What I learned about freedom after escaping North Korea | Yeonmi Park | TED

Çeviri: Büşra Nur Kut Gözden geçirme: Nevaz Mescioğlu

I was born in 1993 in the northern part of North Korea,

1993'te Kuzey Kore'nin kuzey kesiminde

in a town called Hyesan,

Çin sınırındaki

which is on the border with China.

Hyesan adlı bir kasabada doğdum.

I had loving parents

Sevgi dolu ebeveynlerim

and one older sister.

ve bir ablam vardı.

Before I was even 10 years old,

Ben daha 10 yaşında bile değilken

my father was sent to a labor camp

babam yasa dışı ticaret yapmaktan

for engaging in illegal trading.

çalışma kampına gönderildi.

Now, by "illegal trading" --

Yasa dışı ticaret derken

he was selling clogs, sugar, rice and later copper

terlik, şeker, pirinç ve sonrasında bakır satıyordu.

to feed us.

Bizi beslemek için.

In 2007, my sister and I decided to escape.

2007 yılında kardeşim ve ben kaçmaya karar verdik.

She was 16 years old,

O, 16 yaşındaydı

and I was 13 years old.

ve ben 13 yaşındaydım.

I need you to understand what the word "escape" means

''Kaçmak'' kelimesinin Kuzey Kore şartlarında ne anlama geldiğini

in the context of North Korea.

anlamanızı istiyorum.

We were all starving,

Hepimiz çok açtık

and hunger means death in North Korea.

ve açlık Kuzey Kore'de ölüm anlamına geliyor.

So it was the only option for us.

Bu yüzden bizim için tek seçenek buydu.

I didn't even understand the concept of escape,

Kaçmak kavramını bile anlamamıştım

but I could see the lights from China at night,

ama geceleri Çin'den gelen ışıkları görebiliyordum

and I wondered if I go where the light is,

ve ışığın olduğu yere gidersem

I might be able to find a bowl of rice.

bir kâse pirinç bulabilir miyim diye merak ettim.

It's not like we had a grand plan or maps.

Büyük bir planımız veya haritalarımız yoktu.

We did not know anything about what was going to happen.

Ne olacağı hakkında hiçbir şey bilmiyorduk.

Imagine your apartment building caught fire.

Binanızın yandığını hayal edin.

I mean, what would you do?

Ne yapardınız?

Would you stay there to be burned,

Yanmak için orada mı kalırsınız

or would you jump off out of the window

yoksa pencereden atlayıp

and see what happens?

neler olacağına mı bakarsınız?

That's what we did.

Biz de bunu yaptık.

We jumped out of the house

Evden atladık,

instead of the fire.

yangın yerine.

North Korea is unimaginable.

Kuzey Kore hayal edilemez.

It's very hard for me

Benim için çok zor,

when people ask me what it feels like to live there.

insanlar orada yaşamanın nasıl bir his olduğunu sorduğunda.

To be honest,

Dürüst olmak gerekirse,

I tell you:

size söylüyorum,

you can't even imagine it.

hayal bile edemezsiniz.

The words in any language can't describe,

Herhangi bir dildeki kelimeler tanımlayamaz

because it's a totally different planet,

çünkü bu tamamen farklı bir gezegen,

as you cannot imagine your life on Mars right now.

şu an Mars'taki hayatınızı hayal edemediğiniz gibi.

For example, the word "love" has only one meaning:

Örneğin "aşk" kelimesinin tek bir anlamı var;

love for the Dear Leader.

Lider'e olan aşk.

There's no concept of romantic love in North Korea.

Kuzey Kore'de romantik aşk kavramı yok.

And if you don't know the words,

Eğer kelimeleri bilmiyorsanız

that means you don't understand the concept,

bu, kavramı anlamadığınız anlamına gelir

and therefore, you don't even realize that concept is even a possibility.

ve bu nedenle kavramın bile bir olasılık olduğunu anlamazsınız.

Let me give you another example.

Başka bir örnek vereyim.

Growing up in North Korea,

Kuzey Kore'de büyürken

we truly believed that our Dear Leader is an almighty god

gerçekten liderimizin düşünceleri bile okuyabilen

who can even read my thoughts.

yüce bir tanrı olduğuna inanırdık.

I was even afraid to think in North Korea.

Kuzey Kore'de düşünmekten bile korkuyordum.

We are told that he's starving for us,

Onun, bizim için aç kaldığı

and he's working tirelessly for us,

ve bizim için yorulmadan çalıştığı söylendi

and my heart just broke for him.

ve kalbim onun için kırıktı.

When I escaped to South Korea,

Güney Kore'ye kaçtığımda

people told me that he was actually a dictator,

insanlar bana onun aslında bir diktatör olduğunu,

he had cars,

arabaları,

many, many resorts,

bir sürü tatil yeri

and he had an ultraluxurious life.

ve aşırı lüks bir hayatı olduğunu söyledi.

And then I remember looking at a picture of him,

Onun resmine baktığımı

realizing for the first time

ve onun, resimdeki en büyük adam olduğunu ilk defa fark ettiğimi hatırlıyorum.

that he is the largest guy in the picture.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And it hit me.

Kafama dank etti.

Finally, I realized he wasn't starving.

Sonunda aç olmadığını fark ettim.

But I was never able to see that before,

Fakat bunu daha önce göremedim,

until someone told me that he was fat.

birisi bana onun kilolu olduğunu söyleyene kadar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Really, someone had to teach me that he was fat.

Gerçekten, birisi bana onun kilolu olduğunu öğretmek zorundaydı.

If you have never practiced critical thinking,

Eğer hiç eleştirel düşünme yapmadıysanız

then you simply see what you're told to see.

size ne söylendiyse onu görüyorsunuz.

The biggest question also people ask me

İnsanların çok sorduğu diğer soru;

is: "Why is there no revolution inside North Korea?

"Kuzey Kore'de neden devrim yok?

Are we dumb?

Aptal mıyız?

Why is there no revolution for 70 years of this oppression?"

Neden bu 70 yıllık zulme bir devrim yok?''

And I say:

Ben de diyorum ki

If you don't know you're a slave,

eğer köle olduğunu bilmiyorsan

if you don't know you're isolated or oppressed,

izole edildiğini veya ezilen olduğunu bilmiyorsan

how do you fight to be free?

özgür olmak için nasıl savaşacaksın?

I mean, if you know you're isolated,

İzole olduğunu biliyorsan

that means you are not isolated.

bu, izole edilmediğin anlamına geliyor.

Not knowing is the true definition of isolation,

İzolasyonun gerçek tanımı, bunu hiç bilmemek

and that's why I never knew

ve bu yüzden, Kuzey Kore'deyken izole edildiğimi ben hiç bilmedim.

I was isolated when I was in North Korea.

I literally thought I was in the center of the universe.

Kelimenin tam anlamıyla evrenin merkezinde olduğumu sanıyordum.

So here is my idea worth spreading:

Benim yaymaya değer fikrim:

a lot of people think

Birçok insan,

humans inherently know what is right and wrong,

insanların doğal olarak neyin doğru neyin yanlış olduğunu,

the difference between justice and injustice,

adalet ile adaletsizlik arasındaki farkı,

what we deserve and we don't deserve.

neyi hak ettiğimizi ve neyi hak etmediğimizi bildiğini sanıyor.

I tell them: BS.

Onlara ''Saçmalık.'' diyorum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkışlar)

Everything,

Her şey,

everything must be taught,

öğretilmeli,

including compassion.

şefkat da dahil.

If I see someone dying on the street right now,

Şu an sokakta ölmek üzere olan birisini görsem

I will do anything to save that person.

o kişiyi kurtarmak için her şeyi yaparım.

But when I was in North Korea,

Fakat Kuzey Kore'deyken

I saw people dying and dead on the streets.

sokakta ölmek üzere olan ve ölen insanlar gördüm.

I felt nothing.

Hiçbir şey hissetmedim.

Not because I'm a psychopath,

Psikopat olduğum için değil,

but because I never learned the concept of compassion.

merhamet kavramını hiç öğrenmediğim için.

Only, I felt compassion, empathy and sympathy in my heart

"Şefkat" kelimesini ve kavramı öğrendikten sonra

after I learned the word "compassion" and the concept,

kalbimde şefkat, empati ve sempati hissettim

and I feel them now.

ve şimdi onları hissediyorum.

Now I live in the United States as a free person.

Şimdi Amerika'da özgür biri olarak yaşıyorum.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

And recently,

Son günlerde,

the leader of the free country, our President Trump,

özgür ülkenin lideri, Başkan Trump,

met with my former god.

eski tanrım ile bir araya geldi.

And he decided human rights is not important enough

İnsan haklarının,

ajandalarına ekleyecek kadar önemli olmadığına karar verdi

to include in his agendas,

ve bunun hakkında konuşmadı.

and he did not talk about it.

And it scares me.

Bu beni korkutuyor.

We live in a world right now

Şu anda bir diktatörün,

where a dictator can be praised for executing his uncle,

amcasını idam ettiği için,

for killing his half brother,

üvey kardeşini öldürdüğü için,

killing thousands of North Koreans.

binlerce Kuzey Koreliyi öldürdüğü için övülebileceği bir dünyada yaşıyoruz;

And that was worthy of praise.

bunun, övgüye layık olduğu bir dünyada.

And also it made me think:

Bu ayrıca beni düşündürdü;

perhaps we all need to be taught something new about freedom now.

belki de şimdi hepimize özgürlükle ilgili yeni bir şey öğretilmeli.

Freedom is fragile.

Özgürlük kırılgan.

I don't want to alarm you, but it is.

Sizi telaşlandırmak istemiyorum ama öyle.

It only took three generations

Kuzey Kore'yi George Orwell'in "1984"ü hâline getirmek

to make North Korea into George Orwell's "1984."

sadece üç kuşak sürdü,

It took only three generations.

Sadece üç kuşak sürdü.

If we don't fight for human rights

Şu anda özgür insanlar olarak

for the people who are oppressed right now who don't have a voice,

ezilen, sesi olmayan insanların

as free people here,

insan hakları için savaşmazsak

who will fight for us when we are not free?

biz özgür değilken bizim için kim savaşacak?

Machines? Animals? I don't know.

Makineler? Hayvanlar? Bilmiyorum.

I think it's wonderful that we care about climate change,

İklim değişikliğine,

animal rights, gender equality,

hayvan haklarına, cinsiyet eşitliğine,

all of these things.

tüm bunlara önem vermemiz harika.

The fact that we care about animals' rights,

Hayvanların haklarını önemsememiz

that means that's how beautiful our heart is,

kalbimizin ne kadar güzel olduğu anlamına geliyor.

that we care about someone who cannot speak for themselves.

Kendileri için konuşamayan birini önemsiyoruz.

And North Koreans right now cannot speak for themselves.

Kuzey Koreliler şu anda kendileri için konuşamıyor.

They don't have internet in the 21st century.

21. yüzyılda internetleri yok.

We don't have electricity,

Elektriğimiz yok

and it is the darkest place on earth right now.

ve şu anda dünyadaki en karanlık yer orası.

Now I want to say something to my fellow North Koreans

Şimdi o karanlıkta yaşayan Kuzey Koreli dostlarıma

who are living in that darkness.

bir şey söylemek istiyorum.

They might not believe this,

Buna inanmayabilirler

but I want to tell them that an alternative life is possible.

fakat onlara alternatif bir yaşamın mümkün olduğunu söylemek istiyorum.

Be free.

Özgür olun.

From my experience,

Tecrübelerime göre

literally anything is possible.

kelimenin tam anlamıyla her şey mümkün.

I was bought,

Ben satın alındım,

I was sold as a slave.

köle olarak satıldım.

But now I'm here,

Fakat şu an buradayım

and that is why I believe in miracles.

ve bu yüzden mucizelere inanıyorum.

The one thing that I learned from history

Tarihten öğrendiğim tek şey

is that nothing is forever in this world.

bu dünyada hiçbir şeyin sonsuza dek olmadığı.

And that is why we have every reason to be hopeful.

Bu yüzden umutlu olmak için her türlü nedenimiz var.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)