả sinh vật, kể cả chúng ta, đều ở trên cùng con thuyền như con bọ Úc.

We do not see reality as it is.

Ta không thấy thực tế như là chính nó.

We're shaped with tricks and hacks that keep us alive.

Chúng ta dùng trò đơn giản và giải mã để tồn tại.

Still,

Vẫn biết rằng,

we need some help with our intuitions.

chúng ta cần trợ giúp của trực giác.

How can not perceiving reality as it is be useful?

Làm thế nào mà không nhận thức thực tế lại là hữu ích?

Well, fortunately, we have a very helpful metaphor:

May thay, chúng ta có một phép ẩn dụ rất hữu ích:

the desktop interface on your computer.

đó là màn hình desktop của bạn.

Consider that blue icon for a TED Talk that you're writing.

Hãy xem biểu tượng xanh này để chỉ TED Talk mà bạn đang viết.

Now, the icon is blue and rectangular

Bây giờ, biểu tượng thì xanh và hình chữ nhật

and in the lower right corner of the desktop.

trong góc phải bên dưới của desktop.

Does that mean that the text file itself in the computer is blue,

Có phải điều đó có nghĩa là tập tin văn bản trong máy tính là màu xanh,

rectangular, and in the lower right-hand corner of the computer?

hình chữ nhật, và ở bên dưới góc phải của máy tính không?

Of course not.

Đương nhiên là không.

Anyone who thought that misinterprets the purpose of the interface.

Không ai nghĩ rằng đó là một sự trình bày lệch lạc trên màn hình cả.

It's not there to show you the reality of the computer.

Nó chỉ muốn trình bày với bạn thực tế của máy tính.

In fact, it's there to hide that reality.

Thật vậy, nó che giấu thực tế.

You don't want to know about the diodes

Bạn không muốn biết về các đi-ôt

and resistors and all the megabytes of software.

và điện trở và tất cả megabytes phần mềm.

If you had to deal with that, you could never write your text file

Nếu bạn phải làm việc với nó, bạn không thể viết ra hết tập tin

or edit your photo.

hoặc tạo hình ảnh của mình.

So the idea is that evolution has given us an interface

Vậy ý tưởng là quá trình tiến hóa chỉ cho ta giao diện

that hides reality and guides adaptive behavior.

và cất giấu thực tế và hướng dẫn những hành vi phù hợp.

Space and time, as you perceive them right now,

Không gian và thời gian, như bạn nhận thức về chúng lúc này,

are your desktop.

chỉ là desktop của bạn.

Physical objects are simply icons in that desktop.

Đối tượng vật lý là biểu tượng trên desktop đó.

There's an obvious objection.

Tôi biết có người phản đối:

Hoffman, if you think that train coming down the track at 200 MPH

Hoffman, nếu bạn nghĩ tàu lửa chạy trên đường với vận tốc 200 dặm/giờ

is just an icon of your desktop,

là một biểu tượng trên desktop của bạn,

why don't you step in front of it?

tại sao bạn không bước ra trước nó thử?

And after you're gone, and your theory with you,

Sau đó bạn đi đời, lý thuyết đó cũng theo bạn,

we'll know that there's more to that train than just an icon.

ta biết tàu lửa này không chỉ là một biểu tượng.

Well, I wouldn't step in front of that train

Tôi sẽ không bước ra trước tàu lửa

for the same reason

vì cùng lý do

that I wouldn't carelessly drag that icon to the trash can:

mà bạn sẽ không kéo biểu tượng vào thùng rác vì có thể là:

not because I take the icon literally --

không phải tại tôi hiểu biểu tượng theo nghĩa đen --

the file is not literally blue or rectangular --

tập tin không có nghĩa đen là màu xanh và hình chữ nhật--

but I do take it seriously.

nhưng vì tôi xem tập tin đó là quan trọng.

I could lose weeks of work.

Tôi có thể làm mất công việc của vài tuần.

Similarly, evolution has shaped us

Cũng như vậy, sự tiến hóa đã ảnh hưởng chúng ta

with perceptual symbols that are designed to keep us alive.

với biểu tượng thuộc cảm giác, được thiết kế để giữ cho sự sổng của ta an toàn.

We'd better take them seriously.

Chúng ta cần coi trọng điều đó.

If you see a snake, don't pick it up.

Nếu bạn thấy một con rắn, đừng đụng nó.

If you see a cliff, don't jump off.

Nếu bạn thấy một vực đá, đừng nhảy xuống.

They're designed to keep us safe, and we should take them seriously.

Chúng được thiết kế để chúng ta an toàn, và chúng ta nên coi trọng điều đó.

That does not mean that we should take them literally.

Nó không có nghĩa là ta nên hiểu chúng theo nghĩa đen.

That's a logical error.

Đó là một lỗi thuộc về logic.

Another objection: There's nothing really new here.

Một phản đối khác : Không có gì mới cả.

Physicists have told us for a long time that the metal of that train looks solid

Các nhà vật lý nói với ta trong một thời gian dài rằng kim loại của xe lửa rất cứng

but really it's mostly empty space with microscopic particles zipping around.

nhưng thực tế, nó gần như là không gian rỗng với những hạt nhỏ bay quanh.

There's nothing new here.

Không có gì mới cả.

Well, not exactly.

Không hoàn toàn như vậy.

It's like saying, I know that that blue icon on the desktop

Giống như nói, tôi biết biểu tượng xanh trên desktop

is not the reality of the computer,

không phải là một thực tế của máy tính,

but if I pull out my trusty magnifying glass and look really closely,

nhưng nếu tôi lấy kính cận ra và nhìn thật gần,

I see little pixels,

tôi sẽ thấy những chấm nhỏ,

and that's the reality of the computer.

và đó lại là thực tế đối với máy tính.

Well, not really -- you're still on the desktop, and that's the point.

Vậy, không thực--bạn vẫn nhìn desktop, và đó là cái điểm.

Those microscopic particles are still in space and time:

Những phần tử bé xíu vẫn ở trong không gian và thời gian:

they're still in the user interface.

chúng vẫn ở trên giao diện.

So I'm saying something far more radical than those physicists.

Vậy tôi sẽ nói cái gì đó căn bản hơn các nhà vật lý này.

Finally, you might object,

Cuối cùng, bạn có thể phản đối,

look, we all see the train,

này, tất cả chúng ta thấy xe lửa từ ngoài,

therefore none of us constructs the train.

vậy không phải não ta vẽ ra xe lửa.

But remember this example.

Nhưng hãy nhớ ví dụ sau đây.

In this example, we all see a cube,

Trong ví dụ này, ta thấy một hình khối,

but the screen is flat,

nhưng màn hình thì phẳng,

so the cube that you see is the cube that you construct.

vậy hình khối mà ta thấy là hình khối mà bạn tự vẽ ra.

We all see a cube

Tất cả chúng ta đều thấy một hình khối

because we all, each one of us, constructs the cube that we see.

vì mỗi chúng ta đều vẽ lại hình khối mà chúng ta thấy.

The same is true of the train.

Cũng như vậy trong trường hợp xe lửa.

We all see a train because we each see the train that we construct,

Chúng ta thấy 1 xe lửa vì mỗi người thấy xe lửa mà chúng ta vẽ lại,

and the same is true of all physical objects.

điều tương tự là quy luật cho tất cả các đối tượng vật lý.

We're inclined to think that perception is like a window on reality as it is.

Chúng ta có khuynh hướng nghĩ rằng nhận thức như một cửa sổ mở ra để nhận thực tế.

The theory of evolution is telling us that this is an incorrect interpretation

Lý thuyết tiến hóa nói cho ta rằng đó là một diễn đạt không đúng

of our perceptions.

về nhận thức của chúng ta.

Instead, reality is more like a 3D desktop

Đáng lẽ, thực tế đúng ra là màn hình 3D

that's designed to hide the complexity of the real world

được thiết kế để che giấu sự phức tạp của thế giới thật

and guide adaptive behavior.

và hướng dẫn hành vi thích nghi.

Space as you perceive it is your desktop.

Không gian, như bạn nhận thức, là desktop của bạn.

Physical objects are just the icons in that desktop.

Vật chất là các biểu tượng trên màn hình đó.

We used to think that the Earth is flat because it looks that way.

Chúng ta từng nghĩ rằng Trái Đất phẳng vì nó trông giống như vậy.

Then we thought that the Earth is the unmoving center of reality

Rồi chúng ta nghĩ rằng Trái Đất là trung tâm tĩnh của vạn vật

because it looks that way.

vì nó có vẻ như vậy.

We were wrong.

Chúng ta đã nhầm.

We had misinterpreted our perceptions.

Chúng ta trình bày sai lệch về nhận thức của mình.

Now we believe that spacetime and objects

Bây giờ, chúng ta tin rằng không-thời gian và vật thể

are the nature of reality as it is.

là tự nhiên của vạn vật.

The theory of evolution is telling us that once again, we're wrong.

Lý thuyết về tiến hóa một lần nữa đang nói cho ta biết rằng ta sai

We're misinterpreting the content of our perceptual experiences.

Chúng ta trình bày sai về nội dung của kết quả nhận thức.

There's something that exists when you don't look,

Có cái gì đó tồn tại mà chúng ta không thấy,

but it's not spacetime and physical objects.

nhưng đó không phải là không-thời gian và các vật thể.

It's as hard for us to let go of spacetime and objects

Thật rất khó cho chúng ta chịu bỏ không-thời gian và vật chất

as it is for the jewel beetle to let go of its bottle.

cũng như các con bọ Úc không chịu bỏ cái chai của nó.

Why? Because we're blind to our own blindnesses.

Tại sao? Vì chúng ta mù tịt về chính sự mù mờ của mình.

But we have an advantage over the jewel beetle:

Nhưng chúng ta có thuận lợi hơn các con bọ Úc:

our science and technology.

đó là khoa học và công nghệ.

By peering through the lens of a telescope

Bằng cách nhìn qua kính thiên văn

we discovered that the Earth is not the unmoving center of reality,

chúng ta phát hiện ra Trái Đất không phải là trung tâm tĩnh của vạn vật,

and by peering through the lens of the theory of evolution

và qua cách nhìn của thuyết tiến hóa

we discovered that spacetime and objects

chúng ta phát hiện ra không-thời gian và vật chất

are not the nature of reality.

không phải là tính chất của vạn vật.

When I have a perceptual experience that I describe as a red tomato,

Khi tôi có kết quả nhận thức mà tôi mô tả như là một quả cà chua đỏ,

I am interacting with reality,

tôi đang tương tác với thực tế,

but that reality is not a red tomato and is nothing like a red tomato.

nhưng thực tế này không phải là một quả cà chua đỏ và không giống một quả cà chua đỏ.

Similarly, when I have an experience that I describe as a lion or a steak,

Cũng vậy, khi tôi có kết quả nhận thức mà tôi mô tả như một con sư tử hay miếng thịt

I'm interacting with reality,

Tôi đang tương tác với thực tế,

but that reality is not a lion or a steak.

nhưng thực tế đó không phải là một con sư tử hay miếng thịt.

And here's the kicker:

Và đây là câu chuyện phức tạp:

When I have a perceptual experience that I describe as a brain, or neurons,

Khi tôi có kết quả nhận thức mà tôi mô tả như não, hoặc các nơ-ron,

I am interacting with reality,

tôi đang tương tác với thực tế,

but that reality is not a brain or neurons

nhưng thực tế không phải là não hay nơ ron

and is nothing like a brain or neurons.

và cũng không giống bộ não hoặc nơ ron.

And that reality, whatever it is,

Và thực tế là gì đi nữa,

is the real source of cause and effect

thì nguồn thực của nguyên nhân và hậu quả

in the world -- not brains, not neurons.

trong thế giới-- không phải não, cũng không nơ ron.

Brains and neurons have no causal powers.

Não và nơ ron không có lực kết nhân quả.

They cause none of our perceptual experiences,

Chúng không gây ra kết quả nhận thức,

and none of our behavior.

và không gây ra hành vi của chúng ta.

Brains and neurons are a species-specific set of symbols, a hack.

Não và nơ ron là một sự thiết lập đặc biệt các biểu tượng, là sự giải mã.

What does this mean for the mystery of consciousness?

Điều đó có nghĩa gì cho sự bí ẩn của ý thức?

Well, it opens up new possibilities.

Nó mở ra những khả năng mới.

For instance,

Ví dụ,

perhaps reality is some vast machine that causes our conscious experiences.

có thể vạn vật là một cổ máy vĩ đại tạo ra kết quả nhận thức của ta.

I doubt this, but it's worth exploring.

Tôi nghi ngờ điều đó, nhưng nó đáng để tìm hiểu.

Perhaps reality is some vast, interacting network of conscious agents,

Có thể vạn vật là mạng lưới rộng lớn, có tương tác của các tác nhân có ý thức,

simple and complex, that cause each other's conscious experiences.

đơn giản và phức tạp, đã tạo nên kết quả nhận thức của mỗi tác nhân khác.

Actually, this isn't as crazy an idea as it seems,

Thật ra, điều này không có vẻ là một ý tưởng kỳ dị,

and I'm currently exploring it.

và tôi đang khám phá về nó.

But here's the point:

Nhưng ở đây lưu ý điểm này:

Once we let go of our massively intuitive

Một khi ta thoát khỏi trực giác

but massively false assumption about the nature of reality,

chứa đựng đầy lầm lẫn về đặc tính của vạn vật,

it opens up new ways to think about life's greatest mystery.

điều đó mở ra cách thức tiếp cận mới với điều bí ẩn tuyệt vời nhất của cuộc sống.

I bet that reality will end up turning out to be more fascinating

Tôi cược rằng vạn vật sẽ không ngừng thay đổi và trở nên lôi cuốn hơn

and unexpected than we've ever imagined.

và luôn gây bất ngờ nhiều hơn ta tưởng.

The theory of evolution presents us with the ultimate dare:

Thuyết tiến hóa tặng chúng ta thách thức tối hậu:

Dare to recognize that perception is not about seeing truth,

Hãy dám nhìn nhận rằng nhận thức không phải là việc nhìn thấy sự thật cố định,

it's about having kids.

nó giống như là việc sinh ra những đứa con luôn lớn lên.

And by the way, even this TED is just in your head.

Theo cách này, thậm chí buổi thuyết trình TED này chỉ ở trong đầu của bạn thôi.

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)

Chris Anderson: If that's really you there, thank you.

Chris Anderson: Không biết bạn có thật sự ở đây không? Cảm ơn.

So there's so much from this.

Vậy, có nhiều thứ để nói về điều đó.

I mean, first of all, some people may just be profoundly depressed

Tôi nghĩ, trước hết, vài người có thể rất thất vọng

at the thought that, if evolution does not favor reality,

về ý nghĩ rằng, nếu tiến hóa không ưu đãi cho thực tại,

I mean, doesn't that to some extent undermine all our endeavors here,

thì tôi nghĩ, trong chừng mực, nó không nguy hại đến hiểu biết của ta,

all our ability to think that we can think the truth,

đến ý nghĩ rằng chúng ta có thể tìm ra sự thật,

possibly even including your own theory, if you go there?

đến lý thuyết của riêng bạn, nếu bạn xây dựng nó. Có phải vậy không?

Donald Hoffman: Well, this does not stop us from a successful science.

Donald Hoffman: Điều này không ngăn cản chúng ta thành công trong khoa học.

What we have is one theory that turned out to be false,

Cái chúng ta có là một lý thuyết trở nên sai lệch,

that perception is like reality and reality is like our perceptions.

nhận thức đó như là thực tế và thực tế như là nhận thức của ta.

That theory turns out to be false.

Lý thuyết đó bị sai lầm.

Okay, throw that theory away.

Được, hãy bỏ lý thuyết đó đi.

That doesn't stop us from now postulating all sorts of other theories

Điều đó không cản trở chúng ta đưa ra những định đề lý thuyết khác

about the nature of reality,

về tính chất của vạn vật,

so it's actually progress to recognize that one of our theories was false.

vậy tiến bộ chính là việc nhận ra một trong những lý thuyết của ta sai lầm.

So science continues as normal. There's no problem here.

Vậy khoa học cứ tiếp tục. Không có vấn đề gì ở đây cả.

CA: So you think it's possible -- (Laughter) --

CA: May quá, bạn nghĩ khoa học có thể đi tiếp. - Cười-

This is cool, but what you're saying I think is it's possible that evolution

Điều này thật hay, nhưng điều bạn đang nói tôi nghĩ, nó có thế là sự tiến hóa

can still get you to reason.

mang lại cho bạn những lý giải.

DH: Yes. Now that's a very, very good point.

DH: Vâng. Đó chính là điểm rất rất thú vị.

The evolutionary game simulations that I showed were specifically about perception,

Trò mô phỏng tiến hóa mà tôi chỉ cho bạn là về nhận thức,

and they do show that our perceptions have been shaped

và chúng chỉ ra rằng nhận thức của ta theo khuôn mẫu

not to show us reality as it is,

không chỉ cho ta đúng như thực tế,

but that does not mean the same thing about our logic or mathematics.

nhưng điều đó không có nghĩa là logic hay toán học cũng giống vậy.

We haven't done these simulations, but my bet is that we'll find

Chúng tôi không làm những mô phỏng này, nhưng tôi dám cược chúng ta sẽ tìm ra

that there are some selection pressures for our logic and our mathematics

những yếu tố chọn lọc để logic và toán của chúng ta

to be at least in the direction of truth.

ít nhất được đi đúng hướng.

I mean, if you're like me, math and logic is not easy.

Nếu bạn nghĩ như tôi, thì có lẽ toán và logic không dễ.

We don't get it all right, but at least the selection pressures are not

Ta không đạt sự chính xác trọn vẹn, nhưng ít nhất yếu tố chọn lọc thì

uniformly away from true math and logic.

không đồng dạng với toán và logic.

So I think that we'll find that we have to look at each cognitive faculty

Vậy tôi nghĩ ta sẽ nhận ra ta cần dựa vào mỗi khả năng nhận thức

one at a time and see what evolution does to it.

tại một thời điểm và cần thấy điều mà tiến hóa chỉ ra.

What's true about perception may not be true about math and logic.

Sự thật về nhận thức có thể không là sự thật trong toán và logic.

CA: I mean, really what you're proposing is a kind of modern-day Bishop Berkeley

CA: Tôi nghĩ, cái bạn đang đề nghị là một loại diễn giải hiện đại

interpretation of the world:

của Giám Mục Berkeley về thế giới:

consciousness causes matter, not the other way around.

chính ý thức tạo ra câu chuyện, chứ không phải đường nào khác.

DH: Well, it's slightly different than Berkeley.

DH: Ở đây hơi khác với ý tưởng của Berkeley.

Berkeley thought that, he was a deist, and he thought that the ultimate

Là nhà thần học, Berkeley nghĩ rằng

nature of reality is God and so forth,

căn bản của vạn vật là Chúa Trời, vân vân,

and I don't need to go where Berkeley's going,

tôi không nói đến vấn đề của Berkeley,

so it's quite a bit different from Berkeley.

tôi nói đến vấn đề khác.

I call this conscious realism. It's actually a very different approach.

Đó là thuyết duy thực ý thức. Nó là một cách tiếp cận khác.

CA: Don, I could literally talk with you for hours, and I hope to do that.

CA: Thưa thầy, tôi có thể nói với thầy hàng giờ, và tôi hy vọng sẽ có dịp.

Thanks so much for that. DH: Thank you. (Applause)

Cảm ơn rất nhiều. DH: Cảm ơn.(Vỗ tay)