The opportunity of adversity | Aimee Mullins

Aimee Mullins: Cơ hội từ nghịch cảnh

Translator: Diem Tran N. N. Reviewer: Ha Tran

I'd like to share with you a discovery that I made a few months ago

Tôi muốn chia sẻ với các bạn điều tôi khám phá vài tháng trước đây

while writing an article for Italian Wired.

trong lúc viết bài báo cho tạp chí Wired của Ý.

I always keep my thesaurus handy whenever I'm writing anything,

Tôi luôn mang từ điển theo bên mình bất cứ khi nào tôi viết về một đề tài nào đó.

but I'd already finished editing the piece,

nhưng tôi đã hoàn thành chỉnh sửa bài báo

and I realized that I had never once in my life

và tôi nhận ra tôi chưa bao giờ, dù chỉ một lần trong đời,

looked up the word "disabled" to see what I'd find.

tra cụm từ "tàn tật" để xem nó có nghĩa gì.

Let me read you the entry.

Để tôi đọc kết quả cho các bạn nghe

"Disabled, adjective: crippled, helpless, useless, wrecked,

"Tàn tật", tính từ: bại liệt, bất lực, vô dụng, tàn phế

stalled, maimed, wounded, mangled, lame, mutilated,

suy nhược, thương tật,bị thương, khiếm khuyết,khập khiễng, què quặt,

run-down, worn-out, weakened, impotent, castrated, paralyzed, handicapped,

kiệt sức, mệt mỏi, yếu đuối, bất lực, khuyết tật, liệt, tật nguyền,

senile, decrepit, laid-up, done-up, done-for, done-in

lão suy, hom hem, lụn bại, bệnh tật, lay lắt,

cracked-up, counted-out;

kiệt quệ, không được tính đến

see also hurt, useless and weak.

xem thêm: đau đớn, vô dụng và yếu đuối

Antonyms, healthy, strong, capable."

Trái nghĩa: khỏe mạnh, mạnh mẽ, có khả năng

I was reading this list out loud to a friend and at first was laughing,

Tôi đã đọc to những dòng liệt kê này cho một người bạn và ban đầu chúng tôi cười.

it was so ludicrous,

Nó thực quá vớ vẩn,

but I'd just gotten past "mangled," and my voice broke,

nhưng tôi đã từng trải qua tật nguyền, và giọng tôi vỡ ra

and I had to stop and collect myself

và tôi phải dừng lại và trấn tĩnh bản thân

from the emotional shock and impact that the assault from these words unleashed.

khỏi sốc tinh thần và sự công kích những cụm từ đó mang lại

You know, of course, this is my raggedy old thesaurus

Bạn biết đấy, đương nhiên đây chỉ là cuốn từ điển cũ kỹ.

so I'm thinking this must be an ancient print date, right?

Tôi nghĩ đó chắc hẳn từ một bản in cổ

But, in fact, the print date was the early 1980s,

Nhưng thực tế ngày xuất bản là đầu những năm 80

when I would have been starting primary school

khi tôi bắt đầu quãng đời tiểu học

and forming an understanding of myself outside the family unit

và dần hình thành hiểu biết của riêng tôi khi rời khỏi vòng tay cha mẹ

and as related to the other kids and the world around me.

hiểu biết về bạn bè và thế giới xung quanh tôi

And, needless to say, thank God I wasn't using a thesaurus back then.

Và khỏi cần phải nói, tôi cảm ơn chúa vì tôi đã không dùng một quyển từ điển nào vào thời đó

I mean, from this entry, it would seem that I was born into a world

Ý tôi là, theo những gì được viết, dường như tôi được sinh ra trong thế giới

that perceived someone like me

ở đó người ta nhìn nhận một người như tôi

to have nothing positive whatsoever going for them,

chẳng có thứ gì tích cực cho họ cả.

when in fact, today I'm celebrated for the opportunities and adventures

trong khi trên thực tế ngày hôm nay đây, tôi thành công với những cơ hội và thách thức

my life has procured.

mà cuộc sống đã mang đến.

So, I immediately went to look up the 2009 online edition,

Thế là, tôi lập tức đi tìm phiên bản 2009 trên mạng

expecting to find a revision worth noting.

với hy vọng tìm được một định nghĩa xứng đáng

Here's the updated version of this entry.

Và đây là phiên bản mới được cập nhật

Unfortunately, it's not much better.

Tuy nhiên, nó thật sự không khả quan hơn là bao.

I find the last two words under "Near Antonyms," particularly unsettling:

Đặc biệt là hai từ gần trái nghĩa theo tôi là đặc biệt đáng lo

"whole" and "wholesome."

"lành lặn" và "lành mạnh"

So, it's not just about the words.

Không chỉ là vấn đề từ ngữ

It's what we believe about people when we name them with these words.

Đó là cái chúng ta tin về con người khi chúng ta gọi họ bằng những cụm từ này

It's about the values behind the words, and how we construct those values.

Nó là những giá trị đằng sau những cụm từ, và cách mà chúng ta xây dựng những giá trị đó

Our language affects our thinking and how we view the world

Ngôn ngữ tác động tới suy nghĩ và cách ta nhìn nhận cuộc sống

and how we view other people.

và cả cách ta nhìn nhận người khác.

In fact, many ancient societies, including the Greeks and the Romans,

Thực tế là rất nhiều xã hội cổ đại, bao gồm cả Hy Lạp và La Mã cổ đại

believed that to utter a curse verbally was so powerful,

tin rằng thốt ra một lời nguyền chứa đựng sức mạnh khổng lồ

because to say the thing out loud brought it into existence.

bởi lẽ khi nói một điều thành lời, ta làm cho nó tồn tại

So, what reality do we want to call into existence:

Vậy thì, sự thật nào mà chúng ta muốn gọi vào sự tồn tại,

a person who is limited, or a person who's empowered?

một con người với những giới hạn, hay một con người đầy sức mạnh?

By casually doing something as simple as naming a person, a child,

Bằng những việc rất thường ngày, đơn giản như gọi tên một người, một đứa trẻ

we might be putting lids and casting shadows on their power.

ta có thể đang che đậy và phủ tối tăm lên sức mạnh của họ.

Wouldn't we want to open doors for them instead?

Thay vào đó, lẽ nào ta không muốn mở ra cho họ những cánh cửa sao?

One such person who opened doors for me was my childhood doctor

Một người như thế, người đã mở những cánh cửa cho tôi, là bác sĩ của tôi thời thơ ấu

at the A.I. duPont Institute in Wilmington, Delaware.

tại học viện A.I Dupont ở Wilmington, Delaware.

His name was Dr. Pizzutillo,

Tên ông ấy là bác sĩ Pizzutillo

an Italian American, whose name, apparently,

người Mĩ gốc Ý, mà cái tên của ông hình như

was too difficult for most Americans to pronounce,

quá khó để phát âm với hầu hết người Mĩ©

so he went by Dr. P.

nên ông được biết đến là bác sĩ P.

And Dr. P always wore really colorful bow ties

Và bác sĩ P luôn đeo những chiếc nơ màu sắc sặc sỡ

and had the very perfect disposition to work with children.

và có cách đối xử hoàn hảo với những đứa trẻ

I loved almost everything about my time spent at this hospital,

Tôi yêu hầu hết mọi thứ trong thời gian ở bệnh viện

with the exception of my physical therapy sessions.

trừ những đợt điều trị vật lý trị liệu

I had to do what seemed like innumerable repetitions of exercises

Tôi phải làm không biết bao nhiêu những bài luyện tập lặp đi lặp lại

with these thick, elastic bands -- different colors,

với những chiếc nẹp dày, co giãn đầy màu sắc

you know -- to help build up my leg muscles,

bạn biết đấy, để giúp xây dựng những cơ chân của tôi

and I hated these bands more than anything --

Và tôi ghét những chiếc nẹp đấy hơn bất cứ thứ gì.

I hated them, had names for them. I hated them.

Tôi ghét chúng, còn đặt tên cho chúng. Tôi ghét chúng.

And, you know, I was already bargaining, as a five year-old child,

Và, các bạn biết đấy, tôi, đứa trẻ 5 tuổi, thậm chí đã biết mặc cả

with Dr. P to try to get out of doing these exercises,

với bác sĩ P để thoát khỏi những bài tập luyện đó

unsuccessfully, of course.

và không thành công, dĩ nhiên.

And, one day, he came in to my session --

Rồi một ngày, ông ấy đến chỗ điều trị

exhaustive and unforgiving, these sessions --

mệt mỏi và không thể tha thứ, những đợt điều trị đó

and he said to me, "Wow. Aimee, you are such a strong and powerful little girl,

và ông ý nói với tôi: "Ôi Aimee, cháu thật là một cô gái bé nhỏ đầy sức mạnh."

I think you're going to break one of those bands.

Ta nghĩ cháu sẽ làm gãy một trong những chiếc nẹp đó mất

When you do break it, I'm going to give you a hundred bucks."

Khi nào cháu phá được nó, ta sẽ cho cháu một trăm đôla

Now, of course, this was a simple ploy on Dr. P's part

Giờ đây, hiển nhiên, đó chỉ là một âm mưu đơn giản của bác sĩ P

to get me to do the exercises I didn't want to do

để khuyến khích tôi thực hiện những bài tập mà tôi không muốn làm

before the prospect of being the richest five-year-old in the second floor ward,

trước viễn cảnh trở thành một đứa trẻ 5 tuổi giàu nhất khu tầng 2 đó

but what he effectively did for me was reshape an awful daily occurrence

nhưng điều ông ấy đã thành công là thay đổi những điều chán ngắt thường ngày

into a new and promising experience for me.

thành những trải nghiệm mới mẻ và đầy hứng khởi cho tôi.

And I have to wonder today to what extent his vision

Và tôi tự hỏi bản thân mình ngày hôm nay, cách nhìn

and his declaration of me as a strong and powerful little girl

và sự đánh giá của ông về tôi: một cô nhỏ khỏe khoắn và đầy sức mạnh

shaped my own view of myself

đã định hình tới mức nào trong tôi một cách nhìn về bản thân

as an inherently strong, powerful and athletic person well into the future.

tự coi mình là người vốn khỏe khoắn, mạnh mẽ và thể thao.

This is an example of how adults in positions of power

Đó là một ví dụ về cách mà người lớn, với sức mạnh của mình,

can ignite the power of a child.

có thể làm trỗi dậy sức mạnh của những đứa trẻ.

But, in the previous instances of those thesaurus entries,

Tuy nhiên trong trường hợp của những từ đồng nghĩa trái nghĩa ban đầu,

our language isn't allowing us to evolve into the reality that we would all want,

chính ngôn từ đang ngăn chúng ta tiến đến hiện tại mà ta đều mong muốn,

the possibility of an individual to see themselves as capable.

cơ hội để những cá nhân nhìn nhận bản thân là có khả năng.

Our language hasn't caught up with the changes in our society,

Ngôn ngữ của chúng ta vẫn chưa bắt kịp với những thay đổi của xã hội,

many of which have been brought about by technology.

mà rất nhiều trong số đó đến từ công nghệ.

Certainly, from a medical standpoint,

Chắc chắn rằng từ cái nhìn của y học,

my legs, laser surgery for vision impairment,

chân của tôi, phẫu thuật bằng tia laze chữa các tổn thương

titanium knees and hip replacements for aging bodies

đầu gối bằng titan và thay xương chậu

that are allowing people to more fully engage with their abilities,

cho phép con người phát huy nhiều hơn khả năng bản thân,

and move beyond the limits that nature has imposed on them --

và vượt qua cả những giới hạn mà tạo hóa đã đặt ra cho họ,

not to mention social networking platforms

đó là chưa kể đến những mạng lưới xã hội,

allow people to self-identify, to claim their own descriptions of themselves,

đã cho phép con người nhận ra bản thân, tự miêu tả bản thân,

so they can go align with global groups of their own choosing.

để rồi họ có thể sánh bước với toàn cầu bằng chính sự lựa chọn của họ.

So, perhaps technology is revealing more clearly to us now

Vì vậy, có lẽ công nghệ đã chỉ rõ cho chúng ta thấy

what has always been a truth:

điều vẫn luôn là sự thật,

that everyone has something rare and powerful to offer our society,

rằng mỗi con người đều có một điều gì đó hiếm hoi, đầy sức mạnh để đóng góp cho xã hội,

and that the human ability to adapt is our greatest asset.

và rằng khả năng thích nghi của con người là tài sản vô giá nhất của chúng ta.

The human ability to adapt, it's an interesting thing,

Khả năng thích nghi của con người, đó là một chủ đề thú vị,

because people have continually wanted to talk to me about overcoming adversity,

bởi vì mọi người đã liên tục muốn nói với tôi về việc vượt qua nghịch cảnh.

and I'm going to make an admission:

và tôi sẽ thú nhận một điều.

This phrase never sat right with me,

Với tôi, cụm từ này chưa bao giờ ổn.

and I always felt uneasy trying to answer people's questions about it,

và tôi luôn cảm thấy không dễ dàng khi phải cố trả lời những câu hỏi của mọi người về nó,

and I think I'm starting to figure out why.

và tôi nghĩ tôi đang bắt đầu hiểu được tại sao.

Implicit in this phrase of "overcoming adversity"

Ẩn sâu trong cụm từ 'vượt qua bất hạnh',

is the idea that success, or happiness,

là ý nghĩ rằng thành công, hay hạnh phúc,

is about emerging on the other side of a challenging experience

đồng nghĩa với việc vượt qua bên kia của những trải nghiệm khó khăn

unscathed or unmarked by the experience,

không xây xước hay không vết tích của những trải nghiệm đó,

as if my successes in life have come about from an ability

như thể những thành công của tôi có được đến từ khả năng

to sidestep or circumnavigate the presumed pitfalls of a life with prosthetics,

tránh né hay đi vòng qua những chông gai của cuộc sống,

or what other people perceive as my disability.

hay như những gì người khác nghĩ về sự tàn tật.

But, in fact, we are changed. We are marked, of course, by a challenge,

Nhưng thực tế chúng ta đã thay đổi. Chúng ta khác biệt, dĩ nhiên, nhờ vào thử thách

whether physically, emotionally or both.

dù cho đó là thử thách vật chất, tình cảm hay cả hai.

And I'm going to suggest that this is a good thing.

Và tôi cho rằng đó là một điều tốt.

Adversity isn't an obstacle that we need to get around

Sự bất hạnh không phải là một trở ngại mà chúng ta phải tránh

in order to resume living our life.

để trở lại với cuộc sống.

It's part of our life.

Nó là một phần cuộc sống của chúng ta.

And I tend to think of it like my shadow.

Và tôi thường xem nó như cái bóng của chính mình.

Sometimes I see a lot of it, sometimes there's very little,

Có lúc tôi nhìn thấy nó rất nhiều, có lúc lại rất ít,

but it's always with me.

nhưng nó luôn luôn đồng hành với tôi.

And, certainly, I'm not trying to diminish the impact, the weight, of a person's struggle.

Và chắc chắn tôi không cố gắng gạt đi những ảnh hưởng và tầm quan trọng của sự cố gắng trong mỗi con người.

There is adversity and challenge in life,

Luôn có những nghịch cảnh và những thử thách trong cuộc sống,

and it's all very real and relative to every single person,

và chúng rất thật, rất riêng với mỗi con người,

but the question isn't whether or not you're going to meet adversity,

nhưng câu hỏi đặt ra không phải liệu bạn có gặp những thiếu may mắn đó không,

but how you're going to meet it.

mà là bạn sẽ đối diện với nó như thế nào.

So, our responsibility is not simply shielding those we care for from adversity,

Vì vậy, trách nhiệm của chúng ta không chỉ đơn thuần là che chắn cho những người ta yêu thương khỏi những bất hạnh,

but preparing them to meet it well.

mà là chuẩn bị cho họ đối diện với nó.

And we do a disservice to our kids

Và chúng ta thường làm cho những đứa trẻ nên hư hỏng

when we make them feel that they're not equipped to adapt.

khi ta luôn cho chúng thấy rằng chúng không được trang bị sẵn sàng để thích nghi.

There's an important difference and distinction

Có một sự phân biệt, khác biệt quan trọng

between the objective medical fact of my being an amputee

giữa thực tiễn y học mang tính khách quan rằng tôi là một người què

and the subjective societal opinion of whether or not I'm disabled.

và ý kiến xã hội mang tính chủ quan liệu tôi có bị tàn tật hay không.

And, truthfully, the only real and consistent disability I've had to confront

Và thành thật mà nói, sự bất lực lâu dài, thực tế và duy nhất mà tôi phải đối mặt

is the world ever thinking that I could be described by those definitions.

là khi cả thế giới nghĩ rằng tôi có thể được miêu tả bởi những định nghĩa đó.

In our desire to protect those we care about

Trong cái ước muốn bảo vệ những người ta yêu thương

by giving them the cold, hard truth about their medical prognosis,

bằng việc đem đến cho họ một sự thật khó khăn về tiến triển bệnh tình của họ,

or, indeed, a prognosis on the expected quality of their life,

hay, đúng hơn, tiên đoán về cuộc sống sau này của họ,

we have to make sure that we don't put the first brick in a wall

phải chắc chắn rằng chúng ta không đặt một viên gạch đầu tiên trên bức tường

that will actually disable someone.

thực tế sẽ lại chặn bước họ.

Perhaps the existing model of only looking at what is broken in you

Có lẽ hiện tại, cách nhìn chỉ quan tâm đến những điều bất ổn của bản thân

and how do we fix it, serves to be more disabling to the individual

và làm thế nào để khắc phục chúng, lại là điều khiến cho các cá nhân thấy bất lực

than the pathology itself.

hơn là bản thân những bệnh tình đó.

By not treating the wholeness of a person,

Không xử lý sự lành lặn cùa một con người

by not acknowledging their potency,

thông qua việc không nhìn nhận khả năng của họ,

we are creating another ill on top of whatever natural struggle they might have.

chúng ta đang tạo ra một khó khăn khác, trên cả những chướng ngại mà tạo hóa đặt ra cho họ.

We are effectively grading someone's worth to our community.

Chúng ta đang đánh giá giá trị của một con người đối với cộng đồng một cách hiệu quả.

So we need to see through the pathology

Vì vậy, ta cần phải nhìn xuyên thấu những bệnh tình

and into the range of human capability.

tới tận bên trong khả năng của con người.

And, most importantly, there's a partnership

Và điều quan trọng nhất là có một mối liên hệ

between those perceived deficiencies

giữa những người bị xem là khiếm khuyết

and our greatest creative ability.

và khả năng sáng tạo vô tận của chúng ta.

So it's not about devaluing, or negating, these more trying times

Vì thế, không phải là vấn đề đánh giá thấp, hay chối bỏ những lần cố gắng

as something we want to avoid or sweep under the rug,

như một điều chúng ta muốn lẩn tránh hay giấu dưới tấm thảm.

but instead to find those opportunities wrapped in the adversity.

nhưng thay vào đó ta tìm những thấy những cơ hội ẩn mình trong những nghịch cảnh.

So maybe the idea I want to put out there is

Vì vậy có lẽ suy nghĩ mà tôi muốn đưa ra là

not so much overcoming adversity

chẳng có mấy cơ hội vượt qua nghịch cảnh

as it is opening ourselves up to it,

vì nghịch cảnh gắn nó với ta.

embracing it,

nắm lấy nó

grappling with it,

níu lấy nó

to use a wrestling term,

vật lộn với nó

maybe even dancing with it.

và có lẽ thậm chí nhảy nhót với nó.

And, perhaps, if we see adversity as natural, consistent and useful,

Và, có lẽ, nếu chúng ta xem nghịch cảnh là tự nhiên, lâu dài và có lợi

we're less burdened by the presence of it.

chúng ta sẽ ít cảm thấy sự tồn tại của nghịch cảnh là một gánh nặng.

This year we celebrate the 200th birthday of Charles Darwin,

Năm nay chúng ta kỷ niệm 200 năm ngày sinh của Charles Darwin.

and it was 150 years ago, when writing about evolution,

và cách đây 150 năm, khi bàn về vấn đề tiến hóa

that Darwin illustrated, I think, a truth about the human character.

tôi nghĩ Darwin đã minh họa được sự thật về bản chất con người

To paraphrase: It's not the strongest of the species that survives,

Nói cách khác, không phải loài mạnh nhất sống sót

nor is it the most intelligent that survives;

cũng chẳng phải loài thông minh nhất đã sống sót

it is the one that is most adaptable to change.

mà là loài vật có khả năng thích ứng với thay đổi tốt nhất sống sót.

Conflict is the genesis of creation.

Mâu thuẫn là điều tất yếu của tạo hóa.

From Darwin's work, amongst others, we can recognize that

Từ thành quả nghiên cứu của Darwin, trong số nhiều nhà khoa học khác, chúng ta có thể nhận thấy rằng

the human ability to survive and flourish

khả năng sống sót và sinh sôi của con người

is driven by the struggle of the human spirit through conflict

được thúc đẩy bởi sự đấu tranh mâu thuẫn trong tâm hồn

into transformation.

đề rồi biến đổi.

So, again, transformation, adaptation, is our greatest human skill.

Như vậy, một lần nữa, sự biến đổi, thích nghi, là khả năng lớn nhất của con người chúng ta.

And, perhaps, until we're tested, we don't know what we're made of.

và có lẽ, cho đến khi chúng ta được kiểm tra, chúng ta không biết mình sinh ra từ đâu.

Maybe that's what adversity gives us:

Có lẽ đó là những gì nghịch cảnh mang lại cho chúng ta

a sense of self, a sense of our own power.

một cảm giác của cái tôi, một cảm giác của sức mạnh.

So, we can give ourselves a gift.

Vì thế chúng ta có thể tự tặng mình một món quà

We can re-imagine adversity as something more than just tough times.

Chúng ta có thể thử tưởng tượng nghịch cảnh không chỉ là những giai đoạn khó khăn.

Maybe we can see it as change.

Có lẽ chúng ta có thể xem nó như một sự thay đổi.

Adversity is just change that we haven't adapted ourselves to yet.

Nghịch cảnh chỉ là sự thay đổi mà chúng ta chưa tự thích nghi được.

I think the greatest adversity that we've created for ourselves

Tôi nghĩ nghịch cảnh lớn nhất mà chúng ta tự tạo ra cho chính mình

is this idea of normalcy.

là ý nghĩ về sự bình thường.

Now, who's normal?

Nào, ai bình thường?

There's no normal.

Chẳng có gì là bình thường.

There's common, there's typical. There's no normal,

Có thông dụng, có điển hình. Không có bình thường.

and would you want to meet that poor, beige person if they existed?

Và liệu bạn có muốn gặp một người nghèo mặc vải len đó nếu họ tồn tại?

(Laughter)

(cười)

I don't think so.

Tôi không nghĩ vậy.

If we can change this paradigm from one of achieving normalcy

Nếu chúng ta có thể thay đổi hệ ngôn từ từ một người bình thường

to one of possibility -- or potency, to be even a little bit more dangerous --

thành một người có khả năng và tiềm năng, thậm chí hơi nguy hiểm hơn

we can release the power of so many more children,

chúng ta có thể giải phóng sức mạnh của nhiều đứa trẻ hơn,

and invite them to engage their rare and valuable abilities with the community.

và mời gọi chúng mang khả năng quý hiếm của chúng cống hiến cho cộng đồng.

Anthropologists tell us that the one thing

Các nhà nhân chủng học cho chúng ta biết 1 điều

we as humans have always required of our community members

chúng ta là những con người luôn cần những thành viên trong cộng đồng

is to be of use, to be able to contribute.

có khả năng đóng góp.

There's evidence that Neanderthals, 60,000 years ago,

Có những bằng chứng cho thấy người Neanderthal, 60000 năm trước

carried their elderly and those with serious physical injury,

đã biết khiêng những người già và người bị thương nặng

and perhaps it's because the life experience of survival of these people

và có lẽ, vì trải nghiệm về sự sống sót của những người này

proved of value to the community.

cho thấy giá trị của cộng đồng.

They didn't view these people as broken and useless;

họ không xem những người này là tật nguyền hay vô dụng;

they were seen as rare and valuable.

họ được xem là hiếm có và giá trị

A few years ago, I was in a food market in the town where I grew up

Vài năm trước, tôi đang ở trong chợ thị trấn quê mình

in that red zone in northeastern Pennsylvania,

trong khu vực đỏ ở vúng Pennsylvania phía đông bắc

and I was standing over a bushel of tomatoes.

và tôi đang đứng trước một giạ khoai tây.

It was summertime: I had shorts on.

Đó là mùa hè, tôi mặc quần short

I hear this guy, his voice behind me say, "Well, if it isn't Aimee Mullins."

Tôi nghe tiếng một người đàn ông nói từ phía sau "Chà, phải cô Aimee Mullins không nhỉ"

And I turn around, and it's this older man. I have no idea who he is.

Tôi quay lại, đó là một người đàn ông lớn tuổi. Tôi chẳng biết ông là ai.

And I said, "I'm sorry, sir, have we met? I don't remember meeting you."

Rồi tôi nói, "Xin lỗi, thưa ông, chúng ta đã gặp nhau chưa nhỉ? Tôi không nhớ đã từng gặp ông."

He said, "Well, you wouldn't remember meeting me.

Ông nói, "Ừ thì, cô chẳng nhớ tôi đâu

I mean, when we met I was delivering you from your mother's womb."

Ý tôi là, khi chúng ta gặp nhau, tôi đang đưa cô ra khỏi tử cung mẹ cô."

(Laughter)

(Cười)

Oh, that guy.

Ô, người đàn ông đó.

And, but of course, actually, it did click.

Và đương nhiên, tôi nhớ ra.

This man was Dr. Kean,

Và người đàn ông này là bác sĩ Kean,

a man that I had only known about through my mother's stories of that day,

người đàn ông tôi chỉ biết qua những câu chuyện của mẹ ngày ấy,

because, of course, typical fashion, I arrived late for my birthday by two weeks.

bởi vì, đương nhiên, dễ đoán. Tôi sinh muộn 2 tuần

And so my mother's prenatal physician had gone on vacation,

Và thế là, người bác sĩ hộ sinh của mẹ tôi đang đi nghỉ mát,

so the man who delivered me was a complete stranger to my parents.

và thế là người đàn ông hộ sinh tôi là một người lạ hoàn toàn với ba mẹ tôi.

And, because I was born without the fibula bones,

Và bởi vì tôi sinh ra đã không có xương ống chân

and had feet turned in, and a few toes in this foot and a few toes in that,

Bàn chân lại gập lại với vài ngón chân chân này, vài ngón chân chân kia.

he had to be the bearer -- this stranger had to be the bearer of bad news.

Ông phải làm người đưa đến hung tin.

He said to me, "I had to give this prognosis to your parents

Ông nói với tôi, "Ông phải chẩn đoán cho cha mẹ cháu

that you would never walk,

rằng cháu sẽ không bao giờ đi lại được

and you would never have the kind of mobility that other kids have

và cháu cũng sẽ chẳng được chạy nhảy như những đứa trẻ khác

or any kind of life of independence,

hay bất cứ sự tự lập nào,

and you've been making liar out of me ever since."

và cháu biến ông thành kẻ nói dối suốt từ đó đến nay."

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

The extraordinary thing is that he said he had saved

Điều kỳ diệu nhất là ông nói ông đã giữ

newspaper clippings throughout my whole childhood,

những bài báo về tôi thời thơ ấu.

whether winning a second grade spelling bee,

dù đó là thắng cuộc thi đánh vần lớp 2

marching with the Girl Scouts, you know, the Halloween parade,

diễu hành với đội hướng đạo sinh nữ, bạn biết đấy, diễu hành Halloween

winning my college scholarship, or any of my sports victories,

giành học bổng đại học, hay bất cứ chiến thắng thể thao nào,

and he was using it, and integrating it into teaching resident students,

và ông đã dùng chúng, đem chúng vào giảng dạy học sinh của ông

med students from Hahnemann Medical School and Hershey Medical School.

những học sinh các trường y Hahnemann và Hershey.

And he called this part of the course the X Factor,

Và ông gọi đây là một phần của X Factor

the potential of the human will.

Tiềm năng của ý chí con người.

No prognosis can account for how powerful this could be

Không có chẩn đoán nào có thể giải thích được nó mạnh như thế nào

as a determinant in the quality of someone's life.

trong việc xác định chất lượng cuộc sống của con người.

And Dr. Kean went on to tell me,

Và bác sĩ Kean lại tiếp tục nói với tôi

he said, "In my experience, unless repeatedly told otherwise,

Ông nói "Với kinh nghiệm của ông, trừ phi thường xuyên nói

and even if given a modicum of support,

thậm chí là những lời động viên ít ỏi,

if left to their own devices, a child will achieve."

nếu được bộc lộ bản thân, đứa trẻ sẽ thành công."

See, Dr. Kean made that shift in thinking.

Các bạn thấy đấy, bác sĩ Kean đã thay đổi quan điểm.

He understood that there's a difference between the medical condition

Ông hiểu rằng có sự khác biệt giữa điều kiện y học

and what someone might do with it.

và những gì người ta có thể làm với y học.

And there's been a shift in my thinking over time,

Và tôi cũng có sự thay đổi trong suy nghĩ qua thời gian.

in that, if you had asked me at 15 years old,

rằng, nếu bạn hỏi tôi lúc tôi 15 tuổi

if I would have traded prosthetics for flesh-and-bone legs,

rằng liệu tôi có đổi những bộ phận giả trên cơ thể để lấy đôi chân có xương thịt thật sự không,

I wouldn't have hesitated for a second.

tôi sẽ chẳng do dự một giây nào

I aspired to that kind of normalcy back then.

Thời đó, tôi ao ước được bình thường

But if you ask me today, I'm not so sure.

Nếu hôm nay bạn hỏi tôi câu hỏi ấy, tôi chẳng dám chắc.

And it's because of the experiences I've had with them,

Và đó là "nhờ" những trải nghiệm mà tôi đã có với khiếm khuyết của mình,

not in spite of the experiences I've had with them.

chứ không phải "bất chấp" những trải nghiệm đó.

And perhaps this shift in me has happened

Và có lẽ, thay đổi trong tôi đã bắt đầu

because I've been exposed to more people who have opened doors for me

vì tôi đã được tiếp xúc với nhiều người mở cửa cho tôi

than those who have put lids and cast shadows on me.

hơn những người che đậy và phủ bóng tối lên tôi.

See, all you really need is one person

Bạn thấy đấy, tất cả các bạn đều cần một người

to show you the epiphany of your own power, and you're off.

chỉ cho bạn sức mạnh của bạn thật rực rỡ, và bạn sẽ tăm tối,

If you can hand somebody the key to their own power --

Nếu bạn có thể đưa chìa khóa dẫn đến sức mạnh cho một người

the human spirit is so receptive -- if you can do that

tâm hồn con người rất dễ tiếp thu, nếu bạn có thể làm điều đó

and open a door for someone at a crucial moment,

và mở cửa cho một người nào đó vào thời điểm trọng đại,

you are educating them in the best sense.

bạn đang giáo dục họ bằng cách tốt nhất.

You're teaching them to open doors for themselves.

Bạn đang dạy họ tự mở cửa cho mình.

In fact, the exact meaning of the word "educate"

Thật vậy, ý nghĩa chính xác của từ "education" (giáo dục)

comes from the root word "educe."

xuất phát từ từ gốc "educe"

It means "to bring forth what is within,

có nghĩa là làm những gì ở bên trong biểu lộ ra bên ngoài,

to bring out potential."

là khám phá tiềm năng.

So again, which potential do we want to bring out?

Lại một lần nữa, tôi đặt câu hỏi: chúng ta muốn làm cho loại tài năng gì biểu lộ ra?

There was a case study done in 1960s Britain,

Có một nghiên cứu vào những năm 1960 ở Anh

when they were moving from grammar schools to comprehensive schools.

học sinh được chuyển từ các trường học đào tạo kiểu truyền thống đến trường học phân loại học sinh kiểu mới

It's called the streaming trials. We call it "tracking" here in the States.

Nó gọi là thử nghiệm năng lực. Ở Mỹ chúng ta gọi nó là thử nghiệm theo dõi.

It's separating students from A, B, C, D and so on.

Chia các học sinh thành các nhóm A, B, C, D...

And the "A students" get the tougher curriculum, the best teachers, etc.

Và các học sinh nhóm A có chương trình học nặng hơn, giáo viên tốt hơn, v.v...

Well, they took, over a three-month period,

Và, các thử nghiệm diễn ra trong quãng thời gian hơn 3 tháng.

D-level students, gave them A's,

Học sinh lớp D, cho chúng điểm A

told them they were "A's," told them they were bright,

bảo với chúng rằng chúng điểm A, bảo chúng rằng chúng thật sáng dạ.

and at the end of this three-month period,

Và vào cuối khóa học 3 tháng,

they were performing at A-level.

chúng thật sự thể hiện trình độ A.

And, of course, the heartbreaking, flip side of this study,

Và đương nhiên, mặt ngược lại và đau lòng của nghiên cứu này

is that they took the "A students" and told them they were "D's."

là họ nói với các học sinh lớp A rằng chúng bị điểm D.

And that's what happened at the end of that three-month period.

Và vào cuối học kỳ 3 tháng đó, mọi việc diễn ra đúng như vậy

Those who were still around in school, besides the people who had dropped out.

Những học sinh vẫn còn ở lại trường, bên cạnh những học sinh đã bỏ học.

A crucial part of this case study was that the teachers were duped too.

Phần quan trọng của nghiên cứu này là các thầy cô cũng bị bịp.

The teachers didn't know a switch had been made.

Các thầy cô không biết đã có sự đánh tráo.

They were simply told, "These are the 'A-students,' these are the 'D-students.'"

Họ chỉ đơn giản nói đây là những học sinh lớp A, đây là những học sinh lớp D.

And that's how they went about teaching them and treating them.

Và đó là cách họ tiếp tục dạy chúng và đối xử với chúng.

So, I think that the only true disability is a crushed spirit,

Vì thế tôi nghĩ chỉ có 1 khiếm khuyết thật sự là tâm hồn thiếu ý chí.

a spirit that's been crushed doesn't have hope,

1 tâm hồn bị nghiền nát và không có hy vọng.

it doesn't see beauty,

Nó không thấy được cái đẹp.

it no longer has our natural, childlike curiosity

Nó không còn có sự tò mò trẻ con tự nhiên

and our innate ability to imagine.

và khả năng tưởng tượng tạo hóa ban tặng.

If instead, we can bolster a human spirit to keep hope,

Nếu thay vào đó, chúng ta có thể ủng hộ một tâm hồn giữ lấy hy vọng,

to see beauty in themselves and others,

để nhìn thấy vẻ đẹp ở chính mình và ở người khác,

to be curious and imaginative,

để trở nên tò mò và giàu tưởng tượng.

then we are truly using our power well.

thế thì chúng ta đang thực sự dùng tốt sức mạnh của mình .

When a spirit has those qualities, we are able to create new realities

Khi một tâm hồn có những phẩm chất đó, chúng ta có thể tạo nên thực tại mới

and new ways of being.

và cách sống mới

I'd like to leave you with a poem

Tôi muốn để lại cho các bạn một bài thơ

by a fourteenth-century Persian poet named Hafiz

của 1 nhà thơ Ba tư thế kỷ 14 tên Hafiz

that my friend, Jacques Dembois told me about,

mà anh bạn Jacques Dembois giới thiệu cho tôi.

and the poem is called "The God Who Only Knows Four Words":

Và bài thơ mang tên "Thiên chúa Người chỉ biết bốn từ"

"Every child has known God,

"Mọi đứa trẻ đều biết đến Chúa,

not the God of names,

không phải Chúa của những cái tên

not the God of don'ts,

không phải Chúa của những điều không được làm,

but the God who only knows four words and keeps repeating them,

nhưng Thiên chúa Người chỉ biết 4 từ và Người cứ mãi nhắc đi nhắc lại

saying, 'Come dance with me.

Người nói "đến nhảy cùng ta"

Come, dance with me. Come, dance with me.'"

Hãy đến nhảy cùng tôi

Thank you.

Xin cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)