The opportunity of adversity | Aimee Mullins

Translator: Bolorsaikhan Badamsambuu Reviewer: Tuya Bat

I'd like to share with you a discovery that I made a few months ago

Би хэдэн сарын өмнө итали хэл дээрх Вайрд сонинд өгүүлэл бичихдээ

while writing an article for Italian Wired.

олж мэдсэн зүйлээ хуваалцахыг хүслээ.

I always keep my thesaurus handy whenever I'm writing anything,

Би хаа ч юм бичихдээ ижил утгатай үгсийн дэвтрээ авч явдаг юм.

but I'd already finished editing the piece,

Тэгээд нийтлэлээ хянаад дууссаныхаа дараа

and I realized that I had never once in my life

өөрийгөө амьдралдаа нэг ч удаа "хөгжлийн бэрхшээлтэй" гэдэг үгийг

looked up the word "disabled" to see what I'd find.

хайж байгаагүйгээ ойлгосон.

Let me read you the entry.

Тайлбарыг нь уншиж өгье.

"Disabled, adjective: crippled, helpless, useless, wrecked,

"Хөгжлийн бэрхшээлтэй, тэмдэг нэр: тахир дутуу,

найдваргүй, хэрэггүй, сүйрсэн,

stalled, maimed, wounded, mangled, lame, mutilated,

гацсан, гэмтсэн, шархадсан, бэртсэн,

доголон, эрэмдэг, муурсан, зүдэрсэн,

run-down, worn-out, weakened, impotent, castrated, paralyzed, handicapped,

суларсан, боломжгүй, хөнгөлсөн, саажсан,

бусдын гарт орсон, мэдрэл муудсан,

senile, decrepit, laid-up, done-up, done-for, done-in

өвгөрсөн, суусан, больсон, гүйцсэн,

cracked-up, counted-out;

маанаг, хүнээс хасагдсан,

see also hurt, useless and weak.

мөн өвдсөн, хэрэггүй, сул дорой.

Antonyms, healthy, strong, capable."

Эсрэг утга нь эрүүл, хүчтэй, чадвартай."

I was reading this list out loud to a friend and at first was laughing,

Би үүнийг найздаа чангаар уншиж өгөхдөө анхандаа инээж байлаа.

it was so ludicrous,

Үнэхээр инээдэмтэй байсан.

but I'd just gotten past "mangled," and my voice broke,

Гэхдээ намайг "бэртсэн" гэдэг үг дээр очиход дуу минь тасалдаж,

and I had to stop and collect myself

түр зогсож тэр сэтгэл зүйн хямрал, эдгээр үгсээс авсан цочирдлоос

from the emotional shock and impact that the assault from these words unleashed.

өөрийгөө гаргах шаардлагатай тулав.

You know, of course, this is my raggedy old thesaurus

Юу гээч, мэдээж энэ ижил утгатай үгний нэг муу хуучин толь шүү дээ.

so I'm thinking this must be an ancient print date, right?

Маш эртний хэвлэл биз гэж бодсон.

But, in fact, the print date was the early 1980s,

Гэтэл үнэндээ намайг бага ангид сурч эхлэх үеэр буюу

when I would have been starting primary school

бусад хүүхэд, хүрээлэн буй ертөнцөөр дамжуулан

and forming an understanding of myself outside the family unit

гэр бүлээсээ гадна өөрийгөө таньж төлөвших үед

and as related to the other kids and the world around me.

1980-аад оны эхээр хэвлэгдсэн байсан.

And, needless to say, thank God I wasn't using a thesaurus back then.

Ашгүй бурханы авралаар тэгэхэд би толь бичиг ашигладаггүй байсан.

I mean, from this entry, it would seem that I was born into a world

Би энэ тайлбарыг уншаад өөрийгөө, над шиг хүмүүсийг

that perceived someone like me

амьдралдаа ямар ч сайн сайхан зүйлгүй гэж

to have nothing positive whatsoever going for them,

ойлгодог ертөнцөд төрсөн мэт санагдсан.

when in fact, today I'm celebrated for the opportunities and adventures

Харин өнөөдөр амьдрал надад олгосон боломж, адал явдлуудыг маань

my life has procured.

хүмүүс үнэлдэг.

So, I immediately went to look up the 2009 online edition,

Тэр даруй би зохих нэмэлт засвар орсон байх гээд

expecting to find a revision worth noting.

2009 оны цахим хувилбарыг шүүж үзлээ.

Here's the updated version of this entry.

Тус тайлбарын шинэчилсэн хувилбар энэ байна.

Unfortunately, it's not much better.

Харамсалтай нь, дээрдээд байх зүйлгүй.

I find the last two words under "Near Antonyms," particularly unsettling:

Би "бараг эсрэг утгатай" гэсэн хоёр үгийг бухимдангуй олж харсан.

"whole" and "wholesome."

"Бүтэн", "цогц".

So, it's not just about the words.

Энэ бол зүгээр ч нэг үгийн тухай биш.

It's what we believe about people when we name them with these words.

Бид хүмүүсийг аливаа үгээр нэрлэхдээ тэдний тухай юу гэж боддогийг харуулдаг.

It's about the values behind the words, and how we construct those values.

Энэ бол үгээр үнэт зүйлээ харуулж, бид хэрхэн үнэт зүйлээ бүтээж байгаа тухай юм.

Our language affects our thinking and how we view the world

Бидний хэл яриа сэтгэхүйд, ертөнцийг харах үзэл,

and how we view other people.

бусад хүнийг ойлгоход ч нөлөөлдөг.

In fact, many ancient societies, including the Greeks and the Romans,

Грек, Ром зэрэг эртний нийгэмд ч гэсэн үгээр хараал хэлэх

believed that to utter a curse verbally was so powerful,

маш хүчтэйд тооцогддог байсан нь чангаар хэлсэн зүйл тань

because to say the thing out loud brought it into existence.

биелнэ гэдэгтэй холбоотой.

So, what reality do we want to call into existence:

Бид ямар хүнийг бодит болгомоор байна вэ?

a person who is limited, or a person who's empowered?

Хязгаарлуулсан хүнийг үү эсвэл урам зоригтой хүнийг үү?

By casually doing something as simple as naming a person, a child,

Бид хүнийг, хүүхдийг нэрлэж байгаа энгийн үйлдлээрээ л саад тавьж,

we might be putting lids and casting shadows on their power.

тэдний хүчийг сааруулж байж мэднэ.

Wouldn't we want to open doors for them instead?

Угтаа тэдэнд хаалга нээж өгөхийг хүссэн биз дээ?

One such person who opened doors for me was my childhood doctor

Надад хаалга нээсэн тийм нэгэн хүн бол Делавер мужийн Вильмингтон хотын

at the A.I. duPont Institute in Wilmington, Delaware.

ЭйАй ДюПоны хүрээлэнгийн намайг хүүхэд байхад үзэж байсан

His name was Dr. Pizzutillo,

Пицутилло эмч.

an Italian American, whose name, apparently,

Италийн Америк, нэрийг нь ихэнх Америкчууд

was too difficult for most Americans to pronounce,

дуудахад маш түвэгтэй тул

so he went by Dr. P.

өөрийгөө Пи эмч гэх болсон.

And Dr. P always wore really colorful bow ties

Др. Пи маш өнгөлөг эрвээхий зангиа байнга зүүж,

and had the very perfect disposition to work with children.

хүүхэдтэй ажиллах гайхалтай мундаг чадвартай байсан.

I loved almost everything about my time spent at this hospital,

Би энэ эмнэлэгт өнгөрүүлсэн физик эмчилгээний цагаас бусад

with the exception of my physical therapy sessions.

бүх зүйлд дуртай байсан.

I had to do what seemed like innumerable repetitions of exercises

Би хөлнийхөө булчинг дэмжих зорилгоор

with these thick, elastic bands -- different colors,

тоолж баршгүй олон удаа

you know -- to help build up my leg muscles,

олон өнгийн, зузаан, уян туузтай дасгал хийх ёстой байлаа.

and I hated these bands more than anything --

Би тэр туузнуудыг юунаас ч илүү үзэн яддаг байсан.

I hated them, had names for them. I hated them.

Би бүр үзэн ядаж нэр хоч өгсөн. Үнэхээр дургүй байсан.

And, you know, I was already bargaining, as a five year-old child,

Таван настай байхдаа би Пи эмчтэй наймаалцаж

with Dr. P to try to get out of doing these exercises,

дасгал хийхгүй байхаар тохирохыг оролддог байлаа.

unsuccessfully, of course.

Мэдээж бүтээгүй л дээ.

And, one day, he came in to my session --

Нэг өдөр тамираа барсан, мартахын аргагүй эмчилгээний үеэр

exhaustive and unforgiving, these sessions --

тэр орж ирээд:

and he said to me, "Wow. Aimee, you are such a strong and powerful little girl,

"Хөөх, Эйми, чи үнэхээр чадалтай, хүчтэй бяцхан охин юмаа.

I think you're going to break one of those bands.

Чи нэг туузаа таслах нь.

When you do break it, I'm going to give you a hundred bucks."

Хэрэв тасалж чадвал би чамд 100 доллар өгье" гэж хэлсэн.

Now, of course, this was a simple ploy on Dr. P's part

Мэдээж Пи эмч зүгээр л намайг

to get me to do the exercises I didn't want to do

хоёр давхрын жигүүрийн хамгийн баян таван настай хүүхэд болох хүслийг бадрааж

before the prospect of being the richest five-year-old in the second floor ward,

хийх дургүй дасгалуудыг минь хийлгэх гэсэн бяцхан заль байсан.

but what he effectively did for me was reshape an awful daily occurrence

Гэхдээ надад өдөр тутам тохиодог аймаар үйлдлийг

into a new and promising experience for me.

шинэ, гэрэлт туршлагаар сольж өгч чадсан билээ.

And I have to wonder today to what extent his vision

Түүний намайг чадалтай, хүчтэй

and his declaration of me as a strong and powerful little girl

бяцхан охин гэж хэлсэн нь

өөрийгөө үнэхээр тийм чадалтай, хүчтэй спортын хүн гэж

shaped my own view of myself

as an inherently strong, powerful and athletic person well into the future.

бодоход маань хэр их нөлөөлснийг би одоо ч гайхдаг.

This is an example of how adults in positions of power

Энэ бол хүчирхэг насанд хүрэгчид

can ignite the power of a child.

хэрхэн хүүхдийн доторх хүч чадлыг бадрааж болох нэг жишээ.

But, in the previous instances of those thesaurus entries,

Гэхдээ өмнө дурдсан толь бичиг дээрх тайлбараас харахад,

our language isn't allowing us to evolve into the reality that we would all want,

бидний хэл яриа хүн бүрийг хүссэн зүйлдээ хүрэх,

the possibility of an individual to see themselves as capable.

өөрийгөө чадна гэж итгэх боломжийг олгохгүй байна.

Our language hasn't caught up with the changes in our society,

Бидний хэл технологийн ачаар бий болсон.

many of which have been brought about by technology.

Маш олон нийгмийн өөрчлөлтийг гүйцэхгүй байна.

Certainly, from a medical standpoint,

Мэдээж эмнэлгийн талаас харвал

my legs, laser surgery for vision impairment,

миний хөл, хараагаа сайжруулах лазер мэс ажилбар,

titanium knees and hip replacements for aging bodies

өндөр настанд зориулсан титан өвдөг, ташааны суулгацын ачаар

that are allowing people to more fully engage with their abilities,

хүмүүс өөрийн хөдлөх чадвараа илүү их ашиглаж,

and move beyond the limits that nature has imposed on them --

байгалиас заяасан хэмжээ заагийг даван туулах боломж олдож байна.

not to mention social networking platforms

Үүгээр зогсохгүй нийгмийн сүлжээг ашиглан

allow people to self-identify, to claim their own descriptions of themselves,

хүмүүс өөрөө өөрсдийгөө тодорхойлох, хүссэнээрээ харуулах замаар

so they can go align with global groups of their own choosing.

дэлхий дээрх ямар ч хүмүүстэй холбоотой байх боломж олдож байна.

So, perhaps technology is revealing more clearly to us now

Магадгүй технологи чин үнэнийг

what has always been a truth:

илүү тодоор бидэнд харуулж байна.

that everyone has something rare and powerful to offer our society,

Энэ бол хүн бүрт нийгэмд оруулах ховор, хүчирхэг хувь нэмэр байдаг ба

and that the human ability to adapt is our greatest asset.

хүний дасан зохицох чадвар бол бидний аугаа нөөц.

The human ability to adapt, it's an interesting thing,

Хүний дасан зохицох чадвар бол маш сонирхолтой зүйл.

because people have continually wanted to talk to me about overcoming adversity,

Учир нь хүмүүс саад тотгорыг хэрхэн даван туулах тухай надтай ярилцахыг их хүсдэг.

and I'm going to make an admission:

Би нэг зүйлийг хэлмээр байна.

This phrase never sat right with me,

Энэ хэллэг надад хэзээ ч тохирч байгаагүй.

and I always felt uneasy trying to answer people's questions about it,

Намайг энэ асуултад хариулахыг хичээх бүрт амаргүй байдаг байсан.

and I think I'm starting to figure out why.

Одоо л яагаад гэдгийг ойлгож байх шиг байна.

Implicit in this phrase of "overcoming adversity"

"Саад тотгорыг даван туулах" гэсэн үгэнд оруулах далд утга нь

is the idea that success, or happiness,

амжилт эсвэл аз жаргал гэдэг нь

is about emerging on the other side of a challenging experience

ямар нэг сорилтын ард

unscathed or unmarked by the experience,

ямар нэг бэртлийн ул мөргүй гарч,

as if my successes in life have come about from an ability

яг л миний амьдралд гаргасан амжилтууд маань хөгжлийн бэрхшээл гэгдэх

to sidestep or circumnavigate the presumed pitfalls of a life with prosthetics,

хиймэл эд эрхтэнтэй амьдралд учирч болзошгүй асуудлуудыг

or what other people perceive as my disability.

өнгөрч эсвэл тойрч гарах чадвараас л шалтгаалдаг мэт.

But, in fact, we are changed. We are marked, of course, by a challenge,

Үнэндээ биднийг өөрчилсөн л дөө.

Үүнд мэдээж бие махбодь эсвэл сэтгэл санаа, магадгүй хоёулаа ул мөртэй.

whether physically, emotionally or both.

And I'm going to suggest that this is a good thing.

Харин би үүнийг сайн зүйл гэж хэлмээр байна.

Adversity isn't an obstacle that we need to get around

Саад тотгор бол бид өөрсдийнхөө амьдралаар амьдрахын тулд

in order to resume living our life.

тойрч явах хүндрэл, бэрхшээл биш.

It's part of our life.

Энэ бол бидний амьдралын л нэг хэсэг.

And I tend to think of it like my shadow.

Би үүнийг өөрийнхөө сүүдэр шиг бодохыг хичээдэг болсон.

Sometimes I see a lot of it, sometimes there's very little,

Би заримдаа маш ихийг, заримдаа цөөхөнг олж хардаг ч

but it's always with me.

надтай үргэлж байсаар байдаг.

And, certainly, I'm not trying to diminish the impact, the weight, of a person's struggle.

Миний зүгээс хувь хүний тэмцэл, түүний үр нөлөө, ачааг огт үгүйсгэхийг зориогүй.

There is adversity and challenge in life,

Амьдралд саад тотгор, тэмцэл байдаг ба

and it's all very real and relative to every single person,

хүн бүрт бүгдээрээ маш бодитой, хамаатай зүйл боловч,

but the question isn't whether or not you're going to meet adversity,

та саад тотгортой учрах уу, үгүй юу гэхээс илүүтэйгээр

but how you're going to meet it.

та хэрхэн нүүр тулах нь чухал.

So, our responsibility is not simply shielding those we care for from adversity,

Бидний үүрэг бол анхаарч хайрладаг нэгнээ саад тотгороос өмгөөлөн хамгаалах бус,

but preparing them to meet it well.

харин тэднийг нүүр тулахад сайтар бэлдэх юм.

And we do a disservice to our kids

Бид хүүхдүүдээ дасан зохицохгүй мэт ойлгуулах нь

when we make them feel that they're not equipped to adapt.

тэдэнд муугаар нөлөөлдөг.

There's an important difference and distinction

Миний хөгжлийн бэрхшээлтэй гэдэг дээр анагаахын бодит баримт болон

between the objective medical fact of my being an amputee

нийгмийн субъектив ойлголтын хооронд

and the subjective societal opinion of whether or not I'm disabled.

чухал ялгаа, зааг бий.

And, truthfully, the only real and consistent disability I've had to confront

Яг үнэндээ миний бодитоор, бас тогтмол нүүр тулж байгаа хөгжлийн бэрхшээл бол

is the world ever thinking that I could be described by those definitions.

бол дээрх үгээр намайг тодорхойлох хүмүүс юм.

In our desire to protect those we care about

Хайртай хүмүүсээ хамгаалах хүсэлдээ хөтлөгдөн

by giving them the cold, hard truth about their medical prognosis,

тэдний эмнэлгийн оношийн талаарх гашуун, хатуу үнэнийг хэлж,

or, indeed, a prognosis on the expected quality of their life,

тэдний ирээдүйн амьдралын тухай таамаглалыг дэвшүүлснээр

we have to make sure that we don't put the first brick in a wall

хэн нэгний чадварыг жинхэнээс нь алдуулах хананы

that will actually disable someone.

эхний тоосгыг тавиагүй эсэхээ дахин бодож үзэх хэрэгтэй.

Perhaps the existing model of only looking at what is broken in you

Танаас юу эвдэрсэн байгааг л харж, үүнийг хэрхэн засах вэ гэх

and how do we fix it, serves to be more disabling to the individual

одоогийн хандлага чинь тухайн эмгэгээс илүүтэйгээр

than the pathology itself.

хувь хүнийг улам чадвар алдуулж мэднэ.

By not treating the wholeness of a person,

Тухайн хүнийг цогц байдлаар харахгүй,

by not acknowledging their potency,

тэдний чадвар тэнхээг тооцолгүй,

we are creating another ill on top of whatever natural struggle they might have.

бид тэдний анх учирсан тэмцэл дээр нь бас нэг дарамт үүсгэж байна.

We are effectively grading someone's worth to our community.

Бид нийгэм дэх бусдын үнэ цэнийг үр дүнтэй үнэлж байна.

So we need to see through the pathology

Иймээс бид эмгэг судлалаас илүү гүн,

and into the range of human capability.

хүний өөр олон чадамжийг харах шаардлагатай.

And, most importantly, there's a partnership

Хамгийн чухал нь, хүмүүсийн ойлгодог дутагдал болон

between those perceived deficiencies

бидний аугаа бүтээлч ур чадварын хооронд

and our greatest creative ability.

харилцан холбоо байдаг.

So it's not about devaluing, or negating, these more trying times

Энэ нь үнэлэмж бууруулах, үгүйсгэх бус,

as something we want to avoid or sweep under the rug,

удаа дараа зайлсхийх, нүглийн нүдийг гурилаар хуурах ч биш,

but instead to find those opportunities wrapped in the adversity.

саад тотгор доторх боломжийг олох юм.

So maybe the idea I want to put out there is

Миний хэлэх гээд байгаа санаа бол

not so much overcoming adversity

саад тотгорыг ялан дийлэхээс илүүтэй,

as it is opening ourselves up to it,

үүнд өөрсдийгөө нээлттэй байлгаж,

embracing it,

нүүр тулж,

grappling with it,

бөхийн хэллэгээр бол

to use a wrestling term,

хав дөрвөлжин золгож

maybe even dancing with it.

эсвэл бүр бүжиглэсэн ч болно.

And, perhaps, if we see adversity as natural, consistent and useful,

Хэрэв бид саад тотгорыг жам ёсны, нийцэж болохуйц, хэрэгцээтэй гэж харвал

we're less burdened by the presence of it.

түүнийг ачаа болгох нь бага болно.

This year we celebrate the 200th birthday of Charles Darwin,

Бид энэ жил Чарльз Дарвины 200 насны ойг тэмдэглэх ба

and it was 150 years ago, when writing about evolution,

150 жилийн тэртээ хувьслын тухай бичиж байх үедээ

that Darwin illustrated, I think, a truth about the human character.

Дарвин хүний зан чанарын тухай үнэнийг хэлсэн гэж би боддог.

To paraphrase: It's not the strongest of the species that survives,

Өөрөөр хэлбэл, хамгийн хүчтэй төрөл зүйл л амьд үлддэг юм биш,

nor is it the most intelligent that survives;

хамгийн ухаалаг нь ч биш,

it is the one that is most adaptable to change.

өөрчлөлтөд хамгийн дасан зохицомтгой нь л шалгарч үлдэнэ.

Conflict is the genesis of creation.

Зөрчилдөөн бол ямарваа нэгэн зүйл бий болох эх үүсэл.

From Darwin's work, amongst others, we can recognize that

Олон судлаачид, үүний дотор Дарвинынхаас ч бас

the human ability to survive and flourish

хүн төрөлхтөний амьд үлдэх, хөгжин дэвжих ур чадвар бол

is driven by the struggle of the human spirit through conflict

нүүр тулсан зөрчилдөөн дунд хандах хандлагаа өөрчлөхийн төлөөх

хичээл зүтгэлээр залагддаг гэдгийг харж болно.

into transformation.

So, again, transformation, adaptation, is our greatest human skill.

Хувиран өөрчлөгдөх, дасан зохицох бол хүний хамгийн аугаа ур чадвар.

And, perhaps, until we're tested, we don't know what we're made of.

Бид өөрсдөө турших хүртлээ өөрсдийгөө юу чадахыг мэдэхгүй биз дээ?

Maybe that's what adversity gives us:

Саад тотгорын ач холбогдол нь

a sense of self, a sense of our own power.

өөрийгөө мэдрэх, өөрийн дотоод хүчээ мэдрэх байж магад.

So, we can give ourselves a gift.

Иймээс бид өөрсөддөө нэг бэлэг өгч чадна.

We can re-imagine adversity as something more than just tough times.

Бид саад тотгорыг зүгээр нэг тулгарч буй хүнд хэцүү үеэс өөрөөр төсөөлж чадна.

Maybe we can see it as change.

Бид өөрчлөлт ч гэж харж болох юм.

Adversity is just change that we haven't adapted ourselves to yet.

Саад тотгор бол ердөө бидний дасан зохицож амжаагүй байгаа өөрчлөлт.

I think the greatest adversity that we've created for ourselves

Бидний өөртөө бий болгосон аугаа саад бол

is this idea of normalcy.

хэвийн байх тухай ойлголт гэж би боддог.

Now, who's normal?

Хэн нь хэвийн гэж?

There's no normal.

Хэвийн гэсэн ойлголт байхгүй.

There's common, there's typical. There's no normal,

Нийтлэг, бас хэвшмэл байдал байдаг. Хэвийн гэж байхгүй.

and would you want to meet that poor, beige person if they existed?

Хэрэв ядуу, шаргал хүн байдаг бол та уулзмаар байна уу?

(Laughter)

(Инээд)

I don't think so.

Би тэгж бодохгүй байна.

If we can change this paradigm from one of achieving normalcy

Хэрэв бид хэвийн байх нөхцөлийг хангах онолыг

to one of possibility -- or potency, to be even a little bit more dangerous --

боломж, арай өөрөөр хэлбэл чадамж болгон өөрчилж чадвал

we can release the power of so many more children,

бид маш олон хүүхдийн хүч чадлыг нээж,

and invite them to engage their rare and valuable abilities with the community.

тэднийг ховор, үнэ цэнэтэй чадвараа бусдад нээхийг зааж чадна.

Anthropologists tell us that the one thing

Антропологичид бидэнд нэг зүйлийг хэлдэг.

we as humans have always required of our community members

Хүн төрөлхтөний хувьд, бид нийгмийн гишүүн бүрээс

хэрэгцээтэй байх, хувь нэмрээ оруулах чадвартай байхыг байнга шаарддаг.

is to be of use, to be able to contribute.

There's evidence that Neanderthals, 60,000 years ago,

Бүр 60,000 жилийн тэртээ Неандертальчууд өтгөсөө асран тэтгэж,

carried their elderly and those with serious physical injury,

хүнд бэртсэнээ өргөж явдаг байсан нотолгоо байна.

and perhaps it's because the life experience of survival of these people

Эдгээр хүмүүсийн амьд үлдсэн амьдралын туршлага нь

нийгэмд үнэ цэнээ харуулж байгаа хэрэг байх.

proved of value to the community.

They didn't view these people as broken and useless;

Тэд эдгээр хүнийг гэмтсэн, ашиггүй гэж үзээгүй бөгөөд

they were seen as rare and valuable.

ховорхон, үнэ цэнэтэй гэж хардаг байж.

A few years ago, I was in a food market in the town where I grew up

Хэдэн жилийн өмнө би Пеннсильвани мужийн улайран харагдах зүүн хойд хэсэгт

in that red zone in northeastern Pennsylvania,

өөрийн төрөлх хотын хүнсний зах дээр очсон юм.

and I was standing over a bushel of tomatoes.

Би лангуу дүүрэн улаан лоолийн өмнө зогсож байлаа.

It was summertime: I had shorts on.

Зун байсан учир богино шорттой байсан.

I hear this guy, his voice behind me say, "Well, if it isn't Aimee Mullins."

Нэгэн залуу миний ард: "Энэ чинь Эйми Маллинс мөн үү?" гэх нь сонсогдов.

And I turn around, and it's this older man. I have no idea who he is.

Намайг эргэн харахад нэгэн настай эр байлаа. Хэн болохыг мэдсэнгүй.

And I said, "I'm sorry, sir, have we met? I don't remember meeting you."

Би "Намайг уучлаарай, эрхэм ээ, бид таарч байсан билүү? Би нэг л санадаггүй."

He said, "Well, you wouldn't remember meeting me.

Тэр "Надтай уулзсанаа санахгүй л байх.

I mean, when we met I was delivering you from your mother's womb."

Чамайг надтай уулзахад би чамайг эх барьж авч байсан юм" гэв.

(Laughter)

(Инээд)

Oh, that guy.

Аан, тэр залуу юу?

And, but of course, actually, it did click.

Мэдээж гэнэт юм бодогдуулсан.

This man was Dr. Kean,

Тэр бол Кин эмч байсан.

a man that I had only known about through my mother's stories of that day,

Ээжийн миний хэрхэн төрсөн түүхээс мэдэж авсан эр байлаа.

because, of course, typical fashion, I arrived late for my birthday by two weeks.

Яагаад гэвэл, уламжлал ёсоор би төрөх өдрөөсөө хоёр 7 хоног хоцорсон байлаа.

And so my mother's prenatal physician had gone on vacation,

Миний ээжийн хяналтын эмч амралтаа авсан учир

so the man who delivered me was a complete stranger to my parents.

манай эцэг эхийн огт танихгүй эр намайг эх барьсан юм.

And, because I was born without the fibula bones,

Би чөмөгний ясгүй төрсөн учраас

and had feet turned in, and a few toes in this foot and a few toes in that,

миний хөл эргэчихсэн, хөлний хэд хэдэн хуруу дутуу байсныг

he had to be the bearer -- this stranger had to be the bearer of bad news.

огт танихгүй хүн энэ муу мэдээг дуулгах болсон байна.

He said to me, "I had to give this prognosis to your parents

Тэр "Би эцэг эхэд чинь

чамайг хэзээ ч алхаж чадахгүй,

that you would never walk,

бусад хүүхдийн адил хөдөлж ердөө чадахгүй,

and you would never have the kind of mobility that other kids have

бие дааж амьдарч чадахгүй гэсэн онош хүргэсэн.

or any kind of life of independence,

and you've been making liar out of me ever since."

Тэрнээс хойш би худалч болсон доо" гэв.

(Laughter)

(Инээд)

(Applause)

(Алга ташилт)

The extraordinary thing is that he said he had saved

Гайхалтай нь, тэр намайг

хоёрдугаар ангийн үсэглэлийн тэмцээнд ялсан ч бай,

newspaper clippings throughout my whole childhood,

Хэллоуины баяраар скаут охидтой алхсан ч бай,

whether winning a second grade spelling bee,

коллежид суралцах тэтгэлэг авсан ч бай,

marching with the Girl Scouts, you know, the Halloween parade,

спортын тэмцээнд ялсан гээд миний хүүхэд настай холбоотой

winning my college scholarship, or any of my sports victories,

бүх сонины мэдээг хадгалж Ханеман болон Хершигийн Анагаахын Сургуулиудаас

and he was using it, and integrating it into teaching resident students,

med students from Hahnemann Medical School and Hershey Medical School.

дадлагаар ирсэн оюутнуудад хичээл заахдаа ашиглаж байснаа хэлсэн.

And he called this part of the course the X Factor,

Тэр хичээлийнхээ энэ хэсгийг Икс-фактор буюу

the potential of the human will.

хүний хүслийн нөөц боломж гэж нэрлэсэн.

No prognosis can account for how powerful this could be

Ямар ч таамаглал хэн нэгний амьдралыг тодорхойлоход

as a determinant in the quality of someone's life.

үүн шиг хүчтэй нөлөөлж чадахгүй.

And Dr. Kean went on to tell me,

Кин эмч надад дөхөж ирээд:

he said, "In my experience, unless repeatedly told otherwise,

"Миний туршлагаас харахад, удаа дараа эсрэгээр нь хэлээгүй л бол

and even if given a modicum of support,

өчүүхэн төдий дэмжлэг үзүүлсэн ч,

if left to their own devices, a child will achieve."

өөрөөрөө явсан хүүхэд заавал амжилт гаргадаг" гэж хэлсэн.

See, Dr. Kean made that shift in thinking.

Кин эмч бодлоо өөрчилсөн.

He understood that there's a difference between the medical condition

Тэр эмнэлгийн анагаахын онош болон

and what someone might do with it.

тухайн хүний нөхцөл байлын хооронд ялгаа байгааг ойлгожээ.

And there's been a shift in my thinking over time,

Миний хувьд ч бодол маань өөрчлөгдсөн.

in that, if you had asked me at 15 years old,

Намайг 15-тай байхад жинхэнэ хөлөөр хиймэл эд эрхтнээ

if I would have traded prosthetics for flesh-and-bone legs,

солих байсан уу? гэж асуусан бол

I wouldn't have hesitated for a second.

огтхон ч эргэлзэхгүй байсан.

I aspired to that kind of normalcy back then.

Би тэгэхэд хэвийн байх үзэлд автсан байсан.

But if you ask me today, I'm not so sure.

Хэрэв өнөөдөр надаас асуувал тийм ч итгэлтэй биш байна.

And it's because of the experiences I've had with them,

Энэ нь миний туулсан туршлагыг үл харгалзан биш,

not in spite of the experiences I've had with them.

харин миний туулсан туршлагаас болоод тэр.

And perhaps this shift in me has happened

Надад гарсан энэ өөрчлөлт нь

because I've been exposed to more people who have opened doors for me

намайг үл тоож, хязгаарласан хүмүүсээс миний өмнө хаалга нээсэн хүмүүсийн тоо

than those who have put lids and cast shadows on me.

илүү олон байсантай холбоотой байх.

See, all you really need is one person

Танд хэрэгтэй ганц зүйл бол

to show you the epiphany of your own power, and you're off.

таны өөрийн хүчийг дэлгэн харуулах нэг л хүн байхад хангалттай.

If you can hand somebody the key to their own power --

Хэрэв өөрийн хүчээ нээх тэр түлхүүрийг тан хэн нэгэнд гардуулахад

хүний зүрх сэтгэлийн хүлээн авах чадвар үнэхээр гайхалтай.

the human spirit is so receptive -- if you can do that

and open a door for someone at a crucial moment,

Та хамгийн хэрэгтэй хоромд хаалгыг нь хэн нэгэнд нээж өгч чадвал

you are educating them in the best sense.

тэднийг хамгийн зөв байдлаар сургаж байна.

You're teaching them to open doors for themselves.

Та тэдэнд өөртөө хаалгаа нээж сурахыг нь зааж байна.

In fact, the exact meaning of the word "educate"

"Сургах" гэдэг үг өөрөө

"илрүүлэх" гэсэн үгнээс гаралтай.

comes from the root word "educe."

It means "to bring forth what is within,

Энэ нь "дотор нь байсан тэр зүйлийг гаргах,

нөөц боломжийг нээх" гэсэн утгатай.

to bring out potential."

So again, which potential do we want to bring out?

Бид ямар нөөц боломжийг нээхийг хүсч байна вэ?

There was a case study done in 1960s Britain,

Нэгэн кэйс судалгаа 1960-аад оны Их Британий

when they were moving from grammar schools to comprehensive schools.

тусгай боловсролын системээс ерөнхий систем рүү шилжсэн явцыг судалсан байна.

It's called the streaming trials. We call it "tracking" here in the States.

Үүнийг "эргэж үзэх шалгуур" гэдэг. АНУ-д үүнийг "дагах" буюу

It's separating students from A, B, C, D and so on.

суралцагчдыг А, B, C, D зэргээр ангилдаг.

And the "A students" get the tougher curriculum, the best teachers, etc.

"А сурагчид" хүнд хөтөлбөрөөр суралцаж, сайн багштай ажилладаг гэх мэт.

Well, they took, over a three-month period,

Судлаачид 3 сарын турш D суралцагчдыг

D-level students, gave them A's,

"А" үнэлгээ тавьж байсан.

told them they were "A's," told them they were bright,

Тэд "А" авсан, ухаалаг гэж хэлсээр байсан.

and at the end of this three-month period,

3 сарын дараа гэхэд

they were performing at A-level.

тэд А түвшинд суралцаж байжээ.

And, of course, the heartbreaking, flip side of this study,

Харамсалтай нь, судалгааны зүрх өвтгөм хэсэг бол

is that they took the "A students" and told them they were "D's."

"А суралцагч"-дыг "D" авдаг гэж ойлгуулсан нь

And that's what happened at the end of that three-month period.

3 сарын дараа тийм л зүйл болсон.

Those who were still around in school, besides the people who had dropped out.

Сургууль завсардаагүйг нь тооцолгүй хичээлдээ явж байсан хүмүүсийн хувьд шүү.

A crucial part of this case study was that the teachers were duped too.

Энэ судалгааны чухал хэсэг нь багш нар өөрсдөө гайхширсанд байгаа юм.

The teachers didn't know a switch had been made.

Багш нар сольсныг нь огт мэдээгүй байлаа.

They were simply told, "These are the 'A-students,' these are the 'D-students.'"

Судлаачид зүгээр л "Энэ бол А анги", "Энэ бол D анги" гэж хэлсэн.

And that's how they went about teaching them and treating them.

Тэд тэгж л зааж, харьцдаг байсан.

So, I think that the only true disability is a crushed spirit,

Би хувьдаа жинхэнэ чадвар алдалт бол урмаа хугалуулсан зүрх сэтгэл.

a spirit that's been crushed doesn't have hope,

"Урмаа хугалуулсан, итгэл найдваргүй болсон зүрх сэтгэл бөгөөд

it doesn't see beauty,

гоо үзэсгэлэнг ч олж хардаггүй,

it no longer has our natural, childlike curiosity

бидний байгалиас заяасан, хүүхэд шиг сониуч зан,

and our innate ability to imagine.

төрөлхийн төсөөлөх чадвараа алдсан байдаг".

If instead, we can bolster a human spirit to keep hope,

Үүний оронд, бид хүний зүрх сэтгэлийг итгэл найдвараа хадгалах,

to see beauty in themselves and others,

өөрийн болон бусдын гоо үзэсгэлэнг олж харах,

to be curious and imaginative,

сониуч, төсөөлөх чадвартай байхад зоригжуулж чадвал

then we are truly using our power well.

бид өөрсдийн хүчээ зөв ашиглаж байна гэсэн үг.

When a spirit has those qualities, we are able to create new realities

Дээрх чанарыг агуулсан зүрх сэтгэлтэй бол бид шинэ бодит байдал, оршихуйн

and new ways of being.

шинэ арга замыг бий болгох боломжтой.

I'd like to leave you with a poem

Миний найз Жак Дембуагийн надад зааж өгсөн

by a fourteenth-century Persian poet named Hafiz

XIV зууны Персийн яруу найрагч Хафизын

that my friend, Jacques Dembois told me about,

"Дөрөвхөн Үг Мэддэг Бурхан" гэдэг шүлгийг

and the poem is called "The God Who Only Knows Four Words":

та бүхэнд сонирхуулж өндөрлөмөөр байна.

"Every child has known God,

"Хүүхэд бүр Бурханыг мэддэг,

not the God of names,

Нэрсийн Бурханыг биш,

not the God of don'ts,

Болохгүйн Бурханыг ч биш,

Дөрөвхөн үг мэддэг, түүнийгээ байнга давтдан хэлдэг Бурханыг л мэддэг.

but the God who only knows four words and keeps repeating them,

saying, 'Come dance with me.

"Алив, чи надтай бүжээч.

Алив, чи надтай бүжээч."

Come, dance with me. Come, dance with me.'"

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)