Do we see reality as it is? | Donald Hoffman | TED

Tłumaczenie: Maria Jamrozik Korekta: Kasia Biel

I love a great mystery,

Uwielbiam wielkie tajemnice,

and I'm fascinated by the greatest unsolved mystery in science,

i jestem zafascynowany jedną z największych zagadek nauki.

perhaps because it's personal.

Jest to poniekąd sprawa osobista,

It's about who we are,

bo dotyczy tego, kim jesteśmy

and I can't help but be curious.

i jestem po prostu ciekawy.

The mystery is this:

Zagadką tą jest:

What is the relationship between your brain

Jaki jest związek pomiędzy mózgiem

and your conscious experiences,

a świadomymi doświadczeniami

such as your experience of the taste of chocolate

np. smakiem czekolady

or the feeling of velvet?

czy dotykaniem aksamitu?

Now, this mystery is not new.

Ta zagadka nie jest nowa.

In 1868, Thomas Huxley wrote,

W 1868 Thomas Huxley napisał:

"How it is that anything so remarkable as a state of consciousness comes about

"To że coś tak niezwykłego jak stan świadomości

as the result of irritating nervous tissue

jest rezultatem podrażenienia komórek nerwowej

is just as unaccountable

jest równie niewytłumaczalne

as the appearance of the genie when Aladdin rubbed his lamp."

jak pojawienie się Gina w lampie Alladyna."

Now, Huxley knew that brain activity

Huxley wiedział, że aktywność mózgu

and conscious experiences are correlated,

i świadome doświadczenia są powiązane,

but he didn't know why.

ale nie wiedział dlaczego.

To the science of his day, it was a mystery.

Dla nauki jego czasów była to zagadka.

In the years since Huxley,

Od czasów Huxleya,

science has learned a lot about brain activity,

naukowcy wiele się nauczyli o aktywności mózgu,

but the relationship between brain activity

ale związek między nią

and conscious experiences is still a mystery.

a świadomym doświadczeniem wciąż pozostaje zagadką.

Why? Why have we made so little progress?

Dlaczego? Dlaczego zrobiliśmy tak mały postęp?

Well, some experts think that we can't solve this problem

Cóż, niektórzy eksperci twierdzą, że nie możemy rozwiązać tego problemu,

because we lack the necessary concepts and intelligence.

ponieważ brakuje nam niezbędnych pojęć i inteligencji.

We don't expect monkeys to solve problems in quantum mechanics,

Nie oczekujemy, że małpy zdolne są rozwiązać zadania z mechaniki kwantowej

and as it happens, we can't expect our species to solve this problem either.

nie możemy więc oczekiwać, że nasz gatunek rozwiąże ten problem.

Well, I disagree. I'm more optimistic.

Cóż, nie zgadzam się. Jestem bardziej optymistyczny.

I think we've simply made a false assumption.

Sądzę, że po prostu dokonaliśmy błędnych założeń.

Once we fix it, we just might solve this problem.

Kiedy je naprawimy, możemy rozwiązać ten problem.

Today, I'd like tell you what that assumption is,

Dzisiaj chciałbym wam powiedzieć o tym założeniu,

why it's false, and how to fix it.

dlaczego jest błędne i jak je naprawić.

Let's begin with a question:

Zacznijmy od pytania:

Do we see reality as it is?

Czy postrzegamy rzeczywistość taką, jaką jest?

I open my eyes

Otwieram oczy

and I have an experience that I describe as a red tomato a meter away.

i doznaję czegoś, co opisuję jako czerwony pomidor odległy o jeden metr.

As a result, I come to believe that in reality,

W rezultacie, wierzę, że rzeczywiście

there's a red tomato a meter away.

metr dalej znajduje się czerwony pomidor.

I then close my eyes, and my experience changes to a gray field,

Zamykam oczy i moje doświadczenie zmienia się w szarą przestrzeń.

but is it still the case that in reality, there's a red tomato a meter away?

ale czy w rzeczywistości faktycznie metr dalej znajduje się czerwony pomidor?

I think so, but could I be wrong?

Tak myślę, ale czy mogę się mylić?

Could I be misinterpreting the nature of my perceptions?

Czy mogę źle interpretować charakter mojego postrzegania?

We have misinterpreted our perceptions before.

Wcześniej źle zinterpretowaliśmy nasze wyobrażenia.

We used to think the Earth is flat, because it looks that way.

Myśleliśmy, ze Ziemia jest płaska, bo tak wygląda.

Pythagorus discovered that we were wrong.

Pitagoras odkrył, że się myliliśmy.

Then we thought that the Earth is the unmoving center of the Universe,

Myśleliśmy, że Ziemia to centrum Wszechświata,

again because it looks that way.

bo znowu, wszystko na to wskazywało.

Copernicus and Galileo discovered, again, that we were wrong.

Kopernik i Galileusz odkryli, że znowu się myliliśmy.

Galileo then wondered if we might be misinterpreting our experiences

Galileusz zastanawiał się czy mogliśmy zle zinterpretować

in other ways.

doznania w inny sposób.

He wrote: "I think that tastes, odors, colors, and so on

Pisał: "Sądzę, że smaki, zapachy, kolory, itd.

reside in consciousness.

istnieją w świadomości.

Hence if the living creature were removed, all these qualities would be annihilated."

Gdyby więc żywe istoty przestały istnieć, wszystkie te cechy zostałyby unicestwione.

Now, that's a stunning claim.

Cóż to za oszałamiające stwierdzenie.

Could Galileo be right?

Czyżby Galileusz miał rację?

Could we really be misinterpreting our experiences that badly?

Czy rzeczywiście do tego stopnia błędnie interpretujemy nasze doświadczenia?

What does modern science have to say about this?

Co mówi o tym współczesna nauka?

Well, neuroscientists tell us that about a third of the brain's cortex

Neurobiolodzy twierdzą, że 1/3 kory mózgowej

is engaged in vision.

jest zaangażowana w postrzeganie.

When you simply open your eyes and look about this room,

Kiedy otwierasz oczy i rozglądasz się,

billions of neurons and trillions of synapses are engaged.

pracują miliardy neuronów i biliardy synaps.

Now, this is a bit surprising,

To trochę zaskakujące,

because to the extent that we think about vision at all,

ponieważ myślimy o wzroku,

we think of it as like a camera.

jak o aparacie fotograficznym,

It just takes a picture of objective reality as it is.

który robi obiektywne zdjęcia rzeczywistości.

Now, there is a part of vision that's like a camera:

Częściowo wzrok przypomina aparat:

the eye has a lens that focuses an image on the back of the eye

soczewka skupia obraz w tyle oka,

where there are 130 million photoreceptors,

gdzie jest 130 milionów fotoreceptorów,

so the eye is like a 130-megapixel camera.

więc oko jest jak aparat o 130 megapixelach.

But that doesn't explain the billions of neurons

Ale to nie wyjaśnia miliardów neuronów

and trillions of synapses that are engaged in vision.

i trylionów synaps zaangażowanych w postrzeganie.

What are these neurons up to?

Po co są te neurony?

Well, neuroscientists tell us that they are creating, in real time,

Neurobiolodzy twierdzą, że tworzą one, w czasie rzeczywistym,

all the shapes, objects, colors, and motions that we see.

wszystkie kształty, obiekty, kolory i ruchy, które widzimy.

It feels like we're just taking a snapshot of this room the way it is,

Wydaję się jakbyśmy po prostu robili zdjęcie pokoju takim jaki jest,

but in fact, we're constructing everything that we see.

ale tak naprawdę konstruujemy wszystko co widzimy.

We don't construct the whole world at once.

Nie konstruujemy całego świata na raz.

We construct what we need in the moment.

Konstruujemy to, co potrzebujemy w tym momencie.

Now, there are many demonstrations that are quite compelling

Jest wiele pokazów, nawet przekonujących,

that we construct what we see.

że konstruujemy to co widzimy.

I'll just show you two.

Pokażę wam dwa.

In this example, you see some red discs with bits cut out of them,

W tym przykładzie zobaczycei czerwone dyski z wyciętymi kawałkami,

but if I just rotate the disks a little bit,

ale jeśli je troszkę obrócę

suddenly, you see a 3D cube pop out of the screen.

nagle zobaczycie sześciany w 3D wyskakujące z ekranu.

Now, the screen of course is flat,

Ekran jest oczywiście płaski,

so the three-dimensional cube that you're experiencing

więc trójwymiarowy sześcian, którego doznajecie

must be your construction.

musi być waszą konstrukcją.

In this next example,

W kolejnym przykładzie

you see glowing blue bars with pretty sharp edges

widzicie świecące niebieskie paski z całkiem wyraznymi krawędziami

moving across a field of dots.

poruszające się po polu kropek.

In fact, no dots move.

W rzeczywistości kropki się nie poruszają.

All I'm doing from frame to frame is changing the colors of dots

Wszystko co robię od klatki do klatki to zmiana koloru kropek

from blue to black or black to blue.

z niebieskiego na czarny albo czarnego na niebieski.

But when I do this quickly,

Ale kiedy zrobię to szybko

your visual system creates the glowing blue bars

wasz system wzrokowy stworzy świecące niebieskie paski

with the sharp edges and the motion.

z wyraznymi krawędziami w ruchu.

There are many more examples, but these are just two

Jest o wiele więcej przykładów a to są tylko dwa,

that you construct what you see.

w kórych konstruujecie to co widzicie.

But neuroscientists go further.

Neuronaukowcy idą dalej.

They say that we reconstruct reality.

Mówią, że rekonnstruujemy rzeczywistość.

So, when I have an experience that I describe as a red tomato,

Więc, kiedy doznaję coś, co opisuję jako czerwony pomidor,

that experience is actually an accurate reconstruction

to doznanie jest właściwie trafną rekonstrukcją

of the properties of a real red tomato

właściwości prawdziwego czerwonego pomidora,

that would exist even if I weren't looking.

który istnieje nawet jeśli na niego nie patrzymy.

Now, why would neuroscientists say that we don't just construct,

Więc, dlaczego neuronaukowcy mówią, że nie konstruujemy,

we reconstruct?

a rekonstruujemy?

Well, the standard argument given

Cóż, standardowym argumentem jest

is usually an evolutionary one.

zazwyczaj ewolucja.

Those of our ancestors who saw more accurately

Ci spośród naszych przodków, którzy widzieli lepiej

had a competitive advantage compared to those who saw less accurately,

mielikonkurencyjną zaletę w porównaniu do tych co widzili mniej dokładnie

and therefore they were more likely to pass on their genes.

i tak więc mieli większe szanse by przekazać swoje geny.

We are the offspring of those who saw more accurately,

Jesteśmy potomstwem tych, co widzieli dokładniej

and so we can be confident that, in the normal case,

tak więc, możemy być pewni, że w normalnym przypadku

our perceptions are accurate.

nasze postrzeganie jest właściwe.

You see this in the standard textbooks.

Widzimy to w zwykłych podręcznikach.

One textbook says, for example,

Na przykład, jeden podręcznik mówi:

"Evolutionarily speaking,

"Mówiąc ewolucyjnie

vision is useful precisely because it is so accurate."

widzenie jest pożyteczne właśnie przez to, że jest tak dokładne."

So the idea is that accurate perceptions are fitter perceptions.

Więc idea jest taka, że dokładne postrzeganie jest właściwym postrzeganiem.

They give you a survival advantage.

Daje ci przewagę do przetrwania.

Now, is this correct?

Więc, czy jest to poprawne?

Is this the right interpretation of evolutionary theory?

Czy jest to właściwa interpretacja teorii ewolucji?

Well, let's first look at a couple of examples in nature.

Cóż, spójrzmy najpierw na pare przykładów z natury.

The Australian jewel beetle

Australijski chrząszcz

is dimpled, glossy and brown.

ma dołeczki, jest błyszczący i brązowy.

The female is flightless.

Samica nie lata.

The male flies, looking, of course, for a hot female.

Samiec lata, szukając oczywiście seksownej samiczki.

When he finds one, he alights and mates.

Kiedy ją znajdzie, ląduje i kopuluje.

There's another species in the outback,

Jest też inny gatunek w tych terenach,

Homo sapiens.

Homo sapiens.

The male of this species has a massive brain

Samiec tego gatunku ma masywny mózg,

that he uses to hunt for cold beer.

którego używa, by polować na zimne piwo.

(Laughter)

(Śmiech)

And when he finds one, he drains it,

A kiedy je znajdzie, odsącza je

and sometimes throws the bottle into the outback.

i czasem wyrzuca butelkę na ziemię.

Now, as it happens, these bottles are dimpled, glossy,

A kiedy się to dzieje, te butelki mają dołeczki i się świecą

and just the right shade of brown to tickle the fancy of these beetles.

i mają odpowiedni odcień brązu radując te chrząszcze

The males swarm all over the bottles trying to mate.

Samce zbierają się na tych butelkach próbując kopulować.

They lose all interest in the real females.

Tracą zainteresowanie dla prawdziwych samiczek.

Classic case of the male leaving the female for the bottle.

Klasyczny przypadek mężczyzny opuszczający kobietę dla butelki.

(Laughter) (Applause)

(Śmiech) (Brawa)

The species almost went extinct.

Gatunek ten prawie wymarł.

Australia had to change its bottles to save its beetles.

Australi musiała zmienić butelki, by uratować ich chrząszcze.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, the males had successfully found females for thousands,

Samce z sukcesem znajdowali samice przez tysiące

perhaps millions of years.

możliwie miliony lat.

It looked like they saw reality as it is, but apparently not.

Wydawało się, że widzą rzeczywistość taką jaka jest, ale najwyrazniej to nieprawda.

Evolution had given them a hack.

Ewolucja dała im ułatwienie.

A female is anything dimpled, glossy and brown,

Samica jest czymkowielek z dołeczkami, świecąca i brązowa,

the bigger the better.

im większa tym lepsza.

(Laughter)

(Śmiech)

Even when crawling all over the bottle, the male couldn't discover his mistake.

Nawet przy pełzaniu po całej butelce, samiec nie mógł odkryć swojego błędu.

Now, you might say, beetles, sure, they're very simple creatures,

Teraz moglibyście powiedzieć, że pewnie, chrząszcze to proste stworzenia,

but surely not mammals.

ale na pewno nie ssaki.

Mammals don't rely on tricks.

Ssaki nie polegają na sztuczkach.

Well, I won't dwell on this, but you get the idea. (Laughter)

Cóż, nie będę się nad tym rozwodził, ale rozumiecie ideę. (Śmiech)

So this raises an important technical question:

Więc, to prowokuje nowe pytanie:

Does natural selection really favor seeing reality as it is?

Czy naturalna selekcja jest przychylna widzeniu świata takim jaki jest?

Fortunately, we don't have to wave our hands and guess;

Na szczęście, nie musimy machać naszymi rękami i zgadywać;

evolution is a mathematically precise theory.

ewolucja jest matematycznie precyzyjną teorią.

We can use the equations of evolution to check this out.

Możemy użyć równań ewolucji, aby to sprawdzić.

We can have various organisms in artificial worlds compete

Możemy sprawić, że różne organizmy w sztucznych światach będą rywalizować,

and see which survive and which thrive,

by zobaczyć, które przetrwają,

which sensory systems are more fit.

będą się dobrze rozwijać, a ich zmysły są lepiej dostosowane.

A key notion in those equations is fitness.

Główne pojęcie w tych równaniach to przystosowanie.

Consider this steak:

Rozważcie ten stek:

What does this steak do for the fitness of an animal?

Czy ten stek jesprawia, że zwierzę jest przystosowane?

Well, for a hungry lion looking to eat, it enhances fitness.

Cóż, zwiększa przystosowanie głodnego lwa szukającego jedzenia.

For a well-fed lion looking to mate, it doesn't enhance fitness.

Nie zwiękasza przystosowania dla najedzonego lwa chcącego kopulować.

And for a rabbit in any state, it doesn't enhance fitness,

I nie zwiększa przystosowania królika w jakimkolwiek stanie.

so fitness does depend on reality as it is, yes,

więc przystosowanie zależy od rzeczywistości jaka jest, tak,

but also on the organism, its state and its action.

ale także od organizmu, jego stanu i działania.

Fitness is not the same thing as reality as it is,

Przystosowanie nie jest tą samą rzeczą co rzeczywistość taka jaka jest

and it's fitness, and not reality as it is,

to przystosowanie, nie rzeczywistość,

that figures centrally in the equations of evolution.

to jest dokłanie w równaniu o ewolucji.

So, in my lab,

Więc, w moim labolatorium

we have run hundreds of thousands of evolutionary game simulations

przeprowadziliśmy setki tysięcy ewolucyjnych gier symulacyjnych

with lots of different randomly chosen worlds

z wieloma różnymi losowo wybranymi światami

and organisms that compete for resources in those worlds.

i organizmami, które rywalizują o surowce w tych światach.

Some of the organisms see all of the reality,

Niektóre spośród organizmów widzą całą rzeczywstość,

others see just part of the reality,

inne widzą tylko jej część,

and some see none of the reality,

a jeszcze inne nic rzeczywistego,

only fitness.

tylko przystosowanie.

Who wins?

Kto wygrywa?

Well, I hate to break it to you, but perception of reality goes extinct.

Cóż, nie chcę przekazywać tej wiadomości, ale postrzeganie rzeczywistości wymiera.

In almost every simulation,

W niemalże wszystkich symulacjach

organisms that see none of reality

organizmy, które nie widzą rzeczywistości,

but are just tuned to fitness

ale są tylko dobrze przystosowane

drive to extinction all the organisms that perceive reality as it is.

doprowadzją do wymarcia wszystkie organizmy, które postrzegają rzeczywistość

So the bottom line is, evolution does not favor veridical,

Ogólny rozrachunek to: ewolucja nie jest przychylna prawdomówności,

or accurate perceptions.

albo właściwemu postrzeganiu.

Those perceptions of reality go extinct.

Te postrzeganie rzeczywistości wymiera.

Now, this is a bit stunning.

Jest to trochę zdumiewające.

How can it be that not seeing the world accurately

Jak to może być, że niewidzenie dokładnie świata

gives us a survival advantage?

daje nam przewagę w przetrwaniu?

That is a bit counterintuitive.

Jest to trochę sprzeczne z intuicją.

But remember the jewel beetle.

Ale pamiętajcie chrząszcza.

The jewel beetle survived for thousands, perhaps millions of years,

Australijski chrząszcz przetrwał tysiące, może i nawet milion lat,

using simple tricks and hacks.

używając prostych trików i ułatwień.

What the equations of evolution are telling us

To co równania ewolucji nam mówią

is that all organisms, including us, are in the same boat as the jewel beetle.

to, to że wszystkie organizmy, włączając nas, jadą na tym samym wózku co chrząszcz.

We do not see reality as it is.

Nie widzimy rzeczywistości jaką jest.

We're shaped with tricks and hacks that keep us alive.

Jesteśmy ukształtowani na sztuczkach i ułatwieniach trzymających nas przy życiu.

Still,

Pomimo tego

we need some help with our intuitions.

potrzebujemy pomocy przy naszej intuicji.

How can not perceiving reality as it is be useful?

Jak niepostrzeganie rzeczywistości jaką jest może być przydatne?

Well, fortunately, we have a very helpful metaphor:

Cóż, na szczęście, mamy bardzo przydatną metaforę:

the desktop interface on your computer.

pulpit na twoim komputerze.

Consider that blue icon for a TED Talk that you're writing.

Rozważ tą niebieską ikonę dla TED Talk, którą piszesz.

Now, the icon is blue and rectangular

Ikona jest niebieska i prostokątna

and in the lower right corner of the desktop.

i w prawym dolnym rogu pulpitu.

Does that mean that the text file itself in the computer is blue,

Czy to znaczy, że plik tekstowy w komputerze jest niebieski,

rectangular, and in the lower right-hand corner of the computer?

prostokątny i prawym dolnym rogu komputera?

Of course not.

Oczywiście że nie.

Anyone who thought that misinterprets the purpose of the interface.

Ktokolwiek kto tak pomyślał nie zrozumiał celu pulpitu.

It's not there to show you the reality of the computer.

Nie jest tak by pokazywać rzeczywistość komputera.

In fact, it's there to hide that reality.

Prawdę mówiąc, jest tam by ukryć tą rzeczywistość.

You don't want to know about the diodes

Nie chcesz wiedzieć o diodach

and resistors and all the megabytes of software.

i rezystorach i o megabajtach oprogramowania.

If you had to deal with that, you could never write your text file

Jeśli musiałbyś się z tym zmagać, nie mógłbyś nigdy nic napisać

or edit your photo.

albo edytować swojego zdjęcia.

So the idea is that evolution has given us an interface

Więc, pomysł jest taki, że ewoucja dała nam pulpit,

that hides reality and guides adaptive behavior.

który ukrywa rzeczywistość i prowadzi do adaptacyjnych zachowań.

Space and time, as you perceive them right now,

Czas i przestrzeń, takie jak je teraz postrzegamy

are your desktop.

to nasz pulpit.

Physical objects are simply icons in that desktop.

Fizyczne obiekty to proste ikony na tym pulpicie.

There's an obvious objection.

Jest do tego prosty zarzut.

Hoffman, if you think that train coming down the track at 200 MPH

Hoffman, jeśli myślisz, że ten jadący pociąg z prędkością 200km/h

is just an icon of your desktop,

to tylko ikona na pulpicie,

why don't you step in front of it?

czemu się pod niego nie rzucisz?

And after you're gone, and your theory with you,

I po tym jak cię już nie będzie i twojej teorii

we'll know that there's more to that train than just an icon.

dowiemy się, że jest to coś więcej z tego pociągu niż tylko ikona.

Well, I wouldn't step in front of that train

Cóż, nie rzuciłbym się pod pociąg

for the same reason

z tego samego powodu, dla którego

that I wouldn't carelessly drag that icon to the trash can:

nie przeciągnąłbym tamtej ikony to śmietnika:

not because I take the icon literally --

nie dlatego, że biorę ją dosłownie;

the file is not literally blue or rectangular --

dokument nie jest naprawdę niebieski czy prostokątny,

but I do take it seriously.

ale dlatego, że biorę ją na poważnie.

I could lose weeks of work.

Mógłbym stracić tygodnie pracy.

Similarly, evolution has shaped us

Podobnie ukształtowała nas ewolucja

with perceptual symbols that are designed to keep us alive.

z postrzeżeniowymi symbolami, które są zaprojektowane, aby trzymać nas przy życiu

We'd better take them seriously.

Powinniśmy brać je na poważnie.

If you see a snake, don't pick it up.

Jeśli widzisz węża, nie podnoś go.

If you see a cliff, don't jump off.

Jeśli widzisz klif, nie zeskakuj z niego.

They're designed to keep us safe, and we should take them seriously.

Są zaprojektowane, byśmy byli bezpieczni i powinniśmy brać je na poważnie.

That does not mean that we should take them literally.

To nie znaczy, że mamy brać je dosłownie.

That's a logical error.

To logiczna niespójność.

Another objection: There's nothing really new here.

Kolejny zarzut: Nie ma tutaj nic nowego.

Physicists have told us for a long time that the metal of that train looks solid

Fizycy mówili nam przez dlugi czas, że metal z pociągu wygląda na twardy,

but really it's mostly empty space with microscopic particles zipping around.

ale tak naprawdę to głównie przestrzeń z mikroskopijnymi cząstkami spiętymi razem

There's nothing new here.

Nie ma tutaj nic nowego.

Well, not exactly.

Cóż, nie do końca.

It's like saying, I know that that blue icon on the desktop

To jak mówienie, że wiem, że ta niebieska ikona na pulpicie

is not the reality of the computer,

nie jest rzeczywistością komputera,

but if I pull out my trusty magnifying glass and look really closely,

ale jeśli wyciągnę zaufane szkło powiększające i popatrzę z bliska

I see little pixels,

to zobaczę małe piksele

and that's the reality of the computer.

i to jest rzeczywistość komputera.

Well, not really -- you're still on the desktop, and that's the point.

Cóż, nie do końca - nadal jesteś na pulpicie, ale to to chodzi.

Those microscopic particles are still in space and time:

Te mikroskopowe cząstki są nadal w czasie i przestrzeni:

they're still in the user interface.

są nadal w interfejsie użytkownika.

So I'm saying something far more radical than those physicists.

Więc, ja mówię coś o wiele bardziej radykalnego niż ci fizycy.

Finally, you might object,

W końcu, mógłbyś się sprzeciwić

look, we all see the train,

spójrz, wszyscy widzimy pociąg,

therefore none of us constructs the train.

tak więc, nikt z nas nie konstruował pociągu.

But remember this example.

Ale pamiętaj ten przykład.

In this example, we all see a cube,

W tym przykładzie, wszyscy widzimy sześcian,

but the screen is flat,

ale ekran jest płaski,

so the cube that you see is the cube that you construct.

więc sześcian który widzisz jest przez ciebie konstruowany

We all see a cube

Wszyscy widzimy sześcian,

because we all, each one of us, constructs the cube that we see.

bo my wszyscy, każdy z nas konstruuje ten sześcian, który widzimy.

The same is true of the train.

To samo jest prawdą o pociągu.

We all see a train because we each see the train that we construct,

Wszyscy widzimy pociąg, bo każdy z nas widzi pociąg, który konstruujemy

and the same is true of all physical objects.

i to wszystko jest prawdą dla każdego fizycznego obiektu.

We're inclined to think that perception is like a window on reality as it is.

Jesteśmy przysposobieni do myślenia, że doznania są jak okno na rzeczywistość.

The theory of evolution is telling us that this is an incorrect interpretation

Teoria ewolucji mówi nam, że to jest błędna interpretacja

of our perceptions.

naszych doznań.

Instead, reality is more like a 3D desktop

Natomiast, rzeczywistość jest bardziej jak pulpit 3D,

that's designed to hide the complexity of the real world

który jest zaprojektowany do chowania komplikacji prawdziwego świata

and guide adaptive behavior.

i wskazówką do dostosowania się.

Space as you perceive it is your desktop.

Przestrzeń, tak jak ją postrzegasz, to twój pulpit.

Physical objects are just the icons in that desktop.

Fizyczne obiekty to tylko ikony na tym pulpicie.

We used to think that the Earth is flat because it looks that way.

Kiedyś myśleliśmy, że Ziemia jest płaska, bo tak wygląda.

Then we thought that the Earth is the unmoving center of reality

Potem pomyśleliśmy, że Ziemia to nieruchome centrum rzeczywistości

because it looks that way.

bo tak wygląda.

We were wrong.

Myliliśmy się.

We had misinterpreted our perceptions.

Zle zinterpretowaliśmy nasze postrzeganie.

Now we believe that spacetime and objects

Teraz wierzymy, że czas i przedmioty

are the nature of reality as it is.

są naturą rzeczywistości, taką jaka jest.

The theory of evolution is telling us that once again, we're wrong.

Teoria ewolucji mówi nam po raz kolejny, że się mylimy.

We're misinterpreting the content of our perceptual experiences.

Zle interpretujemy zawartość naszych doznań zmysłowych.

There's something that exists when you don't look,

Jest coś co istnieje, jeśli na to nie patrzymy,

but it's not spacetime and physical objects.

ale to nie czas czy obiekty fizyczne.

It's as hard for us to let go of spacetime and objects

To ciężkie dla nas, by porzucić ideę czasu i przedmiotów

as it is for the jewel beetle to let go of its bottle.

tak jak chrząszczowi porzucić butelkę.

Why? Because we're blind to our own blindnesses.

Dlaczego? Bo jesteśmy ślepi na naszą ślepotę.

But we have an advantage over the jewel beetle:

Ale mamy przewagę nad chrząszczem:

our science and technology.

nasza nauka i technologia.

By peering through the lens of a telescope

Przez badawcze patrzenie przez obiektyw teleskopu

we discovered that the Earth is not the unmoving center of reality,

odkryliśmy, że Ziemia nie jest nieruchomym centrum rzeczywistości

and by peering through the lens of the theory of evolution

i przez badawcze patrzenie przez obiektyw teorii ewolucji

we discovered that spacetime and objects

odkryliśmy, że czas i przedmioty

are not the nature of reality.

nie są naturą rzeczywistości.

When I have a perceptual experience that I describe as a red tomato,

Kiedy mam zmysłowe doznanie, które opisuję jako czerwony pomidor

I am interacting with reality,

Doznaję interakcji z rzeczywistością,

but that reality is not a red tomato and is nothing like a red tomato.

ale ta rzeczywistość to nie czerwony pomidor, ani nic podobnego do pomidora.

Similarly, when I have an experience that I describe as a lion or a steak,

Podobnie, gdy doświadczam i opisuję to doświadczenie jako lwa czy stek,

I'm interacting with reality,

doznaję interakcji z rzeczywistością,

but that reality is not a lion or a steak.

ale tą rzeczywistością nie jest lew czy stek.

And here's the kicker:

I jeszcze jedna niespodzianka:

When I have a perceptual experience that I describe as a brain, or neurons,

Gdy mam zmysłowe doznanie, które opisuję jako mózg czy neurony

I am interacting with reality,

doświadczam interakcji z rzeczywistością,

but that reality is not a brain or neurons

ale tak naprawdę to nie jest mózg czy neurony

and is nothing like a brain or neurons.

i to nie jest jak mózg czy neurony.

And that reality, whatever it is,

I ta rzecczywistość, czymkolwiek jest,

is the real source of cause and effect

jest prawdziwym zródłem przyczyny i skutku

in the world -- not brains, not neurons.

w świecie - nie mózgi, nie neurony.

Brains and neurons have no causal powers.

Mózgi i neurony nie mają mocy.

They cause none of our perceptual experiences,

Nie powodują naszych doznań zmysłowych

and none of our behavior.

i naszego zachowania.

Brains and neurons are a species-specific set of symbols, a hack.

Mózgi i neurony są gatunkowo-konkretnym zestawem symboli, ułatwieniem.

What does this mean for the mystery of consciousness?

Co to znaczy dla zagadki świadomości?

Well, it opens up new possibilities.

Cóż, otwiera to nowe możliwości.

For instance,

Na przykład,

perhaps reality is some vast machine that causes our conscious experiences.

może rzeczywistość jest jakąś ogromną maszyną powodującą świadome doznania.

I doubt this, but it's worth exploring.

Wątpię w to, ale jest to warte odkrywania.

Perhaps reality is some vast, interacting network of conscious agents,

Może rzeczywistość jest ogromną, interaktywną siecią świadomych agentów,

simple and complex, that cause each other's conscious experiences.

łatwych i skomplikowanych, które powodują świadome doświadczenia.

Actually, this isn't as crazy an idea as it seems,

Właściwie, to nie jest tak szalony pomysł na jaki wygląda

and I'm currently exploring it.

i obecnie go odkrywam.

But here's the point:

Ale to jest puenta:

Once we let go of our massively intuitive

Raz puszczając naszą ogromnie intuicyjne,

but massively false assumption about the nature of reality,

lecz ogromnie błędne założenie o naturze rzeczywistości,

it opens up new ways to think about life's greatest mystery.

otworzą się nowe ścieżki myślenia o największych życiowych zagadkach.

I bet that reality will end up turning out to be more fascinating

Założę się, że rzeczywistość okaże się bardziej interesująca

and unexpected than we've ever imagined.

i nieprzewidywalna niż moglibyśmy sobie ją kiedykolwiek wyobrazić.

The theory of evolution presents us with the ultimate dare:

Teoria ewolucji prezentuje nam otateczne wyzwanie:

Dare to recognize that perception is not about seeing truth,

Wyzwanie by rozpoznać, że postrzeganie nie jest o dociekaniu prawdy,

it's about having kids.

ale o posiadaniu dzieci.

And by the way, even this TED is just in your head.

A tak swoją drogą, nawet ten TED jest tylko w twojej głowie.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)

Chris Anderson: If that's really you there, thank you.

Jeśli to naprawdę ty, dziękuję.

So there's so much from this.

Tak wiele się dowiedzieliśmy.

I mean, first of all, some people may just be profoundly depressed

Chodzi mi o to, że po pierwsze, pewni ludzie mogą być pełni depresji

at the thought that, if evolution does not favor reality,

na myśl o tym, że ewolucja nie pochwala rzeczywistości,

I mean, doesn't that to some extent undermine all our endeavors here,

znaczy się, czy to nie podważa rozmiaru naszych wysiłków,

all our ability to think that we can think the truth,

naszych zdolności do myślenia, że możemy wymyślić prawdę

possibly even including your own theory, if you go there?

możliwie nawet włączając w to twoją teorię?

Donald Hoffman: Well, this does not stop us from a successful science.

Donald Hoffman: Cóż, to nas nie powstrzymuje od odkryć naukowych.

What we have is one theory that turned out to be false,

To co mamy, to jedna teoria, która okazała się błędna,

that perception is like reality and reality is like our perceptions.

że postrzeganie jest jak rzeczywistość a rzeczywistość jest jak nasze postrzeganie.

That theory turns out to be false.

Ta teoria okazuje się błędna.

Okay, throw that theory away.

Okej, wyrzuć tą teorię.

That doesn't stop us from now postulating all sorts of other theories

To nie powstrzymuje nas od tworzenia nowych teorii

about the nature of reality,

o naturze rzeczywistości

so it's actually progress to recognize that one of our theories was false.

i to właściwie jest proces rozpoznania że jedna z naszych teorii była błędna

So science continues as normal. There's no problem here.

Więc nauka działa nadal. Nie ma w tym żadnego problemu.

CA: So you think it's possible -- (Laughter) --

CA: Więc myślisz, że to możliwe. (Śmiech)

This is cool, but what you're saying I think is it's possible that evolution

To super, ale myśląc o tym co mówisz, uważam, że to możliwe, by ewolucja

can still get you to reason.

przywróciała ci rozsądek.

DH: Yes. Now that's a very, very good point.

DH: Teraz to bardzo, bardzo dobra kwestia.

The evolutionary game simulations that I showed were specifically about perception,

Ewolucyjna gra symulacyjna, którą pokazałem była właśnie o postrzeganiu, ona

and they do show that our perceptions have been shaped

naprawdę pokazuje, że nasze doznania były ukształtowane

not to show us reality as it is,

nie by pokazać nam prawdziwy świat,

but that does not mean the same thing about our logic or mathematics.

ale to nie znaczy, że ta sama sprawa się tyczyła naszej logiki czy matematyki.

We haven't done these simulations, but my bet is that we'll find

Nie przeprowadziliśmy symulacji, ale założę się, że znajdziemy dowód,

that there are some selection pressures for our logic and our mathematics

że jest jakaś selekcja nacisku na naszą logikę i matematykę

to be at least in the direction of truth.

by iść w dobrym kierunku zmierzając do prawdy.

I mean, if you're like me, math and logic is not easy.

Jeśli jesteś jak ja to matematyka i logika jest trudna.

We don't get it all right, but at least the selection pressures are not

Nie wszyscy to rozumiemy, ale przynajmniej selekcja nacisku nie jest

uniformly away from true math and logic.

jednakowo odległa od prawdziwej matmy i logiki.

So I think that we'll find that we have to look at each cognitive faculty

Więc, myślę że odkryjemy, iż musimy przyglądać się po kolei poznawczym

one at a time and see what evolution does to it.

umiejętnościom i zobaczyć co robi z nimi ewolucja.

What's true about perception may not be true about math and logic.

Co jest prawdą dla postrzegania nie musi być prawdziwe dla matmy i logiki.

CA: I mean, really what you're proposing is a kind of modern-day Bishop Berkeley

CA: Naprawde, to co proponujesz to rodzaj nowoczesnej Berkeley-owskiej

interpretation of the world:

interpretacji świata:

consciousness causes matter, not the other way around.

świadomość powoduje powstanie materii a nie na odwrót.

DH: Well, it's slightly different than Berkeley.

DH: Cóż, to jest troszkę inaczej niż Berkeleya.

Berkeley thought that, he was a deist, and he thought that the ultimate

Berkeley był deistą i myślał, że ostateczną

nature of reality is God and so forth,

naturą rzeczywistości jest Bóg i tak dalej

and I don't need to go where Berkeley's going,

a ja nie muszę zmierzać z tym tam gdzie Berkeley

so it's quite a bit different from Berkeley.

więc to się trochę różni od interpretacji Berkeleya.

I call this conscious realism. It's actually a very different approach.

Nazywam to świadomym realizmem. To właściwie zupełnie inne podejście.

CA: Don, I could literally talk with you for hours, and I hope to do that.

Don mógłbym dosłownie rozmawiać z tobą godzinami, mam nadzieję że tak będzie

Thanks so much for that. DH: Thank you. (Applause)

Dziękuję bardzo za to. DH: Dziękuję. (Brawa)