Ivan Krastev: Can democracy exist without trust?

Ivan Krastev: Demokrasi güven olmadan var olabilir mi?

Çeviri: Mustafa AYDIN Gözden geçirme: Diba Szamosi

I'm afraid I'm one of those speakers

Korkarım ki ben TED sunumlarında

you hope you're not going to meet at TED.

karşılaşmayacağınızı umduğunuz konuşmacılardan biriyim.

First, I don't have a mobile,

Öncelikle, üzerimde bir cep telefonu yok,

so I'm on the safe side.

bu yüzden güvenli taraftayım.

Secondly, a political theorist

İkinci olarak, politik kuramcı olarak

who's going to talk about the crisis of democracy

demokrasideki krizler hakkında anlatacağım şey,

is probably not the most exciting topic you can think about.

muhtemelen düşünebildiğiniz en heyecan verici konu olmayacaktır.

And plus, I'm not going to give you any answers.

Ayrıca, kafanızdaki sorulara benden cevap alamayacaksınız.

I'm much more trying to add to some of the questions we're talking about.

Konuştuğumuz şeyler hakkında daha fazla sorgulamalar eklemeye çalışacağım.

And one of the things that I want to question

Sorgulamak istediğim şeylerden birisi de

is this very popular hope these days

bu günlerde çok yaygın olarak umulan,

that transparency and openness

şeffaflık ve tarafsızlık ile

can restore the trust in democratic institutions.

demokratik kurumlardaki güvenin yeniden kazanılabilinmesi.

There is one more reason for you to be suspicious about me.

Benden şüphelenmeniz için bir tane daha sebep var.

You people, the Church of TED, are a very optimistic community.

TED kilisesi mensubu sizler, çok iyimser bir topluluksunuz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Basically you believe in complexity, but not in ambiguity.

Temel olarak karmaşaya inanırsınız fakat belirsizliklere değil.

As you have been told, I'm Bulgarian.

Size söylendiği gibi ben bir Bulgar vatandaşıyım.

And according to the surveys,

Ve anketlere göre

we are marked the most pessimistic people in the world.

dünyadaki en kötümser insanlar olarak gösteriliyoruz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

The Economist magazine recently wrote an article

Geçenlerde The Economist dergisi mutluluk üzerine

covering one of the recent studies on happiness,

yapılan son çalışmaları kapsayan bir makale yazdı,

and the title was "The Happy, the Unhappy and the Bulgarians."

makalenin başlığı "Mutlular, Mutsuzlar ve Bulgarlar" idi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So now when you know what to expect,

Şimdi neyi umacağınızı bildiğiniz için

let's give you the story.

size hikayeyi anlatalım.

And this is a rainy election day in a small country --

Küçük bir ülkede yağmurlu bir seçim günüdür,

that can be my country, but could be also your country.

bu ülke benim ülkem olabilir, ama sizin ülkeniz de olabilirdi.

And because of the rain until four o'clock in the afternoon,

Yağmur sebebiyle öğleden sonra saat 4 e kadar

nobody went to the polling stations.

hiç kimse sandıklara gitmedi.

But then the rain stopped,

Fakat sonra yağmur durdu,

people went to vote.

insanlar oy kullanmaya gittiler.

And when the votes had been counted,

Oylar sayıldığında,

three-fourths of the people have voted with a blank ballot.

oy kullananların dörtte üçü oy pusulasını boş bırakmışlardı.

The government and the opposition,

Hükümet ve muhalefet,

they have been simply paralyzed.

felç olmuş durumdaydı.

Because you know what to do about the protests.

Çünkü eylemler karşısında ne yapılması gerektiğini bilirsiniz.

You know who to arrest, who to negotiate with.

Kim tutuklanmalı, kim ile görüşülmeli bilirsiniz.

But what to do about people who are voting with a blank ballot?

Fakat boş oy kullanan insanlar karşısında ne yapılması gerekir?

So the government decided to have the elections once again.

Bu yüzden devlet seçimlerin yeniden yapılmasına karar verdi.

And this time even a greater number,

Bu sefer daha büyük bir rakam,

83 percent of the people, voted with blank ballots.

halkın yüzde 83'ü boş oy kullandı.

Basically they went to the ballot boxes

Aslında onlar oy kullanacakları kimse olmadığını

to tell that they have nobody to vote for.

söylemek için sandığa gittiler.

This is the opening of a beautiful novel by Jose Saramago

Bu, Jose Saramago'nun "Seeing" isimli güzel bir romanının

called "Seeing."

giriş kısmı.

But in my view it very well captures

Ama benim görüşüme göre, şu günlerde

part of the problem that we have with democracy in Europe these days.

Avrupa'da demokrasi hakkındaki problemlerin bir kısmını yakalıyor.

On one level nobody's questioning

Demokrasinin devlet için

that democracy is the best form of government.

en iyi yönetim biçimi olduğunu kimse sorgulamaz.

Democracy is the only game in town.

Demokrasi şehirdeki tek oyundur.

The problem is that many people start to believe

Asıl sorun birçok kimsenin bunu oynamaya

that it is not a game worth playing.

değer bir oyun olarak görmemeye başlaması.

For the last 30 years, political scientists have observed

Siyaset bilimciler son 30 yıldır sürekli olarak seçmenlerin

that there is a constant decline in electoral turnout,

katılımında bir düşüş olduğunu gözlemlediler

and the people who are least interested to vote

ve oy kullanmayla en az ilgilenenler

are the people whom you expect are going to gain most out of voting.

oylarınızın çoğunu alacağını tahmin ettiğiniz insanlar.

I mean the unemployed, the under-privileged.

Yani, işsiz ve sosyal haklardan mahrum olanlar.

And this is a major issue.

Bu büyük bir sorun.

Because especially now with the economic crisis,

Çünkü özellikle şimdi ekonomik kriz ile beraber,

you can see that the trust in politics,

siyasetteki ve demokratik

that the trust in democratic institutions,

kurumlardaki güvenin tamamen

was really destroyed.

yıkılmış olduğunu anlayabilirsiniz.

According to the latest survey being done by the European Commission,

Avrupa Komisyonu tarafından yapılan en son ankete göre,

89 percent of the citizens of Europe believe that there is a growing gap

Avrupa vatandaşlarının yüzde 89'u politikacıların görüşleriyle

between the opinion of the policy-makers and the opinion of the public.

halkın görüşleri arasında sürekli artan bir uçurum olduğuna inanıyor.

Only 18 percent of Italians and 15 percent of Greeks

Sadece İtalyanlar'ın yüzde 18'i ve Yunanlılar'ın yüzde 15'i

believe that their vote matters.

verdikleri oyların önemli olduğuna inanıyor.

Basically people start to understand that they can change governments,

Temel olarak insanlar hükümetleri değiştirebileceklerini

but they cannot change policies.

fakat politikaları değiştiremeyeceklerini anlamaya başladılar.

And the question which I want to ask is the following:

Bunun ardından sormak istediğim şey:

How did it happen that we are living in societies

Hiç olmadığı kadar özgür toplumlar

which are much freer than ever before --

içinde yaşadığımız halde,

we have more rights, we can travel easier,

yani daha fazla haklara sahip olan, daha kolay seyahat edebilen,

we have access to more information --

daha fazla bilgiye erişim imkanı olan toplumlarda yaşadığımız halde-

at the same time that trust in our democratic institutions

nasıl oldu da böyle bir zamanda demokratik kurumlara

basically has collapsed?

olan güven çöktü?

So basically I want to ask:

Çok basit olarak sormak istiyorum:

What went right and what went wrong in these 50 years

Son 50 yıldaki demokrasi hakkında konuştuğumuzda

when we talk about democracy?

doğru olan ne, yanlış giden ne?

And I'll start with what went right.

Doğru olanla başlayacağım.

And the first thing that went right was, of course,

Benim görüşüme göre doğru giden

these five revolutions which, in my view,

ilk şey elbette şu beş devrim,

very much changed the way we're living and deepened our democratic experience.

bunlar yaşam şekillerimizi değiştirdi ve demokratik deneyimlerimizi derinleştirdi.

And the first was the cultural and social revolution of 1968 and 1970s,

Birincisi 1968 ve 1970 lerin kültürel ve sosyal devrimiydi,

which put the individual at the center of politics.

ki bu, bireyi politakanın ortasına koyan bir devrimdi.

It was the human rights moment.

Bu devrim insan hakları harekatıydı.

Basically this was also a major outbreak, a culture of dissent,

Temelde bu aynı zamanda daha önce hiç bilinmeyen

a culture of basically non-conformism,

büyük bir isyan, bir muhalefet kültürü

which was not known before.

ve toplum kurallarını bozma harekatıydı.

So I do believe that even things like that

Bu sebepten inanıyorum ki

are very much the children of '68 --

68'lerin çocuklarında da böyle şeyler çoktur,

nevertheless that most of us had been even not born then.

ancak, çoğumuz o zamanlar doğmamıştık bile.

But after that you have the market revolution of the 1980s.

Ama bundan sonra 1980'lerin piyasa devrimi oldu.

And nevertheless that many people on the left try to hate it,

Sol taraftaki bir çok kişi bundan hoşlanmamasına rağmen,

the truth is that it was very much the market revolution that sent the message:

piyasa devrimi doğruları mesajla bildirdi:

"The government does not know better."

"Hükümet daha iyi bilmez."

And you have more choice-driven societies.

Ve daha çok seçenekle-yönetilen toplumlar oluştu.

And of course, you have 1989 -- the end of Communism, the end of the Cold War.

Tabii ki, 1989 devrimi -komünizmin ve soğuk savaşın bitimi-

And it was the birth of the global world.

Bu evrensel dünyanın doğuşuydu.

And you have the Internet.

Ve internet devrimi.

And this is not the audience to which I'm going to preach

Sizin huzurlarınıza sunmak istediğim ve anlatmak istediğim şey

to what extent the Internet empowered people.

internetin insanları ne ölçüde güçlendirdiği değil.

It has changed the way we are communicating

İnternet bizim iletişim şeklimizi değiştirir

and basically we are viewing politics.

ve kolaylıkla politikayı izleyebiliriz.

The very idea of political community totally has changed.

Politik toplulukların çoğunun fikri komple değişti.

And I'm going to name one more revolution,

Ben bir tane daha devrimi isimlendireceğim

and this is the revolution in brain sciences,

ve bu da beyin bilimleri devrimi,

which totally changed the way

bu devrim insanların nasıl

we understand how people are making decisions.

karar verdiklerini anlamamızın yollarını değiştirdi.

So this is what went right.

İşte, doğru gidenler bunlardı.

But if we're going to see what went wrong,

Ama neyin yanlış gittiğine baktığımızda,

we're going to end up with the same five revolutions.

yine aynı beş devrimi görürüz.

Because first you have the 1960s and 1970s,

Çünkü ilk olarak 60 ve 70'ler devrimimiz var,

cultural and social revolution,

kültürel ve sosyal devrim

which in a certain way destroyed the idea of a collective purpose.

ortak amaçların görüşlerini yıkan mutlak devrim.

The very idea, all these collective nouns that we have been taught about --

Tüm bu ortaklaşa şeylerdeki birçok fikir, bize öğretilen

nation, class, family.

ulus, sınıf, aile kavramlarıydı.

We start to like divorcing, if we're married at all.

Eskileri bırakarak yeniden yapılanmaya başladık.

All this was very much under attack.

Bunların hepsi saldırı altındaydı.

And it is so difficult to engage people in politics

İnsanların politikada nerede durdukları

when they believe that what really matters

önemli olduğu zaman

is where they personally stand.

onları çekmek çok zordur.

And you have the market revolution of the 1980s

80'lerde piyasa devrimimiz var

and the huge increase of inequality in societies.

ve toplumda aşırı bir şekilde eşitsizlik artışı.

Remember, until the 1970s,

Hatırlarsınız ki, 1970'lere kadar

the spread of democracy has always been accompanied

sürekli olarak demokrasinin yayılmasıyla

by the decline of inequality.

beraber eşitsizlik de düşmüştü.

The more democratic our societies have been,

Toplum demokratikleştikçe

the more equal they have been becoming.

insanlar da daha eşit hale gelmişti.

Now we have the reverse tendency.

Şimdi ise ters eğimli bir tablomuz var.

The spread of democracy now is very much accompanied

Demokrasinin yaygınlaşmasıyla

by the increase in inequality.

eşitsizlik artmış halde.

And I find this very much disturbing

Demokraside bugünlerde

when we're talking about what's going on right and wrong

neyin doğru neyin yanlış gittiği hakkında konuşmayı

with democracy these days.

oldukça rahatsız edici buluyorum.

And if you go to 1989 --

Ve 1989'a giderseniz

something that basically you don't expect that anybody's going to criticize --

-kimsenin eleştirceğini ummadığınız bir devrim-

but many are going to tell you, "Listen, it was the end of the Cold War

ancak çoğu kimse size "Dinleyin, Soğuk Savaş'ın bitimiyle seçkin kimselerle

that tore the social contract between the elites and the people in Western Europe."

bazı Avrupalı kimseler arasındaki sosyal düzen parçalandı", diyecektir.

When the Soviet Union was still there,

Sovyetler Birliği varken,

the rich and the powerful, they needed the people,

zengin ve güçlülerin insanlara ihtiyacı oldu,

because they feared them.

çünkü insanlar onlardan korktular.

Now the elites basically have been liberated.

Şu anda seçkin kimseler özgürleştirildi.

They're very mobile. You cannot tax them.

Onlar istediği gibi hareket edebilir. Onlardan vergi alamazsınız

And basically they don't fear the people.

ve basit olarak insanlardan korkmuyorlar.

So as a result of it, you have this very strange situation

Bunun sonucu olarak, şu acayip durum var ki,

in which the elites basically got out of the control of the voters.

seçkinler seçmenlerin kontrolünden çıktı.

So this is not by accident

Seçmenlerin oy kullanmakla artık ilgilenmemeleri

that the voters are not interested to vote anymore.

kazara olmuş bir olay değil.

And when we talk about the Internet,

Ve internet hakkında konuştuğumuzda,

yes, it's true, the Internet connected all of us,

evet, bu doğrudur, internet hepimizi birbirimize bağladı,

but we also know that the Internet created these echo chambers and political ghettos

ama biz biliyoruz ki internet, üyesi olduğunuz politik toplulukta ömür boyu

in which for all your life you can stay with the political community you belong to.

kalabileceğiniz yankı odaları ve politik gettolar oluşturmaktadır.

And it's becoming more and more difficult

Sizin gibi olmayan insanları

to understand the people who are not like you.

anlamak gittikçe daha zor hale geliyor.

I know that many people here

Biliyorum ki buradaki insanların çoğu

have been splendidly speaking about the digital world and the possibility for cooperation,

dijital dünya ve bu sayede ortak çalışabilme hakkında uzun süredir konuşuyorlardı,

but [have you] seen what the digital world has done to American politics these days?

ancak bu günlerde dijital dünyanın Amerikan siyasetine neler yaptığını görmediniz mi?

This is also partly a result of the Internet revolution.

Bu, İnternet Devrimi'nin de bir sonucu.

This is the other side of the things that we like.

Bu, sevdiğimiz şeylerin diğer yüzü.

And when you go to the brain sciences,

Beyin bilimlerine gelecek olursak,

what political consultants learned from the brain scientists

siyasi danışmanların beyin biliminden öğrendiği şey şu:

is don't talk to me about ideas anymore,

artık bana fikirleri anlatma,

don't talk to me about policy programs.

bana siyaset planlarından bahsetme.

What really matters is basically to manipulate the emotions of the people.

Gerçekten mühim olan, temelde insanların duygularıyla ulaşmak.

And you have this very strongly

Bunu artık açıkça görebiliyorsunuz,

to the extent that, even if you see when we talk about revolutions these days,

bugünlerde devrimlerden bahsederken

these revolutions are not named anymore around ideologies or ideas.

bu devrimleri ideolojiler ya da fikirler çerçevesinde isimlendirmiyoruz.

Before, revolutions used to have ideological names.

Önceden devrimlerin ideolojik isimleri olurdu.

They could be communist, they could be liberal,

Komunist denirdi, liberal denirdi,

they could be fascist or Islamic.

faşist ya da İslami devrimler denirdi.

Now the revolutions are called under the medium which is most used.

Şimdiki devrimler adlarını en çok kullanılan ortamlardan alıyor.

You have Facebook revolutions, Twitter revolutions.

Facebook devrimi var ve Twitter devrimi.

The content doesn't matter anymore, the problem is the media.

İçerik artık farketmiyor, problem medyada.

I'm saying this because one of my major points

Bunları söylüyorum çünkü demek istediğim şu:

is what went right is also what went wrong.

doğru olan şeyler aynı zamanda yanlış gitmeye başladı.

And when we're now trying to see how we can change the situation,

Şimdi, durumu nasıl değiştirebileceğimize bakıyoruz,

when basically we're trying to see what can be done about democracy,

aynı zamanda demokrasi için ne yapabileceğimizi anlamaya çalışıyoruz.

we should keep this ambiguity in mind.

Bu belirsizliği aklımızda tutmalıyız.

Because probably some of the things that we love most

Çünkü büyük ihtimalle en sevdiğimiz şeyler

are going to be also the things that can hurt us most.

bizi en çok incitebilecek olanlardır.

These days it's very popular to believe

Bu günlerde şeffaflığa olan bu yönelmenin,

that this push for transparency,

aktif vatandaşlar, yeni teknolojiler ve

this kind of a combination between active citizens, new technologies

daha fazla şeffaflık-yandaşı mevzuatlar arasındaki ortaklığın,

and much more transparency-friendly legislation

politikaya olan güveni geri getireceğine dair

can restore trust in politics.

inançlara kapılmak çok popüler oldu.

You believe that when you have these new technologies and people who are ready to use this,

Bu kadar çok insanın kullanmakta olduğu gelişmiş teknolojileri görünce,

it can make it much more difficult for the governments to lie,

hükümetlerin yalan söyleyemeyeceğine inanıyorsunuz,

it's going to be more difficult for them to steal

çalmaları daha zor olacak

and probably even going to be more difficult for them to kill.

ve büyük ihtimalle öldürmeleri de zorlaşacak sanıyorsunuz.

This is probably true.

Bu belki de doğrudur.

But I do believe that we should be also very clear

Ancak ben inanıyorum ki,

that now when we put the transparency at the center of politics

asıl mesajı 'şeffaflık aptallıktır' olan politikanın merkezine

where the message is, "It's transparency, stupid."

şeffaflığı yerleştirme konusunda daha net olabilmeliyiz.

Transparency is not about restoring trust in institutions.

Şeffaflık kurumlara olan güveni geri getirmeye yaramaz.

Transparency is politics' management of mistrust.

Şeffaflık, siyasetin güvensizliği yönetme biçimidir.

We are assuming that our societies are going to be based on mistrust.

Toplumlarımızın güvensizliğe dayalı olacağını tahmin ediyoruz.

And by the way, mistrust was always very important for democracy.

Bu arada, güvensizlik demokrasi için her zaman çok önemli olmuştur.

This is why you have checks and balances.

Kontrol ve dengeler bu yüzden var.

This is why basically you have all this creative mistrust

Bu yüzden milletvekilleri ve onların temsil ettiği insanlar

between the representatives and those whom they represent.

arasında yaratıcı bir güvensizlik var.

But when politics is only management of mistrust,

Ancak, güvensizliğin tek idaresi politika olduğunda,

then -- I'm very glad that "1984" has been mentioned --

-- "1984"ün bahsinin geçtiği iyi oldu--

now we're going to have "1984" in reverse.

1984'ü tersten yaşayacağız.

It's not going to be the Big Brother watching you,

Büyük Birader sizi izliyor olmayacak,

it's going to be we being the Big Brother

siz Büyük Birader olarak

watching the political class.

siyasi sınıfı izleyeceksiniz.

But is this the idea of a free society?

Peki özgür toplum düşüncesi bundan ibaret mi?

For example, can you imagine

Mesela, saygın ve yetenekli vatandaşların

that decent, civic, talented people are going to run for office

siyasetin gerçekten güvensizliği idare etmek olduğuna

if they really do believe

inanırlarsa, adaylıklarını

that politics is also about managing mistrust?

koyacaklarına inannıyor musunuz?

Are you not afraid with all these technologies

Yeni teknolojilerin,

that are going to track down

politikacıların mühim konularda söyledikleri herşeyi

any statement the politicians are going to make on certain issues,

takip etmenizi sağlamasından korkmuyor musunuz?

are you not afraid that this is going to be a very strong signal to politicians

bunun, ne olursa olsun, tutarlı olmak

to repeat their positions, even the very wrong positions,

sağduyudan daha önemli olduğu için, yanlış olsa bile

because consistency is going to be more important than common sense?

politikacıların içinde bulundukları pozisyonu değiştirmemelerine sebep olacağından korkmuyor musunuz?

And the Americans who are in the room,

Bu salondaki Amerikalılar,

are you not afraid that your presidents are going to govern

ülkeyi yönetecek başkanların, sadece seçim konuşmaları

on the basis of what they said in the primary elections?

doğrultusunda hareket etmelerinden korkmuyor musunuz?

I find this extremely important,

Ben bunun çok mühim olduğuna inanıyorum,

because democracy is about people changing their views

çünkü demokrasi, insanların mantıklı argümanlar çerçevesinde

based on rational arguments and discussions.

fikirlerini değiştirebilmeleriyle alakalı.

And we can lose this with the very noble idea

Bundan ancak siyasette çıkarcılık

to keep people accountable

yapan politikacılara tahammül etmeyeceğimizi

for showing the people that we're not going to tolerate

insanlara gösterip, onların

politicians the opportunism in politics.

sorumlu davranmalarını sağlayarak kurtulabiliriz.

So for me this is extremely important.

İşte benim için bu çok önemli.

And I do believe that when we're discussing politics these days,

İnanıyorum ki, bu günlerde siyaseti tartışırken

probably it makes sense

bu gibi hikayelere bakmak

to look also at this type of a story.

gayet mantıklı geliyor.

But also don't forget, any unveiling is also veiling.

Ancak şunu da unutmayın, açıklamak da bir nevi saklamaktır.

[Regardless of] how transparent our governments want to be,

Hükümetlerimiz ne kadar şeffaf olmak isteseler de,

they're going to be selectively transparent.

yine de seçtikleri şeylerin görülmesine müsade edecekler.

In a small country that could be my country,

Küçük bir ülkede, benim ülkem olabilir,

but could be also your country,

ama sizinki de olabilir,

they took a decision -- it is a real case story --

-- bu gerçek bir hikaye --

that all of the governmental decisions,

hükümetin kararlarının,

discussions of the council of ministers,

konsey toplantılarındaki tartışmaların

were going to be published on the Internet

konsey toplandıktan 24 saat sonra

24 hours after the council discussions took place.

internetten yayımlanmasına karar verdiler.

And the public was extremely all for it.

Halk bu fikri tamamen destekledi.

So I had the opportunity to talk to the prime minister,

O ülkenin başbakanıyla konuşma fırsatım oldu,

why he made this decision.

bu kararın neden alındığını sordum.

He said, "Listen, this is the best way

Şöyle dedi: "Bakanlarımın

to keep the mouths of my ministers closed.

ağızlarını kapalı tutmanın en iyi yolu buydu.

Because it's going to be very difficult for them to dissent

Çünkü 24 saat sonra bunun yayımlanacağını

knowing that 24 hours after

bilerek muhalefet etmeleri çok zor olacaktı

this is going to be on the public space,

ve eğer öyle yaparlarsa

and this is in a certain way going to be a political crisis."

bunun siyasi bir kriz yaratacağını biliyorlardı."

So when we talk about transparency,

İşte, şeffaflıkla ilgili konuştuğumuzda,

when we talk about openness,

açıklıktan bahsettiğimizde,

I really do believe that what we should keep in mind

neyin iyi olup, neyin kötüye gittiğini

is that what went right is what went wrong.

aklımıza getirmemiz gerektiğine inanıyorum.

And this is Goethe, who is neither Bulgarian nor a political scientist,

Ne bir Bulgar, ne de siyaset bilimcisi olan Goethe

some centuries ago he said,

bir kaç yüzyıl önce şöyle dedi:

"There is a big shadow where there is much light."

"Çok ışığın olduğu yerde büyük gölgeler olur."

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)