Matthew Childs' 9 life lessons from rock climbing

Mathew Childs : 9 bài học cuộc sống từ việc leo núi

Translator: Alice Tran Reviewer: Nam Nguyen

It's pretty simple. There are nine, sort of, rules

Nó thực sự đơn giản. Nó bao gồm khoảng 9 quy tắc

that I discovered after 35 years of rock climbing.

mà tôi đã khám phá sau 35 năm leo núi.

Most of them are pretty basic.

Đa số thì khá là đơn giản.

Number one: don't let go --

Quy tắc số một: Đừng bỏ cuộc --

very sure success method.

một phương pháp rất thành công.

But really, truly -- often you think about

Nhưng thưc sự, thực tế là -- thường thì bạn sẽ nghĩ đến việc

letting go way before your body does.

từ bỏ trước khi cả cơ thể bạn làm điều đó.

So hang in there,

Cho nên hãy bám thật chặt,

and you come up with some pretty peculiar solutions.

và hãy nghĩ ra những hướng giải quyết khác nhau .

Number two: hesitation is bad.

Quy tắc thứ hai: Sự chần chừ, lưỡng lự là không tốt.

This is a friction climb, up in Tuolumne Meadows,

Đây là leo núi dựa vào lực ma sát, ở Tuolumne Meadows,

in the Yosemite high country.

tại cao nguyên Yosemite.

Friction climbing doesn't have any sort of hard positive edges.

Leo núi dựa vào sự ma sát thì không có bất kỳ những cạnh sắc nhọn nào.

You're climbing on little dimples and nubbins in the rock.

Bạn chị bám vào những chỗ trũng và các điểm quan trọng trên đá.

The most friction you have is when you first put your hand

Bạn có ma sát nhiều nhất là lần đầu tiên bạn đặt bàn tay

or your foot on the rock.

hay bàn chân bạn trên đá.

And then from that point on, you're basically falling.

Và kể từ điểm đó trở đi, bạn cơ bản là đang rơi xuống.

So momentum is good. Don't stop.

Vì vậy việc lấy đà là rất quan trọng. Đừng dừng lại.

Rule number three: have a plan.

Nguyên tắc thứ 3: Hãy lập một kế hoạch.

This is a climb called the Naked Edge,

Có một nơi leo núi gọi là Naked Edge,

in El Dorado Canyon, outside of Boulder.

Ở El Dorado Canyon, ngoài Boulder.

This climber is on the last pitch of it.

Người leo núi này đang ở trên dốc leo cuối cùng.

He's actually right about where I fell.

Anh ấy ở ngay đúng chỗ mà tôi đã từng rơi xuống.

There is about 1,000 feet of air below him.

Anh ta đang ở độ cao 1000 feet (30,480 mét).

And all the hard pitches are actually below him.

Và tất cả những dốc đứng nguy hiểm thì ngay phía dưới anh ấy.

Often what happens is

Thường thì điều xảy ra là

you're planning so hard for like,

bạn luôn nghĩ ngợi quá nhiều thứ như,

"How do I get through the hardest part? How do I get through the hardest part?"

"Làm sao đây? Làm sao mà tôi có thể qua được phần khó khăn này? "

And then what happens?

Và rồi chuyện gì xảy ra?

You get to the last pitch. It's easy.

Bạn đã đến được dốc leo cuối cùng. Điều đó thật đơn giản.

And you're completely flamed out. Don't do it.

Và rồi bạn hoàn toàn kiệt sức. Đừng như vậy.

You have to plan ahead to get to the top.

Bạn phải suy nghĩ , tính toán trước làm sao để lên tới đỉnh.

But you also can't forget that each individual move

Nhưng bạn cũng không được quên là mỗi một bước di chuyển

you have to be able to complete.

bạn đều phải có thể hoàn thành.

This is a climb called the Dike Route,

Có một chỗ leo núi gọi là Dike Route,

on Pywjack Dome, up in the Yosemite high country.

ở Peyrat Dome, trên vùng Yosemite.

The interesting thing about this climb is it's not that hard.

Điều thú vị ở đây là nó không khó để leo.

But if you're the leader on it,

Nhưng nếu bạn là người dẫn đầu,

at the hardest move, you're looking at about 100 foot fall,

ở những bước di chuyển nguy hiểm, bạn cần phải tính đến việc bạn có thể rơi độ cao khoảng 100 foot (3 mét)

onto some low angle slabs.

ngã xuống những góc đá thấp hơn.

So you've got to focus.

Vì thế bạn cần phải tập trung.

You don't want to stop in the middle like

Bạn không muốn phải bỏ cuộc giữa chừng như

Coleridge's Kubla Kahn.

như Kubla Kahn của Coleridge.

You've got to keep going.

Bạn phải bước tiếp.

Rule number five: know how to rest.

Quy tắc thứ 5: Biết cách nghỉ ngơi.

It's amazing. The best climbers

Điều này thật đáng ngạc nhiên.Những người leo núi giỏi nhất

are the ones that in the most extreme situations

là người mà ngay cả khi họ ở trong tình huống khó khăn

can get their bodies into some position

họ vẫn có thể đưa cơ thể mình vào một số vị trí

where they can rest,

để có thể nghỉ ngơi,

regroup, calm themselves, focus,

sắp xếp mọi thứ, bình tĩnh, tập trung,

and keep going.

và bước tiếp.

This is a climb in the Needles, again in California.

Có một nơi leo núi ở Needles, vẫn ở California

Fear really sucks because what it means is

Sự sợ hãi thì thật là tồi tệ vì điều đó có nghĩa là

you're not focusing on what you're doing.

bạn không tập trung vào những gì bạn đang làm.

You're focusing on the consequences of

Bạn chỉ đang tập trung và kết quả của

failing at what you're doing

việc thất bại từ những việc bạn đang làm

because any given move should require

bởi vì mỗi bước di chuyển cần

all your concentration and thought processes

sự tập trung cao độ và quá trình suy nghĩ kĩ càng

to execute it effectively.

để thực hiện nó một cách hiệu quả nhất.

One of the things in climbing is, most people

Một trong những điều về leo núi là, đa số mọi người

sort of take it straight on. And they follow the most obvious solution.

thường bắt tay vào làm ngay. Và họ chọn phương án giải quyết hiển nhiên nhất.

This is the Devils Tower in Wyoming,

Đây là tháp Devils ở Wyoming,

which is a columnar basalt formation

nó có dạng hình trụ được làm từ bazan

that most of you probably know from "Close Encounters."

mà chắc rằng đa số các bạn ở đây đều biết từ "Close Encouters."

With this, typically crack climbers

Với những hòn đá như vậy, thường thì những người leo núi

would put their hands in and their toes in

sẽ đặt bàn tay và những ngón chân của họ vào khe hở,

and just start climbing.

và bắt đầu leo lên.

The cracks are too small to get your toes into

Những khe hở thì quá nhỏ để đặt những ngón chân vào

so the only way to climb is using your fingertips

nên cách duy nhất để leo lên là sử dụng các đầu ngón tay

in the cracks,

bám vào những kẻ hở

and using opposing pressure

và sử dụng lực đẩy

and forcing yourself up.

buộc người bạn phải bật lên.

Rule number eight: strength doesn't always equal success.

Quy tắc thứ tám: Sức mạnh không phải lúc nào cũng mang đến thành công.

In the 35 years I've been a climbing guide

Trong 35 năm làm nghề hướng dẫn leo núi

and taught on indoor walls, and stuff like that,

và dạy leo núi trong nhà, và những thứ đại loại vậy,

the most important thing I've learned

điều quan trọng nhất mà tôi học được

was, guys will always try to do pull-ups.

là , con trai thì luôn cố gắng nảy người lên.

Beginning guys, it's like, they thrash, they thrash,

Những chàng trai mới bắt đầu, họ như muốn di chuyển thật nhanh và mạnh mẽ,

they get 15 feet up --

Họ leo lên được độ cao chừng 15 feet ( nửa mét )

and they can do about 15 pull-ups right --

Và họ có thể nảy người thêm được 15 lần nữa đúng không?

And then they just flame out.

Và rồi họ sẽ kiệt sức.

Women are much more in balance

Phụ nữ thì giữ thăng bằng tốt hơn

because they don't have that idea

Vì họ không hề có ý nghĩ

that they're going to be able to do 100 pull-ups.

là họ có thể nảy lên những 100 lần

They think about how to get the weight over their feet

Họ chỉ nghĩ làm cách nào để giữ được trọng lượng trên đôi chân mình

because it's sort of natural -- they carry you all day long.

vì điều đó là những ý nghĩ tự nhiên thôi. Họ có thể mang theo bạn cả ngày dài.

So balance is really critical,

Vậy nên sự cân bằng là rất quan trọng,

and keeping your weight on your feet,

và giữ trọng lượng của bạn trên đôi chân,

which is your strongest muscle.

là nơi có cơ bắp mạnh nhất.

And of course there is rule number nine.

Và tất nhiên là có quy tắc thứ chín.

I came up with rule number nine after

Tôi nghĩ ra quy tắc thứ chín sau khi

I actually didn't plan for a fall,

tôi đã thực sự không dự tính đến việc té ngã

and went about 40 feet and cracked a rib.

và rơi xuống khoảng 40 feet ( 1,2 mét ) và gãy xương sườn.

Once you get to that point where you know it's going to happen,

Một khi bạn đã chạm đến điểm mà bạn không biết điều gĩ sẽ xảy ra,

you need to start thinking about how you're going to let go

bạn cần phải bắt đầu suy nghĩ làm thế nào để từ bỏ

because that is the critical piece

bởi vì đó là một phần quan trọng

of not getting hurt --

để không bị thương --

how you're going to fall onto the rope,

làm thế nào để bạn giữ vững chỉ với sợi dây thừng,

or if you're climbing without a rope,

hoặc nếu bạn đang leo mà không có dây,

fall to a place where you can actually control the fall.

thì sao để rơi vào nơi mà bạn thực sự có thể kiểm soát được.

So don't hang on till the bitter end.

Vì thế đừng cứ mãi bám chặt cho đến cùng.

Thank you very much.

Xin cám ơn rất nhiều.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)