Fly with the Jetman | Yves Rossy

Yves Rossy: Jetadamla Uçmak

Çeviri: Fatih Yucel Gözden geçirme: Sancak Gülgen

(Music)

(Müzik)

[music by Moby]

Jetadam - Yves Rossy

Büyük Kanyon

[Grand Canyon]

Narrator: Many of the tests are conducted

Uygulanan testlerin çoğu

while Yves is strapped onto the wing,

Yves kanada bağlı iken yapılmaktadır,

because Yves' body is an integral part of the aircraft.

çünkü Yves'in bedeni aracın dahili bir parçasıdır.

[Wind tunnel tests]

Rüzgar tüneli testleri

Narrator: The wing has no steering controls, no flaps, no rudder.

Kanadın üzerinde hiçbir yön kontrolü,

kol ya da dümen yoktur.

Yves uses his body to steer the wing.

Yves kanadı yönlendirmek için vücudunu kullanmaktadır.

Stefan Von Bergen: Well, he turns

Stefan von Bergen: Dönüşleri yalnızca

by just putting his head on one or the other side.

başını bir tarafa çevirerek gerçekleştirir.

And sometimes he assists that with his hands,

Bazen de elleri ya da ayakları ile

sometimes even with the leg.

bu işlemi destekler.

He's acting as a human fuselage, so to say.

Yani insandan yapılma bir uçak gövdesi rolünü üstlenir.

Bu eşine rastlanmamış bir olaydır.

And that's quite unique.

Sırtını geriye vererek

Narrator: When he arches his back, he gains altitude.

yükselmeye başlar.

Omuzlarını öne doğru ittiğinde ise

When he pushes his shoulders forward, he goes into a dive.

dalış hareketini yapar.

[Swiss Alps]

İsviçre Alp Dağları

[Strait of Gibraltar crossing]

Cebeli Tarık Boğazı'ndan geiş

[English Channel crossing]

Manş Denizi'nden geçiş

Commentator One: There he goes.

İşte gidiyor.

There is Yves Rossy.

İşte Yves Rossy.

And I think the wing is open.

Sanırım kanat açık, kanat açık.

So our first critical moment, it's open.

Bizim ilk kritik anımız, kanat açık.

Aşağıda. Uçuyor mu?

He is down. Is he flying?

Durumunu sabitlemiş gibi.

Commentator Two: It looks like he's stabilized.

Tırmanışını yapmaya başlıyor.

He's starting to make his climb.

Commentator One: There's that 90 degree turn.

Bahsettiğiniz 90 derecelik dönüş, onu dışarı götürüyor.

Kanalın üzerinde gidiyor.

He's out over the channel.

İşte Yves Rossy.

There is Yves Rossy.

There is no turning back now.

Buradan sonra dönüş yok.

He is over the English Channel and under way.

Manş'ın üzerinde ve yoluna devam ediyor.

Ladies and gentlemen,

Bayanlar baylar,

a historic flight has begun.

tarihi uçuş başladı.

[Images: National Geographic]

Commentator Two: And as he approaches the ground,

Ve yere yaklaşmaktayken

he's going to pull down on those toggles to flare,

kolları aşağı çekip inişe geçecek,

biraz yavaşlayacak

slow himself down just a little bit,

and then come in for a nice landing.

ve güzel bir iniş gerçekleştirecek.

İşte burada.

Commentator One: There he is.

Yves Rossy has landed in England.

Yves Rossy İngiltere'ye iniş yaptı.

Bruno Giussani: And now he's in Edinburgh. Yves Rossy!

Ve şimdi de Edinburgh'da. Yves Rossy.

(Alkış)

(Applause)

(Applause ends)

Ve takımı da burda.

And his equipment as well.

Yves, welcome. It is quite amazing.

Yves, hoş geldin. Hayret verici bir şey.

Those sequences were shot over the last three years

İzlediğimiz görüntüler geçen üç yıl boyuncaki

faaliyetlerin farklı anlardı.

in various moments of your activities.

Ve tabi böyle başka bir sürü var.

And there were many, many others.

So it's possible to fly almost like a bird.

Öyleyse bir kuş gibi uçmak mümkün.

What is it like to be up there?

Yukarıda olmak nasıl bir his?

Yves Rossy: It's fun. It's fun.

Yves Rossy: Eğlenceli, eğlenceli.

(Laughter)

(Kahkaha)

I don't have feathers.

Tüylerim yok.

But I feel like a bird sometimes.

Ama bazen kuş gibi hissediyorum.

Bu gerçekten olağanüstü bir duygu,

It's really an unreal feeling,

because normally you have a big thing,

çünkü normalde büyük bir şeyin,

bir uçağın, içindesiniz.

a plane, around you.

And when I strap just this little harness,

Ben de bu küçük takımı,

bu küçük kanadı üzerime giyince

this little wing,

gerçekten de bir kuş gibi hissediyor.

I really have the feeling of being a bird.

BG: How did you start to become Jetman?

Jetadam olmaya nasıl başladın?

YR: It was about 20 years ago,

Aşağı yukarı 20 yıl önceydi

when I discovered free falling.

serbest düşüşü keşfettim.

When you go out of an airplane, you are almost naked.

Bir uçaktan dışarı çıkınca

neredeyse çıplaksınızdır.

Böyle bir pozisyona girersiniz.

You take a position like that.

And especially when you take a tracking position,

Ve özellikle de süzülme pozisyonu aldığınızda

sanki uçuyormuş gibi

you have the feeling that you are flying.

hissedersiniz.

And that's the nearest thing to the dream.

Bu da rüyaya en yakın haldir.

You have no machine around you.

Etrafınızda bir makine yok.

You are just in the element.

Sadece bir içinde parçasınız.

It's very short and only in one direction.

Çok kısa ve tek yönlüdür.

(Laughter)

Öyleyse fikir de

So the idea was, okay,

özgürlük hissini sürdürüp

keep that feeling of freedom,

but change the vector and increase the time.

yönü ve zamanı arttırmaktı.

Peki merak ediyorum, en yüksek hızınız nedir?

BG: So I'm kind of curious, what's your top speed?

Dönüşten önce saatte yaklaşık 300 km.

YR: It's about 300 km per hour before looping.

That means about 190 miles per hour.

Bu da saatte yaklaşık 190 mil ediyor.

BG: What's the weight of the equipment you're carrying?

Taşıdığınız malzemelerin ağırlığı nedir.

Tam dolu yakıtla çıktığımda,

YR: When I exit full of kerosene,

I'm about 55 kilos.

yaklaşık 55 kilo.

I have 55 kilos on my back.

Sırtımda 55 kilo kilo taşıyorum.

BG: And you're not piloting?

Peki pilotluk yapmıyor musunuz?

There is no handle, no steering, nothing?

Bir kol ya da direksiyon yok değil mi?

It is purely your body,

Tamamen sizin bedeniz

and the wings become part of the body and vice versa?

ve kanatlar da aynı şekilde sizin bedeninizin mı parçası oluyor?

YR: That's really the goal,

Asıl amaç bu

because if you put in steering,

çünkü eğer kumanda koyarsanız,

then you reinvent the airplane.

bir tür uçak yaratıyorsunuz.

And I wanted to keep this freedom of movement.

Ve ben de bu hareket özgürlüğünü muhafaza etmeye çalıştım.

And it's really like the kid playing the airplane.

Ve gerçekten de uçak oyunu yapan bir çocuk gibi.

Böyle yaparak aşağıya inmek istiyorum.

I want to go down like that.

Ve tırmanıyorum, dönüyorum.

And up I climb, I turn.

It's really pure flying.

Tam manasıyla uçmak.

It's not steering, it's flight.

Yön vermek değil de, uçmak.

BG: What kind of training do you do, you personally, for that?

Bunun için özel olarak nasıl bir

eğitim süreci geçiriyorsunuz?

YR: Actually, I try to stay just fit.

Aslında, sadece formda kalmaya çalışıyorum.

I don't do special physical training.

Özel bir fiziksel çalışma yapmıyorum.

Sadece, yeni aktiviteler boyunca

I just try to keep my mobility through new activities.

hareketliliğimi devam ettirmeye çalışıyorum.

Mesela,

For example, last winter I began with kite surfing.

geçen kış uçurtma sörfüne başladım,

böyle yeni şeyler.

So, new things.

So you have to adapt.

Uyum sağlamak lazım.

I'm quite an experienced manager of systems as a pilot,

Çünkü bu -- ben bir pilot olarak

sistem yönetimi konusunda çok deneyimliyim

but this is, really --

ama bu konuda--

You need fluidity,

akıcı olmanız lazım,

you need to be agile

atik olmanız lazım

ve çok hızlı şekilde uyum sağlamanız lazım.

and also to adapt really fast.

BG: Somebody in the audience asked me,

Seyircilerin arasından bir kişi bana şu soruyu sordu,

"How does he breathe up there?"

"Yukarıda nasıl nefes alabiliyor?"

Because you're going fast and you're up at 3,000 meters or so.

çünkü hızlı gidiyorsunuz ve 3000 metreye kadar yukarı çıkıyorsunuz.

YR: Okay, up to 3,000 meters,

Peki, 3000 metreye kadar,

it's not such a big problem with oxygen.

oksijen konusu büyük bir problem değil.

Ama mesela, bisikletçiler de

But for example, bikers,

they have the same speed.

aynı hızda gidiyor.

Just with the helmet, integral helmet,

Kaskla, tamamen kapalı kaskla,

nefes almak hiç de sorun yaratmıyor.

it's really no problem to breathe.

Burada olduğuna göre malzemenizden bahseder misiniz?

BG: Describe for me the equipment, since you have it here.

So Breitling's four engines.

Breitling'in dört motoru.

YR: Yeah, two-meter span.

Evet, iki metre uzunluğunda.

Ultra-stable profile.

Çok dayanıklı yapıda.

Four little engines,

Dört küçük motor,

22 kilos thrust each,

her biri 22 kg itme gücünde, türbinler

turbines, working with kerosene.

ve kerosenle çalışıyor.

Takım, paraşüt.

Harness, parachute.

My only instruments are an altimeter and time.

Aletlerim sadece irtifa ölçer ve saat.

Yaklaşık sekiz dakikalık yakıtım olduğunu biliyorum.

I know I have about eight minutes fuel.

Bu yüzden de bitmeden kontrol ediyorum.

So I just check before it's finished.

(Laughter)

(Kahkaha)

Ve işte hepsi bu kadar.

And yeah, that's all.

Two parachutes.

İki tane paraşüt.

That means, if I have a problem with the first one I pull,

Bu da, eğer çektiğimde

ilkiyle sorun yaşarsam,

ikinciyi açmak ihtimalim

I still have the possibility to open the second one.

var manasına geliyor.

Bu da benim hayatım.

And this is my life.

That's the real important thing about safety.

Bu güvenlikle ilgili çok önemli bir şey.

Bunu geçtiğimiz

I did use that during these last 15 years

15 yıl boyunca yaklaşık

about 20 times.

20 kere kullandım

Never with that type of wing, but at the beginning.

hiç bu tür bir kanatla değil ama başlangıçta.

I can release my wing

Dönmeye başladığımda ya da dengesizsem

when I am in a spin or unstable.

kanadı salıverebiliyorum.

2009 yılındaki Cebeli Tarık Boğazı geçişinizi izledik

BG: We saw the 2009 crossing of the Gibraltar Strait

where you lost control

orada kontrolü kaybedip

and then you dived down into the clouds

bulutların içine ve daha sonra da

okyanusa daldınız.

and in the ocean.

So that was one of those cases where you let the wings go, right?

Bu da kanatı bıraktığınız seferlerden birisiydi, değil mi?

Evet, bulutlara girmeyi denedim

YR: Yeah. I did try in the clouds,

but you lose orientation completely.

ama idareyi tamamen kaybettim.

So I did try to take, again,

O yüzden de tekrar çıkıp,

a climb altitude.

yükselmeyi çalıştım.

I thought, okay, I will go out.

Tamam dışarı çıkıyorum diye düşündüm.

But most probably, I did something like that.

Ama muhtemelen böyle bir şey yaptım.

(Laughter)

BG: Something that is not very safe, the image.

Görünüşü pek de güvenli olmayan bir şey.

YR: You feel great, but --

İyi hissediyorsunuz

ama doğru yükseklikte değilsiniz.

(Laughter)

But you have not the right altitude.

Ondan sonra gördüğüm şey de sadece mavilikti.

So the next thing I saw was just blue.

It was the sea.

Denize gelmiştim.

I have also an audible altimeter.

Bir de sesli bir irtifa ölçerim var.

En düşük irtifamdaydım

So I was at my minimum altitude

in that vector -- fast --

bu yönde ve hızlı gidiyordum

so I pulled that.

ben de onu çektim.

And then I did open my chute.

Ve sonra da paraşütümü açtım.

BG: So the wings have their own parachute, and you have your two parachutes.

Yani kanatların kendi paraşütü var ve sizin de kendi iki paraşütünüz var.

YR: Exactly. There is a rescue parachute for the wing

Tam olarak öyle. Kanatların kurtarma paraşütü olmasının

for two reasons:

iki nedeni var:

so I can repair it afterward

onları sonra tamir edebilmem için

and especially so nobody takes that, just on his head.

ve de kimsenin başına düşmesinler diye.

Anladım. Yine ortaya gelelim.

BG: I see. Maybe come back here.

This is risky stuff indeed.

Bu gerçekten de riskli bir mesele.

Böyle şeyleri denerken bir sürü insan öldü.

People have died trying to do this kind of thing.

Ve siz de deli birisine benzemiyorsunuz; İsviçre hava pilotusunuz,

And you don't look like a crazy guy; you're a Swiss airline pilot,

bu da ihtiyatlı birisi olduğunuzu gösteriyor.

so you're rather a checklist kind of guy.

I assume you have standards.

Belli standartlarınız olduğunu var sayıyorum.

YR: Yeah. I have no checklist for that.

Evet. Benim bir kontrol listem var.

(Laughter)

Patronuna söylemeyelim.

BG: Let's not tell your employer.

(Laughter)

Hayır, aslında iki farklı dünya.

YR: No, that's really two worlds.

Civil aviation is something that we know very well.

Sivil havacılık çok iyi bildiğimiz bir konu.

Yüz yıllık deneyimimiz var.

We have a hundred years of experience.

And you can adapt really precisely.

Ve de kolayca buna uyum sağlıyorsunuz.

Bununlaysa,

With that, I have to adapt to something new.

yeni bir şeye uymam gerekiyor.

That means improvise.

Yani doğaçlama davranmam.

So it's really a play between these two approaches.

Yani bu iki yaklaşım aradında bir oyun.

Something that I know very well, these principles.

Çok iyi bildiğim bir şey --

mesela kurallar,

For example, we have two engines on an Airbus;

Airbus'ta iki tane motorumuz var;

bir motorla onu uçurabilirsiniz.

with only one engine, you can fly it.

Yani B planı, her zaman B planı var.

So plan B, always a plan B.

Savaş uçağında, fırlatma koltuğunuz var.

In a fighter, you have an ejection seat.

That's my ejection seat.

Bu da benim fırlatma koltuğum.

O halde benim de profesyonel bir pilot yaklaşımımla birlikte

So I have the approach of a professional pilot

Doğa Ana'nın önünde

with the respect of a pioneer

öncü olmak gibi bir tarafım var.

in front of Mother Nature.

BG: It's well said.

Çok doğru söylediniz. Çok doğru söylediniz.

What happens if one of the engines stops?

Motorlardan birisi durursa ne oluyor?

YR: I do a roll.

Yuvarlak çiziyorum.

And then I stabilize,

Sonra dengeyi buluyorum,

yüksekliğime göre,

and according to my altitude, I continue on two or three engines.

iki ya da üç motorla devam ediyorum.

Bazen bu mümkün oluyor

It's sometimes possible.

It's quite complicated to explain,

anlatması pek de kolay değil

ama uçuş şeklime göre,

but according to which regime I was,

I can continue on two

iki motorla devam edip

and try to get a nice place to land, and then I open my parachute.

ve sonra iniş için uygun bir yer bulup, paraşütümü açabilirim.

BG: So the beginning of the flight

Öyleyse uçuşun başlangıcında

is actually you jump off a plane or a helicopter,

bir uçaktan ya da helikopterden atlayıp

and you go on a dive and accelerate the engines,

dalışa geçiyorsunuz ve motorları hızlandırıyorsunuz

and then you basically take off mid-air somewhere.

ve de böylece havanın ortasında kalkış yapıyorsunuz.

And then the landing, as we have seen,

Ve inişte de, gördüğümüz gibi,

arriving on this side of the Channel,

kanalın bu tarafına varışta

paraşüt kullanıyorsunuz.

is through a parachute.

So just as a curiosity,

Sadece meraktan soruyorum,

where did you land when you flew over the Grand Canyon?

Büyük Kanyon'un üstünde uçarken nereye indiniz?

Kenara mı indiniz yoksa aşağıya mı indiniz?

Did you land on the rim, down at the bottom?

YR: It was down on the bottom.

Aşağıya indim.

And I came back afterward on the sled of the helicopter back.

Ondan sonra yukarıya

helikopterin kızağında çıktım.

But it was too stony and full of cactus on top.

Ama çok taşlıydı ve her yerde kaktüs vardı.

(Laughter)

Ben de bu yüzden sordum.

BG: That's exactly why I asked the question.

Bir de oradaki akımlar çok garip.

YR: And also, the currents are quite funny there.

There is big thermal activity,

Büyük bir ısı hareketi var,

big difference in altitude also.

irtifada da büyük farklılık var.

So it was much safer for me to land at the bottom.

Bu yüzden de aşağıya inmek benim için çok daha güvenliydi.

Bana kalırsa, dinleyiciler arasındaki bir sürü kişi

BG: I think that right now, many people are asking,

"When are you developing a double-seater

şöyle soruyor, "Peki, ne zaman seninle birlikte uçmamız için

so they can fly with you?"

ikinci bir koltuk geliştireceksin?"

YR: I have a standard answer.

Buna hep aynı cevabı veriyorum.

Have you ever seen tandem birds?

Hiç üst üste çıkmış kuş gördünüz mü?

(Laughter)

Mükemmel bir cevap.

BG: Perfect answer.

(Applause)

(Alkış)

(Applause ends)

BG: Yves, one last question.

Yves, son bir soru

What's next for you? What's next for Jetman?

Senin için sırada ne var? Sırada Jetadam için ne var?

YR: First, to instruct a younger guy.

İlk olarak, daha genç birisini yetiştirmek.

I want to share it, to do formation flights.

Bunu paylaşmak,

eğitim uçuşları yapmak istiyorum.

And I plan to start from a cliff,

Ve de bir tepeden başlamayı planlıyorum,

like catapulted from a cliff.

bir tepeden fırlatılmış gibi.

BG: So instead of jumping off a plane, yes?

Yani uçaktan atlamak yerine, değil mi?

YR: Yes, with the final goal to take off, but with initial speed.

Evet, kalkış amacıyla

ama belirli bir hızla birlikte.

Really, I go step by step.

Gerçekten adım adım ilerliyorum.

It seems a little bit crazy, but it's not.

Biraz çılgınca gibi geliyor,

ama öyle değil.

It's possible to start already now, it's just too dangerous.

Şimdi bile başlamak mümkün, ama çok da zor.

(Laughter)

(Kahkaha)

Thanks to the increasing technology, better technology,

Gelişen, iyileşen teknolojiyle birlikte

bu daha güvenli olacak.

it will be safe.

Ve umarım ki herkes bundan yararlanabilecek.

And I hope it will be for everybody.

Yves, çok teşekkürler. Yves Rossy.

BG: Yves, thank you very much. Yves Rossy.

(Alkış)

(Applause)