Adventures of an asteroid hunter | Carrie Nugent

Translator: Viet Ha Nguyen Reviewer: Nga Pham

I am holding something remarkably old.

Tôi đang cầm trên tay một thứ rất cổ.

It is older than any human artifact,

Nó cổ hơn bất cứ hiện vật nào,

older than life on Earth,

già hơn cuộc sống trên Trái Đất,

older than the continents and the oceans between them.

thậm chí hơn cả lục địa và đại dương.

This was formed over four billion years ago

Cái này được hình thành từ hơn 4 tỉ năm trước

in the earliest days of the solar system

vào những ngày sớm nhất của hệ mặt trời

while the planets were still forming.

khi các hành tinh vẫn đang được hình thành.

This rusty lump of nickel and iron may not appear special,

Mảnh vụn niken và sắt này trông có vẻ không đặc biệt,

but when it is cut open ...

nhưng khi cắt nó ra,

you can see that it is different from earthly metals.

bạn sẽ thấy nó rất khác so với kim loại trên Trái Đất

This pattern reveals metallic crystals that can only form out in space

Loại mẫu này cho biết những tinh thể kim loại chỉ có thể hình thành ở ngoài vũ trụ

where molten metal can cool extremely slowly,

nơi mà kim loại nóng chảy nguội đi cực kì chậm,

a few degrees every million years.

khoảng vài độ mỗi triệu năm.

This was once part of a much larger object,

Cái này từng là một phần của vật thể to hơn nhiều,

one of millions left over after the planets formed.

một phần triệu còn lại sau khi các hành tinh được hình thành.

We call these objects asteroids.

Chúng tôi gọi những vật thể này là các tiểu hành tinh.

Asteroids are our oldest and most numerous cosmic neighbors.

Tiểu hành tinh là hàng xóm vũ trụ già nhất và nhiều nhất.

This graphic shows near-Earth asteroids orbiting around the Sun,

Biểu họa này cho thấy các tiểu hành tinh gần Trái Đất

đang quay quanh Mặt Trời.

shown in yellow,

tức hình tròn màu vàng kia

and swinging close to the Earth's orbit,

và quay quanh gần trục Trái Đất,

shown in blue.

tức hình tròn màu xanh.

The sizes of the Earth, Sun and asteroids have been greatly exaggerated

Kích thước của Trái Đất, Mặt Trời và các tiểu hành tinh được phóng đại

so you can see them clearly.

để bạn có thể thấy rõ hơn.

Teams of scientists across the globe are searching for these objects,

Các nhà khoa học trên thế giới đang nghiên cứu về những vật thể này,

discovering new ones every day,

phát hiện ra những cái mới mỗi ngày,

steadily mapping near-Earth space.

liên tục lập bản đồ không gian gần Trái Đất.

Much of this work is funded by NASA.

Đa số công việc này được tài trợ bởi NASA.

I think of the search for these asteroids as a giant public works project,

Tôi nghĩ nghiên cứu về tiểu hành tinh như một dự án công khai khổng lồ,

but instead of building a highway, we're charting outer space,

nhưng thay vì xây dựng xa lộ, chúng tôi vẽ họa đồ ngoài vũ trụ,

building an archive that will last for generations.

xây dựng một kho lưu trữ mà tồn tại lâu dài sau các thế hệ.

These are the 1,556 near-Earth asteroids discovered just last year.

Đây là 1,556 tiểu hành tinh gần Trái Đất vừa được phát hiện năm ngoái.

And these are all of the known near-Earth asteroids,

Và đây là tất cả những tiểu hành tinh gần Trái Đất được biết đến

which at last count was 13,733.

với con số mới nhất là 13,733.

Each one has been imaged, cataloged

Mỗi loại có hình ảnh, thống kê riêng

and had its path around the Sun determined.

và nó có hành trình xác định quay quanh Mặt Trời

Although it varies from asteroid to asteroid,

Mặc dù các tiểu hành tinh khác nhau

the paths of most asteroids can be predicted for dozens of years.

nhưng ta có thể đoán được hành trình của chúng trong hàng chục năm

And the paths of some asteroids can be predicted with incredible precision.

Và đường đi của một số tiểu hành tinh có thể được dự đoán với số liệu chính xác.

For example, scientists at the Jet Propulsion Laboratory

Ví dụ, các nhà khoa học ở Jet Propulsion Laboratory

predicted where the asteroid Toutatis was going to be four years in advance

tiên đoán nơi mà thiên thạch Toutatis sẽ tới trước 4 năm

to within 30 kilometers.

với sai số khoảng 30km

In those four years,

Trong vòng 4 năm đó,

Toutatis traveled 8.5 billion kilometers.

Toutatis đi được 8.5 tỉ km.

That's a fractional precision

Đó là độ chính xác phân số

of 0.000000004.

của 0.000000004.

(Laughter)

(cười)

Now, the reason I have this beautiful asteroid fragment

Lí do mà tôi có mảnh nhỏ tiểu hành tinh đẹp đẽ này

is because, like all neighbors,

bởi giống như những người hàng xóm khác,

asteroids sometimes drop by unexpectedly.

thiên thạch đôi lúc rơi xuống bất ngờ

(Laughter)

(cười)

Three years ago today,

Ngày này vào 3 năm trước,

a small asteroid exploded over the city of Chelyabinsk, Russia.

một tiểu hành tinh nhỏ phát nổ khi qua thành phố Chelyabinsk, Nga.

That object was about 19 meters across,

Thiên thạch đó có chiều dài khoảng 19m

or about as big as a convenience store.

hoặc to như một cửa hàng tiện lợi.

Objects of this size hit the Earth every 50 years or so.

Cứ 50 năm, những thiên thạch ở kích cỡ này đâm vào Trái Đất.

66 million years ago,

Cách đây 66 triệu năm,

a much larger object hit the Earth,

một thiên thạch lớn hơn nhiều đâm vào Trái Đất,

causing a massive extinction.

gây nên sự tuyệt chủng hàng loạt.

75 percent of plant and animal species were lost,

75% động thực vật biến mất.

including, sadly, the dinosaurs.

bao gồm cả loài khủng lòng.

That object was about 10 kilometers across,

Vật thể ấy dài khoảng 10km

and 10 kilometers is roughly the cruising altitude of a 747 jet.

và 10km là gần với độ cao hành trình của máy bay phản lực 747.

So the next time you're in an airplane,

Vì vậy lần tới khi đang trên máy bay,

snag a window seat, look out and imagine a rock so enormous

bạn hãy đặt chỗ gần cửa sổ, nhìn ra ngoài

và tưởng tượng một viên đá rất lớn

that resting on the ground,

đang nằm ở dưới mặt đất,

it just grazes your wingtip.

và nó quẹt một phát qua đầu cánh máy bay bạn

It's so wide that it takes your plane one full minute to fly past it.

Nó lớn đến nỗi mà máy bay của bạn phải mất tới 1 phút mới bay qua.

That's the size of the asteroid that hit the Earth.

Đó là kích cỡ của thiên thạch đã đâm vào Trái Đất.

It has only been within my lifetime

Thứ luôn chỉ ở trong lòng tôi

that asteroids have been considered a credible threat to our planet.

rằng các tiểu hành tinh được coi như là mối đe dọa cho hành tinh này

And since then, there's been a focused effort underway

Và từ đó, có một nỗ lực được tập trung tiến hành

to discover and catalog these objects.

để khám phá và thống kê các vật thể này.

I am lucky enough to be part of this effort.

Tôi thực may mắn khi là một phần của nỗ lực này.

I'm part of a team of scientists that use NASA's NEOWISE telescope.

Tôi là thành viên của nhóm các nhà khoa học

sử dụng Kính thiên văn NEOWISE của NASA.

Now, NEOWISE was not designed to find asteroids.

Giờ đây, NEOWISE không được thiết kế để tìm các tiểu hành tinh

It was designed to orbit the earth and look far beyond our solar system

Nó được thiết kế quay quanh Trái Đất và nhìn xa hơn ngoài hệ mặt trời

to seek out the coldest stars and the most luminous galaxies.

nhằm tìm ra những ngôi sao lạnh nhất và dải ngân hà sáng nhất.

And it did that very well for its designed lifetime of seven months.

Nó đã làm rất tốt với thiết kế với vòng đời 7 tháng.

But today, six years later, it's still going.

Nhưng ngày nay, 6 năm sau, nó vẫn đang hoạt động.

We've repurposed it to discover and study asteroids.

Chúng tôi đã sửa lại nó để khám phá và nghiên cứu tiểu hành tinh.

And although it's a wonderful little space robot,

Và mặc nó là một con robot không gian nhỏ bé tuyệt vời

these days it's kind of like a used car.

nhưng bây giờ nó như một chiếc xe đã qua sử dụng.

The cryogen that used to refrigerate its sensors is long gone,

Chất cryogen được dùng để làm lạnh bộ phận cảm ứng của nó không còn

so we joke that its air-conditioning is broken.

nên chúng tôi đùa rằng bộ phận điều hòa của nó bị hỏng.

It's got 920 million miles on the odometer,

Trên hồng hồ đo quãng đường nó chỉ 920 triệu dặm,

but it still runs great

nhưng nó vẫn hoạt động tốt

and reliably takes a photograph of the sky every 11 seconds.

và cứ 11 giây nó sẽ chụp ảnh bầu trời.

It's taken 23 photos since I began speaking to you.

Nó đã chụp được 23 tấm ảnh từ khi tôi bắt đầu nói với bạn.

One of the reasons NEOWISE is so valuable

Một trong những lí do mà NEOWISE rất quý giá

is that it sees the sky in the thermal infrared.

là nó nhìn bầu trời bằng hồng ngoại nhiệt phổ rộng.

That means that instead of seeing the sunlight that asteroids reflect,

Tức là thay vì nhìn thấy ánh sáng mặt trời mà các thiên thạch phản xạ

NEOWISE sees the heat that they emit.

NEOWISE thấy được nhiệt mà chúng tỏa ra

This is a vital capability since some asteroids are as dark as coal

Đây là một khả năng quan trọng vì một số thiên thạch đen như than vậy

and can be difficult or impossible to spot with other telescopes.

và sẽ rất khó khắn để nhận ra với loại kính thiên văn khác

But all asteroids, light or dark, shine brightly for NEOWISE.

Nhưng với NEOWISE, dù sáng hay tối, mọi thiên thạch đều sáng chói

Astronomers are using every technique at their disposal

Các nhà thiên văn đang sử dụng mọi kĩ thuật theo ý họ

to discover and study asteroids.

để phát hiện và nghiên cứu thiên thạch.

In 2010, a historic milestone was reached.

Năm 2010, một cột mốc lịch sử đã được đạt tới.

The community, together, discovered over 90 percent of asteroids

Cả cộng đồng cùng nhau phát hiện ra hơn 90% số thiên thạch

bigger than one kilometer across --

lớn hơn cả vật thể dài 1 km

objects capable of massive destruction to Earth.

có khả năng gây nên cuộc hủy diệt lớn trên Trái Đất.

But the job's not done yet.

Nhưng công việc chưa dừng tại đó.

An object 140 meters or bigger could decimate a medium-sized country.

Một vật thể có 140m hoặc lớn hơn có thể tàn sát một đất nước cỡ trung

So far, we've only found 25 percent of those.

Cho đến giờ chúng tôi mới chỉ tìm thấy 25% trong số chúng.

We must keep searching the sky for near-Earth asteroids.

Chúng ta phải tiếp tục tìm kiếm các thiên thạch gần Trái Đất

We are the only species able to understand calculus

Chúng ta là sinh vật duy nhất có thể hiểu được các tính toán

or build telescopes.

hay tạo nên kính thiên văn.

We know how to find these objects.

Chúng ta biết làm sao để tìm ra các vật thể này.

This is our responsibility.

Đây là trách nhiệm của chúng ta.

If we found a hazardous asteroid with significant early warning,

Nếu chúng ta tìm thấy một thiên thạch nguy hiểm với mức báo động nguy cấp

we could nudge it out of the way.

ta có thể di chuyển hướng đi của nó

Unlike earthquakes, hurricanes or volcanic eruptions,

Không như động đất, bão tố hay núi lửa phun trào,

an asteroid impact can be precisely predicted

ảnh hưởng của một thiên thạch có thể được dự đoán chính xác

and prevented.

và được ngăn chặn.

What we need to do now is map near-Earth space.

Những gì chúng ta cần là lập bản đồ không gian gần Trái Đất.

We must keep searching the sky.

Chúng ta phải tiếp tục tìm kiếm trên bầu trời

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(vỗ tay)