Lauren Zalaznick: The conscience of television

Lauren Zalaznick: Televizyon'un Vicdanı

Çeviri: Mehmet Emin Yildiz Gözden geçirme: osman oguz ahsen

I want to say that really and truly,

Şunu içtenlikle ifade etmek isterim ki

after these incredible speeches

burada ifade edilen muhteşem konuşmalar

and ideas that are being spread,

ve fikirlerden sonra,

I am in the awkward position

sizlere televizyonla ilgili

of being here to talk to you today

bir konuşma yapmak için karşınızda olmak

about television.

benim için oldukça zor bir durum.

So most everyone watches TV.

Evet, pek çoğumuz TV izleriz.

We like it. We like some parts of it.

Ondan, onun bazı yönlerinden hoşlanıyoruz.

Here in America, people actually love TV.

Burada, yani Amerika'da, insanlar gerçekten televizyonu seviyorlar.

The average American watches TV

Amerika'lıların TV izleme süresi

for almost 5 hours a day.

günde neredeyse 5 saat.

Okay?

Evet!

Now I happen to make my living these days in television,

Tabi ben hayatımı televizyondan kazandığım için,

so for me, that's a good thing.

bana göre o iyi bir şey.

But a lot of people don't love it so much.

Ama pek çok insan onu pek de sevmiyor.

They, in fact, berate it.

Hatta onu aşağılıyorlar bile.

They call it stupid,

Bazıları ona aptal diyor

and worse, believe me.

bazılarıysa daha da kötü şeyler, inanın bana.

My mother, growing up,

Annemse biraz daha ileri götürerek

she called it the "idiot box."

ona "salak kutusu" diye hitap ediyor.

But my idea today is not to debate

Fakat bugün benim niyetim

whether there's such a thing as good TV or bad TV;

iyi TV kötü TV diye bir şey var mıdır diye tartışmak değil.

my idea today

Bugün niyetim

is to tell you that I believe

size televizyonun

television has a conscience.

bir vicdanı olduğuna inandığımdan bahsetmek.

So why I believe that television has a conscience

Neden televizyonun bir vicdanı olduğuna inanıyorum?

is that I actually believe

Çünkü inanıyorum ki

that television directly reflects

televizyon doğrudan kendi ulusumuzun,

the moral, political,

ahlaki, politik,

social and emotional need states of our nation --

sosyal ve duygusal ihtiyaçlarını yansıtıyor.

that television is how we actually disseminate

Bu açıdan televizyon, tüm değerler sistemimizi

our entire value system.

ne şekilde yaydığımızın da bir göstergesidir.

So all these things are uniquely human,

Tüm bunlar insana has

and they all add up

ve bunların toplamı

to our idea of conscience.

bizim vicdan yapımızı oluşturuyor.

Now today, we're not talking about good and bad TV.

Bugün, iyi veya kötü TV'den bahsetmeyeceğiz.

We're talking about popular TV.

Popüler TV'den bahsedeceğiz.

We're talking about top-10 Nielsen-rated shows

Nielsen'in en çok izlenen-10 listesine girmiş programların

over the course of 50 years.

50 yıllık sürecini izleyeceğiz.

How do these Nielsen ratings

Nielsen'in izlenme oranlarıyla ilgili istatistiklerinin

reflect not just what you've heard about,

sadece sosyal, kollektif bilinçsizliğimize dair

which is the idea of our social, collective unconscious,

daha önce de duymuş olabileceğiniz şeyleri nasıl yansıttığını değil,

but how do these top-10 Nielsen-rated shows

Nielsen'in en çok izlenen 10 listesine giren TV programlarının

over 50 years

geçtiğimiz 50 yıl içerisinde

reflect the idea

sosyal vicdanımızı

of our social conscience?

ne şekilde yansıttığını göreceğiz?

How does television evolve over time,

Televizyon zaman içinde nasıl bir evrim geçirdi

and what does this say about our society?

ve bunun toplumdaki yansımaları ne şekilde oldu?

Now speaking of evolution,

Temel biyolojiden de hatırlayacağınız üzere

from basic biology, you probably remember

evrime göre

that the animal kingdom, including humans,

insanların da dahil olduğu hayvanlar alemi

have four basic primal instincts.

dört temel içgüdüye sahiptir.

You have hunger; you have sex; you have power;

Açlık, cinsellik, güç,

and you have the urge for acquisitiveness.

ve bunları gerçekleştirme dürtüsü.

As humans, what's important to remember

İnsanın önemi şu ki,

is that we've developed, we've evolved over time

biz zaman içinde geliştik

to temper, or tame,

ve bu temel hayvani içgüdüleri

these basic animal instincts.

zamanla ehlileştirdik.

We have the capacity to laugh and cry.

Bizim gülmek ve ağlamak gibi farklı yönlerimiz var.

We feel awe, we feel pity.

Korkuyoruz, merhamet ediyoruz.

That is separate and apart

Bu yönlerimiz

from the animal kingdom.

bizi hayvanlar aleminden ayırıyor.

The other thing about human beings

İnsanoğlu ile ilgili bir diğer şey de

is that we love to be entertained.

eğlendirilmekten hoşlanması.

We love to watch TV.

TV izlemeyi seviyoruz.

This is something that clearly separates us

Bu bizi açık bir şekilde

from the animal kingdom.

hayvanlar aleminden ayırıyor.

Animals might love to play,

Hayvanlar oyun oynamaktan hoşlanabilir.

but they don't love to watch.

fakat izlemeyi sevmiyorlar.

So I had an ambition

Benim çalışmalarım,

to discover what could be understood

insan vicdanıyla televizyon arasındaki,

from this uniquely human relationship

sadece insana has olan ilişkiden

between television programs

neler anlaşılabileceğini

and the human conscious.

keşfetmeye yönelik.

Why has television entertainment evolved the way it has?

Televizyon, insanları neden şu anki haliyle eğlendirmeye yönelik gelişti?

I kind of think of it

Ben bunu zihnimde

as this cartoon devil or angel

bu karikatürdeki gibi omuzlarımızda oturan

sitting on our shoulders.

melek ve şeytan figürleriyle tasarlıyorum.

Is television literally functioning

Televizyon tam olarak

as our conscience,

bizi baştan çıkaran ya da

tempting us and rewarding us at the same time?

iyiye teşvik eden bir vicdan işlevi görüyor mu?

So to begin to answer these questions,

Bu soruları yanıtını bulmak için

we did a research study.

bir araştırma yürüttük.

We went back 50 years

50 yıl öncesine

to the 1959/1960 television season.

yani 1959/1960 yıllarına gittik.

We surveyed the top-20 Nielsen shows

Nielsen'in ençok izlenen-20 listesine giren

every year for 50 years --

binlerce programın

a thousand shows.

50 yıl içinde geçirdiği süreci inceledik.

We talked to over 3,000 individuals --

Yaşları 18 ile 70 arasında

almost 3,600 --

değişen 3600'e yakın kişiyle konuştuk

aged 18 to 70,

ve onlara

and we asked them how they felt emotionally.

duygusal anlamda ne hissettiklerini sorduk.

How did you feel

Bu programları

watching every single one of these shows?

izlerken ne hissettiniz?

Did you feel a sense of moral ambiguity?

Herhangi bir ahlaki belirsizlik hissettiniz mi?

Did you feel outrage? Did you laugh?

Öfkelendiniz mi? Güldünüz mü?

What did this mean for you?

Bu sizin için ne anlama geliyor?

So to our global TED audiences,

Bu arada TED'in küresel takipçilerine hatırlatayım

I want to say that this was a U.S. sample.

bu saptamalar sadece Amerika için geçerlidir.

But as you can see,

Fakat sizin de anlayacağınız üzere,

these emotional need states are truly universal.

bu duygusal durumlar evrenseldir.

And on a factual basis,

Şu da bir gerçek ki

over 80 percent of the U.S.'s most popular shows

bu programların yüzde 80'inden fazlası

are exported around the world.

dünyanın pek çok yerinde yayınlanmıştır.

So I really hope our global audiences

Dolayısıyla dünyanın her yerinden takipçilerimiz

can relate.

bu tespitlerden yola çıkarak kendileriyle bir ilişki kurabilirler.

Two acknowledgments

Sunuma başlamadan önce

before our first data slide:

iki kişiye teşekkürlerimi ifade etmek istiyorum.

For inspiring me

İlk olarak efsanevi haham Jack Stern'e

to even think about the idea of conscience

vicdan kavramı ve onun günlük hayatta

and the tricks that conscience can play on us on a daily basis,

üzerimizde oynadığı hilelere karşı

I thank legendary rabbi, Jack Stern.

beni düşünmeye sevkettiği için teşekkür ediyorum.

And for the way in which I'm going to present the data,

İkinci olarak; sunumumu şekillendirmemde

I want to thank TED community superstar Hans Rosling,

bana yol gösteren TED topluluğunun superstarı Hans Rosling'e

who you may have just seen.

teşekkür etmek istiyorum.

Okay, here we go.

Evet, nerede kaldık?

So here you see,

Burada

from 1960 to 2010,

1960'dan 2010 yılına kadarki

the 50 years of our study.

50 yıllık çalışmamızı görüyorsunuz.

Two things we're going to start with --

İki kavramla başlayacağız:

the inspiration state and the moral ambiguity state,

"ilham" ve "ahlaki belirsizlik" durumu

which, for this purpose,

burada "ilham"

we defined inspiration

"Televizyon programları, içimde dünyaya dair

as television shows that uplift me,

daha olumlu hisler uyandırıyor."

that make me feel much more positive about the world.

anlamına geliyor.

Moral ambiguity are televisions shows

"Ahlaki belirsizlik" ise

in which I don't understand

"Televizyon programları, doğru ile yanlışı

the difference between right and wrong.

ayırt edebilmeme engel oluyor." anlamına geliyor.

As we start, you see in 1960

Başlayacak olursak, 1960 yılında

inspiration is holding steady.

"ilham"ın sabit kaldığını görüyoruz.

That's what we're watching TV for.

Bu televizyonu ne için izlediğimizi gösteriyor.

Moral ambiguity starts to climb.

"Ahlaki belirsizlik" tırmanışa geçiyor.

Right at the end of the 60s,

Tam olarak 60'ların sonlarında

moral ambiguity is going up,

"ahlaki belirsizlik" yükseliyor,

inspiration is kind of on the wane.

"ilham" ise azalıyor.

Why?

Neden?

The Cuban Missile Crisis, JFK is shot,

Küba füze krizi, John F. Kennedy suikasti,

the Civil Rights movement,

Sivil Hakları hareketi,

race riots, the Vietnam War,

ırksal ayanklanmalar, Vietnam savaşı,

MLK is shot, Bobby Kennedy is shot,

Martin Luther King suikasti, Bobby Kennedy suikasti,

Watergate.

Watergate skandalı.

Look what happens.

Bakın ne oluyor!

In 1970, inspiration plummets.

1970'de, "ilham" ani olarak düşüyor.

Moral ambiguity takes off.

"ahlaki belirsizlik" fırlıyor.

They cross,

"Ilham" ve "ahlaki belirsizlik" arasındaki ilişki tersine dönüyor,

but Ronald Reagan, a telegenic president, is in office.

fakat telejenik ABD başkanı Ronald Reagan,

It's trying to recover.

ofisinde olayları düzeltmeye çalışıyor.

But look, it can't:

O da ne, başaramıyor!

AIDS, Iran-Contra,

AIDS, Iran-Contra Skandalı,

the Challenger disaster, Chernobyl.

Challenger faciası, Çernobil olayı.

Moral ambiguity becomes the dominant meme in television

"Ahlaki belirsizlik" 1990 yılından başlayarak

from 1990 for the next 20 years.

sonraki 20 yıl boyunca baskın bir unsur oluyor.

Take a look at this.

Şuna bir bakın!

This chart is going to document a very similar trend.

Bu grafik benzer bir durumu ıspatlıyor.

But in this case, we have comfort -- the bubble in red --

Fakat bu durumda kırmızı daire ile ifade edilen "konfor" karşımıza çıkıyor

social commentary and irreverence

Mavi daire ile "sosyal yorum",

in blue and green.

yeşil daire ile de "saygısızlık" ifade ediliyor.

Now this time on TV

O zamanlar televizyonda olan programlardan

you have "Bonanza," don't forget, you have "Gunsmoke,"

"Bonanza" ve tabi hatıra getirmemiz gereken "Gunsmoke"

you have "Andy Griffith,"

ve tabi ki "Andy Griffith"

you have domestic shows all about comfort.

Hepsi konforla alakalı evcil programlar.

This is rising. Comfort stays whole.

"Konfor" yükselişte,

Irreverence starts to rise.

"Saygısızlık" yükselmeye başlıyor.

Social commentary is all of a sudden spiking up.

"Sosyal yorum" sıçrama yaşıyor.

You get to 1969, and look what happens.

1969'a vardığımızda bakın ne oluyor.

You have comfort, irreverence, and social commentary,

"Konfor", "saygısızlık" ve "sosyal yorum" kavramları

not only battling it out in our society,

kendi aralarında yarıştığı gibi

but you literally have two establishment shows --

iki temel televizyon programı olan

"Gunsmoke" and "Gomer Pyle" --

"Gunsmoke" ve "Gomer Pyle" da yarışıyor

in 1969 are the number-two- and number-three-rated television shows.

ve 1969 yılında sırasıyla en çok izlenen ikinci ve üçüncü programlar oluyorlar.

What's number one?

Birinci sırada ne var?

The socially irreverent hippie show,

Sosyal saygısı düşük hippi show

"Rowan and Martin's Laugh-In."

"Rowan ve Martin's Laugh-In" programı

They're all living together, right.

Hepsi birbiriyle irtibatlı, öyle değil mi?

Viewers had responded dramatically.

Seyirciler bunlara dramatik bir tepki vermişti.

Look at this green spike in 1966

1966'da önü çeken programların

to a bellwether show.

yükselişine bir bakın!

When you guys hear this industry term, a breakout hit,

"Revaç patlaması" endüstriyel kavramını duyduğunuzda ne dersiniz?

what does that mean?

Bu ne anlama geliyor?

It means in the 1966 television season,

Bu 1966 televizyon sezonunda

The "Smothers Brothers" came out of nowhere.

"Smothers Brothers" programının bir anda ekranlarda boy göstermesini ifade ediyor.

This was the first show

Bu program ilk defa

that allowed viewers to say,

seyircilere

"My God,

"Aman Tanrım!

I can comment on how I feel about the Vietnam War,

Vietnam Savaşı ve başkanlık hakkında televizyon yoluyla

about the presidency, through television?"

ne hissettiğimi ifade edebiliyorum!" diyebilme imkanı verdi.

That's what we mean by a breakout show.

Bu tam da kısa süre içinde revaç gören programlardan kastettiğimiz şey.

So then, just like the last chart, look what happens.

Şu halde, tıpkı son grafikteki gibi, bakın ne oluyor.

In 1970,

1970 yılında

the dam bursts. The dam bursts.

her şey bir anda değişiyor.

Comfort is no longer why we watch television.

"Konfor" televizyon izlemenin gerekçelerinden biri olmaktan çıkıyor.

Social commentary and irreverence

"Sosyal yorum" ve "saygısızlık"

rise throughout the 70s.

70'li yıllar boyunca yükseliyor.

Now look at this.

Şuna bir bakın.

The 70s means who? Norman Lear.

70'ler demek kim demek? -Norman Lear.

You have "All in the Family," "Sanford and Son,"

"All in the Family" "Sanford and Son"

and the dominant show --

ve 70'ler boyunca top-10'da kalan

in the top-10 for the entire 70s --

en önemli program

"MAS*H."

"MAS*H."

In the entire 50 years

Televizyonun, bizim çalıştığımız

of television that we studied,

50 yılı boyunca

seven of 10 shows

"saygısızlık" kategorisinde sıralanan

ranked most highly for irreverence

10 programdan 7'si

appeared on air during the Vietnam War,

Vietnam Savaşı sıralarında yayındaydı,

five of the top-10 during the Nixon administration.

bu on programdan ilk 5'i ise Nixon yönetimi görevdeyken yayındaydı.

Only one generation, 20 years in,

20 yıl içinde sadece bir nesil

and we discovered,

yani bizler şunu keşfettik:

Wow! TV can do that?

Vay canına! Televizyon bunu yapabilir mi?

It can make me feel this?

Televizyon bana bunları hissettirebilir mi?

It can change us?

Televizyon bizi değiştirebilir mi?

So to this very, very savvy crowd,

Buradaki meraklı kalabalık için

I also want to note

şunu ayrıca ifade etmek isterim ki

the digital folks did not invent disruptive.

dijital ahali kargaşaya yol açan bir şey icad etmedi.

Archie Bunker was shoved out of his easy chair

Archie Bunker, 40 yıl önce

along with the rest of us

bizlerle birlikte

40 years ago.

rahat koltuğundan edildi.

This is a quick chart. Here's another attribute:

Bu da bir diğer grafik ve iki kavram daha...

fantasy and imagination,

"fantazi/hayal"

which are shows defined as,

ki biz bu kavramları:

"takes me out of my everyday realm"

"Beni hergünkü dünyamdan çıkar"

and "makes me feel better."

ve "Kendimi daha iyi hissetmemi sağla." diye de tanımlayabiliriz.

That's mapped against the red dot, unemployment,

Tabloda kırmızı nokta ile ifade edilen "işsizlik"

which is a simple Bureau of Labor Department statistic.

Çalışma Bakanlığı istatistiklerini gösteriyor.

You'll see

Göreceğiniz üzere

that every time fantasy and imagination shows rise,

her ne zaman "fantazi/hayal" yükselme gösterse

it maps to a spike in unemployment.

"işsizlik" de aynı şekilde yükselme gösteriyor.

Do we want to see shows

İnsanların para biriktirdiği

about people saving money and being unemployed?

ve işsiz olduğu programlar görmek ister miyiz?

No. In the 70s

Elbette hayır. 70'lerde

you have the bellwether show "The Bionic Woman"

tam olarak 1973 yılında top-10 listesine bir anda fırlayan

that rocketed into the top-10 in 1973,

"Biyonik Kadın" isimli bir dizi vardı.

followed by the "Six Million-Dollar Man" and "Charlie's Angels."

Onu "6 Milyon Dolarlık Adam" ve "Charlie'nin Melekleri" takip ediyordu.

Another spike in the 1980s --

80'lerde TV programlarında bir diğer sıçrama

another spike in shows about control and power.

kontrol ve güç ile ilgiliydi.

What were those shows?

Tüm bu programlar ne idi?

Glamorous and rich.

Göz alıcı ve zengin.

"Dallas," "Fantasy Island."

"Dallas", "Fantazi Adası"

Incredible mapping of our national psyche

Ulusal psişemizin

with some hard and fast facts:

biraz sert ve eli çabuk bir gerçekle yani işsizlikle

unemployment.

olan inanılmaz eşleşmesi.

So here you are, in my favorite chart,

İşte şimdi benim favorim olan grafikteyiz

because this is our last 20 years.

çünkü bu bizim son 20 yılımız

Whether or not you're in my business,

Benimle meslektaş olun veya olmayın

you have surely heard or read

kuşkusuz üçlü-kamera sitkom'un düşüşü

of the decline of the thing called the three-camera sitcom

ve reality TV'nin yükselişi hakkında bir şeyler

and the rise of reality TV.

duymuş veya okumuşsunuzdur.

Well, as we say in the business,

Bizim iş hayatında kullandığımız bir ifadedir:

X marks the spot.

X hedefi gösterir.

The 90s -- the big bubbles of humor --

90'lar --Mizahın altın çağı--

we're watching "Friends," "Frasier," "Cheers" and "Seinfeld."

O zamanlar bizler "Friends", "Frasier", "Cheers" ve "Seinfield" izlerdik.

Everything's good, low unemployment.

Her şey harika, işsizlik oranı düşük.

But look: X marks the spot.

Fakat bakın: X hedefi gösteriyor.

In 2001,

2001 yılındayız.

the September 2001 television season,

2001 Eylül ayı

humor succumbs to judgment once and for all.

mizah "Muhakeme" yetisine ilk ve son olarak yenik düşüyor.

Why not?

Neden?

We had a 2000 presidential election

2000 yılında yüksek mahkeme

decided by the Supreme Court.

tarafından alınan kararla başkanlık seçimine gittik.

We had the bursting of the tech bubble.

Teknolojik alanda büyük gelişmeler yaşadık.

We had 9/11.

11 Eylül'ü gördük.

Anthrax becomes part of the social lexicon.

Şarbon, sosyal hayatımızdaki önemli kavramlardan biri oldu.

Look what happens when we keep going.

Devam ettiğimizde bakın neler oluyor.

At the turn of the century, the Internet takes off,

Bu yüzyılın başında, internet yaygınlığı yükselişe geçiyor,

reality television has taken hold.

televizyonun öneminde bir değişiklik olmuyor.

What do people want in their TV then?

Peki sonrasında insanların televizyon ile ilgili beklentileri nasıl?

I would have thought revenge

Ben bunu bir intikam ya da

or nostalgia.

nostalji olarak değerlendirmiştim.

Give me some comfort; my world is falling apart.

Bana bunu fazla görmeyin; hayatımı temin ettiğim sektör tehdit altındaydı.

No, they want judgment.

Fakat onlar "Muhakeme"yi tercih etti.

I can vote you off the island.

-Survivor'a devam edebiliriz.

I can keep Sarah Palin's daughter dancing.

-Sarah Palin'in kızının dansına devam etmesini sağlayabilirim.

I can choose the next American Idol. You're fired.

-Yeni Amerikan Starını seçebilirim. -Kovuldun!

That's all great, right?

Ne hoş değil mi?

So as dramatically different as these television shows,

Birbirinden dramatik şekilde farklı olan bu televizyon programları

pure entertainment, have been over the last 50 years --

geçtiğimiz 50 yıl içinde ekranlara servis edildi.

what did I start with? --

Başlarken ne demiştim?

one basic instinct remains.

Geriye bir temel içgüdü kaldı.

We're animals, we need our moms.

Bizler bir çeşit hayvanız, annelerimize muhtacız.

There has not been a decade of television

Televizyonun, kusursuz bir anne işlevi üstlenmediği

without a definitive, dominant TV mom.

bir dönem yok gibidir.

The 1950s:

50'li yıllarda,

June Cleever in the original comfort show, "Leave it to Beaver."

Sosyal bilincin arttığı 60'lı yıllarda June Cleever, "Leave it to Beaver" adlı komedi programıyla

Lucille Ball kept us laughing

ve Lucille Ball, hazırladığı farklı programlarla

through the rise of social consciousness in the 60s.

bizleri güldürdü.

Maude Findlay,

Maude Findlay,

the epitome of the irreverent 1970s,

70'lerin simgesi olan bu kadın,

who tackled abortion, divorce,

kürtajını, boşanmasını

even menopause on TV.

ve hatta menopozunu bile kameralar karşısında yaşadı.

The 1980s,

80'li yıllarda,

our first cougar was given to us

ilk vahşi dişi modelimiz

in the form of Alexis Carrington.

Alexis Carrington olarak karşımıza çıkarıldı.

Murphy Brown took on a vice president

Murphy Brown, bekar ebeveynlik fikri ile birlikte

when she took on the idea of single parenthood.

Başkan Vekilliği koltuğunda senarize edildi.

This era's mom,

Bu çağın annesi.

Bree Van de Kamp.

Bree Van de Kamp.

Now I don't know if this is the devil or the angel

Bunun bizim vicdanımızda

sitting on our conscience,

ya da televizyonun omuzlarında

sitting on television's shoulders,

oturan bir şeytan ya da melek olup olmadığını bilemiyorum.

but I do know that I absolutely love this image.

Fakat bu imajı çok sevdiğimi net bir şekilde biliyorum.

So to you all,

Hepinize,

the women of TEDWomen, the men of TEDWomen,

TEDWomen'in saygıdeğer hanımefendilerine ve beyefendilerine

the global audiences of TEDWomen,

ve küresel ölçekteki takipçilerine

thank you for letting me present my idea

bana burada televizyonun vicdanıyla ilgili

about the conscience of television.

fikirlerimi sunmaya imkan verdiğiniz için teşekkür ediyorum.

But let me also thank the incredible creators

Fakat, televizyonun geçirdiği bu süreç içerisinde

who get up everyday

her yeni güne, ekranlara fikirlerini doldurmaya çalışmak için uyanan

to put their ideas on our television screens

TV yaratıcılarına da

throughout all these ages of television.

teşekkür etmeme müsade edin.

They give it life on television, for sure,

Şüphe yok ki onlar televizyona hayat verdi

but it's you as viewers,

fakat onların seyircisi olarak sizler,

through your collective social consciences,

kollektif sosyal vicdanınızla

that give it life, longevity,

ona hayat, süreklilik,

power or not.

ve güç verdiniz.

So thanks very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)