Matthew Childs' 9 life lessons from rock climbing

Tłumaczenie: Maciek Szu Korekta: Marcin Kasiak

It's pretty simple. There are nine, sort of, rules

To całkiem proste. Jest dziewięć, w pewnym sensie, zasad,

that I discovered after 35 years of rock climbing.

które odkryłem po 35 latach uprawiania wspinaczki skałkowej.

Most of them are pretty basic.

Większość z nich jest całkiem podstawowa.

Number one: don't let go --

Po pierwsze: Nie odpuszczaj --

very sure success method.

bardzo pewna, skuteczna metoda.

But really, truly -- often you think about

Tak naprawdę -- często myślisz

letting go way before your body does.

o odpuszczeniu dużo wcześniej niż Twoje ciało.

So hang in there,

Więc wiś tam

and you come up with some pretty peculiar solutions.

a dojdziesz do dość niezwykłych rozwiązań.

Number two: hesitation is bad.

Po drugie: Nie wahaj się.

This is a friction climb, up in Tuolumne Meadows,

To jest wejście "na tarcie" w Tuolumne Meadows,

in the Yosemite high country.

na wyżynie Yosemite.

Friction climbing doesn't have any sort of hard positive edges.

Przy wspinaniu "na tarcie" nie ma żadnych wystających krawędzi.

You're climbing on little dimples and nubbins in the rock.

Wspinasz się korzystając z drobnych nierówności skały.

The most friction you have is when you first put your hand

Największe tarcie masz gdy po raz pierwszy kładziesz dłoń

or your foot on the rock.

lub stopę na skale.

And then from that point on, you're basically falling.

I od tego momentu zaczynasz spadać.

So momentum is good. Don't stop.

Tak więc impet jest ważny. Nie zatrzymuj się.

Rule number three: have a plan.

Zasada numer trzy: Miej plan.

This is a climb called the Naked Edge,

To jest droga zwana Naked Edge,

in El Dorado Canyon, outside of Boulder.

w kanionie El Dorado, niedaleko Boulder w Colorado.

This climber is on the last pitch of it.

Ten wspinacz jest na jej ostatnim fragmencie.

He's actually right about where I fell.

Prawdę mówiąc, jest mniej więcej tam skąd ja spadłem.

There is about 1,000 feet of air below him.

Pod nim jest około 1000 stóp powietrza.

And all the hard pitches are actually below him.

I wszystkie trudne fragmenty są właśnie pod nim.

Often what happens is

Często zdarza się, że

you're planning so hard for like,

planujesz w ten sposób:

"How do I get through the hardest part? How do I get through the hardest part?"

"Jak przejść najtrudniejszą część? Jak przejść najtrudniejszą część?"

And then what happens?

I co się wtedy dzieje?

You get to the last pitch. It's easy.

Dochodzisz do ostatniego wyciągu. Jest prosty.

And you're completely flamed out. Don't do it.

Ale ty jesteś całkowicie wypalony. Nie rób tego.

You have to plan ahead to get to the top.

Musisz zaplanować jak dostać się na samą górę.

But you also can't forget that each individual move

Ale jednocześnie nie możesz zapomnieć o tym,

you have to be able to complete.

że musisz być w stanie wykonać każdy pojedyńczy ruch.

This is a climb called the Dike Route,

Ta droga nazywa się Dike Route,

on Pywjack Dome, up in the Yosemite high country.

na Payrat Dome, na wyżynie Yosemite.

The interesting thing about this climb is it's not that hard.

Co ciekawe, ta droga nie jest aż tak trudna.

But if you're the leader on it,

Ale jeśli prowadzisz na niej, to

at the hardest move, you're looking at about 100 foot fall,

w najtrudniejszym momencie, możesz spaść jakieś 100 stóp,

onto some low angle slabs.

na nachyloną pod małym kątem płytę skalną.

So you've got to focus.

Dlatego musisz się skupić.

You don't want to stop in the middle like

Nie chcesz stanąć w pół drogi

Coleridge's Kubla Kahn.

jak Kubla Kahn z wiersza Coleridge'a.

You've got to keep going.

Musisz iść dalej.

Rule number five: know how to rest.

Zasada numer pięć: Wiedz jak odpocząć.

It's amazing. The best climbers

To zadziwające. Najlepsi wspinacze

are the ones that in the most extreme situations

to ci, który w najbardziej ekstremalnych sytuacjach

can get their bodies into some position

potrafią znaleźć dla siebie taką pozycję,

where they can rest,

w której mogą odpocząć,

regroup, calm themselves, focus,

przegrupować się, ochłonąć, skoncentrować

and keep going.

i iść dalej.

This is a climb in the Needles, again in California.

To droga w Needles, także w Kalifornii.

Fear really sucks because what it means is

Strach jest na prawdę do niczego, bo sprawia, że

you're not focusing on what you're doing.

nie koncentrujesz się na tym co robisz.

You're focusing on the consequences of

Skupiasz się na tym, co cię spotka,

failing at what you're doing

jeśli Ci nie wyjdzie to co robisz

because any given move should require

a przecież każdy kolejny ruch wymaga

all your concentration and thought processes

twojej pełnej koncentracji i procesu myślowego

to execute it effectively.

aby skutecznie go wykonać.

One of the things in climbing is, most people

Jedną z cech wspinaczki jest to, że większość ludzi

sort of take it straight on. And they follow the most obvious solution.

bierze ją dosłownie. I wybiera najbardziej oczywiste rozwiązanie.

This is the Devils Tower in Wyoming,

To Devils Tower w Wyoming,

which is a columnar basalt formation

która jest bazaltową formacją kolumnową,

that most of you probably know from "Close Encounters."

którą większość z Was prawdopodobnie zna z filmu "Bliskie spotkanie trzeciego stopnia".

With this, typically crack climbers

Tak więc, zwykle wspinacze szczelinowi

would put their hands in and their toes in

wkładają swoje ręce i stopy w skałę

and just start climbing.

i po prostu zaczynają się wspinać.

The cracks are too small to get your toes into

Szczeliny są jednak zbyt małe na stopy,

so the only way to climb is using your fingertips

więc jedyny sposób wspinania to włożenie opuszków palców

in the cracks,

w szczelinki

and using opposing pressure

i rozpieranie się

and forcing yourself up.

aby się wznosić.

Rule number eight: strength doesn't always equal success.

Zasada numer osiem: Siła nie zawsze oznacza sukses.

In the 35 years I've been a climbing guide

Przez 35 lat byłem przewodnikiem wspinaczkowym,

and taught on indoor walls, and stuff like that,

uczyłem na sztucznych ścianach, i temu podobne,

the most important thing I've learned

i najważniejszą rzeczą do jakiej doszedłem,

was, guys will always try to do pull-ups.

to to, że faceci zawsze będę próbować się podciągać.

Beginning guys, it's like, they thrash, they thrash,

Początkujący goście, walczą, walczą

they get 15 feet up --

i wchodzą do góry na 15 stóp.

and they can do about 15 pull-ups right --

A potrafią podciągnąć się około 15 razy, prawda?

And then they just flame out.

A potem po prostu odpadają.

Women are much more in balance

Kobiety są bardziej zrównoważone,

because they don't have that idea

ponieważ one nie myślą,

that they're going to be able to do 100 pull-ups.

że będą w stanie podciągnąć się 100 razy.

They think about how to get the weight over their feet

Myślą o tym, jak przenieść swój ciężar na stopy,

because it's sort of natural -- they carry you all day long.

bo jest to w pewnym sensie naturalne. Nogi dzwigają nas cały dzień.

So balance is really critical,

Tak więc, równowaga jest na prawdę krytyczna,

and keeping your weight on your feet,

tak samo jak wspieranie się na nogach,

which is your strongest muscle.

gdzie są najsilniejsze mięśnie.

And of course there is rule number nine.

No i oczywiście jest zasada numer dziewięć.

I came up with rule number nine after

Odkryłem zasadę numer dziewieć po tym, gdy

I actually didn't plan for a fall,

właściwie nie planowałem upadku

and went about 40 feet and cracked a rib.

a zleciałem z 40 stóp i złamałem żebro.

Once you get to that point where you know it's going to happen,

Kiedy znajdziesz się punkcie gdzie wiesz, że to nastąpi,

you need to start thinking about how you're going to let go

musisz zacząć myśleć o tym jak odpaść,

because that is the critical piece

bo to konieczne, aby

of not getting hurt --

nie zrobić sobie krzywdy --

how you're going to fall onto the rope,

jak zamierzasz odpaść używając liny,

or if you're climbing without a rope,

lub gdy wspinasz się bez liny,

fall to a place where you can actually control the fall.

spaść takie w miejsce, żeby móc kontrolować upadek.

So don't hang on till the bitter end.

Więc nie wiś do samego końca.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Oklaski)