Fly with the Jetman | Yves Rossy

Yves Rossy: Cùng bay với Jetman

Translator: Thong Nguyen Reviewer: Le Quyen Pham

(Music)

(Nhạc)

[music by Moby]

JETMAN: YVES ROSSY

GRAND CANYON

[Grand Canyon]

Narrator: Many of the tests are conducted

Nhiều cuộc thử nghiệm đã được tiến hành

while Yves is strapped onto the wing,

khi Yves mang chiếc cánh vào

because Yves' body is an integral part of the aircraft.

vì cơ thể Yves là một phần tạo nên chiếc tàu bay.

[Wind tunnel tests]

CÁC CUỘC THỬ NGHIỆM TRONG ĐƯỜNG HẦM GIÓ

Narrator: The wing has no steering controls, no flaps, no rudder.

Cánh bay không có bộ phận điều khiển lái,

không cánh gập, không bánh lái.

Yves uses his body to steer the wing.

Yves dùng chính cơ thể của anh để lái chiếc cánh.

Stefan Von Bergen: Well, he turns

STEFAN VON BERGEN: Anh ta đổi hướng

by just putting his head on one or the other side.

bằng cách quay đầu về một phía nào đó.

And sometimes he assists that with his hands,

Và đôi khi anh hỗ trợ thêm bằng tay,

sometimes even with the leg.

thậm chí đôi khi bằng chân.

He's acting as a human fuselage, so to say.

Có thể nói anh đóng vai trò là thân máy bay.

Và điều đó quả là độc nhất vô nhị.

And that's quite unique.

Khi anh cong lưng lại

Narrator: When he arches his back, he gains altitude.

anh sẽ bay cao hơn.

Khi anh duỗi vai về phía trước,

When he pushes his shoulders forward, he goes into a dive.

anh sẽ lao xuống.

[Swiss Alps]

VÙNG NÚI AN-PƠ - THỤY SĨ

[Strait of Gibraltar crossing]

EO BIỂN GIBRALTAR

[English Channel crossing]

EO BIỂN MANCHE (EO BIỂN ANH)

Commentator One: There he goes.

Anh ấy đây rồi.

There is Yves Rossy.

Đó là Yves Rossy.

And I think the wing is open.

Tôi nghĩ chiếc cánh đang mở, vâng nó đang mở.

So our first critical moment, it's open.

Đây là khoảnh khắc quan trọng đầu tiên của chúng ta, nó đang mở.

Anh ta đang rơi xuống. Có phải anh đang bay không?

He is down. Is he flying?

Hình như anh đã lấy lại thăng bằng.

Commentator Two: It looks like he's stabilized.

Anh đang bắt đầu lên cao.

He's starting to make his climb.

Commentator One: There's that 90 degree turn.

Đây chính là động tác quay 90 độ mà anh đang nói tới, nó làm anh ta tách ra.

Anh ta đang bay phía trên eo biển.

He's out over the channel.

Đó là Yves Rossy.

There is Yves Rossy.

There is no turning back now.

Bây giờ thì không còn quay lại được nữa.

He is over the English Channel and under way.

Anh ta đang ở trên eo biển Manche và đang tiếp tục hành trình.

Ladies and gentlemen,

Thưa quý vị,

a historic flight has begun.

một chuyến bay lịch sử đã bắt đầu.

[Images: National Geographic]

Commentator Two: And as he approaches the ground,

Và khi tiếp đất

he's going to pull down on those toggles to flare,

anh ta sẽ kéo những cái chốt này để nhả ga,

để giảm tốc độ lại một chút,

slow himself down just a little bit,

and then come in for a nice landing.

và sau đó làm một cú hạ cánh thật đẹp.

Anh ấy đây rồi.

Commentator One: There he is.

Yves Rossy has landed in England.

Yves Rossy đã hạ cánh xuống nước Anh.

Bruno Giussani: And now he's in Edinburgh. Yves Rossy!

Và bây giờ anh đang ở Edinburgh. Yves Rossy.

(Vỗ tay)

(Applause)

(Applause ends)

Và cả những thiết bị của anh nữa.

And his equipment as well.

Yves, welcome. It is quite amazing.

Chào mừng anh, Yves. Thật đáng kinh ngạc.

Those sequences were shot over the last three years

Những cảnh vừa rồi được ghi lại trong hơn 3 năm qua

trong những thời khắc khác nhau của anh.

in various moments of your activities.

Và còn rất nhiều, rất nhiều nữa.

And there were many, many others.

So it's possible to fly almost like a bird.

Vậy là việc bay lượn như chim đã trở nên khả thi.

What is it like to be up there?

Ở trên đó cảm giác thế nào vậy?

Yves Rossy: It's fun. It's fun.

- Rất vui. Rất vui.

(Laughter)

(Cười)

I don't have feathers.

Tôi không có lông vũ.

But I feel like a bird sometimes.

Nhưng đôi khi tôi có cảm giác như một chú chim.

Đó quả thực là một cảm giác rất ảo,

It's really an unreal feeling,

because normally you have a big thing,

vì bình thường thì bạn có một cái gì đó rất to,

một chiếc máy bay, bao quanh mình.

a plane, around you.

And when I strap just this little harness,

Khi tôi đeo những cái dây nhỏ này vào,

chiếc cánh bay nhỏ này,

this little wing,

tôi thực sự cảm thấy mình giống như một chú chim.

I really have the feeling of being a bird.

BG: How did you start to become Jetman?

- Anh đã bắt đầu trở thành một Jetman như thế nào?

YR: It was about 20 years ago,

- Cách đây 20 năm

when I discovered free falling.

khi tôi khám phá ra môn rơi tự do.

When you go out of an airplane, you are almost naked.

Khi ta rời khỏi một chiếc máy bay

ta gần như trơ trụi.

Ta giữ tư thế như thế này.

You take a position like that.

And especially when you take a tracking position,

Và đặc biệt khi ta ở một tư thế duỗi thẳng,

ta sẽ có cảm giác

you have the feeling that you are flying.

là ta đang bay.

And that's the nearest thing to the dream.

Và đó là thứ gần nhất với mơ.

You have no machine around you.

Không có cái máy nào xung quanh ta.

You are just in the element.

Mà ta ở trong chính môi trường đó.

It's very short and only in one direction.

Cú rơi rất ngắn và chỉ có một hướng.

(Laughter)

Cho nên ý tưởng nằm ở chỗ

So the idea was, okay,

giữ cảm giác tự do ấy,

keep that feeling of freedom,

but change the vector and increase the time.

nhưng thay đổi hướng lái và tăng thời gian lên.

- Tôi tò mò một chút, tốc độ tối đa của anh là bao nhiêu?

BG: So I'm kind of curious, what's your top speed?

- Khoảng 300 km/giờ trước khi nhào lộn.

YR: It's about 300 km per hour before looping.

That means about 190 miles per hour.

Nghĩa là khoảng 190 dặm/giờ.

BG: What's the weight of the equipment you're carrying?

- Khối lượng của thiết bị anh mang theo là bao nhiêu?

- Khi tôi ra khỏi máy bay với đầy đủ nhiên liệu,

YR: When I exit full of kerosene,

I'm about 55 kilos.

tôi nặng khoảng 55 ký.

I have 55 kilos on my back.

Tô có 55 ký trên lưng.

BG: And you're not piloting?

- Và anh không hề lái?

There is no handle, no steering, nothing?

Không cần điều khiển, không có bánh lái?

It is purely your body,

Chỉ đơn thuần là cơ thể anh,

and the wings become part of the body and vice versa?

và chiếc cánh bay trở thành một phần của cơ thể anh và ngược lại?

YR: That's really the goal,

- Mục tiêu thật sự là như vậy,

because if you put in steering,

bởi vì nếu anh cho bánh lái vào,

then you reinvent the airplane.

thì tức là anh sáng chế lại chiếc máy bay.

And I wanted to keep this freedom of movement.

Tôi muốn giữ cảm giác tự do trong chuyển động.

And it's really like the kid playing the airplane.

Cũng giống như bọn trẻ chơi máy bay.

Tôi muốn đi xuống như vậy.

I want to go down like that.

Tôi trèo lên, rồi tôi quay.

And up I climb, I turn.

It's really pure flying.

Đó đúng là bay thuần túy.

It's not steering, it's flight.

Không phải là cầm lái, mà đó là bay.

BG: What kind of training do you do, you personally, for that?

- Cá nhân anh tập luyện gì,

cho việc đó?

YR: Actually, I try to stay just fit.

- Thực sự thì tôi chỉ cố gắng để cơ thể khỏe mạnh.

I don't do special physical training.

Tôi không tập bài tập vật lý đặc biệt nào.

Chỉ giữ cho cơ thể linh hoạt

I just try to keep my mobility through new activities.

bằng những hoạt động mới.

Chẳng hạn,

For example, last winter I began with kite surfing.

mùa đông vừa rồi tôi đã bắt đầu chơi môn lướt ván diều.

Vậy thôi, những thứ mới mẻ.

So, new things.

So you have to adapt.

Anh cần phải thích nghi.

I'm quite an experienced manager of systems as a pilot,

Vì điều này là -- vì là phi công nên tôi có kinh nghiệm

quản lý hệ thống --

but this is, really --

nhưng với điều này thì anh thật sự

You need fluidity,

cần tính lưu động,

you need to be agile

anh cần phải nhanh nhẹn

và còn phải thích ứng thật nhanh.

and also to adapt really fast.

BG: Somebody in the audience asked me,

- Vài người trong số khán giả hỏi tôi rằng,

"How does he breathe up there?"

"Làm sao anh ta thở được trên đó?"

Because you're going fast and you're up at 3,000 meters or so.

vì anh di chuyển rất nhanh và ở trên độ cao chừng 3000 mét.

YR: Okay, up to 3,000 meters,

- Chà, trên độ cao 3000 mét,

it's not such a big problem with oxygen.

ôxi không phải là một vấn đề lớn.

Chẳng hạn như những người đi xe máy,

But for example, bikers,

they have the same speed.

họ cũng có tốc độ như vậy.

Just with the helmet, integral helmet,

Chỉ với một loại mũ bảo hiểm gắn tích hợp,

thì chuyện hô hấp là không thành vấn đề.

it's really no problem to breathe.

- Sẵn đây có thiết bị của anh, xin anh hãy mô tả nó.

BG: Describe for me the equipment, since you have it here.

So Breitling's four engines.

- Tôi có 4 động cơ của Breitling.

YR: Yeah, two-meter span.

- Sải cánh dài 2 mét.

Ultra-stable profile.

Mặt nghiêng siêu vững.

Four little engines,

Bốn động cơ nhỏ,

22 kilos thrust each,

mỗi động cơ công suất đẩy 22 ki-lô,

turbines, working with kerosene.

các tuabin chạy bằng dầu.

Dây cương, dù.

Harness, parachute.

My only instruments are an altimeter and time.

Thiết bị duy nhất của tôi là thiết bị đo độ cao và thời gian.

Tôi biết tôi có nhiên liệu dùng được trong 8 phút.

I know I have about eight minutes fuel.

Nên phải kiểm tra trước khi nó hết.

So I just check before it's finished.

(Laughter)

(Cười)

Vâng, chỉ vậy thôi.

And yeah, that's all.

Two parachutes.

Có hai chiếc dù.

That means, if I have a problem with the first one I pull,

Nghĩa là, nếu tôi có vấn đề gì

với cái thứ nhất mà tôi kéo,

thì tôi vẫn có thể

I still have the possibility to open the second one.

mở cái thứ hai.

Và đây là mạng sống của tôi.

And this is my life.

That's the real important thing about safety.

Cái này thực sự quan trọng để đảm bảo an toàn.

Trong 15 năm qua

I did use that during these last 15 years

tôi đã sử dụng nó

about 20 times.

được khoảng 20 lần --

Never with that type of wing, but at the beginning.

chưa bao giờ với loại cánh đó, mà vào khoảng thời gian đầu.

I can release my wing

Tôi có thể thả cánh ra

when I am in a spin or unstable.

khi tôi đang quay tròn hay đang không thăng bằng.

- Chúng ta vừa chứng kiến chuyến bay vượt qua eo biển Gibraltar năm 2009

BG: We saw the 2009 crossing of the Gibraltar Strait

where you lost control

khi mà anh bị mất kiểm soát

and then you dived down into the clouds

và lao xuống những đám mây

và rơi xuống biển.

and in the ocean.

So that was one of those cases where you let the wings go, right?

Vậy đó là một trong những trường hợp mà anh thả hai chiếc cánh ra đúng không?

- Đúng vậy. Tôi đã cố gắng xoay sở trong đám mây,

YR: Yeah. I did try in the clouds,

but you lose orientation completely.

nhưng lúc đó bị mất phương hướng hoàn toàn.

So I did try to take, again,

Nên tôi đã cố lần nữa,

a climb altitude.

để leo tới một độ cao.

I thought, okay, I will go out.

Tôi đã nghĩ, được rồi, tôi sẽ ra ngoài thôi.

But most probably, I did something like that.

Nhưng hình như tôi đã làm động tác như thế này.

(Laughter)

BG: Something that is not very safe, the image.

- Một động tác nhìn có vẻ không an toàn.

YR: You feel great, but --

- Nhưng anh cảm thấy rất tuyệt,

chỉ là anh không ở một độ cao thích hợp.

(Laughter)

But you have not the right altitude.

Vì thế thứ tiếp theo tôi nhìn thấy là một màu xanh nước biển.

So the next thing I saw was just blue.

It was the sea.

Đó là biển.

I have also an audible altimeter.

Tôi vẫn còn một chiếc máy đo độ cao bằng sóng âm.

Vì vậy tôi ở độ cao tối thiểu

So I was at my minimum altitude

in that vector -- fast --

theo chiều này -- rất nhanh --

so I pulled that.

rồi tôi kéo cái đó.

And then I did open my chute.

Và sau đó tôi có mở dù ra.

BG: So the wings have their own parachute, and you have your two parachutes.

- Vậy là những chiếc cánh bay có dù riêng của chúng và anh cũng có hai chiếc dù riêng cho mình.

YR: Exactly. There is a rescue parachute for the wing

- Chính xác. Có một chiếc dù cứu nạn cho chiếc cánh

for two reasons:

vì hai lý do:

so I can repair it afterward

nhờ đó mà tôi có thể sửa chữa về sau,

and especially so nobody takes that, just on his head.

và đặc biệt là nhờ vậy không ai có thể lấy được nó, khi nó nằm ngay trên đầu.

- Tôi hiểu. Anh có thể quay lại đây không?

BG: I see. Maybe come back here.

This is risky stuff indeed.

Đây thực sự là một thứ mạo hiểm.

Nhiều người đã chết khi cố làm những điều như thế này.

People have died trying to do this kind of thing.

Và anh trông không giống như một gã điên; anh là một phi công người Thụy Sỹ,

And you don't look like a crazy guy; you're a Swiss airline pilot,

anh có vẻ là một người sẽ kiểm tra kĩ lưỡng mọi thứ.

so you're rather a checklist kind of guy.

I assume you have standards.

Tôi nghĩ là anh có những tiêu chuẩn nhất định.

YR: Yeah. I have no checklist for that.

- Vâng. Tôi không có danh sách để kiểm tra cho cái đó.

(Laughter)

- Chúng ta đừng nói cho sếp của anh biết.

BG: Let's not tell your employer.

(Laughter)

- Không, đó thực sự là hai thế giới khác nhau.

YR: No, that's really two worlds.

Civil aviation is something that we know very well.

Chúng ta đã biết quá rõ hàng không dân sự.

Chúng ta có một trăm năm kinh nghiệm.

We have a hundred years of experience.

And you can adapt really precisely.

Và ta có thể thích ứng rất chính xác.

Còn với chuyện rơi tự do này,

With that, I have to adapt to something new.

tôi phải tập thích ứng với những thứ mới mẻ.

That means improvise.

Tức là, ứng biến.

So it's really a play between these two approaches.

Đó thật sự là một cách vận dụng giữa hai phương pháp tiếp cận.

Something that I know very well, these principles.

Một thứ mà tôi biết rất rõ --

những nguyên lý này, chẳng hạn như

For example, we have two engines on an Airbus;

chúng ta có hai động cơ trên một chiếc Airbus,

nhưng chỉ với một động cơ, anh có thể làm cho nó bay được.

with only one engine, you can fly it.

Vì thế, phương án B -- luôn có một phương án B.

So plan B, always a plan B.

Trên một chiến đấu cơ, anh có một chiếc ghế tự bung.

In a fighter, you have an ejection seat.

That's my ejection seat.

Kia là chiếc ghế tự bung của tôi.

Vì vậy tôi tiếp cận theo cách của một phi công chuyên nghiệp

So I have the approach of a professional pilot

với lòng tôn kính của một người tiên phong

with the respect of a pioneer

trước Mẹ thiên nhiên.

in front of Mother Nature.

BG: It's well said.

- Anh nói rất hay. Rất hay.

What happens if one of the engines stops?

Điều gì sẽ xảy ra nếu như một trong số các động cơ ngưng hoạt động?

YR: I do a roll.

- Tôi làm một động tác lộn vòng.

And then I stabilize,

Sau đó tôi cân bằng lại,

và tùy vào độ cao của tôi,

and according to my altitude, I continue on two or three engines.

mà tôi tiếp tục với hai hay ba động cơ.

Điều đó đôi khi là khả thi --

It's sometimes possible.

It's quite complicated to explain,

cũng khó giải thích --

nhưng tùy theo tải trọng của tôi,

but according to which regime I was,

I can continue on two

tôi có thể tiếp tục với hai động cơ

and try to get a nice place to land, and then I open my parachute.

và cố gắng tìm một nơi thích hợp để hạ cánh, và sau đó tôi mở dù ra.

BG: So the beginning of the flight

- Vậy là lúc bắt đầu của chuyến bay

is actually you jump off a plane or a helicopter,

là anh nhảy ra khỏi máy bay hay trực thăng,

and you go on a dive and accelerate the engines,

và tiếp tục lao xuống và tăng tốc các động cơ,

and then you basically take off mid-air somewhere.

và sau đó cơ bản là anh anh cất cánh đâu đó trên không trung.

And then the landing, as we have seen,

Và sau đó màn hạ cánh, như chúng ta vừa thấy,

arriving on this side of the Channel,

xuống phía kia của eo biển,

là bằng một chiếc dù.

is through a parachute.

So just as a curiosity,

Tôi tò mò một chút,

where did you land when you flew over the Grand Canyon?

anh đã hạ cánh ở đâu khi bay qua Grand Canyon?

Có phải là anh đã hạ cánh trên rìa núi, hay phía dưới đáy?

Did you land on the rim, down at the bottom?

YR: It was down on the bottom.

- Ở dưới đáy.

And I came back afterward on the sled of the helicopter back.

Sau đó tôi quay lại

trên xe kéo của chiếc trực thăng.

But it was too stony and full of cactus on top.

Nhưng ở đó có quá nhiều đá và đầy những cây xương rồng phía trên.

(Laughter)

- Đó chính xác là lý do tôi hỏi anh.

BG: That's exactly why I asked the question.

- Và còn có những dòng chảy rất buồn cười ở đó nữa.

YR: And also, the currents are quite funny there.

There is big thermal activity,

Có một hoạt động nhiệt lớn,

big difference in altitude also.

và cũng rất khác nhau tại các độ cao.

So it was much safer for me to land at the bottom.

Vì vậy nên sẽ an toàn hơn nhiều cho tôi nếu hạ cánh ở phía dưới đáy.

- Tôi nghĩ lúc này đây, có nhiều thính giả

BG: I think that right now, many people are asking,

"When are you developing a double-seater

đang thắc mắc, "Thế thì lúc nào anh tạo ra một chiếc ghế đôi

so they can fly with you?"

để họ có thể bay cùng anh?"

YR: I have a standard answer.

- Tôi có một câu trả lời chuẩn.

Have you ever seen tandem birds?

Các bạn đã từng nhìn thấy những con chim bay song đôi chưa?

(Laughter)

- Một câu trả lời hoàn hảo.

BG: Perfect answer.

(Applause)

(Vỗ tay)

(Applause ends)

BG: Yves, one last question.

Câu hỏi cuối cùng dành cho anh, Yves.

What's next for you? What's next for Jetman?

Điều gì tiếp theo cho anh đây? "Jetman" sẽ có sự kiện gì tiếp theo?

YR: First, to instruct a younger guy.

- Trước hết tôi muốn dạy lại cho một anh chàng trẻ tuổi hơn.

I want to share it, to do formation flights.

Tôi muốn chia sẻ,

và làm những chuyến bay đội hình.

And I plan to start from a cliff,

Và tôi dự định xuất phát từ một vách đá,

like catapulted from a cliff.

giống như phóng ra từ một vách đá.

BG: So instead of jumping off a plane, yes?

- Thay vì nhảy ra khỏi máy bay đúng không?

YR: Yes, with the final goal to take off, but with initial speed.

- Đúng thế, mục tiêu cuối cùng là để cất cánh,

nhưng với tốc độ ban đầu.

Really, I go step by step.

Thực sự thì tôi tiến hành từng bước một.

It seems a little bit crazy, but it's not.

Nghe có vẻ hơi điên khùng,

nhưng không phải vậy.

It's possible to start already now, it's just too dangerous.

Hiện tại cũng đã có thể bắt đầu ngay, chỉ là quá nguy hiểm.

(Laughter)

(Cười)

Thanks to the increasing technology, better technology,

Nhờ có sự phát triển của công nghệ, công nghệ tốt hơn,

chuyện này sẽ trở nên an toàn hơn.

it will be safe.

Và tôi hy vọng nó sẽ dành cho tất cả mọi người.

And I hope it will be for everybody.

- Cảm ơn anh rất nhiều, Yves. Yves Rossy.

BG: Yves, thank you very much. Yves Rossy.

(Vỗ tay)

(Applause)