The opportunity of adversity | Aimee Mullins

Tłumaczenie: Krystian Aparta Korekta: Joanna Stefanska

I'd like to share with you a discovery that I made a few months ago

Chciałabym podzielić się czymś, co odkryłam parę miesięcy temu,

while writing an article for Italian Wired.

podczas pracy nad artykułem do włoskiego Wired.

I always keep my thesaurus handy whenever I'm writing anything,

Kiedy piszę, zawsze mam pod ręką słownik synonimów.

but I'd already finished editing the piece,

Kończąc pracę nad artykułem,

and I realized that I had never once in my life

uświadomiłam sobie, że nigdy w życiu

looked up the word "disabled" to see what I'd find.

nie wyszukałam synonimów słowa "niepełnosprawny".

Let me read you the entry.

Przeczytam hasło ze słownika synonimów.

"Disabled, adjective: crippled, helpless, useless, wrecked,

"Niepełnosprawny, przymiotnik: kaleki, bezsilny, bezużyteczny,

stalled, maimed, wounded, mangled, lame, mutilated,

ułomny, opóźniony, ranny, zniekształcony, kulawy, pokiereszowany,

run-down, worn-out, weakened, impotent, castrated, paralyzed, handicapped,

zaniedbany, wyczerpany, osłabiony, wykastrowany, sparaliżowany, inwalida, bezradny,

senile, decrepit, laid-up, done-up, done-for, done-in

niedołężny, otępiały, bez nadziei, skończony, pokonany, kruchy,

cracked-up, counted-out;

zdruzgotany, zdyskwalifikowany;

see also hurt, useless and weak.

zob. też: uraz, niepotrzebny i słaby.

Antonyms, healthy, strong, capable."

Antonimy: zdrowy, silny, zdolny".

I was reading this list out loud to a friend and at first was laughing,

Przeczytałam to koleżance, na początku ze śmiechem,

it was so ludicrous,

bo to było takie niedorzeczne,

but I'd just gotten past "mangled," and my voice broke,

ale gdy doszłam do "zniekształcony", załamał mi się głos

and I had to stop and collect myself

i musiałam przerwać,

from the emotional shock and impact that the assault from these words unleashed.

podnieść się ze wstrząsu emocjonalnego, z ataku, który wymierzyły we mnie te słowa.

You know, of course, this is my raggedy old thesaurus

No ale był to stary słownik.

so I'm thinking this must be an ancient print date, right?

Pomyślałam, że to może jakieś przedpotopowe wydanie.

But, in fact, the print date was the early 1980s,

Ale okazało się, że słownik wydrukowano w pierwszej połowie lat 80.,

when I would have been starting primary school

kiedy poszłam do podstawówki

and forming an understanding of myself outside the family unit

i zaczynałam konstruować obraz siebie poza kontekstem rodziny,

and as related to the other kids and the world around me.

w porównaniu do innych dzieci i otaczającego świata.

And, needless to say, thank God I wasn't using a thesaurus back then.

Dzięki Bogu, że wtedy nie czytałam słownika synonimów!

I mean, from this entry, it would seem that I was born into a world

Przecież na podstawie tej listy mogłabym stwierdzić,

that perceived someone like me

że świat, w którym się pojawiłam,

to have nothing positive whatsoever going for them,

widzi mnie we mnie kogoś, kto nie może mieć nadziei na nic dobrego,

when in fact, today I'm celebrated for the opportunities and adventures

choć teraz znana jestem z sukcesów i przygód,

my life has procured.

które przyniosło mi życie.

So, I immediately went to look up the 2009 online edition,

Dlatego od razu zajrzałam do wydania internetowego z 2009 roku,

expecting to find a revision worth noting.

sądząc, że znajdę w nim istotne poprawki.

Here's the updated version of this entry.

Oto nowa wersja tej listy.

Unfortunately, it's not much better.

Niestety nie przedstawia się dużo lepiej.

I find the last two words under "Near Antonyms," particularly unsettling:

Najbardziej niepokoją mnie dwie pozycje w kategorii "antonimy":

"whole" and "wholesome."

"cały" i "zdrowy".

So, it's not just about the words.

Nie chodzi tu jedynie o słowa.

It's what we believe about people when we name them with these words.

Chodzi o obraz, który mamy w myślach, kiedy opisujemy takim słowem człowieka.

It's about the values behind the words, and how we construct those values.

Chodzi o wartości, które niosą te słowa i o to, jak budujemy takie wartości.

Our language affects our thinking and how we view the world

Język wpływa na nasze myśli, na postrzeganie świata

and how we view other people.

i na to, jak postrzegamy innych.

In fact, many ancient societies, including the Greeks and the Romans,

W wielu społecznościach starożytnych, m.in. w Grecji i Rzymie,

believed that to utter a curse verbally was so powerful,

sądzono, że wypowiadane przez ludzi klątwy mają wielką moc,

because to say the thing out loud brought it into existence.

bo wypowiedzenie czegoś nadaje mu istnienie.

So, what reality do we want to call into existence:

Jaką więc rzeczywistość chcemy powołać do istnienia,

a person who is limited, or a person who's empowered?

osobę ograniczoną, czy wyemancypowaną?

By casually doing something as simple as naming a person, a child,

Zwyczajne zastosowanie jakiegoś określenia wobec danej osoby, wobec dziecka,

we might be putting lids and casting shadows on their power.

może oznaczać nałożenie na nie granic i rzucenie cienia na jego siłę.

Wouldn't we want to open doors for them instead?

Czemu zamiast tego nie otworzyć przed nimi drzwi?

One such person who opened doors for me was my childhood doctor

Osobą, która otworzyła drzwi przede mną, był lekarz,

at the A.I. duPont Institute in Wilmington, Delaware.

który zajmował się mną w dzieciństwie, w Instytucie im. A.I. Duponta w Wilmington, w Delaware.

His name was Dr. Pizzutillo,

Nazywał się Pizzutillo.

an Italian American, whose name, apparently,

Był z pochodzenia Włochem.

was too difficult for most Americans to pronounce,

Dla Amerykanów jego nazwisko było za trudne, więc stał się "doktorem P".

so he went by Dr. P.

Dla Amerykanów jego nazwisko było za trudne, więc stał się "doktorem P".

And Dr. P always wore really colorful bow ties

Doktor P, zawsze przystrojony w kolorową muszkę,

and had the very perfect disposition to work with children.

miał idealne usposobienie do pracy z dziećmi.

I loved almost everything about my time spent at this hospital,

W tej klinice było mi naprawdę bardzo fajnie,

with the exception of my physical therapy sessions.

pomijając jedno - fizjoterapię.

I had to do what seemed like innumerable repetitions of exercises

Musiałam w nieskończoność powtarzać ćwiczenia

with these thick, elastic bands -- different colors,

z użyciem grubych, różnokolorowych gumek,

you know -- to help build up my leg muscles,

żeby rozwinąć mięśnie nóg.

and I hated these bands more than anything --

Nie cierpiałam tych gumek.

I hated them, had names for them. I hated them.

Przezywałam je, nienawidziłam każdej z osobna.

And, you know, I was already bargaining, as a five year-old child,

Miałam zaledwie 5 lat, a już negocjowałam z doktorem P,

with Dr. P to try to get out of doing these exercises,

żeby pozwolił mi opuścić te ćwiczenia,

unsuccessfully, of course.

oczywiście bez rezultatu.

And, one day, he came in to my session --

Pewnego dnia odwiedził mnie na jednej z morderczych,

exhaustive and unforgiving, these sessions --

okrutnych sesji fizjoterapii

and he said to me, "Wow. Aimee, you are such a strong and powerful little girl,

i powiedział: "Rany, Aimee, jesteś taka silna, taka potężna,

I think you're going to break one of those bands.

że chyba przerwiesz zaraz jakąś gumkę.

When you do break it, I'm going to give you a hundred bucks."

A kiedy to się stanie, dam ci sto dolarów".

Now, of course, this was a simple ploy on Dr. P's part

Oczywiście, była to prosta sztuczka doktora P,

to get me to do the exercises I didn't want to do

który chciał zmotywować mnie do niechcianych ćwiczeń,

before the prospect of being the richest five-year-old in the second floor ward,

wabiąc mnie perspektywą zmiany w najbogatszą pięciolatkę na oddziale,

but what he effectively did for me was reshape an awful daily occurrence

ale tym sposobem zdołał przekształcić najokropniejszą część każdego dnia

into a new and promising experience for me.

w coś nowego i obiecującego.

And I have to wonder today to what extent his vision

I dziś zastanawiam się, jak wielką rolę odegrała jego wizja

and his declaration of me as a strong and powerful little girl

i to, że opisał mnie jako dziewczynkę silną i potężną,

shaped my own view of myself

ukształtowało mój obraz siebie

as an inherently strong, powerful and athletic person well into the future.

jako osoby z natury silnej, wydolnej i wysportowanej, obraz który ze mną został.

This is an example of how adults in positions of power

Oto przykład na to, jak dorośli na "silnej" pozycji

can ignite the power of a child.

mogą rozpalić w dziecku siłę.

But, in the previous instances of those thesaurus entries,

Jednak listy synonimów, które wyświetlałam,

our language isn't allowing us to evolve into the reality that we would all want,

pokazują, że język nie pozwala na ewolucję w stronę rzeczywistości, której pragniemy,

the possibility of an individual to see themselves as capable.

na stan, gdzie jednostka może postrzegać siebie jako osobę sprawną.

Our language hasn't caught up with the changes in our society,

Nasz język nie dogonił jeszcze przemian społecznych,

many of which have been brought about by technology.

z których wiele zawdzięczamy technologii.

Certainly, from a medical standpoint,

Bez wątpienia, w kontekście medycznym,

my legs, laser surgery for vision impairment,

moje nogi, laserowa korekcja wzroku,

titanium knees and hip replacements for aging bodies

tytanowe protezy kolan czy bioder dla starych ciał,

that are allowing people to more fully engage with their abilities,

które umożliwiają ludziom pełniejsze wykorzystanie możliwości,

and move beyond the limits that nature has imposed on them --

przekroczyć ograniczenia, które nałożyła natura,

not to mention social networking platforms

a także sieciowe platformy społecznościowe,

allow people to self-identify, to claim their own descriptions of themselves,

które pozwalają na samookreślenie, na identyfikację z tym, jak się postrzegają,

so they can go align with global groups of their own choosing.

umożliwiają wybór grupy o zasięgu globalnym i współdziałanie z nią.

So, perhaps technology is revealing more clearly to us now

Więc może technologia pokazuje nam teraz jaśniej coś,

what has always been a truth:

co zawsze było prawdą,

that everyone has something rare and powerful to offer our society,

że każdy ma do zaoferowania społeczeństwu coś niezwykłego i potężnego

and that the human ability to adapt is our greatest asset.

i że to ludzka zdolność przystosowania się jest naszym największym atutem.

The human ability to adapt, it's an interesting thing,

Ta umiejętność przystosowania się jest ciekawa...

because people have continually wanted to talk to me about overcoming adversity,

Ludzie ciągle chcą rozmawiać ze mną o przezwyciężaniu przeciwności,

and I'm going to make an admission:

dlatego do czegoś się teraz przyznam.

This phrase never sat right with me,

Nigdy nie pasowało mi to określenie

and I always felt uneasy trying to answer people's questions about it,

i odpowiadając na takie pytania, zawsze czułam się skrępowana

and I think I'm starting to figure out why.

i chyba zaczynam rozumieć, dlaczego.

Implicit in this phrase of "overcoming adversity"

W określeniu "przezwyciężać przeciwności"

is the idea that success, or happiness,

czai się idea, że sukces czy szczęście biorą się z sytuacji,

is about emerging on the other side of a challenging experience

gdzie osoba przebywa przez trudne doświadczenie,

unscathed or unmarked by the experience,

nietknięta, niezmieniona przez to doświadczenie,

as if my successes in life have come about from an ability

tak jakby moje życiowe dokonania opierały się na umiejętności

to sidestep or circumnavigate the presumed pitfalls of a life with prosthetics,

ominięcia pułapek, które w powszechnym mniemaniu niesie życie z protezami,

or what other people perceive as my disability.

albo tego, co inni rozumieją jako moją "niepełnosprawność".

But, in fact, we are changed. We are marked, of course, by a challenge,

Jednak w rzeczywistości zmiana następuje. Wyzwania odciskają piętno,

whether physically, emotionally or both.

fizyczne, emocjonalne, czasem takie i takie.

And I'm going to suggest that this is a good thing.

Skłaniam się ku myśli, że to coś dobrego.

Adversity isn't an obstacle that we need to get around

Przeciwności to nie przeszkody, które trzeba ominąć,

in order to resume living our life.

żeby móc żyć dalej.

It's part of our life.

One stanowią część naszego życia.

And I tend to think of it like my shadow.

Dla mnie są jak mój cień.

Sometimes I see a lot of it, sometimes there's very little,

Czasami widzę go dużo, czasami malutko, ale zawsze jest ze mną.

but it's always with me.

Czasami widzę go dużo, czasami malutko, ale zawsze jest ze mną.

And, certainly, I'm not trying to diminish the impact, the weight, of a person's struggle.

Oczywiście, nie staram się umniejszyć wagi ludzkiego wysiłku.

There is adversity and challenge in life,

Życie niesie przeciwności i wyzwania,

and it's all very real and relative to every single person,

rzeczywiste wyzwania, których skala zależy od jednostki,

but the question isn't whether or not you're going to meet adversity,

ale nie chodzi o to, czy napotkasz przeciwności,

but how you're going to meet it.

tylko jak wyjdziesz im na spotkanie.

So, our responsibility is not simply shielding those we care for from adversity,

To nie tak, że naszym obowiązkiem jest ochrona najbliższych przed przeciwnościami losu,

but preparing them to meet it well.

musimy przygotować ich, by odpowiednio stawili im czoła.

And we do a disservice to our kids

Czynimy szkodę naszym dzieciom,

when we make them feel that they're not equipped to adapt.

jeśli wywołujemy w nich przeświadczenie, że brak im tego, co potrzebne, by się przystosować.

There's an important difference and distinction

Istnieje bardzo ważna różnica

between the objective medical fact of my being an amputee

pomiędzy obiektywnym medycznym faktem - tym, że jestem osobą po amputacji,

and the subjective societal opinion of whether or not I'm disabled.

a subiektywną opinią społeczeństwa dotyczącą mojej niepełnosprawności czy jej braku.

And, truthfully, the only real and consistent disability I've had to confront

Naprawdę jedyną rzeczywistą i stałą niepełnosprawnością, z którą się zmagam,

is the world ever thinking that I could be described by those definitions.

jest przeświadczenie świata o tym, że można mnie opisać w takich kategoriach.

In our desire to protect those we care about

Pragniemy ochronić tych, na których nam zależy,

by giving them the cold, hard truth about their medical prognosis,

przedstawiając im szczerą prawdę o ich prognozie medycznej,

or, indeed, a prognosis on the expected quality of their life,

albo prognozie dotyczącej jakości ich przyszłego życia,

we have to make sure that we don't put the first brick in a wall

ale musimy upewnić się, że nie stawiamy podwalin muru,

that will actually disable someone.

który rzeczywiście uczyni kogoś niepełnosprawnym.

Perhaps the existing model of only looking at what is broken in you

Możliwe, że obecny model, gdzie patrzy się tylko na to, co zepsute

and how do we fix it, serves to be more disabling to the individual

i na to, jak to naprawić, doprowadza do większej niepełnosprawności

than the pathology itself.

niż sama patologia.

By not treating the wholeness of a person,

Nie podchodząc w terapii do osoby jako całości,

by not acknowledging their potency,

nie uznając tkwiącej w niej mocy,

we are creating another ill on top of whatever natural struggle they might have.

czynimy dodatkowe szkody, zwiększając jeszcze trudności, które przyniosła jej natura.

We are effectively grading someone's worth to our community.

W praktyce, oceniamy przydatność jednostki dla naszego społeczeństwa.

So we need to see through the pathology

Dlatego musimy spojrzeć głębiej

and into the range of human capability.

w skryty za patologią zakres ludzkich możliwości.

And, most importantly, there's a partnership

Co najważniejsze, istnieje potężny związek między tym,

between those perceived deficiencies

co postrzega się jako brak,

and our greatest creative ability.

a największymi twórczymi zdolnościami ludzkości.

So it's not about devaluing, or negating, these more trying times

Nie należy deprecjonować czy negować trudnych chwil,

as something we want to avoid or sweep under the rug,

widzieć w nich czegoś, co należy ominąć i zapomnieć,

but instead to find those opportunities wrapped in the adversity.

ale zamiast tego trzeba szukać szans ukrytych w przeciwnościach.

So maybe the idea I want to put out there is

Chcę tu przekazać coś takiego:

not so much overcoming adversity

zamiast "pokonywać" przeciwności i trudności,

as it is opening ourselves up to it,

otwórzmy się na nie,

embracing it,

obejmijmy je,

grappling with it,

weźmy się z nimi za bary - tu skojarzenie z zapasami,

to use a wrestling term,

weźmy się z nimi za bary - tu skojarzenie z zapasami,

maybe even dancing with it.

może nawet zatańczmy z nimi.

And, perhaps, if we see adversity as natural, consistent and useful,

Jeśli podejdziemy do trudności jako do czegoś naturalnego, stałego i przydatnego,

we're less burdened by the presence of it.

może nawet ich pojawienie się będzie mniejszym ciężarem.

This year we celebrate the 200th birthday of Charles Darwin,

W tym roku obchodzimy dwusetną rocznicę urodzin Darwina.

and it was 150 years ago, when writing about evolution,

150 lat temu Karol Darwin swoimi przemyśleniami o ewolucji

that Darwin illustrated, I think, a truth about the human character.

zilustrował coś, co uważam za wielką prawdę o ludzkim charakterze.

To paraphrase: It's not the strongest of the species that survives,

Parafrazując - przeżywa nie najsilniejszy przedstawiciel gatunku,

nor is it the most intelligent that survives;

ani nie ten najbardziej inteligentny,

it is the one that is most adaptable to change.

ale ten, który ma największą zdolność przystosowania się do zmian.

Conflict is the genesis of creation.

Konflikt to źródło tworzenia.

From Darwin's work, amongst others, we can recognize that

Między innymi w dziełach Darwina widzimy przesłanie,

the human ability to survive and flourish

że zdolność ludzi do przetrwania i rośnięcia w siłę

is driven by the struggle of the human spirit through conflict

napędzana jest zmaganiami ducha ludzkiego, przez konflikt,

into transformation.

aż do transformacji.

So, again, transformation, adaptation, is our greatest human skill.

Dlatego powtarzam - najistotniejsza jest ludzka umiejętność przemiany i adaptacji.

And, perhaps, until we're tested, we don't know what we're made of.

I może jest tak, że póki nie nadejdzie próba, nie wiemy, na co nas stać.

Maybe that's what adversity gives us:

Może to dają nam przeciwności,

a sense of self, a sense of our own power.

poczucie siebie, poczucie własnej mocy.

So, we can give ourselves a gift.

Możemy coś sobie dać.

We can re-imagine adversity as something more than just tough times.

Możemy zmienić nasze wyobrażenie przeciwności, żeby objęło więcej niż "trudne chwile".

Maybe we can see it as change.

Może możemy postrzegać je jako zmianę.

Adversity is just change that we haven't adapted ourselves to yet.

Przeciwności to zmiany, do których jeszcze się nie przystosowaliśmy.

I think the greatest adversity that we've created for ourselves

Największą z przeciwności, które sami sobie zgotowaliśmy,

is this idea of normalcy.

jest według mnie pojęcie normalności.

Now, who's normal?

Kto jest normalny?

There's no normal.

Nie ma normalności.

There's common, there's typical. There's no normal,

Jest powszechność, typowość. Normalność nie istnieje.

and would you want to meet that poor, beige person if they existed?

Jeśliby istniała, kto by chciał poznać taką normalną, szarą osobę?

(Laughter)

(Śmiech)

I don't think so.

Raczej nikt.

If we can change this paradigm from one of achieving normalcy

Jeśli uda nam się zmienić paradygmat "dążenia do normalności",

to one of possibility -- or potency, to be even a little bit more dangerous --

na paradygmat możliwości, czy nawet siły, co trochę bardziej kontrowersyjne,

we can release the power of so many more children,

uruchomimy moc wielu więcej dzieci,

and invite them to engage their rare and valuable abilities with the community.

zaprosimy je, by wykorzystały swe rzadkie i cenne zdolności w społeczeństwie.

Anthropologists tell us that the one thing

Antropologia mówi nam, że wszyscy ludzie

we as humans have always required of our community members

zawsze wymagają od innych członków społeczności jednego,

is to be of use, to be able to contribute.

bycia użytecznym, wnoszenia wkładu.

There's evidence that Neanderthals, 60,000 years ago,

Mamy dowody na to, że 60000 lat temu neandertalczycy

carried their elderly and those with serious physical injury,

przenosili osoby starsze i te z poważnymi urazami fizycznymi

and perhaps it's because the life experience of survival of these people

i możliwe, że to dlatego, że doświadczenie tych ludzi, to jak zdołali przetrwać,

proved of value to the community.

było istotne dla społeczności.

They didn't view these people as broken and useless;

Ci ludzie nie byli postrzegani jako ułomni czy bezużyteczni,

they were seen as rare and valuable.

ale jako niezwykli i wartościowi.

A few years ago, I was in a food market in the town where I grew up

Kilka lat temu byłam na targu, w miasteczku,

in that red zone in northeastern Pennsylvania,

gdzie dorastałam, w północno-wschodniej Pensylwanii.

and I was standing over a bushel of tomatoes.

Wybierałam pomidory,

It was summertime: I had shorts on.

był upał, miałam krótkie spodenki.

I hear this guy, his voice behind me say, "Well, if it isn't Aimee Mullins."

I nagle słyszę, jak jakiś facet mówi: "Kogo my tu mamy - Aimee Mullins".

And I turn around, and it's this older man. I have no idea who he is.

Odwracam się i widzę jakiegoś staruszka - nie mam pojęcia, kto to.

And I said, "I'm sorry, sir, have we met? I don't remember meeting you."

I mówię: "Czy my się znamy? Przepraszam, nie pamiętam pana".

He said, "Well, you wouldn't remember meeting me.

A on: "Pewnie nie pamiętasz.

I mean, when we met I was delivering you from your mother's womb."

Spotkaliśmy się, kiedy odebrałem poród twojej matki".

(Laughter)

(Śmiech)

Oh, that guy.

Ach, to ten gość…

And, but of course, actually, it did click.

Oczywiście, od razu sobie przypomniałam.

This man was Dr. Kean,

Był to doktor Kean,

a man that I had only known about through my mother's stories of that day,

człowiek, którego znałam tylko z opowieści mamy.

because, of course, typical fashion, I arrived late for my birthday by two weeks.

Już wtedy byłam spóźnialska i poród zaczął się 2 tygodnie po terminie.

And so my mother's prenatal physician had gone on vacation,

Jako że położnik mamy był na urlopie,

so the man who delivered me was a complete stranger to my parents.

poród odebrał kompletnie obcy lekarz.

And, because I was born without the fibula bones,

Ponieważ urodziłam się bez kości strzałkowych,

and had feet turned in, and a few toes in this foot and a few toes in that,

miałam stópki wykręcone do środka, po kilka palców na każdej,

he had to be the bearer -- this stranger had to be the bearer of bad news.

ten obcy człowiek musiał przedstawić rodzicom złe wiadomości.

He said to me, "I had to give this prognosis to your parents

Powiedział mi: "Musiałem przedstawić twoim rodzicom prognozę,

that you would never walk,

że nigdy nie będziesz chodzić,

and you would never have the kind of mobility that other kids have

nie będziesz miała takiego stopnia sprawności ruchowej, jak inne dzieci,

or any kind of life of independence,

nie będziesz w życiu samodzielna...

and you've been making liar out of me ever since."

I od tego czasu robiłaś ze mnie kłamcę".

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

The extraordinary thing is that he said he had saved

Co niesamowite, okazało się, że przez całe moje dzieciństwo

newspaper clippings throughout my whole childhood,

on zbierał wycinki z gazet dotyczące mojej osoby,

whether winning a second grade spelling bee,

kiedy wygrałam konkurs ortograficzny,

marching with the Girl Scouts, you know, the Halloween parade,

czy robiłam coś w harcerstwie, byłam w paradzie na Halloween,

winning my college scholarship, or any of my sports victories,

zdobyłam stypendium na studiach, odniosłam sukcesy w sporcie.

and he was using it, and integrating it into teaching resident students,

Wykorzystywał te wycinki w nauczaniu rezydentów

med students from Hahnemann Medical School and Hershey Medical School.

ze szkoły medycznej im. Hahnemanna i Hershey'a.

And he called this part of the course the X Factor,

Podczas wykładów nazywał to "czynnikiem X",

the potential of the human will.

potencjałem ludzkiej woli.

No prognosis can account for how powerful this could be

Żadna prognoza nie może przewidzieć, jaka z tego może płynąć siła,

as a determinant in the quality of someone's life.

jak bardzo może zdeterminować to jakość czyjegoś życia.

And Dr. Kean went on to tell me,

Dr Kean powiedział jeszcze:

he said, "In my experience, unless repeatedly told otherwise,

"Z mojego doświadczenia wynika, że jeśli dziecku nie powtarza się, że to niemożliwe

and even if given a modicum of support,

i da się mu choć trochę wsparcia,

if left to their own devices, a child will achieve."

samo z siebie osiągnie sukcesy".

See, Dr. Kean made that shift in thinking.

Widzicie, w myśleniu dr. Keana dokonała się ta przemiana.

He understood that there's a difference between the medical condition

Zrozumiał, że istnieje różnica między kategorią medyczną,

and what someone might do with it.

a tym, co można z nią zrobić.

And there's been a shift in my thinking over time,

Z czasem zmieniło się również moje myślenie.

in that, if you had asked me at 15 years old,

Jeśli ktoś zapytałby mnie, gdy miałam 15 lat,

if I would have traded prosthetics for flesh-and-bone legs,

czy zamieniłabym protezy na nogi z ciała i kości,

I wouldn't have hesitated for a second.

nie wahałabym się ani sekundy.

I aspired to that kind of normalcy back then.

Wtedy dążyłam do takiej normalności.

But if you ask me today, I'm not so sure.

Nie wiem, jak dziś odpowiedziałabym na to pytanie.

And it's because of the experiences I've had with them,

To wynika z doświadczeń, które przyniosły mi protezy,

not in spite of the experiences I've had with them.

nie z tego, że jakoś "zniosłam" te doświadczenia.

And perhaps this shift in me has happened

Możliwe też, że ta zmiana dokonała się we mnie,

because I've been exposed to more people who have opened doors for me

ponieważ więcej osób w moim życiu otworzyło mi drzwi,

than those who have put lids and cast shadows on me.

niż nałożyło na mnie ograniczenia i rzuciło cień.

See, all you really need is one person

Wystarczy że jedna osoba

to show you the epiphany of your own power, and you're off.

doprowadzi was do olśnienia, uświadomienia sobie własnej mocy.

If you can hand somebody the key to their own power --

Jeśli jesteś w stanie dać innej osobie klucz do jej mocy,

the human spirit is so receptive -- if you can do that

duch ludzki jest tak chłonny,

and open a door for someone at a crucial moment,

że jeśli otworzysz przed kimś drzwi w kluczowej chwili,

you are educating them in the best sense.

oferujesz tej osobie najlepszy rodzaj edukacji.

You're teaching them to open doors for themselves.

Nauczysz ją, jak otwierać drzwi przed samym sobą.

In fact, the exact meaning of the word "educate"

Podstawowe znaczenie słowa "edukacja" można wywieść

comes from the root word "educe."

z angielskiego słowa "educe".

It means "to bring forth what is within,

Oznacza ono: wyłonić to, co skryte wewnątrz,

to bring out potential."

wydobyć potencjał.

So again, which potential do we want to bring out?

Wracamy do kwestii tego, jaki potencjał chcemy wyłonić.

There was a case study done in 1960s Britain,

W Wielkiej Brytanii przeprowadzono pewne studium przypadku,

when they were moving from grammar schools to comprehensive schools.

w latach 60., podczas wprowadzania szkół typu "comprehensive".

It's called the streaming trials. We call it "tracking" here in the States.

Przeprowadzono rekrutację z podziałem na poziomy.

It's separating students from A, B, C, D and so on.

W efekcie mamy podział uczniów - poziom A, B, C, D itd.

And the "A students" get the tougher curriculum, the best teachers, etc.

Poziom A dostaje trudniejszy program, lepszych nauczycieli itp.

Well, they took, over a three-month period,

W badaniu na okres 3 miesięcy

D-level students, gave them A's,

grupie uczniów D powiedziano, że są A,

told them they were "A's," told them they were bright,

że są uczniami zdolnymi.

and at the end of this three-month period,

I pod koniec tego okresu

they were performing at A-level.

mieli już wyniki takie, jak poziom A.

And, of course, the heartbreaking, flip side of this study,

Badanie miało też aspekt rozdzierający serce:

is that they took the "A students" and told them they were "D's."

wybranym uczniom z grupy A powiedziano, że należą do D.

And that's what happened at the end of that three-month period.

Pod koniec badania uczniowie ci byli na poziome D.

Those who were still around in school, besides the people who had dropped out.

Niektórzy z nich zostali na drugi rok.

A crucial part of this case study was that the teachers were duped too.

Jednym z najważniejszych elementów tego badania jest to, że nauczyciele też dali się zwieść.

The teachers didn't know a switch had been made.

Nie wiedzieli o zamianie.

They were simply told, "These are the 'A-students,' these are the 'D-students.'"

Powiedziano im: oto uczniowie poziomu A, to uczniowie poziomu D.

And that's how they went about teaching them and treating them.

I nauczyciele dostosowali się do tego w nauczaniu i podejściu do ucznia.

So, I think that the only true disability is a crushed spirit,

Uważam więc, że jedyna prawdziwa niepełnosprawność to zniweczenie ducha,

a spirit that's been crushed doesn't have hope,

ducha, który został zmiażdżony i brak mu nadziei.

it doesn't see beauty,

Nie widzi piękna.

it no longer has our natural, childlike curiosity

Nie ma już w nim naszej naturalnej, dziecięcej ciekawości,

and our innate ability to imagine.

naszej wrodzonej wyobraźni.

If instead, we can bolster a human spirit to keep hope,

Jeśli zamiast tego wesprzemy ducha ludzkiego, by nie stracił nadziei,

to see beauty in themselves and others,

by widział piękno w sobie i w innych,

to be curious and imaginative,

był ciekawy i pełen wyobraźni,

then we are truly using our power well.

wtedy używamy własnej mocy we właściwy sposób.

When a spirit has those qualities, we are able to create new realities

Wyposażony w takie właściwości duch pozwala nam budować nowe rzeczywistości,

and new ways of being.

nowe sposoby istnienia.

I'd like to leave you with a poem

Chciałabym pożegnać się wierszem

by a fourteenth-century Persian poet named Hafiz

autorstwa Hafeza, perskiego poety z XIV wieku,

that my friend, Jacques Dembois told me about,

o którym powiedział mi mój przyjaciel Jacques Dembois.

and the poem is called "The God Who Only Knows Four Words":

Wiersz nosi tytuł "Bóg, co zna tylko cztery słowa".

"Every child has known God,

"Boga zna każde dziecko,

not the God of names,

nie Boga nazw,

not the God of don'ts,

nie Boga zakazów,

but the God who only knows four words and keeps repeating them,

ale Boga, co zna tylko cztery słowa i tak je powtarza:

saying, 'Come dance with me.

Chodź, zatańcz ze mną".

Come, dance with me. Come, dance with me.'"

Chodź, zatańcz ze mną.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)