Dave Isay: Everyone around you has a story the world needs to hear

Translator: Yung Phuong Reviewer: Duy Lê

Tonight, I'm going to try to make the case

Tối nay, tôi sẽ cố gắng làm rõ

that inviting a loved one, a friend or even a stranger

rằng việc mời một người thân, người bạn hoặc thậm chí là người lạ

to record a meaningful interview with you

để ghi lại cuộc đối thoại đầy ý nghĩa với bạn

just might turn out to be one of the most important moments in that person's life,

có thể là khoảnh khắc quan trọng nhất trong cuộc đời mỗi người,

and in yours.

và bản thân bạn nữa.

When I was 22 years old, I was lucky enough to find my calling

Khi tôi 22 tuổi, tôi thật may mắn khi tìm ra điều thôi thúc tôi

when I fell into making radio stories.

khi bắt đầu thực hiện những câu chuyện bạn nghe đài.

At almost the exact same time,

Cùng lúc ấy,

I found out that my dad, who I was very, very close to, was gay.

tôi phát hiện ra rằng bố tôi,người tôi rất rất gần gũi, là người đồng tính.

I was taken completely by surprise.

Tôi thực sự ngạc nhiên.

We were a very tight-knit family,

Gia đình tôi vô cùng khăng khít,

and I was crushed.

và tôi cảm thấy rụng rời.

At some point, in one of our strained conversations,

Có lúc, trong một cuộc nói chuyện đầy căng thẳng,

my dad mentioned the Stonewall riots.

bố nhắc đến cuộc bạo loạn Stonewall.

He told me that one night in 1969,

Ông kể rằng đó là một đêm năm 1969,

a group of young black and Latino drag queens

các thanh niên da đen

các nghệ sĩ Mỹ Latin

fought back against the police at a gay bar in Manhattan

chống lại cảnh sát tại một quán bar đồng tính ở Manhattan

called the Stonewall Inn,

tên là Stonewall Inn,

and how this sparked the modern gay rights movement.

làm dấy lên cuộc vận động đòi quyền cho người đồng tính.

Đó là câu chuyện tuyệt vời, và khơi gợi sự quan tâm của tôi.

It was an amazing story, and it piqued my interest.

So I decided to pick up my tape recorder and find out more.

Vì vậy tôi quyết định lấy máy ghi âm và tìm hiểu thêm.

With the help of a young archivist named Michael Shirker,

Với sự giúp đỡ của Michael Shirker, chuyên viên lưu trữ trẻ

we tracked down all of the people we could find

và lần theo nhũng người mà chúng tôi có thể tìm thấy

who had been at the Stonewall Inn that night.

người cũng có mặt ở Stonewall đêm đó.

Recording these interviews,

Ghi lại những cuộc phỏng vấn,

I saw how the microphone gave me the license

Tôi nhận ra cách mà chiếc micro cho phép tôi

to go places I otherwise never would have gone

đến những nơi mà bình thường tôi không thể vào được

and talk to people I might not otherwise ever have spoken to.

và nói chuyện với những người tôi không bao giờ có thể nói chuyện được

I had the privilege of getting to know

Tôi có vinh dự được biết

some of the most amazing, fierce and courageous human beings

những người tuyệt vời, phi thường và dũng cảm nhất

I had ever met.

mà tôi từng được gặp.

It was the first time the story of Stonewall

Đó là lần đầu tiên, câu chuyện về Stonewall

had been told to a national audience.

được kể cho thính giả toàn quốc.

I dedicated the program to my dad,

Tôi dành tặng chương trình này cho cha mình

it changed my relationship with him, and it changed my life.

Nó thay đổi mối quan hệ với ông, và thay đổi cuộc đời tôi.

Over the next 15 years, I made many more radio documentaries,

15 năm qua, tôi thực hiện thêm nhiều chương trình phát thanh

working to shine a light on people who are rarely heard from in the media.

nỗ lực soi sáng những người mà bạn ít khi được nghe từ

các phương tiện truyền thông.

Over and over again,

lần này đến lần khác,

I'd see how this simple act of being interviewed

Tôi muốn xem một hành động đơn giản như được phỏng vấn

could mean so much to people,

có ý nghĩa như thế nào với mọi người,

đặc biệt là những người bị cho rằng câu chuyện của họ chẳng quan trọng.

particularly those who had been told that their stories didn't matter.

I could literally see people's back straighten

tôi có thể thấy mọi người trở nên dõng dạc

as they started to speak into the microphone.

khi họ bắt đầu nói vào micro.

In 1998, I made a documentary about the last flophouse hotels

Vào năm 1998, tôi thực hiện một phóng sự về những nhà trọ tồi tàn cuối cùng

on the Bowery in Manhattan.

tại phố Bowery ở Manhattan.

Guys stayed up in these cheap hotels for decades.

Họ vẫn ở trong những khách sạn rẻ tiền trong nhiều thập kỳ.

They lived in cubicles the size of prison cells

Họ sống trong các căn phòng có kích thước như buồng giam

covered with chicken wire

bao quanh bởi lưới thép mỏng

so you couldn't jump from one room into the next.

vì vậy bạn không thể chuyển từ phòng này qua phòng kế bên.

Later, I wrote a book on the men with the photographer Harvey Wang.

Sau đó, tôi viết một cuốn sách cùng nhiếp ảnh gia Harvey Wang

I remember walking into a flophouse with an early version of the book

Tôi bước vào một nhà trọ tồi tàn với bản thảo của cuốn sách

and showing one of the guys his page.

và cho một anh chàng xem trang về anh ấy.

Anh đứng đó, nhìn chằm chằm nó trong im lặng,

He stood there staring at it in silence,

then he grabbed the book out of my hand

sau đó cậu chộp lấy cuốn sách khỏi tay tôi

and started running down the long, narrow hallway

và bắt đầu chạy xuống hành lang dài và hẹp

holding it over his head

giơ tay cao

shouting, "I exist! I exist."

hét lên,"tôi tồn tại! tôi tồn tại!"

(Applause)

(Vỗ tay)

In many ways, "I exist" became the clarion call for StoryCorps,

Bằng nhiều cách, câu nói "tôi tồn tại" là lời kêu gọi vang dội cho StoryCorps,

this crazy idea that I had a dozen years ago.

tôi đã có ý tưởng điên rồ này cách đây 12 năm.

The thought was to take documentary work

Với ý nghĩ là sử dụng việc làm phim tài liệu

and turn it on its head.

và thay đổi nó hoàn toàn.

Traditionally, broadcast documentary

Theo truyền thống, việc phát sóng phim tài liệu

has been about recording interviews to create a work of art or entertainment

cần ghi âm cuộc phỏng vấn để tạo ra một tác phẩm nghệ thuật hay giải trí

or education that is seen or heard by a whole lot of people,

hay giáo dục được xem hoặc nghe bởi nhiều người,

but I wanted to try something

nhưng tôi muốn thử cái gì đó

where the interview itself was the purpose of this work,

mà các cuộc phỏng vấn chính là mục tiêu,

and see if we could give many, many, many people the chance

và liệu chúng tôi có thể cho nhiều, nhiều người hơn nữa cơ hội

to be listened to in this way.

để được lắng nghe theo cách này.

So in Grand Central Terminal 11 years ago,

Vì vậy, tại Grand Central Terminal 11 năm trước,

we built a booth where anyone can come to honor someone else

Chúng tôi xây một gian phòng nhỏ

nơi bất cứ ai cũng có thể vinh danh người khác

by interviewing them about their life.

bằng việc phỏng vấn về cuộc sống của họ.

You come to this booth and you're met by a facilitator who brings you inside.

Khi bạn đến phòng thu này, điều phối viên sẽ gặp và đưa bạn vào bên trong.

You sit across from, say, your grandfather

Bạn sẽ ngồi đối diện, ví dụ như, ông nội của bạn

for close to an hour and you listen and you talk.

khoảng gần một tiếng bạn lắng nghe và chia sẻ,

Many people think of it as, if this was to be our last conversation,

Nhiều người nghĩ về nó như đó là cuộc nói chuyện cuối cùng

what would I want to ask of and say to this person

Điều gì mà bản thân muốn hỏi và nói với người này

who means so much to me?

người có ý nghĩa rất nhiều với bản thân

At the end of the session, you walk away with a copy of the interview

Cuối mỗi buổi, bạn sẽ ra về với bản sao của cuộc phỏng vấn

and another copy goes to the American Folklife Center

và một bản sao khác được gửi đến American Folklife Center

at the Library of Congress

tại thư viện Quốc Hội

để một ngày nào đó, cháu chắt của bạn có thễ biết về ông nội của bạn

so that your great-great-great-grandkids can someday get to know your grandfather

through his voice and story.

qua giọng nói và câu chuyện của ông ấy.

So we open this booth in one of the busiest places in the world

Vì vậy, chúng tôi đặt phòng thu ở một trong những nơi nhộn nhịp nhất thế giới

and invite people to have this incredibly intimate conversation

và mời mọi người đến buổi trò chuyện vô cùng thân thiết

with another human being.

với một người khác.

I had no idea if it would work, but from the very beginning, it did.

Tôi đã từng mơ hồ về hiệu quả của ý tưởng này nhưng từ lúc bắt đầu, nó đã làm được.

mọi người tham gia trải nghiệm này với sự tôn trọng đáng kinh ngạc,

People treated the experience with incredible respect,

and amazing conversations happened inside.

và những cuộc trò chuyện tuyệt vời đã diễn ra

I want to play just one animated excerpt

Tôi muốn bật một trích đoạn hoạt hình

từ một cuộc phỏng vấn được thu âm tại trụ sở chính

from an interview recorded at that original Grand Central Booth.

This is 12-year-old Joshua Littman interviewing his mother, Sarah.

Đây là Joshua Littman,12 tuổi, đang gặp riêng mẹ cậu bé

Josh has Asperger's syndrome.

Josh mắc chứng rối loạn tự kỷ.

As you may know, kids with Asperger's are incredibly smart

như đã biết, trẻ em bị mắc chứng tự kỷ thì cực kỳ thông minh.

but have a tough time socially.

nhưng gặp khó khăn trong giao tiếp

They usually have obsessions.

Họ thường bị ám ảnh.

In Josh's case, it's with animals,

Trong trường hợp của Josh, đó là động vật,

so this is Josh talking with his mom Sarah

vì vậy Josh nói với mẹ của cậu, Sarah

at Grand Central nine years ago.

tại Grand Central 9 năm trước

(Video) Josh Littman: From a scale of one to 10,

(đoạn phim)Josh Littman: theo thang điểm từ 1-10

do you think your life would be different without animals?

Mẹ có nghĩ cuộc sống mẹ sẽ khác nếu không có các con vật,

Sarah Littman: I think it would be an eight without animals,

Sarah Littman: Mẹ nghĩ là 8 điểm khi không có các con vật,

because they add so much pleasure to life.

bởi vì sẽ có thêm nhiều niềm vui cho cuộc sống.

JL: How else do you think your life would be different without them?

JL: Mẹ nghĩ cuộc sống mẹ sẽ như thế nào nếu không có chúng?

SL: I could do without things like cockroaches and snakes.

SL: mẹ sẽ không nuôi những con vật như gián hay rắn.

JL: Well, I'm okay with snakes as long as they're not venomous

JL: Vâng, con thấy ổn với những con rắn nếu chúng không độc

or constrict you or anything.

hay siết chặt mẹ hay những thứ khác.

SL: Yeah, I'm not a big snake person --

SL: Ừ, vì mẹ không phải người nuôi rắn

JL: But cockroach is just the insect we love to hate.

JL: nhưng gián chỉ là côn trùng mà chúng ta thường ghét chúng.

SL: Yeah, it really is.

SL: ừ, nó là vậy.

JL: Have you ever thought you couldn't cope with having a child?

JL: Đã bao giờ mẹ nghĩ không thể chịu đựng việc có một đứa con chưa ?

SL: I remember when you were a baby, you had really bad colic,

SL: Mẹ nhớ khi còn bé, con bị đau bụng quằn quại,

so you would just cry and cry.

con chỉ biết khóc và khóc.

JL: What's colic? SL: It's when you get this stomach ache

JL: Đau bụng là gì ạ? SL: là khi con bị đau dạ dày?

và tất cả những gì con làm là la hét trong tầm 4 tiếng.

and all you do is scream for, like, four hours.

JL: Even louder than Amy does?

JL: thậm chí át cả Amy ạ?

SL: You were pretty loud, but Amy's was more high-pitched.

SL: con hét khá to, nhưng Amy có âm vực cao hơn.

JL: I think it feels like everyone seems to like Amy more,

JL: Con thấy mọi người có vẽ thích Amy hơn,

like she's the perfect little angel.

như thể em ấy là một thiên thần nhỏ hoàn hảo

SL: Well, I can understand why you think that people like Amy more,

SL: Ừ, mẹ có thể hiểu tại sao con nghĩ vậy,

and I'm not saying it's because of your Asperger's syndrome,

mẹ không nói vậy bởi vì con bị rối loạn tự kỷ đâu

but being friendly comes easily to Amy,

nhưng dễ dàng dành sự thân thiện cho Amy,

whereas I think for you it's more difficult,

trong khi mẹ nghĩ dành cho con thì khó hơn,

but the people who take the time to get to know you love you so much.

nhưng nếu mọi người dành thời gian để biết thêm về con

thì họ sẽ yêu con rất nhiều.

JL: Like Ben or Eric or Carlos? SL: Yeah --

JL: như là Ben hay Eric hay Carlos ạ? SL: ừ

JL: Like I have better quality friends but less quantity? (Laughter)

JL: giống như là con có bạn tốt hơn nhưng lại ít hơn? (cười)

SL: I wouldn't judge the quality, but I think --

SL: Mẹ không đánh giá về phẩm chất, nhưng mẹ nghĩ

JL: ý con là, ban đầu nó như thế này, Amy thích Claudia, rồi lại ghét Claudia.

JL: I mean, first it was like, Amy loved Claudia, then she hated Claudia,

she loved Claudia, then she hated Claudia.

thích Claudia, rồi lại ghét Claudia

SL: Part of that's a girl thing, honey.

SL: đó là chuyện con gái, con yêu à.

The important thing for you is that you have a few very good friends,

Điều quan trọng với con là con có một vài người bạn rất tốt

và đó thực sự là điều con cần trong cuộc sống

and really that's what you need in life.

JL: Did I turn out to be the son you wanted when I was born?

JL: con có phải là đứa con mà mẹ muốn khi mới sinh con ra?

Did I meet your expectations?

Có đúng như mong đợi của mẹ

SL: You've exceeded my expectations, sweetie,

SL: Con vượt quá mong đợi của mẹ, con yêu à

bởi vì, chắc chắn, mẹ đã tưởng tưởng về đứa con của mình sẽ như thế nào

because, sure, you have these fantasies of what your child's going to be like,

but you have made me grow so much as a parent, because you think --

nhưng con khiến mẹ trưởng thành hơn như là một người làm cha làm mẹ,

vì con hãy nghĩ xem

JL: Well, I was the one who made you a parent.

JL: vâng, con khiến mẹ thành một bậc cha mẹ.

SL: You were the one who made me a parent. That's a good point. (Laughter)

SL: con khiến mẹ trở thành người mẹ. đó là một điều tốt

Nhưng cũng vì mẹ nghĩ khác con biết đấy,

But also because you think differently

from what they tell you in the parenting books,

với những gì họ chỉ mẹ trong sách nuôi dạy con cái,

I really had to learn to think outside of the box with you,

Mẹ thực sự phải học cách suy nghĩ theo chiều hướng mới

and it's made me much more creative as a parent and as a person,

và nó khiến mẹ sáng tạo hơn như là một người mẹ và một con người

và mẹ luôn cảm ơn con vì điều đó

and I'll always thank you for that.

JL: và điều đó giúp mẹ khi Amy chào đời?

JL: And that helped when Amy was born?

SL: And that helped when Amy was born, but you are so incredibly special to me

SL: và điều đó giúp mẹ khi Amy trào đời, nhưng con vô cùng đặc biệt với mẹ

and I'm so lucky to have you as my son.

và mẹ may mắn vì có đứa con trai như con

(Applause)

(Vỗ tay)

David Isay: After this story ran on public radio,

David Isay: sau khi câu chuyện, được phát trong chương trình phát thanh

Josh received hundreds of letters

Josh nhận được hàng trăm bức thư

telling him what an amazing kid he was.

nói với cậu rằng cậu là đứa bé tuyệt vời

Mẹ cậu bé, Sarah, xếp chúng lại thành một quyển sách

His mom, Sarah, bound them together in a book,

and when Josh got picked on at school, they would read the letters together.

khi Josh bị trọc ghẹo tại trường, họ lấy những lá thư ra đọc

I just want to acknowledge that two of my heroes

Tôi muốn bày tỏ sự biết ơn đến hai người hùng của tôi

are here with us tonight.

có mặt tại đây trong tối hôm nay.

Sarah Littman and her son Josh, who is now an honors student in college.

Sarah Littman và Josh, hiện là một sinh viện danh dự tại một đại học.

(Vỗ tay)

(Applause)

You know, a lot of people talk about crying when they hear StoryCorps stories,

Bạn biết đó, nhiều người nói họ đã khóc khi họ nghe StoryCorps

and it's not because they're sad.

và đó không phải vì họ buồn.

Most of them aren't.

Phần lớn không phải vậy.

I think it's because you're hearing something authentic and pure

tôi nghĩ vì họ nghe về điều gì đó chân thực và trong sáng

at this moment, when sometimes it's hard to tell

và khoảnh khắc ấy, đôi khi thật khó nói

what's real and what's an advertisement.

điều gì là sự thật và điều gì là quảng cáo.

It's kind of the anti-reality TV.

đại lọai như phản đối chương trình truyền hình thực thế

Nobody comes to StoryCorps to get rich.

Không một ai đến StoryCorps để làm giàu.

Nobody comes to get famous.

Không một ai đến vì sự nổi tiếng.

It's simply an act of generosity and love.

Đó là hành động của sự rộng lượng và lòng yêu thương,

So many of these are just everyday people

nhiều người chỉ là những người bình thường

talking about lives lived with kindness, courage, decency and dignity,

nói về việc sống tốt, can đảm, đứng đắn và lòng tự trọng,

and when you hear that kind of story,

và khi nghe những câu chuyện như vậy

it can sometimes feel like you're walking on holy ground.

đôi khi nó giống như bạn bước đi trên vùng đất thánh

So this experiment in Grand Central worked,

vì vậy những trải nghiệm tại Grand Central có hiệu quả

and we expanded across the country.

và chúng tôi mở rộng khắp cả nước

Today, more than 100,000 people in all 50 states

Hôm nay, có hơn 100,000 người tại 50 bang

in thousands of cities and towns across America

ở 100 thành phố và thị trấn khắp nước mỹ

have recorded StoryCorps interviews.

đã ghi âm buổi hội thoại tại StoryCorps

bây giờ nó trở thành thu thập lớn nhất về tiếng nói của mọi người

It's now the largest single collection of human voices ever gathered.

(Applause)

(Vỗ tay)

We've hired and trained hundreds of facilitators

Chúng tôi thuê và đào tạo hàng trăm điều phối viên

to help guide people through the experience.

giúp hướng dẫn mọi người về trải nghiệm này

Most serve a year or two with StoryCorps

Hầu hết làm việc từ 1 đến 2 năm tại StoryCorp

traveling the country, gathering the wisdom of humanity.

đi khắp nước, tập hợp trí tuệ của nhân loại

They call it bearing witness,

họ gọi đó là nhân chứng

and if you ask them,

nếu bạn hỏi họ,

all of the facilitators will tell you that the most important thing

tất cả điều phối viên đều nói rằng điều quan trọng nhất

they've learned from being present during these interviews

mà họ học từ việc có mặt trong suốt cuộc hội thoại

is that people are basically good.

là mọi người đều tuyệt vời

And I think for the first years of StoryCorps, you could argue

tôi từng nghĩ trong năm đầu ở StoryCorp, bạn cho rằng

that there was some kind of a selection bias happening,

có vài thiên vị trong việc lựa chọn

nhưng sau hàng chục ngàn buổi phỏng vấn với mọi kiểu người

but after tens of thousands of interviews with every kind of person

in every part of the country --

ở mọi nơi trên đất nước

rich, poor, five years old to 105,

giàu, nghèo, 5 tuổi cho đến 105,

80 different languages, across the political spectrum --

80 ngôn ngữ khác nhau, trên mọi quang phổ chính trị

you have to think that maybe these guys are actually onto something.

và nghĩ rằng có thể họ tìm ra những thông tin quan trọng

I've also learned so much from these interviews.

tôi đã học hỏi rất nhiều từ những buổi phỏng vấn

I've learned about the poetry and the wisdom and the grace

tôi học về thơ ca, sự hiểu biết và khoan dung

that can be found in the words of people all around us

có thể được tìm thấy trong mỗi lời của mọi người quanh ta

when we simply take the time to listen,

khi ta đơn giản chỉ cần dành thời gian để lắng nghe

like this interview

như cuộc hội thoại sau

between a betting clerk in Brooklyn named Danny Perasa

giữa nhân viên trò cá độ tại Brooklyn tên là Danny Perasa

who brought his wife Annie to StoryCorps to talk about his love for her.

người đã đưa vợ là Anny đến StoryCorps chia sẻ về tình yêu anh dành cho cô.

(Audio) Danny Perasa: You see, the thing of it is,

Danny Perasa: em thấy đấy, nó là như thế này,

I always feel guilty when I say "I love you" to you.

Anh cảm thấy tội lỗi khi nói "anh yêu em".

And I say it so often. I say it to remind you

anh hay nói điều đó để nhắc em rằng

that as dumpy as I am, it's coming from me.

anh thật là khờ, nó là tại anh.

It's like hearing a beautiful song from a busted old radio,

giống như nghe một bài hát hay từ chiếc đài cũ bị vỡ,

and it's nice of you to keep the radio around the house.

em thật tốt khi giữ nó quanh nhà.

Annie Perasa: If I don't have a note on the kitchen table,

Annie Perasa: nếu em không để tờ ghi chú ở bếp

em nghĩ là có gì không ổn

I think there's something wrong.

anh viết thư tình cho em mỗi sáng

You write a love letter to me every morning.

DP: Ừ, thứ duy nhất có vẻ không đúng.

DP: Well, the only thing that could possibly be wrong

là anh không tìm được một cây bút ngộ nghĩnh.

is I couldn't find a silly pen.

AP: Gửi đến công chúa của tôi:

AP: To my princess:

hôm nay mưa khá nhiều.

The weather outside today is extremely rainy.

Anh sẽ gọi em lúc 11:20 sáng.

I'll call you at 11:20 in the morning.

DP: đó là một dự báo thời tiết lãng mạn

DP: It's a romantic weather report.

AP: And I love you. I love you. I love you.

AP: Và anh yêu em. Anh yêu em. Anh yêu em.

DP: When a guy is happily married, no matter what happens at work,

DP: khi một chàng trai kết hôn hạnh phúc, dù tại nơi làm việc có thế nào,

no matter what happens in the rest of the day,

dù sau một ngày có ra sao,

there's a shelter when you get home,

luôn có một tổ ấm khi anh về nhà

biết rằng anh sẽ được ôm ai đó

there's a knowledge knowing that you can hug somebody

nếu họ không ném bạn xuống cầu thang và nói: bỏ tay anh ra khỏi người tôi."

without them throwing you downstairs and saying, "Get your hands off me."

kết hôn giống như có chiếc tivi màn hình màu

Being married is like having a color television set.

You never want to go back to black and white.

bạn không bao giờ muốn trở về với màn hình đen trằng

(Laughter)

(Cười)

DI: Danny was about five feet tall

DI: Danny chỉ cao tầm 5 feet

with crossed eyes and one single snaggletooth,

với đôi mắt lé và một chiếc răng khểnh

but Danny Perasa had more romance in his little pinky

nhưng Danny Perasa luôn dành sự lãng mạn trên ngón tay út bé nhỏ của mình

than all of Hollywood's leading men put together.

hơn tất cả người đàn ông nổi tiếng Hollywood gộp lại.

Tôi đã học được điều gì ư?

What else have I learned?

tôi học được về khả năng gần như không tưởng

I've learned about the almost unimaginable capacity

for the human spirit to forgive.

để tâm hồn biết tha thứ

I've learned about resilience and I've learned about strength.

Tôi học được về sự kiên cường và nghị lực.

Like an interview with Oshea Israel and Mary Johnson.

Giống như buổi đối thoại giữa Oshea Israel và Mary Johnson.

When Oshea was a teenager, he murdered Mary's only son,

Khi Oshea còn niên thiếu, cậu ấy đã giết cậu con trai duy nhất của Mary,

Laramiun Byrd, in a gang fight.

Laramiun Byrd, trong cuộc chiến băng đảng.

10 năm sau, Mary đến trại giam

A dozen years later, Mary went to prison

to meet Oshea and find out who this person was

gặp Oshea và để tìm ra ai là người

who had taken her son's life.

đã lấy đi mạng sống của con trai bà.

Slowly and remarkably, they became friends,

thật chậm rãi và phi thường, họ trở thành bạn,

and when he was finally released from the penitentiary,

khi cậu ấy được thả khỏi trại cải tạo,

Oshea actually moved in next door to Mary.

Oshea chuyển đến ở cạnh nhà Mary.

This is just a short excerpt of a conversation they had

Đây chỉ là một đoạn trích của một cuộc trò chuyện giữa họ

soon after Oshea was freed.

ít lâu sau khi Oshea được tự do

(Video) Mary Johnson: My natural son is no longer here.

( Đoạn phim) Mary Johnson: con trai tôi không còn ở đây nữa.

I didn't see him graduate, and now you're going to college.

tôi không được thấy nó tốt nghiệp, và giờ cậu đang học đại học.

I'll have the opportunity to see you graduate.

tôi sẽ có cơ hội thấy cậu tốt nghiệp.

I didn't see him get married.

tôi không được thấy nó kết hôn.

Hopefully one day, I'll be able to experience that with you.

hy vọng một ngày nào đó, tôi có thể trải nghiệm điều này.

Oshea Israel: Just to hear you say those things and to be

Oshea Israel: Chỉ cần nghe cô nói những điều này và hiện hữu

in my life in the manner in which you are is my motivation.

trong cuộc sống theo cách mà cô đang là động lực của cháu

It motivates me to make sure that I stay on the right path.

Cô khiến cháu chắc chắn rằng cháu đi đúng hướng.

You still believe in me,

Cô luôn tin tưởng cháu,

and the fact that you can do it despite how much pain I caused you,

và sự thật là cô có thể làm điều đó dù nỗi đau cháu gây ra,

it's amazing.

nó thật kỳ diệu.

MJ: I know it's not an easy thing to be able to share our story together,

MJ: cô biết nó không dễ dàng sẻ chia câu chuyện của chúng ta,

even with us sitting here looking at each other right now.

thậm chí khi ngôi đây nhìn nhau ngay lúc này.

I know it's not an easy thing, so I admire that you can do this.

Cô biết nó không dễ dàng gì, vì vậy cô cảm phục khi cháu làm được.

OI: I love you, lady. MJ: I love you too, son.

OI: Cháu yêu cô, cô à. MJ: Cô yêu cháu, con trai à.

(Applause)

(Vỗ tay)

DI: And I've been reminded countless times of the courage and goodness of people,

DI: Và tôi được gợi nhớ vô số lần về sự dũng cảm và lòng tốt,

and how the arc of history truly does bend towards justice.

và cách mà vòng cung của lịch sử sẽ tự uốn cong về phía công lý

Like the story of Alexis Martinez, who was born Arthur Martinez

Như quá khứ của Alexis Martinez, người đã sinh Arthur Martinez

in the Harold Ickes projects in Chicago.

trong dự án Harold Ickes tại Chicago.

In the interview, she talks with her daughter Lesley

Trong cuộc hội thoại, cô ấy nói với cô con gái Lesley

about joining a gang as a young man,

về việc một chàng trai trẻ tham gia một băng đảng

and later in life transitioning into the woman she was always meant to be.

rồi sau đó chuyển giới thành nữ, điều mà cô luôn muốn.

This is Alexis and her daughter Lesley.

Đây là Alexis và con gái Lesley.

(Audio) Alexis Martinez: One of the most difficult things for me was

(Đoạn băng) Alexis Martinez: một trong những điều khó nhất với mẹ là

I was always afraid that I wouldn't be allowed

Mẹ luôn sợ rằng Mẹ không được phép

to be in my granddaughters' lives,

hiện diện trong cuộc sống của cháu gái mẹ,

and you blew that completely out of the water,

và con sẽ chối bỏ hoàn toàn,

you and your husband.

con và chồng của con

One of the fruits of that is, in my relationship with my granddaughters,

Một trong những điều may mắn là, mối quan hệ với những đứa cháu gái ,

they fight with each other sometimes over whether I'm he or she.

là đôi khi chúng cãi nhau, dù mẹ là đàn ông hay phụ nữ.

Lesley Martinez: But they're free to talk about it.

con biết đấy

Lesley Martinez: Nhưng chúng tự do nói về điều đó.

AM: They're free to talk about it, but that, to me, is a miracle.

AM: Chúng tự do nói về điều đó, nhưng, với mẹ, đó là điều kì diệu.

LM: You don't have to apologize. You don't have to tiptoe.

LM: mẹ không phải xin lỗi. Mẹ không phải đi nhón gót nữa.

We're not going to cut you off, and that's something I've always

Chúng con sẽ không cắt đứt với mẹ đâu,

và con luôn muốn mẹ biết rằng, mẹ luôn được yêu thương.

wanted you to just know, that you're loved.

AM: You know, I live this every day now.

AM: con biết đấy, mẹ sống như vậy mỗi ngày.

I walk down the streets as a woman, and I really am at peace with who I am.

Mẹ xuống phố như một phụ nữ, và mẹ thanh thản với con người mẹ.

I mean, I wish I had a softer voice maybe,

Ý mẹ là, mẹ ước giọng mẹ nhẹ nhàng hơn,

but now I walk in love and I try to live that way every day.

nhưng bây giờ mẹ thấy hạnh phúc và mẹ cố gắng sống như vậy mỗi ngày.

DI: Now I walk in love.

DI: giờ đây tôi hạnh phúc

I'm going to tell you a secret about StoryCorps.

Tôi sẽ tiết lộ một bí mật của StoryCorps.

It takes some courage to have these conversations.

Những cuộc trò chuyện thế này cần sự dũng cảm.

StoryCorps speaks to our mortality.

StoryCorps nói với loài người

Participants know this recording will be heard long after they're gone.

Những người tham gia biết rằng đoạn thu âm sẽ được nghe rất lâu sau khi họ ra đi.

There's a hospice doctor named Ira Byock

Đây là một bác sĩ ở trung tâm bảo trợ xã hội là Ira Byock,

who has worked closely with us on recording interviews

người đã hợp tác với chúng tôi trong buổi phỏng vấn

with people who are dying.

với những người đang hấp hối.

He wrote a book called "The Four Things That Matter Most"

Anh ấy đã viết cuốn sách " 4 điều quan trọng nhất"

about the four things you want to say to the most important people in your life

về 4 điều bạn muốn nói với những người quan trọng nhất đời bạn

before they or you die:

trước khi họ hay bạn chết

thank you, I love you,

cám ơn, tôi yêu bạn,

forgive me, I forgive you.

thứ lỗi cho tôi, tôi tha thứ cho bạn.

They're just about the most powerful words we can say to one another,

Đó là những câu nói mạnh mẽ nhất chúng ta nói với nhau,

and often that's what happens in a StoryCorps booth.

và nó hay xảy ra ờ StoryCorps.

It's a chance to have a sense of closure with someone you care about --

Nó là cơ hội để có cảm giác kết thúc với ai đó mà bạn quan tâm --

no regrets, nothing left unsaid.

không hối tiếc, không còn gì chưa nói.

And it's hard and it takes courage,

nó rất khó và nó cần sự dũng cảm,

but that's why we're alive, right?

nhưng đó là lý do ta sống, phải không?

So, the TED Prize.

vì vậy, giải thưởng TED.

When I first heard from TED and Chris a few months ago

Khi lần đầu tiên nghe về TED và Chris vài tháng trước

about the possibility of the Prize, I was completely floored.

về khả năng đoạt giải, tôi thực sự rối trí.

They asked me to come up with a very brief wish for humanity,

Họ yêu cầu tôi đưa ra thật vắn tắt mong muốn cho nhân loại ,

không nhiều hơn 50 chữ.

no more than 50 words.

So I thought about it, I wrote my 50 words,

Vậy là tôi nghĩ về điều ấy, tôi viết ra 50 từ,

and a few weeks later, Chris called and said, "Go for it."

vài tuần sau, Chris gọi và nói, "hãy thử xem."

So here is my wish:

Và đây là ước muốn của tôi:

that you will help us

là các bạn hãy giúp chúng tôi

take everything we've learned through StoryCorps

dùng mọi thứ chúng ta học ờ StoryCorps

and bring it to the world

và mang đến thế giới

so that anyone anywhere can easily record a meaningful interview

vậy mọi người, ở mọi nơi có thể dễ dàng thu âm một cuộc phỏng vấn ý nghĩa

with another human being which will then be archived for history.

với người khác mà sau đó sẽ đi vào lịch sử.

How are we going to do that? With this.

bằng cách nào ta làm được?

với thứ này đây.

We're fast moving into a future where everyone in the world

chúng ta đang tiến nhanh tới tương lai nơi mà mọi người trên thế giới

will have access to one of these,

sẽ kết nối với một trong số đó

and it has powers I never could have imagined 11 years ago

và nó có sức mạnh mà tôi chưa bao giờ có thể tưởng tượng 11 năm trước

when I started StoryCorps.

khi tôi bắt đầu StoryCorps.

It has a microphone,

Có một chiếc micro,

it can tell you how to do things,

có thể chỉ bạn làm nhiều thứ,

and it can send audio files.

và có thể gửi các tập tin âm thanh

Those are the key ingredients.

Đó là phần chính.

So the first part of the wish is already underway.

Vậy là phần đầu của mong muốn đã được thực hiện.

Over the past couple of months,

Trong vài tháng qua,

the team at StoryCorps has been working furiously

nhóm nghiên cứu tại StoryCorps đã làm việc miệt mài

to create an app that will bring StoryCorps out of our booths

tạo ra một ứng dụng mang StoryCorps ra khỏi các căn phòng

so that it can be experienced by anyone, anywhere, anytime.

để nó được trải nghiệm bới mọi người, mọi nơi, mọi lúc.

Remember, StoryCorps has always been two people and a facilitator

Hãy nhớ rằng, StoryCorps luôn gồm 2 người và 1 điều phối viên

helping them record their conversation, which is preserved forever,

giúp họ ghi âm cuộc nói chuyện, cái được lưu giữ mãi mãi,

but at this very moment,

nhưng lúc ấy,

we're releasing a public beta version of the StoryCorps app.

chúng tôi đang phát hành phiên bản thử nghiệm của ứng dụng StoryCorps.

The app is a digital facilitator that walks you through

Đó là một hỗ trợ viên kỹ thuật số sẽ hướng dẫn bạn

the StoryCorps interview process,

về cách thức phỏng vấn của StoryCorps,

helps you pick questions,

giúp bạn chọn câu hỏi,

and gives you all the tips you need

đưa ra các lời khuyên bạn cần

to record a meaningful StoryCorps interview,

để ghi âm cuộc hội thoại tại StoryCorps,

and then with one tap upload it to our archive at the Library of Congress.

rồi bấm tải lên nơi lưu trữ tại thư viện Quốc Hội

That's the easy part, the technology.

Đó là phần dễ nhất, công nghệ.

The real challenge is up to you:

Thứ thách thực sự tùy thuộc vào bạn:

to take this tool and figure out how we can use it

để dùng công cụ này và tìm ra cách sử dụng nó

all across America and around the world,

trên khắp nước Mỹ và toàn thế giới,

so that instead of recording thousands of StoryCorps interviews a year,

thay vì ghi âm hàng trăm cuộc phỏng vấn của StoryCorps mỗi năm,

we could potentially record tens of thousands

chúng tôi có thể ghi âm 10 nghìn

or hundreds of thousands

hay 100 nghìn

or maybe even more.

hay thậm chí hơn thế nữa.

Imagine, for example, a national homework assignment

hãy hình dung, ví dụ, bài tập về nhà trên toàn quốc

where every high school student studying U.S. history across the country

mà mỗi học sinh trung học học lịch sử nước Mỹ trên toàn quốc

records an interview with an elder over Thanksgiving,

thu âm cuộc phỏng vấn với người lớn tuổi trong lễ Phục Sinh

so that in one single weekend

và trong 1 tuần duy nhất

an entire generation of American lives and experiences are captured.

mọi thế hệ người Mỹ sống và trải qua thời kỳ ấy đều bị bắt giữ

(Applause)

(Vỗ tay)

Or imagine mothers on opposite sides of a conflict somewhere in the world

hay hình dung các bà mẹ ở hai phía đối diện của cuộc xung đột nào đó

sitting down not to talk about that conflict

ngồi xuống không phải để nói chuyện về cuộc xung đột

but to find out who they are as people,

mà lại tìm ra con người họ,

and in doing so, begin to build bonds of trust;

và bằng cách, xây dựng mối liên kết của niềm tin

or that someday it becomes a tradition all over the world

hoặc một ngày nào đó nó sẽ trở thành truyền thống trên khắp thế giới

that people are honored with a StoryCorps interview

rằng những người được vinh danh tại StoryCorps

on their 75th birthday;

vào sinh nhật lần thứ 75;

or that people in your community

hay thành viên trong cộng đồng của bạn

go into retirement homes or hospitals or homeless shelters or even prisons

trong viện dưỡng lão hay bệnh viên hay vô gia cư hay thậm chí là nhà tù

armed with this app to honor the people least heard in our society

dùng ứng dụng này để vinh danh những người ít được biết đến trong xã hội

and ask them who they are, what they've learned in life,

và hỏi họ rằng họ là ai, họ đã học được cuộc sống những gì

and how they want to be remembered.

và họ muốn được nhớ đến như thế nào.

(Applause)

(Vỗ tay)

Ten years ago, I recorded a StoryCorps interview with my dad

10 năm trước, tôi thu âm cuộc phỏng vấn StoreCorps với bố tôi

who was a psychiatrist, and became a well-known gay activist.

vốn là một bác sĩ tâm thần, và trở thành một nhà hoạt động đồng tính nổi tiếng.

This is the picture of us at that interview.

Đây là bức ảnh chúng tôi tại cuộc phỏng vấn đó.

I never thought about that recording until a couple of years ago,

Tôi không bao giờ nghĩ về việc ghi âm một vài năm trước đây,

when my dad, who seemed to be in perfect health

Khi bố tôi còn khỏe

and was still seeing patients 40 hours a week,

và vẫn gặp bệnh nhân 40 giờ mỗi tuần,

was diagnosed with cancer.

bị chuẩn đoán mắc bệnh ung thư.

He passed away very suddenly a few days later.

Ông qua đời đột ngột vài ngày sau đó.

It was June 28, 2012,

Đó là ngày 28 Tháng Sáu, 2012,

the anniversary of the Stonewall riots.

ngày kỷ niệm cuộc bạo loạn Stonewall.

I listened to that interview for the first time at three in the morning

Tôi nghe cuộc hội thoại cho lần đầu tiên vào lúc ba giờ sáng

on the day that he died.

vào ngày ông mất.

I have a couple of young kids at home,

vài đứa trẻ nhỏ ở nhà tôi,

and I knew that the only way they were going to get to know this person

tôi biết đó là cách duy nhất để chúng biết về ông

who was such a towering figure in my life would be through that session.

người đóng vai trò mạnh mẽ trong tôi có thể vượt qua giai đoạn ấy

I thought I couldn't believe in StoryCorps any more deeply than I did,

Tôi nghĩ mình không thể tin vào StoryCorps nữa như tôi đã từng làm

but it was at that moment

nhưng vào khoảng khắc ấy

that I fully and viscerally grasped the importance of making these recordings.

tôi hoàn toàn nhận ra tầm quan trọng của những bản ghi âm

Every day, people come up to me

Mỗi ngày, mọi người đến gặp tôi

and say, "I wish I had interviewed my father or my grandmother or my brother,

và nói rằng," tôi ước tôi đã nói chuyện với cha tôi, mẹ tôi hay anh trai tôi"

but I waited too long."

nhưng tôi chần chừ quá lâu."

Now, no one has to wait anymore.

giờ đây, không ai phải chờ đợi thêm nữa.

At this moment,

Khoảnh khắc này,

when so much of how we communicate is fleeting and inconsequential,

khi mà cách chúng ta giao tiếp chỉ là thoáng qua và không mấy quan trọng,

join us in creating this digital archive

hãy cùng với chúng tôi để tại ra kho số hóa

of conversations that are enduring and important.

của những cuộc đối thoại tồn tại bền bỉ và quan trọng này.

Help us create this gift to our children,

Hãy giúp chúng tôi tạo ra món quà cho con cái chúng ta

this testament to who we are as human beings.

bằng chứng về sự tồn tại của chúng ta

I hope you'll help us make this wish come true.

tôi hy vọng bạn sẽ giúp chúng tôi biến ước mơ thành hiện thực.

Interview a family member, a friend or even a stranger.

phỏng vấn một thành viên gia đình, một người bạnhay thậm chí một người lạ,

Together, we can create an archive of the wisdom of humanity,

cùng nhau, chúng ta tạo ra kho lưu trữ trí thông minh của loài người,

and maybe in doing so,

và có thể bằng cách này,

we'll learn to listen a little more and shout a little less.

chúng ta sẽ học cách lắng nghe nhiều hơn và la hét ít hơn.

Maybe these conversations will remind us what's really important.

có thể những cuộc hội thoại ấy sẽ nhắc nhở chúng ta về điều thực sự quan trọng

And maybe, just maybe,

và có thể, chỉ có thể,

it will help us recognize that simple truth

sẽ giúp chúng ta nhận ra rằng sự thật đơn giản

that every life, every single life,

là với mỗi cuộc đời mỗi cuộc sống đơn độc

matters equally and infinitely.

điều quan trọng là sự bình đẳng và không giới hạn.

Thank you very much.

Cám ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. Thank you.

Cám ơn các bạn. Xin cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you.

Cám ơn

(Applause)

(Vỗ tay)