Does money make you mean? | Paul Piff

Paul Piff: Liệu đồng tiền có biến bạn thành kẻ xấu xí?

Translator: Son Huynh Reviewer: Ha Nguyen Thu

I want you to, for a moment,

Tôi muốn các bạn, trong một chốc lát

hãy nghĩ đến việc chơi trò Cờ Tỉ Phú

think about playing a game of Monopoly.

ngoại trừ trong trò chơi này, sự kết hợp

Except in this game, that combination of skill, talent and luck

của kỹ năng, tài năng và may mắn

that helped earn you success in games, as in life,

những điều giúp bạn đạt được thành công trong trò chơi này, cũng như trong cuộc sống

đã được sắp xếp không thích hợp

has been rendered irrelevant,

because this game's been rigged,

vì nó này đã bị gian lận

and you've got the upper hand.

và bạn là người có lợi thế hơn

You've got more money,

Bạn có nhiều tiền hơn

more opportunities to move around the board,

nhiều cơ hội để di chuyển quanh bàn hơn

và nhiều khả năng sử dụng các tài nguyên hơn

and more access to resources.

And as you think about that experience,

Và khi nghĩ về điều này

tôi muốn bạn tự hỏi bản thân mình

I want you to ask yourself:

How might that experience of being a privileged player in a rigged game

Việc là một người chơi

có nhiều đặc quyền hơn trong một trò chơi gian lận

change the way you think about yourself

thay đổi cách bạn nghĩ về bản thân

và những người chơi khác như thế nào ?

and regard that other player?

So, we ran a study on the UC Berkeley campus

Chúng tôi đã tiến hành một nghiên cứu tại khuôn viên trường U.C. Berkeley

để trả lời một cách chính xác câu hỏi đó

to look at exactly that question.

We brought in more than 100 pairs of strangers into the lab,

Chúng tôi đã mời hơn 100 cặp đôi những người không quen biết nhau

vào phòng thí nghiệm

and with the flip of a coin,

và tung đồng xu

randomly assigned one of the two to be a rich player in a rigged game.

để bổ nhiệm một cách ngẫu nhiên một trong họ

là người chơi giàu hơn trong trò chơi gian lận.

They got two times as much money;

Họ có nhiều tiền gấp đôi so với người chơi còn lại

when they passed Go, they collected twice the salary;

Khi qua Trạm Khởi Hành

họ thu thập được số tiền gấp đôi

and they got to roll both dice instead of one,

và được lắc cả hai viên xí ngầu thay vì chỉ một

so they got to move around the board a lot more.

do vậy họ di chuyển quanh bàn nhiều hơn

(Cười)

(Laughter)

Và sau một hiệp 15 phút

And over the course of 15 minutes,

we watched through hidden cameras what happened.

chúng tôi quan sát chuyện gì xảy ra qua các máy quay được giấu kín

What I want to do today, for the first time,

Và điều tôi muốn làm hôm nay, lần đầu tiên,

là chỉ cho các bạn biết một số điều mà chúng tôi đã chứng kiến

is show you a little bit of what we saw.

You'll to have to pardon the sound quality,

Xin lỗi các bạn vì chất lượng âm thanh không tốt lắm

trong một số trường hợp, vì tôi phải nhắc lại, đây là các camera đã được giấu kín

because again, these were hidden cameras.

So we've provided subtitles.

Do đó, chúng tôi đã chèn thêm phụ đề

[Video] Rich Player: How many 500s did you have?

Người chơi giàu: Bạn có bao nhiêu tờ 500?

Người chơi nghèo : Tôi chỉ có một.

Poor Player: Just one.

Người chơi giàu: Thật á? Người chơi nghèo : Đúng vậy

RP: Are you serious? PP: Yeah.

Người chơi giàu: Tôi có ba ( cười )

RP: I have three. (Laughs) I don't know why they gave me so much.

Tôi không biết tại sao họ lại đưa cho tôi nhiều thế.

Paul Piff: Okie, vậy là các người chơi đã nhanh chóng nhận ra

Paul Piff: So it was quickly apparent to players that something was up.

là có một số thứ đã bị sắp đặt

Một người rõ ràng là có nhiều tiền hơn

One person clearly has a lot more money than the other person,

so với người kia, tuy nhiên,

and yet, as the game unfolded,

khi trò chơi diễn ra

chúng tôi đã chứng kiến sự khác biệt đáng kể

we saw very notable differences, dramatic differences begin to emerge

và những sự khác biệt này bắt đầu hiện rõ

between the two players.

giữa hai người chơi.

The rich player started to move around the board louder,

Người chơi giàu hơn

bắt đầu di chuyển quanh bàn cờ một cách ầm ĩ

literally smacking the board with the piece as he went around.

đập vào bàn cờ bằng các quân của anh ta theo nghĩa đen

khi di chuyển

(Game piece smacks board)

We were more likely to see signs of dominance

Chúng tôi đã thấy dấu hiệu của sự thống trị

and nonverbal signs, displays of power

và các dấu hiệu không lời

thể hiện uy quyền

and celebration among the rich players.

và sự ăn mừng giữa những người chơi giàu hơn

We had a bowl of pretzels positioned off to the side.

Chúng tôi có đặt một bát bánh quy xoắn bên ngoài bàn cờ

Nó nằm ở góc cuối bên phải kia

It's on the bottom right corner.

That allowed us to watch participants' consummatory behavior.

Chúng cho phép chúng tôi theo dõi các hành vi của người chơi

So we're just tracking how many pretzels participants eat.

Chúng tôi xem xét mỗi người chơi ăn hết bao nhiêu chiếc bánh

[Video] RP: Are those pretzels a trick?

Người chơi giàu: Mấy chiếc bánh này có phải là bịp không nhỉ?

PP: I don't know.

Người chơi nghèo: Tôi không biết

Paul Piff: OK, so no surprises, people are on to us.

PP: Okay, không có gì ngạc nhiên, hai người chơi đã nhận ra

They wonder what that bowl of pretzels is doing there in the first place.

Họ tự hỏi liệu bát bánh quy xoắn

là để làm gì

Một người thậm chí còn hỏi rằng, như các bạn đã thấy

One even asks, like you just saw,

liệu bát bánh quy này có phải là bịp không?

"Is that bowl of pretzels there as a trick?"

Tuy nhiên, mặc dù vậy, tình thế uy quyền

And yet, despite that, the power of the situation

dường như lấn át một cách chắc chắn

seems to inevitably dominate,

and those rich players start to eat more pretzels.

và các người chơi giàu bắt đầu ăn nhiều bánh quy hơn.

(Laughter)

Người chơi giàu: Tôi thích bánh quy xoắn.

[Video] RP: I love pretzels.

(Laughter)

( cười )

PP: Và sau khi trò chơi tiếp tục,

Paul Piff: And as the game went on,

one of the really interesting and dramatic patterns

một trong số những khuôn mẫu rất thú vị

that we observed begin to emerge

mà chúng tôi quan sát được dần dần hiện ra

là các người chơi giàu hơn

was that the rich players actually started to become ruder

bắt đầu trở nên khiếm nhã hơn với người kia

toward the other person --

ít nhạy cảm hơn đối với hoàn cảnh khó khăn

less and less sensitive to the plight of those poor, poor players,

của người chơi nghèo

and more and more demonstrative of their material success,

và càng chứng tỏ

thành công vật chất của mình

và có xu hướng phô diễn rằng họ đang làm tốt như thế nào.

more likely to showcase how well they're doing.

Người chơi giàu: Tôi có tiền cho tất cả mọi thứ

[Video] RP: I have money ...

(Laughs) I have money for everything.

Người chơi nghèo: Vậy đó là bao nhiêu?

PP: How much is that?

RP: You owe me 24 dollars.

Người chơi giàu: Bạn nợ tôi 24 đôla

You're going to lose all your money soon.

Bạn sẽ mất hết tiền nhanh thôi

I'll buy it. I have so much money.

Tôi sẽ mua chúng. Tôi có rất nhiều tiền.

I have so much money, it takes me forever.

Tôi có quá nhiều tiền, biết bao giờ mới xong

RP 2: I'm going to buy out this whole board.

Người chơi giàu 2: Tôi sẽ mua hết nguyên bàn chơi này cho coi

RP 3: You're going to run out of money soon.

Người chơi giàu 3: Bạn sẽ mau hết tiền thôi

Bây giờ tôi là bất khả xâm phạm

I'm pretty much untouchable at this point.

(Laughter)

Được rồi, đây là điều tôi cho rằng

Paul Piff: And here's what I think was really, really interesting:

rất rất thú vị

rằng sau 15 phút,

it's that, at the end of the 15 minutes,

we asked the players to talk about their experience during the game.

chúng tôi hỏi những người chơi về trải nghiệm của họ trong trò chơi

And when the rich players talked about why they had inevitably won

trong khi những người chơi giàu nói về lý do

tại sao họ chắc chắn thắng cuộc

in this rigged game of Monopoly ...

trong trò Cờ tỷ phú gian lận này

(Laughter)

(Cười)

They talked about what they'd done to buy those different properties

họ nói về những gì họ đã làm

để mua bất động sản

and earn their success in the game.

và thành công trong trò chơi

(Laughter)

And they became far less attuned

và họ trở nên ít để mắt

tới những đặc tính khác của tình huống

to all those different features of the situation --

including that flip of a coin --

bao gồm việc tung đồng xu

that had randomly gotten them into that privileged position

điều đã mang đến cho họ

một vị trí đặc quyền ngay từ ban đầu.

in the first place.

And that's a really, really incredible insight

Và nó mang đến một thấu hiểu đáng kinh ngạc

into how the mind makes sense of advantage.

về cách mà tâm trí ta nhìn nhận lợi thế.

Trò chơi cờ tỷ phú này có thể được dùng

Now, this game of Monopoly can be used

as a metaphor for understanding society and its hierarchical structure,

như một ẩn dụ cho việc thấu hiểu xã hội

và cấu trúc phân cấp, trong đó một số người

wherein some people have a lot of wealth and a lot of status,

nắm giữ rất nhiều của cải và địa vị,

and a lot of people don't;

và rất nhiều người không có gì.

they have a lot less wealth and a lot less status

Họ có ít của cải và quyền lực hơn hẳn

and a lot less access to valued resources.

và cả sự tiếp cận với những tài nguyên có giá trị.

And what my colleagues and I for the last seven years have been doing

Điều mà tôi và các đồng nghiệp đang làm trong suốt 7 năm qua

is studying the effects of these kinds of hierarchies.

là nghiên cứu những ảnh hưởng của những hệ thống giai cấp này.

What we've been finding across dozens of studies

Những gì chúng tôi đang tìm kiếm qua hàng loạt các nghiên cứu

và cả ngàn người tham gia khắp đất nước

and thousands of participants across this country

is that as a person's levels of wealth increase,

là rằng khi một người trở nên giàu có hơn

lòng trắc ẩn và sự cảm thông của họ giảm đi

their feelings of compassion and empathy go down,

và những cảm xúc về quyền lực, về sự xứng đáng,

and their feelings of entitlement, of deservingness,

and their ideology of self-interest increase.

và tư tưởng tư lợi của họ cũng gia tăng

In surveys, we've found

Trong các cuộc khảo sát, chúng tôi tìm ra rằng

that it's actually wealthier individuals who are more likely to moralize

những người giàu thường có xu hướng

đạo đức hóa lòng tham thành điều tốt,

greed being good,

and that the pursuit of self-interest is favorable and moral.

và việc theo đuổi lợi ích cá nhân

là thuận lợi và thích hợp

Điều tôi muốn làm hôm nay là nói về

Now, what I want to do today is talk about some of the implications

những hàm ý của hệ tư tưởng cá nhân này

of this ideology self-interest,

talk about why we should care about those implications,

nói về việc tại sao chúng ta nên quan tâm đến những hàm ý đó

và kết thúc với những điều mà ta có thể làm.

and end with what might be done.

Some of the first studies that we ran in this area

Một trong số những nghiên cứu đầu tiên mà chúng tôi làm

trong lĩnh vực này là nhìn vào hành vi giúp đỡ

looked at helping behavior,

điều mà những nhà tâm lý học xã hội gọi là

something social psychologists call "pro-social behavior."

hành vi cho xã hội

And we were really interested

Chúng tôi đặc biệt quan tâm đến việc ai sẽ có khả năng

in who's more likely to offer help to another person:

giúp đỡ người khác hơn,

someone who's rich or someone who's poor.

người giàu hay người nghèo?

In one of the studies,

Trong một nghiên cứu, chúng tôi mang những người giàu, nghèo

we bring rich and poor members of the community into the lab,

trong cộng đồng vào phòng thí nghiệm

and give each of them the equivalent of 10 dollars.

và đưa cho mỗi người 10 đôla tương đương nhau

We told the participants they could keep these 10 dollars for themselves,

Chúng tôi bảo những người tham gia rằng

họ có thể giữ 10 đôla này cho bản thân

hoặc có thể chia sẻ một phần,

or they could share a portion of it, if they wanted to,

nếu họ muốn, với một người lạ

with a stranger, who's totally anonymous.

hoàn toàn vô danh

They'll never meet that stranger; the stranger will never meet them.

Họ và người lạ đó sẽ không bao giờ gặp nhau.

And we just monitor how much people give.

Và chúng tôi theo dõi họ cho đi bao nhiêu.

Individuals who made 25,000, sometimes under 15,000 dollars a year,

Những người kiếm được 25,000 và

đôi khi dưới 15,000 đô la một năm

gave 44 percent more of their money to the stranger

đóng góp cho người lạ

44% nhiều tiền hơn

than did individuals making 150,000, 200,000 dollars a year.

so với những người kiếm được 150,000

hoặc 200.000 một năm

We've had people play games

Chúng tôi cho họ chơi trò chơi

to see who's more or less likely to cheat

để xem ai có xu hướng gian lận nhiều hơn

to increase their chances of winning a prize.

để tăng khả năng thắng cuộc của mình

In one of the games, we actually rigged a computer

Trong một trong số các trò chơi, chúng tôi sắp đặt máy tính

so that die rolls over a certain score were impossible --

để xí ngầu không bao giờ

đổ vào một số nhất định.

You couldn't get above 12 in this game, and yet ...

Bạn không thể nào có được hơn 12 trong trò này

tuy nhiên, bạn càng giàu

the richer you were, the more likely you were to cheat in this game

thì bạn càng dễ gian lận

to earn credits toward a $50 cash prize --

để giành lấy giải thưởng 50 đôla tiền mặt

sometimes by three to four times as much.

đôi khi gấp 3 hoặc 4 lần mức giá đó.

Chúng tôi cũng thực hiện một thí nghiệm khác mà chúng tôi quan sát

We ran another study

where we looked at whether people would be inclined to take candy

liệu người ta sẽ lấy kẹo

from a jar of candy that we explicitly identified

trong một hộp kẹo mà chúng tôi chắc chắn rằng

để dành cho trẻ con

as being reserved for children --

(Laughter)

(Cười)

I'm not kidding -- I know it sounds like I'm making a joke.

tham gia, tôi khôn giỡn đâu.

Tôi biết rằng nó nghe như đang đùa vậy.

We explicitly told participants:

Chúng tôi thẳng thắn thông báo cho những người tham gia

"This candy is for children participating in a developmental lab nearby.

rằng hộp kẹo này được dành cho trẻ em tham gia

vào một phòng thí nghiệm phát triển gần đó

They're in studies. This is for them."

Chúng đang trong nghiêm cứu, cái này là dành cho chúng

And we just monitored how much candy participants took.

Và chúng tôi quan sát xem họ lấy bao nhiêu kẹo

Participants who felt rich took two times as much candy

Những người cảm thấy mình giàu có

lấy gấp đôi số kẹo

as participants who felt poor.

so với những người nghèo.

We've even studied cars.

Chúng tôi cũng đã nghiên cứu về xe,

Not just any cars,

không phải bất kì xe nào,

mà về tài xế của những loại xe khác nhau

but whether drivers of different kinds of cars

sẽ có xu hướng vi phạm luật như thế nào.

are more or less inclined to break the law.

In one of these studies,

Trong một nghiên cứu, chúng tôi quan sát xem

we looked at whether drivers would stop for a pedestrian

liệu các tài xế sẽ dừng lại để nhường đường cho một người đi bộ

that we had posed waiting to cross at a crosswalk.

đang chờ để được qua đường

Ở California, như bạn biết đấy,

Now in California, as you all know,

vì tôi chắc rằng tất cả chúng ta đều làm điều này,

because I'm sure we all do this,

it's the law to stop for a pedestrian who's waiting to cross.

theo luật, xe phải dừng để cho người đi bộ qua đường

So here's an example of how we did it.

Vậy đây là một ví dụ về cách chúng tôi đã làm

That's our confederate off to the left, posing as a pedestrian.

Bên trái là người của chúng tôi

đóng giả làm người đi bộ

He approaches as the red truck successfully stops.

Anh ta tiến lại gần khi chiếc xe màu đỏ dừng lại.

In typical California fashion,

Với phong cách rặt California, nó bị lấn át bởi

it's overtaken by the bus who almost runs our pedestrian over.

chiếc xe buýt gần như tông vào người đi bộ của chúng tôi

(Cười)

(Laughter)

Now here's an example of a more expensive car,

Bây giờ là ví dụ của một chiếc xe đắt tiền hơn.

a Prius, driving through, and a BMW doing the same.

Một chiếc Prius, chạy thẳng qua

và một chiếc BMW cũng làm tương tự

So we did this for hundreds of vehicles

Như vậy, chúng tôi lặp lại với hàng trăm chiếc xe

trong vòng vài ngày

on several days,

just tracking who stops and who doesn't.

chỉ theo dõi xem ai dừng lại và ai không

What we found was as the expensiveness of a car increased ...

Điều chúng tôi nhận thấy rằng

giá tiền của xe càng cao

(Laughter)

the drivers' tendencies to break the law increased as well.

thì xu hướng tài xế vi phạm luât

càng tăng.

None of the cars -- none of the cars --

Không một chiếc xe nào

trong mục những chiếc xe giá rẻ nhất của chúng tôi

in our least expensive car category

broke the law.

vi phạm luật.

Close to 50 percent of the cars in our most expensive vehicle category

Gần 50 phần trăm những chiếc xe

trong danh mục đắt tiền nhất

broke the law.

vi phạm luật.

We've run other studies,

Chúng tôi cũng tiến hành những nghiên cứu khác

finding that wealthier individuals are more likely to lie in negotiations,

và tìm ra được rằng những người giàu có có nhiều khả năng nói dối hơn trong đàm phán,

to endorse unethical behavior at work,

có nhiều hành vi vô đạo đức hơn ở nơi làm việc

like stealing cash from the cash register,

như trộm tiền ở máy tính tiền.

taking bribes, lying to customers.

nhận hối lộ, nói dối khách hàng.

Now, I don't mean to suggest

Tôi không cố ý nói rằng

that it's only wealthy people who show these patterns of behavior.

chỉ có những người giàu

mới thể hiện những mẫu hành vi như thế này.

Not at all -- in fact, I think that we all,

Thật ra, tôi nghĩ rằng tất cả chúng ta

in our day-to-day, minute-by-minute lives,

trong cuộc sống hằng ngày

struggle with these competing motivations

đều đấu tranh với những động lực

of when or if to put our own interests above the interests of other people.

về khi nào, hoặc liệu có nên chăng, đặt những lợi ích cá nhân

lên trên lợi ích của cộng đồng.

And that's understandable,

Và điều đó hoàn toàn dễ hiểu bởi vì

because the American dream is an idea

Giấc mơ Mỹ là một tư tưởng

rằng tất cả chúng ta đều có cơ hội như nhau

in which we all have an equal opportunity to succeed and prosper,

để thành công và thịnh vượng

as long as we apply ourselves and work hard.

miễn là chúng ta làm việc chăm chỉ

And a piece of that means that sometimes,

và một phần trong đó có nghĩa rằng, đôi khi

you need to put your own interests

bạn cần đặt lợi ích của bản thân

above the interests and well-being of other people around you.

lên trên lợi ích của những người xung quanh.

Nhưng chúng tôi phát hiện ra rằng

But what we're finding is that the wealthier you are,

càng giàu, thì bạn càng có xu hướng

the more likely you are to pursue a vision of personal success,

theo đuổi ảo tưởng về thành công cá nhân

of achievement and accomplishment,

của thành tích, thành tựu

to the detriment of others around you.

mà gây tổn hại đến những người xung quanh.

Here I've plotted for you the mean household income

Đây, tôi đã vẽ sẵn cho bạn thu nhập trung bình

mà mỗi hộ gia định nhận được ở mỗi ngũ phân vị và 5 phần trăm cao nhất của dân số

received by each fifth and top five percent of the population

over the last 20 years.

trong vòng 20 năm qua

In 1993,

Năm 1993, sự khác biệt giữa các nhóm ngũ phân vị khác nhau

the differences between the different quintiles of the population,

trong dân số, xét về thu nhập

in terms of income,

có hơi đặc biệt.

are fairly egregious.

It's not difficult to discern that there are differences.

Không khó để nhận ra những khác biệt

But over the last 20 years, that significant difference

nhưng trong vòng 20 năm qua, khác biệt đáng kể

has become a Grand Canyon of sorts

đã dần trở thành khe núi lớn

between those at the top and everyone else.

giữa những người trên cùng và những người còn lại

In fact, the top 20 percent of our population

Sự thật là, 20 phần trăm những người giàu nhất

own close to 90 percent of the total wealth in this country.

nắm giữ gần 90 phần trăm của cải trên đất nước này.

We're at unprecedented levels of economic inequality.

Chúng ta đang ở một mức độ chưa từng thấy

của sự bất bình đẳng kinh tế

What that means is that wealth is not only becoming increasingly concentrated

Điều đó có nghĩa là sự giàu có không chỉ

càng tập trung vào tay một nhóm các cá nhân

in the hands of a select group of individuals,

but the American dream is becoming increasingly unattainable

mà Giấc mơ Mỹ càng trở nên

khó để đạt được

đối với phần lớn chúng ta

for an increasing majority of us.

Và nếu đúng như những gì chúng tôi tìm thấy

And if it's the case, as we've been finding,

rằng càng giàu

that the wealthier you are,

the more entitled you feel to that wealth,

bạn càng cảm thấy có quyền với những của cải đó

thì bạn càng có xu hướng đặt lợi ích của bản thân

and the more likely you are to prioritize your own interests

lên trên lợi ích của người khác.

above the interests of other people,

and be willing to do things to serve that self-interest,

và sẵn sàng làm những điều phục vụ cho tư lợi đó

well, then, there's no reason to think that those patterns will change.

Không có lý do gì để nghĩ rằng

những mẫu hành vi đó sẽ thay đổi

Thật ra có tất cả các lý do để cho rằng

In fact, there's every reason to think that they'll only get worse,

chúng sẽ càng trở nên tồi tệ hơn

and that's what it would look like if things just stayed the same,

và đó là những gì sẽ diễn ra nếu như mọi chuyện không thay đổi

at the same linear rate, over the next 20 years.

với cùng tốc độ như thế này, trong vòng 20 năm tới.

Giờ đây, sự bất bình đẳng

Now inequality -- economic inequality --

is something we should all be concerned about,

nên là điều mà chúng ta cần phải quan tâm tới,

không phải chỉ bởi vì

and not just because of those at the bottom of the social hierarchy,

những người ở tận cùng của phân cấp xã hội

but because individuals and groups

mà vì những cá nhân và nhóm người

với nhiều bất bình đẳng kinh tế sẽ trở nên tệ hơn

with lots of economic inequality do worse ...

not just the people at the bottom, everyone.

không chỉ những người thấp cấp nhất mà là tất cả mọi người.

Có rất nhiều nghiên cứu hấp dẫn

There's a lot of really compelling research

coming out from top labs all over the world,

từ những phòng thí nghiệm hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới

showcasing the range of things that are undermined

trình bày về một loạt những điều

sẽ suy yếu

as economic inequality gets worse.

khi mà bất bình đẳng kinh tế trở nên tồi tệ hơn

Social mobility, things we really care about,

Cơ động xã hội, những điều chúng ta thật sự quan tâm,

sức khỏe thể chất, lòng tin trong xã hội

physical health, social trust,

all go down as inequality goes up.

tất cả sẽ tuột dốc khi bất bình đẳng gia tăng.

Similarly, negative things in social collectives and societies,

Tương tự, những điều tiêu cực

trong tập thể xã hội,

như là béo phì, và bạo lực,

things like obesity, and violence,

giam cầm và trừng phạt

imprisonment, and punishment,

are exacerbated as economic inequality increases.

càng trở nên trầm trọng khi bất bình đẳng gia tăng.

Again, these are outcomes not just experienced by a few,

Một lần nữa, những kết quả này không chỉ xảy ra

với một số người,

but that resound across all strata of society.

mà còn lan ra khắp mọi tầng lớp của xã hội

Even people at the top experience these outcomes.

Ngay cả những người tầng trên cùng cũng chịu ảnh hưởng.

Vậy chúng ta sẽ làm gì?

So what do we do?

This cascade of self-perpetuating,

Dòng thác của những ảnh hưởng

pernicious, negative effects

tiêu cực, nguy hiểm này

could seem like something that's spun out of control,

có vẻ giống như điều gì đó đã vượt khỏi tầm kiểm soát

and there's nothing we can do about it,

và không có gì chúng ta có thể làm.

certainly nothing we as individuals could do.

Không gì chúng ta, với vai trò là những cá nhân, có thể làm.

But in fact, we've been finding in our own laboratory research

Nhưng thật ra, chúng tôi đang tìm hiểu

trong nghiên cứu ở phòng thí nghiệm của mình

that small psychological interventions,

rằng những can thiệp nhỏ về tâm lý

small changes to people's values,

những thay đổi nhỏ về giá trị của mỗi người

small nudges in certain directions,

những sự thúc đẩy nhỏ theo một vài hướng nhất định

có thể khôi phục mức độ bình đẳng và sự đồng cảm.

can restore levels of egalitarianism and empathy.

For instance, reminding people of the benefits of cooperation

Ví dụ, nhắc nhở mọi người

về lợi ích của sự hợp tác

hoặc lợi ích của cộng đồng

or the advantages of community,

cause wealthier individuals to be just as egalitarian

làm cho những cá nhân giàu có trở nên bình đẳng

as poor people.

như những người nghèo.

In one study, we had people watch a brief video, just 46 seconds long,

Trong một nghiên cứu, chúng tôi cho người ta xem

một đoạn phim ngắn, chỉ 46 giây,

about childhood poverty

về sự đói nghèo ở trẻ em, như một lời nhắc nhở

that served as a reminder of the needs of others in the world around them.

về nhu cầu của những người xung quanh họ

và sau khi xem nó,

And after watching that,

chúng tôi quan sát xem họ sẵn sàng như thế nào

we looked at how willing people were to offer up their own time

để dành thời gian của mình cho một người lạ

to a stranger presented to them in the lab, who was in distress.

đang trong tình cảnh khó khăn,

Sau khi xem đoạn phim, một tiếng sau,

After watching this video, an hour later,

rich people became just as generous of their own time

những người giàu cũng trở nên rộng lượng

với thời gian của mình để giúp đỡ người lạ này

to help out this other person, a stranger,

giống như một người nghèo.

as someone who's poor,

suggesting that these differences are not innate or categorical,

Cho thấy rằng, những khác biệt này

không phải do bẩm sinh hay phân biệt

but are so malleable to slight changes in people's values,

mà rất dễ uốn nắn

theo những thay đổi nhỏ trong giá trị con người

and little nudges of compassion and bumps of empathy.

và những thúc đẩy cho lòng trắc ẩn

và tiếp thêm đồng cảm

And beyond the walls of our lab,

Vượt ra khỏi căn phòng thí nghiệm

we're even beginning to see signs of change in society.

chúng tôi bắt đầu nhận ra những thay đổi trong xã hội

Bill Gates, one of our nation's wealthiest individuals,

Bill Gate, một trong những cá nhân giàu nhất nước Mỹ,

in his Harvard commencement speech,

trong bài diễn văn của mình tại Harvard

ông đã nói về vấn đề mà xã hội đang phải đương đầu

talked about the problem of inequality facing society

trước sự bất bình đẳng như một thử thách khó khăn

as being the most daunting challenge,

and talked about what must be done to combat it,

và về việc chúng ta phải làm những gì

để đấu tranh với nó, "Những tiến bộ vĩ đại nhất của nhân loại,

saying, "Humanity's greatest advances are not in its discoveries --

không nằm ở những phát hiện mới

but in how those discoveries are applied

mà ở cách những phát hiện ấy được ứng dụng như thế nào

to reduce inequity."

để làm suy giảm sự bất bình đẳng"

And there's the Giving Pledge,

Và Cam Kết Cho Đi (Giving Pledge)

in which more than 100 of our nation's wealthiest individuals

với sự tham gia của hơn 100 người giàu nhất nước Mỹ

cam kết

dành một nửa tài sản của họ cho từ thiện

are pledging half of their fortunes to charity.

And there's the emergence of dozens of grassroots movements,

Và sự nổi dậy của

hàng loạt phong trào

like "We are the 1 percent,"

như Chúng tôi là một phần trăm (We are the One Percent)

"Resource Generation,"

Thế hệ tài nguyên (Resource Generation

or "Wealth for Common Good,"

hay Sự giàu có cho lợi ích chung (Wealth for Common Good)

in which the most privileged members of the population,

trong đó những thành viên

có đặc quyền nhất trong dân số

members of the one percent and elsewhere,

thành viên của một phần trăm

people who are wealthy,

những người giàu có

are using their own economic resources,

đang dùng tài sản kinh tế của mình,

dù trưởng thành hay còn trẻ, đó là điều làm tôi bất ngờ nhất,

adults and youth alike -- that's what's most striking to me --

dùng những đặc quyền của họ

leveraging their own privilege, their own economic resources,

những tài sản kinh tế của họ

to combat inequality

để chống lại sự bất bình đẳng

by advocating for social policies,

bằng cách ủng hộ những chính sách xã hội

changes in social values

những thay đổi về giá trị xã hội

and changes in people's behavior

và thay đổi trong hành vi con người

cho dù chúng chống lại lợi ích kinh tế của chính họ

that work against their own economic interests,

nhưng trên hết sẽ khôi phục Giấc mơ Mỹ

but that may ultimately restore the American dream.

Thank you.

Xin cảm ơn

(Applause)

(Vỗ tay)